လီယိုတော်စတွိုင်း: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

▲တော်စတွိုင်းသည် ထိုစဉ်က ကရိုင်းမီးယားနယ်စစ်ပွဲတွင် ဆီဗတ်စတိုပိုမြို့ကို သိမ်းပိုက်ရာ၌ ပါဝင်ခဲ့၏။ ထိုစစ်ပွဲမှရသော ဗဟုသုတတို့ကို ဆီဗတ်စကိုပိုမြို့မှ ပုံပြင်များ စာအုပ်တွင် ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။ တော်စတွိုင်းသည် စစ်ဖြစ်ရခြင်း၌ များစွာငြီးငွေ့ရွံရှာလာခဲ့၍ ၁၈၅၇-နှင့် ၁၈၆၁-ခုနှစ်အကြားတွင် ဥရောပရှိ ဂျာမနီ၊ ပြင်သစ်နှင့် အင်္ဂလန်နိုင်ငံတို့တွင်ရှိသော အလုပ်သမားအခြေအနေတို့ကို လေ့လာခဲ့သည်။ မိမိကိုယ်တိုင် မြေယာကျေးကျွန်စနစ်ကို ဖျက်သိမ်းပေးလိုက်ခြင်းအားဖြင့် မိမိ၏ သီးစားခတို့ကို သက်သာခွင့်ရစေသည်။ သူပိုင်ဆိုင်သော မြေယာရှိရာဒေသတွင် မြေယာကိစ္စ ဖြန်ဖြေရေးခုံရုံး၌ တရားသူကြီးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ရသည်။ ထိုအတွင်း၌ သူစိတ်တိုင်းကျ ကျောင်းထောင်သည်။ လူငယ်တို့ကို ဂီတနှင့်ပန်းချီပညာ သင်ကြားပေးသည်။ အစိုးရနှင့် မသင့်မြတ်၍ ကျောင်းကို ပိတ်လိုက်ရပြီးနောက် လယ်ထွန်ခြင်း၊ စာရေးခြင်းတို့ဖြင်သာ မွေ့လျော်နေခဲ့သည်။ ဤအချိန်တွင် တော်စတွိုင်းသည် စစ်ဖက်ဌာနနှင့် မြို့ပြအုပ်ချုပ်ရေးဌာနတို့၏ ဖိနှိပ်ခြင်းတို့ကို ဝတ္ထုစာအုပ်နှစ်အုပ်၌ သရုပ်ဖော်ကာ ရေးသားခဲ့လေသည်။ ထို့နောက်၌ကား ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထင်ရှားကျော်စောသည့် စစ်နှင့်ငြိမ်းချမ်းရေး-ဟူသော ဝတ္ထုရှည်ကြီးကို၄င်း၊ အန္နာကရင်နီနာ-ဝတ္ထုကို၄င်း ရေးသားလေသည်။

▲စစ်နှင့်ငြိမ်းချမ်းရေး-ဟူသော ဝတ္ထုတွင် ရုရှနိုင်ငံကို ပြင်သစ်ဘုရင် နပိုလီယန်က ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်သည့် ခေတ်နှင့်ယှဉ်၍ ရုရှအမျိုးသားအိမ်ထောင်စုနှစ်ခုတို့ ဘဝအခြေအနေကို လူ့သမိုင်းတရပ်အနေဖြင့် တင်ပြသွားရာ အဖွဲ့အနွဲ့နှင့်တကွ သရုပ်ဖော်ခြင်း၌ များစွာကောင်းမွန်၍ စာဖတ်သူတို့မှာ ထိုခေတ်က ကြုံတွေ့ရသော လူ့လောက၏ ဒုက္ခသုခတို့ကို မိမိတို့ကိုယ်တိုင် ကြုံတွေ့ခံစားနေရသည်ဟုပင် ထင်မှတ်ရပေသည်။ ဤအကြောင်းကြောင့်လည်း ယင်းဝတ္ထုမှာ ကမ္ဘာကျော်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ယင်းဝတ္ထုနှင့် မတိမ်းမယိမ်း ကျော်ကြားသေား-အန္နာကရင်နီနာ-ဝတ္ထုမှာ ရုရှနိုင်ငံတွင် ၁၈၇၆-ခုနှစ်တဝိုက်က ကြုံတွေ့ရသော စိန့်ပီတာစဗတ်မြို့နေ လူတန်းစားဘဝနှင့် တောနေလူတန်းစားဘဝတို့ကို သရုပ်ဖော်သော ဝတ္ထုဖြစ်သည်။ တော်စတွိုင်းသည် ထိုစဉ်က လယ်ယာလုပ်ငန်း၌ အကျိုးဖြစ်ထွန်းရုံသာမက စာရေးခြင်း၌လည်း ဝင်ငွေကောင်းခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်၍ တော်စတွိုင်းသည် စည်းစိမ်ချမ်းသာနှင့် ကောင်းစွာ ပျော်ပျော်ပါးပါး နေထိုင်နိုင်ခဲ့၏။ သို့ရာတွင် ၁၈၈၀-ပြည့်နှစ် အသက် ၅၂-နှစ်တွင် ယင်းကဲ့သို့ စည်းစိမ်ချမ်းသာတို့၌ မွေ့လျော်ပျော်ပါးခြင်းအမှုကို စက်ဆုပ်လာသောကြောင့် မိမိကိုယ်တိုင် ပစ္စည်းတပြားတချပ်မျှ မယူဘဲ ဇနီးသို့ပေးအပ်ပြီးလျှင် လယ်ယာထွန်ခြင်း၊ ဖိနပ်ချုပ်ခြင်းစသော ကိစ္စတို့၌ သာမန်တောင်သူလယ်သမား တို့နှင့်အတူ လုပ်ကိုင်စားသောက်လေသည်။

▲စာရေးခြင်းမှ ဝင်ငွေကိုပင် မယူသည့်အပြင် သူရေးသောစာအုပ်များမှ ရအပ်သည့် မူပိုင်အခွင့်အရေးတို့ကို ပင်လျှင် စွန့်လွှတ်ခဲ့လေသည်။ ဤအ​ခြေအနေတွင် တော်စတွိုင်းသည် သခရုဇာဆိုနာတာ-ဝတ္ထုကို ၁၈၈၉-ခုနှစ်၌ ရေးသားလေသည်။ ယင်းဝတ္ထုတွင် အချို့သောခရစ်ယာန်နှင့် အရှေ့တိုင်းရှိ အခြားအယူဝါဒီတို့က ဆိုဆုံးမသော ဗြဟ္မစရိယကျင့်စဉ်ကို အထူးအလေးဂရုပြု၍ အိမ်ထောင်သားမွေးခြင်းဟူသော လောကီသားတို့၏ ဓလေ့ကို လုံးဝပယ်သင့်ကြောင်းကို ဖော်ပြလေသည်။ တော်စတွိုင်းသည် သူ၏အယူဝါဒများကို ပျံ့နှံ့စေရန် စားအုပ်များကို ရေးသားထုတ်ဝေခဲ့သည်။ သူ၏ အယူဝါဒတရပ်မှာ လောကီသားတို့ တဦးနှင့်တဦး မေတ္တာထား၍ နားလည်မှုရှိကြပါမှ လူမှုရေးပြဿနာများသည် ကောင်းစွာပြေလည်လိမ့်မည်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ မြန်မာအယူဝါဒ၌ ဗြဟ္မစိုရ်တရား လက်ကိုင်ထားရသည်ဟူသော သဘောမျိုးဖြစ်လေသည်။ ထိုခေတ်၏ ဉာဏ်အမြင်၌ များစွာပြင်းထန်၍ ကျပ်တည်းသောကြောင့် ၁၉၀၁-ခုနှစ်တွင် ရှေးရိုးဂရိတို့၏ ခရစ်ယာန်ဂိုဏ်းတို့က တော်စတွိုင်းကို သာသနာရေးအရ ကြဉ်လေသည်။