သံလွင်မြစ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

လက်ရှိအချိန်ထိ တရုတ်နိုင်ငံအတွင်းတွင် သံလွင်မြစ်ပေါ်၌ တည်ဆောက်ထားသည့် တာတမံပေါင်း ၁၃ ခု ရှိနေပြီဖြစ်သည်။ ထို့ပြင်ထို့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ သံလွင်မြစ်ကြောင်း တစ်လျှောက်တွင် တာဆန်း၊ ဟက်ကြီး အပါအဝင် အကြီးစား ဆည်မြောင်းတာတမံ စီမံကိန်း ၃ ခုထက်မနည်း ဆက်လက်တည်ဆောက်ရန် မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရနှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၊ ထိုင်းနိုင်ငံတို့နှင့် သဘောတူညီမှုရယူပြီးဖြစ်သည်။

သံလွင်မြစ်ဝှမ်း လွင်ပြင်ဒေသသည် ဧရိယာ ၃၂၀,၀၀ဝ ကီလိုမီတာအထိ ကျယ်ဝန်းပြီး၊ ရေဝေဒေသသည် တရုတ်နိုင်ငံ တွင် (၅၃%)၊ မြန်မာနိုင်ငံတွင် (၄၂%) နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် (၅%) ရှိပါသည်။ ဟိမဝန္တာတောင်တန်းများမှသည် မုတ္တမ ပင်လယ်ကွေ့အထိ မြစ်ဝှမ်းဒေသတလျှောက်တွင် မှီတင်းနေထိုင်ကြသည့် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ၏ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်း ကိစ္စများအတွက်ရော၊ ယဉ်ကျေးမှုအတွက်ပါ အရေးပါသည့် မြစ်ဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူမျိုးကွဲများ အများ ဆုံးအများဆုံး စုစည်းမှီတင်းနေထိုင်နေသည့် မြစ်တစင်းလည်း ဖြစ်ပါသည်။

သံလွင်မြစ်၏ မြစ်ဝှမ်းနှင့် မြစ်လက်တက်များ၏ ရေဝေ ဒေသများတွင် နေထိုင်ကြသူ တိုင်းရင်းသားလူမျိုး ၁၃ အုပ်စုရှိပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့တွင် နေထိုင်ကြသည့် ရှမ်း၊ ဝ၊ ကရင်နီ၊ ပအို့ဝ်၊ ပလောင်၊ မွန်၊ လားဟူ၊ ပဒေါင်၊ အခါ၊ လီဆူး လူမျိုးများ အပါအဝင် ဖြစ်ပါသည်။ အခြားတိုင်းရင်းသား အုပ်စုများသည်လည်း တရုတ်နိုင်ငံရှိ မြစ်ကြောင်းတလှျောက်တွင်မြစ်ကြောင်းတလျှောက်တွင် နေထိုင်ကြပါသည်။ သံလွင်မြစ်သည် ခရီးရှည်ကြီးကို ဖြတ်သန်းချီတက်လာရသည့် အားလျော်စွာ ၎င်းဆုံတွေ့ခဲ့ရသည့် လူမျိုးများအလိုက် အမည်နာမကွဲ အမျိုးမျိုးလည်း ခေါ်ဝေါ်ခံခဲ့ရပါသည်။ သံလွင်မြစ်ကို နူဂျင်းမြစ် (Nu Jiang River) ဟု တရုတ်နိုင်ငံတွင် ခေါ်ဝေါ်ကြပြီး၊ ရှမ်းလူမျိုးများက နမ်ခေါင်ဟု ခေါ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် သံလွင်မြစ်ဟု ခေါ်ပြီး၊ ဤအသံထွက်ကိုပင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာအားဖြင့် "ဆာလဝင်း" (Salween) ဟု ခေါ်ဆိုကြပါသည်။ ဤအမည်သည်ပင် ယခုတိုင် ကမ္ဘာက ခေါ်ဆိုနေကြသည့် အမည်ဖြစ်ပါ သည်။အမည်ဖြစ်ပါသည်။

မြစ်ဝှမ်းတလှျောက်တွင်မြစ်ဝှမ်းတလျှောက်တွင် လူဦးရေ အထူထပ်ဆုံးနေထိုင်ကြသည့် နေရာမှာ မြစ်ဝနေရာဖြစ်ပြီး မြစ်ကြောင်းမှ ပို့ချလာသည့် မြေဆီဩဇာများဖြင့် ကြွယ်ဝသည့် ဧကထောင်ချီရှိသည့်ဧက ထောင်ချီရှိသည့် လယ်ယာမြေများကို အမှီပြုနေထိုင်ကြခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ဤဒေသ များတွင်ဤဒေသများတွင် လူအများက မိုးရာသီတွင် စပါးစိုက်ပျိုးကြပြီး၊ နွေရာသီများတွင် မြစ်ကမ်းပါး၌ ဥယျာဉ်များ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ စိုက်ပျိုးကြပါသည်။ ထို့အပြင် တနှစ်ပတ်လုံး ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းဖြင့်လည်း အသက်မွေးကြပါသည်။

သံလွင်မြစ်ဝှမ်းဒေသသည် ဂေဟဗေဒစနစ်အရ၊ ယဉ်ကျေးမှုအရ မျိုးကွဲစုံလင်ကြွယ်ဝသည့် ဒေသဖြစ်ပါသည်။ သို့အတွက် ကြောင့် ကုလသမဂ္ဂ ပညာရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအဖွဲ့ (UNESCO) က ကမ္ဘာက အလေးပေးထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက် ရမည့်ဒေသတခုအဖြစ် သတ်မှတ်ထားပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၊ ယူနန်ပြည်နယ် အနောက်မြောက်ပိုင်းကို အပြိုင်သဖွယ် ဖြတ် ၍ စီးဆင်းနေသည့် ယန်ဇီး၊ မဲခေါင်၊ သံလွင်မြစ်များ အထက်ပိုင်းမှသည် အောက်ပိုင်းဖြတ်သန်းရာ ဒေသများကို ဤသို့ သတ်မှတ်ထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ UNESCO အဖွဲ့၏ အဆိုအရ ဤဒေသများသည် ရာသီဥတုသမမျှတသည့် ဒေသဖြစ်ပြီး၊ မျိုးကွဲဇီဝသတ္တမျိုးကွဲ ဇီဝသတ္တ အစုံလင်ဆုံးဒေသလည်း ဖြစ်ပါသည်။ အလားတူပင် ထိုင်းအစိုးရကလည်း သံလွင်မြစ်ကမ်းလျှောက်၊ ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ သစ်တောများကို အရေးပါသည့် နိုင်ငံတကာမုတ်သုန်တောစိမ်းများအဖြစ် ၂၀၀ဝ ခုနှစ်က သတ်မှတ်ထား ခဲ့ပါသည်။

ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ် သံလွင်မြစ်တလှျောက်ရှိသံလွင်မြစ်တလျှောက်ရှိ သစ်တောများသည်လည်း ပထဝီအရ၊ ဇီဝသဘောအရ နယ်ခြားသဖွယ် ဖြစ်နေစေပြီး မတူကွဲပြားသည့် မျိုးစိတ်များဖြင့် ကြွယ်ဝလှပါသည်။ အိန္ဒိယ-တရုတ် ဒေသငယ် (Indo-Chinese sub-region) သည် တရုတ်-ဟိမဝန္တာ (အိန္ဒိယ) ဒေသငယ် (Sino-Himalayan sub-region) နှင့် ဆုံတွေ့ရာနေရာလည်း ဖြစ်ပါ သည်။ဖြစ်ပါသည်။ သို့အတွက်ကြောင့် ဇီဝသတ္တမျိုးကွဲများ အမျိုးစုံကြွယ်ဝပြီး ဟိမဝန္တာတောင်တန်းနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းဒေသ တို့တွင် တွေ့ရှိရသည့် အပင်များ၊ တိရိစ္ဆာန်များကိုလည်း ဤဒေသတွင် အလားတူ တွေ့ရှိနိုင်ပါသည်။ အလားတူ အင်ဒို ချိုင်းနားဒေသတွင်အင်ဒိုချိုင်းနားဒေသတွင် တွေ့ရသည့် ဇီဝသတ္တမျိုးကွဲများကိုလည်း ဤဒေသတွင် တွေ့ရှိရပါသည်။

သံလွင်မြစ်ဝှမ်းဒေသသည် တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်များနှင့် ငါးမျိုးများသာ ကြွယ်ဝစုံလင်ခြင်း မဟုတ်ဘဲ၊ ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ် သံလွင်မြစ် ဖြတ်သန်းရာ ဒေသသည် ကမ္ဘာ၏ ကျွန်းသစ်အကြွယ်ဝဆုံး ဒေသအဖြစ်လည်း ဂေဟဗေဒပညာရှင်များက သတ် မှတ်ပြောဆိုကြပါသည်။သတ်မှတ်ပြောဆိုကြပါသည်။ ဤဒေသရှိ ကျွန်းတောများမှာ မြစ်စီးဆင်းရာ ဒေသတလျှောက်တွင် ထူထဲစွာ ပေါက်ရောက်ကြပြီး အရှေ့တောင်အာရှ အခြားဒေသများရှိ ကျွန်းတောများနှင့်ပင် ခြားနာမှု ရှိပါသည်။ အခြားဒေသများတွင် ကျွန်းတောများ ပေါက်ရောက်ပုံမှာ ကျိုးကြဲနိုင်လှသည်ဟု ဆိုပါသည်။ မြစ်၏ အထက်ပိုင်းနှင့် အောက်ပိုင်းရှိ ဤကျွန်းတောများသည် တည် ဆောက်ရန်တည်ဆောက်ရန် လျာထားသည့် တာဆန်းဆည် ကြောင့် ပျက်စီးဖွယ်ရှိနေပြီး၊ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း နောက်ဆုံးကျန်ရှိတော့ သည့်နောက်ဆုံးကျန်ရှိတော့သည့် သစ်တောနေရာများလည်း ဖြစ်ပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်ရှိ သံလွင်မြစ်ဝှမ်းသည် သမိုင်းအရ အရေးပါသည့် ဒေသလည်း ဖြစ်သည်။ ကျောက် ဖြစ် ရုပ်ကြွင်းကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်း သမိုင်းပညာရှင်များက ဤဒေသတွင် သမိုင်းမတင်မီ ရုပ်ကြွင်းများ တွေ့ရှိရပြီး၊ အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွင် လူစတင်ဖွံ့ဖြိုးသည့် မူလအထောက်အထားလည်း ဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ လူသိများသည့် ဤသို့ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်း အထောက်အထား အများဆုံးတွေ့ရှိရသည့်နေရာကို ဝိဉာဉ်ဂူ (Spirit Cave) ဟု ခေါ်ကြပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ၊ မဲဟောင်ဆောင် ဒေသ တောင်တန်းများပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ <ref>© 2009 မြန်မာနိုင်ငံ မြစ်ချောင်းများဆိုင်ရာ ကွန်ယက် (BRN).</ref>

မစ်ဖြစ်ရုံမကကမ္ဘာပေါ်၌မြစ်ဖြစ်ရုံမကကမ္ဘာပေါ်၌ ရှုခင်းအ သာယာဆုံးနှင့်ရှုခင်းအသာယာဆုံးနှင့် ရေစီးအကြမ်း

ဆုံးမြစ်တစ်မြစ်ဖြစ် သည်။ဆုံးမြစ်တစ်မြစ်ဖြစ်သည်။ အရှည်အားဖြင့်မိုင်ပေါင်း ၁ရ၅ဝ

ရှိသော် လည်းမြန်မာနိုင်ငံအတွင်း၌မူမိုင်ရှိသော်လည်းမြန်မာနိုင်ငံအတွင်း၌မူမိုင် ၆၅ဝ သာရှိသည်။

တန်းတွင် မြစ်ဖျားခံ၍တုတ်နိုင်ငံမြစ်ဖျားခံ၍ တရုတ်နိုင်ငံ ဆီကျန်ပြည်နယ်ဘက်သို့

ရောက်သောအခါ အရှေ့တောင်ဘက်သို့မြစ်ကြောင်းပြောင်းကာအရှေ့တောင်ဘက်သို့ မြစ်ကြောင်းပြောင်းကာ

ယူနန်နယ်ဖက်သို့စီးဝင်သည်။ယူနန်နယ်ဘက်သို့စီးဝင်သည်။ ယူနန်နယ်တွင်မြောက်မှ တောင်

အခါ အနောက်ဖက်ရှိနမ့်မိုင်ခမြစ်အနောက်ဘက်ရှိနမ့်မိုင်ခမြစ် အရှေ့တောင်ဘက်သို့

အတွင်းသိန္နီနယ်၊အတွင်း သိန္နီနယ်၊ ကိုးကန့်နယ်၊ ဝနယ်၊ မိုင်းလွန်းနယ်၊

သို့ရာတွင်နွေရာသီရေနည်းသည့်အခါ၌သို့ရာတွင် နွေရာသီ ရေနည်းသည့်အခါ၌ ရွှေဂွန်းမြို့အောက် ၁၂

ဖြစ်သည်။ နွေအခါ၌မူရွှံ့နှစ်ရောင်ဝါ၍နေလေသည်။နွေအခါ၌မူ ရွှံ့နှစ်ရောင်ဝါ၍နေလေသည်။

တောဆိတ်များ ပေါများသဖြင့်ထင်ရှားသည်။ပေါများသဖြင့် ထင်ရှားသည်။

မှ၆ဝဝဝအထိမြင့်ရကားမြောင်းစောက်ကြီးနှင့်မှ ၆ဝဝဝ အထိမြင့်ရကား မြောင်းစောက်ကြီးနှင့် တူနေခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

မပေါ် တော့သည့်အပြင်မပေါ်တော့သည့်အပြင် ကမ်းစောက်ရှိသစ်ပင်များကိုပင်

ပေ ၆ဝမှ၆ဝ မှ ရဝ အထိကွာခြားတတ်၍ အချို့ဒေသ၌ပေ ၉ဝ

၁၁ ၁/၂မိုင်နှုန်း၂ မိုင်နှုန်း (၁ဝနော့)ကျော်စီးသည်။

ဆုံးအဆိုးဆုံးအပိုင်းဖြစ်သည်။ဆုံး အဆိုးဆုံးအပိုင်းဖြစ်သည်။ ယွန်းစလင်းမြစ်ဝမှ

တံတားနှစ်ခုဆောက်လုပ်ရန် အစီအစဉ်တံတားနှစ်ခုဆောက်လုပ်ရန်အစီအစဉ် ရှိခဲ့သည်။ တစ်ခုမှာ

တာကော်တံတားဖြစ်၍ တစ်ခုမှာကွမ်းလုံတံတားဖြစ်သည်။တစ်ခုမှာ ကွမ်းလုံတံတားဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံဘက်တွင် စုစုပေါင်းကူးတို့ဆိပ်စုစုပေါင်း ကူးတို့ဆိပ်

၈၈ ဆိပ်ရှိသည်။ ကူးတို့ဆိပ်ရွာများသည်အနည်းကူးတို့ဆိပ်ရွာများသည်အနည်းဆုံး ဆုံးအမြင့်ပေအမြင့်ပေ

မြစ်ကိုဖြတ်ကူးရန် အလွယ်ဆုံးနေရာဖြစ်သည်။ ရေများည့်အခါတွင်ရေများသည့်အခါတွင်

ကမ်းပါးသည်သဲများ၍ကမ်းပါးသည် သဲများ၍ အတက်အဆင်း ကောင်းသည်။ သို့ရာတွင်

ကျောက်ဆောင်ထူထပ်နေ လေသည်။ကျောက်ဆောင်ထူထပ်နေလေသည်။ ဤနေရာ၌ သာမန်ခြောက်

သွေ့သော ရာသီတွင်မြစ်သည်ရာသီတွင် ကိုက်၁ဝဝမြစ်သည် ကိုက် ၁ဝဝ ခန့်သာကျယ် ၍

အနည်း ဆုံး ၅၅ ပေနက်သည်။ ဤမြင့်ပေအမြင့်ပေ ၁၅ဝဝ ရှိသည်။

သိန္နီနယ်၊ မိုင်းလွန်း နယ်နှင့်မိုင်းလွန်းနယ်နှင့် သံလွင်မြစ် အရှေ့ဘက်ကမ်းရှိ

ကိုက် ၂ဝဝကျယ်သည်။၂ဝဝ ကျယ်သည်။

အမြင့်ရ၅ဝအမြင့် ရ၅ဝ ပေရှိပြီးခြောက်သွေ့သောရာသီတွင်မြစ်သည်

ဤနေရာ၌ကိုက် ၂၅ဝ ကျုယ်သည်။ကျယ်သည်။ မိုင်းမော(ရွာသစ်)မှ

သံလွင်မြစ်တွင် တိဗက်ပြည်နှင့်ယူနန်နယ်ပိုင်း၌တိဗက်ပြည်နှင့် ယူနန်နယ်ပိုင်း၌

မြစ်လက်တက်ဟူ၍ ရှိသည်ဟု တိကျစွာ မသိိရချေ။မသိရှိရချေ။

မြစ်များသည် သံလွင်မြစ်ထဲသို့စီးဝင်သည့်အခါရေတံခွန်များ၊သံလွင်မြစ်ထဲသို့စီးဝင်သည့်အခါ ရေတံခွန်များ၊