တဘောင်

နမိတ်ကိုရေးသားသောကဗျာတစ်မျိုး

တဘောင်ဟူသည် သူငယ်၊ သဘင်သည်နှင့် သူရူးတို့ ပြောဆိုကြသော နိမိတ်စကားဟူ၍ မြန်မာအဘိဓာန် အကျဉ်းချုပ်တွင် ဖွင့်ဆိုသည်။[၁] ဆရာကြီး ဦးဘရင်က တဘောင်ဟူသော စကားမှာ တံဘာသ မှ ပြောင်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။ `တံ´ သည် ထို ဟူသော ညွှန်ကြားခြင်း နိဒဿန ဖြစ်သည်။ `ဘာသ´မှာ ပြောဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့သော နောင်အခါ၌ မည်သို့မည်ပုံဖြစ်မည်ကို ကြိုတင်ပြောဆိုထားခြင်းဟု အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ပါသည်။

တဘောင်နှင့် စနည်း မတူပေ၊ ဆရာတော် ဦးဝိစိတ္တသာရာဘိဝံသ က တဘောင်နှင့် စနည်း ဤသို့ခွဲခြားပြသည်။ တဘောင်ဟူသည် ကြားရသော အသံဖြစ်၏။ သဘင်သည်၊ သူရူး၊ ကလေးသူငယ်တို့၏ နှုတ်ဖျားမှ သီဆိုအော်ဟစ်ကြသော အသံသည် တမင်နားမထောင်ရဘဲ ကြားရသောအသံ ဖြစ်၍ တဘောင်ဟု ခေါ်၏။ တမင်ချောင်း၍ နားထောင်မှ ကြားသိရသောအသံကိုကား စနည်းဟု ခေါ်ဆိုသည်။ [၂]

မြန်မာတို့ယုံကြည်မှုအရ တဘောင်ဆိုသည်မှာ ပညာရှိ၊ ဗေဒင်ကျမ်းဂန်တတ်တို့က အနာဂတ်တွင် ဖြစ်ဖွယ်ရှိသည့် အကြောင်းတရားတို့ကို တွက်ချက်ကာ အပြောအဆိုရလွယ်စေရန် ရေးသားစီရင်ထားသော ကဗျာ(သို့) လင်္ကာ ဟုသတ်မှတ်နိုင်သည်။ သဘောင်နှင့် သိုက်စာမှာ သဘောချင်းအားဖြင့် တူညီသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ သို့သော် သိုက်စာမှာ အချိန်အားဖြင့် ပိုမိုသောသဘောတွင်ရှိပြီး စာကိုယ်အားဖြင့်လည်း ပိုရှည်တတ်ပေသည်။

နမူနာတဘောင်များ ပြင်ဆင်ရန်

ကုန်းဘောင်ခေတ်တဘောင် ပြင်ဆင်ရန်

(၁) ဟင်္သာမင်း အင်းကိုဆင်းမည်။
(၂) ဆင်းမဲ့ဟင်္သာ မုဆိုးလေးနဲ့ပစ်မည်။
(၃) ပစ်မဲ့မုဆိုး ထီးရိုးရိုက်မည်။
(၄) ထီးရိုးကို မိုးကြိုးပစ်မည်။
(၅) သံခမောက်ဆောင်း လေးယောက်ပေါ်မည်။
(၆) ဧရာဝတီ ခမ်းလိမ့်မည်။
(၇) လက်ပံလည်း ရှားလိမ့်မည်။
(၈) ကြက်မ,တွန်လို့ မိုးလင်းမည်။
(၉) ဗုဒ္ဓရာဇာကိန်းနဲ့အညီ နန်းသိမ်းမည်။
(၁၀) ဗုဒ္ဓရာဇာသာသနာပြု မင်းကောင်းမင်းမြတ် ပေါ်လာပြီးနောက်ပိုင်း တိုင်းပြည်ကြီး စည်ကားသာယာဝပြော လိမ့်မည်။

အဓိပ္ပာယ်:

(၁) ဟံသာဝတီ မွန်တပ်များသည် အင်းဝကို သိမ်းပိုက်လိမ့်မည်။
(၂) ထိုမွန်တပ်များကို မုဆိုးဖို (ရွှေဘို) မှ အင်အားစုက အနိုင်ယူလိမ့်မည်။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်သည် မုဆိုးဖိုရွာမှ စတင်ခဲ့သည်။ ထိုမင်းဆက်ကို မုဆိုးမင်းဆက်ဟုလည်းခေါ်ကြသည်။
(၃) ထိုမုဆိုးမင်းဆက်ကို တိုင်းတစ်ပါးမင်းက ဖြုတ်ချလိမ့်မည်။
(၄) ထိုတိုင်းတစ်ပါးမင်းကို ဖြုတ်ချဖယ်ရှားကြလိမ့်မည်။
(၅) စစ်တပ်မှခေါင်းဆောင်လေးဦးသည် တိုင်းပြည်၏ခေါင်းဆောင် ဖြစ်ကြလိမ့်မည်။
(၆) ဧရာဝတီမြစ်တွင် ခမ်းခြောက်မှုများ ဖြစ်လိမ့်မည်။
(၇) တိုင်းတစ်ပါးသို့ ရောင်းချရသဖြင့် လက်ပံပင်များ ရှားလိမ့်မည်။
(၈) အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်တစ်ဦးသည် တိုင်းပြည်အတွက် အလင်းတန်းပေးလိမ့်မည်။
(၉) နောင်တွင်သာနာပြုမင်း တက်လာလိမ့်မည်။
(၁၀) ထိုမင်းလက်ထက်တွင် တိုင်းပြည်တိုးတက်သာယာလိမ့်မည်။

သီပေါမင်းတဘောင် ပြင်ဆင်ရန်

တုန်းအောက်က သီတွန် လူလွန်မသား
မုန့်ဆီကြော် အလယ်အက်တယ် ပြည်ဖျက်မယ့်သား။

အဓိပ္ပာယ်: မင်းတုန်းမင်းနှင့် သီလရှင်ဝတ်သွားသောမိဖုရား၏သားဖြစ်သူ သီပေါမင်းလက်ထက်တွင် တိုင်းပြည်မငြိမ်သက်မှုများဖြစ်ရာ ပျက်သုဉ်းခဲ့ရသည်။

ဘိုးတော်ဘုရားလက်ထက်နှောင်းတဘောင် ပြင်ဆင်ရန်

တပင်တိုင်ခဝါချပြီမို့ နာကြတဲ့အသီးတွေ၊
တွန့်လို့သာကြေ၊
အသီးတွေရာသီပြောင်း သာသနာမောင်း ရှေ့ကဆော်၊
ဒေါင်းတွေကအော်၊
ဒေါင်းအော်ရင်မနေသာ သူပါလိမ့်မယ်လေး။
ခြင်္သေ့မင်းက တန်းခိုးကြွယ်
တိုးလို့ကွယ် ပျက်လိမ့်ဦး၊
ဂူအောင်းတဲ့ ခင်ကြီးပျော်လို့ရယ်
သမီးတော် လွှတ်လိုက်ပါဦး၊
ဇာနည်ကြက်မသူတွန်လျှင်
ဇမ္ဗူတခွင် လင်းလို့မဆုံး။

အယူတော်မင်္ဂလာဦးနိုး

ဦးဖိုးလှိုင်၏အတိတ်တဘောင် ပြင်ဆင်ရန်

သာသနာဘဝဂ်ခရီးမှာတော့ဖြင့်၊
ကနက်ထီးတွေနဲ့ ဖျက်ဆီးဖို့ခရီးကြုံ၊
ရွှေပေးမယ် မယ်မယုံ၊ ငွေပေးမယ် မယ်မယုံ
နယ်အကုန်ဖျက်မဲ့အရေး၊ ပြန်စလို့တွေး။
တံတားတွေအလျင်ဆောက်လို့၊ဘုရားရင်မောက်လိမ့်၊
ဘုရားတွေရင်မောက်ရင်ဖြင့်၊ အခြားပြည်ဝင်နှောက်ပါလိမ့်။
အခြားပြည်ဝင်နှောက်ရင်ဖြင့်၊
ပြည်တော်ပြန်မယ်ထွေးကို နန်းအပ်မှအေး။

ယောအတွင်းဝန်ဦးဘိုးလှိုင် (မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၅၆ ခုနှစ်၊ ခရစ်နှစ် ၁၈၉၆)

ရွှေပေါ်ကျွန်းဆရာတော်ကြီး၏တဘောင် ပြင်ဆင်ရန်

ရွှေပေါ်ကျွန်း ဆရာတော်၏ တဘောင် "
★ မီးကုန်ယမ်းကုန် ရိက္ခာကုန်
တပ်တွင်းသူပုန်ထလိမ့်မည်။
★သူပုန်ထကာ မင်းမိစ္ဆာ
ချက်ချင်းကျလိမ့်မည်။
★မင်းကျင့်တရား ထုံး(၁၀)ပါး
နဂါးတပ်ကအောင်လိမ့်မည်။
★စိတ်၀မ်းကွဲလျှင် ချက်ချင်းပင်
ထိုးစစ်ဆင်လိမ့်မည်။
★တပေါင်းစစ်ချီ ဒေါင်းစစ်သည်
သောင်းချီတက်လိမ့်မည်။
★နဂါးတက်မင်း ...ပြည်တော်ဆင်း
မိစ္ဆာမင်းဆက် ပြုတ်လိမ့်မည်။
★ထိုနေ့အခါ ပြည်မြန်မာ
သာယာဝပြောမည်။
★မိစ္ဆာရဲ့လမ်းက ကျယ်ပါဘိ၊
နောက်တက်မယ့်မင်းက ငယ်ပါဘိ။
★ထိုနေ့အခါ မင်းမိစ္ဆာ၊
ယတြာဘယ်လိုကောင်းကောင်း ..
တပေါင်းမကျော်ပြီ။
★မန်းတောင်က တောင်သမန်ရေ
နှစ်ခါဖွေး ပြည်တော်ပြန်မိန်းကလေး တက်မှအေး။

ရွှေပေါ်ကျွန်းဆရာတော် (၁၉၉၂)

ကိုးကား ပြင်ဆင်ရန်

  1. မြန်မာစာအဘိဓာန် (ဒုတ်ယအကြိမ်)။ စာ- ၁၄၃။
  2. ဦးအေးချို(မဟာဝိဇ္ဇာ)၏ မြန်မာ့စကား