ရှမ်းပြည်နယ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

No edit summary
No edit summary
စာကြောင်း ၈၂ -
ညဉ့်ဘက်တွင် ၆၅ ဒီဂရီအထိ ကျဆင်းသွားတတ်ပြန်သည်။
ဆောင်းရာသီတွင် နေထွက်ပြီး၍ နာရီအနည်းငယ်ကြာသည့်
တိုင်အောင် မြူများ ဆိုင်းနေတတ်သည်။ လားရှိူးမြို့တွင်လားရှိုးမြို့တွင်(၁၈၉၆
ခုနှစ်မှ ၁၉၄ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ)အပူဆုံး
အချိန် ဧပြီလ၌ မဇ္ဈိမ အပူချိန် ၉၁ ဒီဂရီ ရှိ၍ ဇန်နဝါရီလ
အအေးဆုံးအချိန်တွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၅၉ ့၉.၉ ဒီဂရီရှိလေသည်။
ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၊ တောင်ကြီးမြို့တွင် (၁၉၅ဝ ပြည့်နှစ်မှ
၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ) ဧပြီလတွင်
မဇ္ဈိမအပူချိန် ၈၄ ့၅.၅ ဒီဂရီရှိ၍ ဇန်နဝါရီလတွင် မဇ္ဈိမ အပူချိန်
၅၈ ့၂.၂ ဒီဂရီ ရှိလေသည်။ ကျိုင်းတုံမြို့တွင် (၁၉၅၁ ခုနှစ်မှ
၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်များအတွင်း တိုင်းထွာချက်အရ) ဧပြီလတွင်
မဇ္ဈိမအပူချိန် ၉၂ ့၅.၅ ဒီဂရီရှိ၍ ဇန်နဝါရီလ အအေးဆုံးအချိန်
တွင် မဇ္ဈိမအပူချိန် ၆၂ ့၆.၆ ဒီဂရီရှိကြောင်း တွေ့ရလေသည်။
တောင်ပေါ်ဒေသများ၌ကား အအေးဓာတ် ပိုမိုလွန်ကဲလေသည်။
ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မိုးသည်းထန်သည်ဟု မဆိုနိုင်သော်
လည်း မိုးသည် တစိမ့်စိမ့်စွေ၍ ရွာနေတတ်လေသည်။ ပျှမ်းမျှ
မိုးရေချိန်သည် တောင်ကြီးမြို့၌(၁၉၅ဝ-၆ဝ ပြည့်နှစ်များ
အတွင်း) ၅၇ ့ဝ၅.ဝ၅ လက်မ၊ ကျိုင်းတုံ မြို့၌ (၁၉၅ဝ-၆ဝ ပြည့်
နှစ်များအတွင်း) ၄၆ ့ဝ၅.ဝ၅ လက်မ၊ လားရှိုးမြို့၌ (၁၈၉၆-၁၉၄ဝ
ပြည့်နှစ်အတွင်း) ၆၁ ့၈၆.၈၆ ဖြစ်ရာ ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး ချုံ၍ဆိုရ
လျှင် ပျမ်းမျှမိုးရေချိန်သည် လက်မ ၇ဝ မှ ၉ဝ အတွင်းသာရှိ
သည်။ ယင်းသို့မိုးရေချိန်သည် မများလှသော်လည်း တောရိပ်
စာကြောင်း ၁၀၉ -
ကောင်းလှသော ရှမ်းပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ
၏ အကြီးဆုံးနှင့် အကျယ်ဝန်းဆုံး ပြည်နယ်ဟု ဆိုခဲ့ပေသည်။
ထိုပြည်နယ်၏ အကျယ်အဝန်း သည် ၆၁၁၂၃၆၁,၁၂၃ စတုရန်းမိုင်
ဖြစ်၍ ၁၉၆၇ ခုနှစ် နောက်ဆုံးစာရင်းအရ လူဦးရေသည်
၂၄၉၇ဝဝဝ၂,၄၉၇,ဝဝဝ ယောက်မျှသာ ဖြစ်ရာ စတုရန်းတစ်မိုင်လျှင်
ပျမ်းမျှခြင်း လူ ၄၈ ယောက်နှုန်းမျှသာ နေထိုင်လျက်ရှိကြောင်း
တွေ့ရှိရသဖြင့် လူနေအိမ်မြေ ကျဲလှပေသည်။
စာကြောင်း ၁၃၆ -
၄။ ထိုင်း-တရုတ်အနွယ်၊ ထိုင်းအုပ်စုဝင်များဖြစ်ကြသော
(၁) ရှမ်း၊ (၂) ရှမ်းတရုတ်၊ (၃) ဒရယ်၊ (၄) ဂုံ၊ သို့မဟုတ်
ခွန်၊(၅) လူး (လု) (၆) လဝ်၊ သို့မဟုတ် ယွန်း၊(၇) တိုင်းလင်
လူမျိုးစုတို့သည်၎င်း၊
 
စာကြောင်း ၁၄၆ -
 
၇။ မွန်-ခမာအနွယ်၊ ပလောင်-ဝအုပ်စုဝင်များ ဖြစ်ကြ
သော (၁) လွယ်လ၊ ဝ၊ (၂) ဓနော့၊ (၃) ခမွတ်၊ (၄)
တိုင်းလွီ၊ (၅) ယင်းနက်၊ ယင်းကျား၊ ယင်းဆက်ဟူသော
ယင်းသုံးမျိုး၊ (၆) ပလောင်၊ ပလေး လူမျိုးစုတို့သည်၎င်း
စာကြောင်း ၁၇၈ -
ရှမ်းပြည် နယ်သူနယ်သားတို့၏ အဓိကလုပ်ငန်းသည်
စိုက်ပျိုးရေးဖြစ်သည်။ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင်
စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်နိုင်သည့် မြေဧရိယာ ငါးဒဿမခုနစ် (၅.၇)
သန်းခန့် ရှိသည့်အနက် ဧက နှစ်သန်းခန့်သာ စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်
ကြ၍ ကျန်ဧက သုံးသန်းခွဲကျော်သည် ကောလျက်ရှိသည်။
စာကြောင်း ၂၁၈ -
တောင်ပေါ်သားတို့ အသုံးပြုသည့် နည်းတစ်နည်းလည်း ဖြစ်
သည်။ ထိုစိုက်ပျိုးနည်းအတွက် တောင်ပေါ်မှ စီးကျလာသော
ချောင်းရေကို အမှီပြုရ သည်။အမှီပြုရသည်။ လယ်ကွက်နှင့်စိုက်ခင်းများကို
တောင်စောင်းဆင်ခြေလျှော၌ လှေကားထစ်သဖွယ် အဆင့်ဆင့်
ပြုလုပ် ထားပြီးလျှင်ပြုလုပ်ထားပြီးလျှင် တောင်ပေါ်ချောင်းမှ ရေကို အဆင့်ဆင့်
ရေသွယ်ယူကြရသည်။ ထိုစိုက်ပျိုးနည်းဖြင့် အချို့သော အရပ်
ဒေသများတွင် သီးထပ်ပင် စိုက်ပျိုးနိုင်လေသည်။ အာလူး၊ ပဲ
စသည်တို့ကို စိုက်ပျိုးရာ၌လည်း တောင်ယာစံနစ်၊လှေကားထစ်တောင်ယာစံနစ်၊ လှေကားထစ်
စံနစ်မျိုးတို့ဖြင့် စိုက်ပျိုးကြလေသည်။
 
စာကြောင်း ၂၄၅ -
တစ်ရပ်မှာ အားလူးစိုက်ပျိုးရေး ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် မြေ
လပ်ပိုင်းဖြစ်သော ပင်းတယ၊ ပွေးလှ၊ အောင်ပန်း၊ သီဂျစ်
စသည့် ဒေသများတွင် အားလူးစိုက်ပျိုး ရေးသည်အားလူးစိုက်ပျိုးရေးသည် အဓိက
လုပ်ငန်းတစ်ရပ်ပေတည်း။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးမှ
လုပ်ငန်းတစ်ရပ်ပေတည်း။ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးမှ
ထွက်သော အာလူး ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် ရှမ်းပြည်နယ်မှ ထွက်
၍ ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း အာလူးတန်ချိန် ၁၄၈၂၈၁၄,၈၂၈
ထွက်ရှိရာ သင့်ငွေတန်ဖိုးသည် သိန်း ၃ဝ နီးပါး ဖြစ်လေ
သည်။
စာကြောင်း ၂၅၄ -
မြေပဲစိုက်ပျိုးရေးမှ သိန်းပေါင်း ၅ဝ ကျော် ဝင်ငွေရှိ၍
ပြည်နယ်ဦးစီးအဖွဲ့သည် မြေပဲတိုးချဲ့စိုက်ပျိုးရေးကို ဆောင်ရွက်
လျက်ရှိသည်။ ထို့ပြင်ထို့အပြင် ကြက်သွန်ဖြူမှ ဝင်ငွေ ၃၇ သိန်းကျော်
ရှိ၍ ဂျုံ၊ ကာဖီစေ့၊ ဗာဂျီးနီးယားဆေးတို့မှလည်း သိန်းနှင့်ချီ၍
ဝင်ငွေရရှိလေသည်။
 
ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း သီပေါနယ်နှင့် တောင်ပိုင်းမှ ရပ်
စောက်နှင့် မိုင်းကိုင်နယ်တို့မှ [[လိမ္မော်သီး]]အကြီး အကျယ်ထွက်အကြီးအကျယ်ထွက်
သည်။ ရပ်စောက်နယ်ထွက် လိမ္မော်သီး အကြီးအကျယ် ထွက်
သည်။ ရပ်စောက်နယ်ထွက် လိမ္မော်ကို ပြည်မ၌ အောင်ပန်း
စာကြောင်း ၃၀၇ -
==တွင်းထွက်ပစ္စည်းများ==
ဘူမိဗေဒအရဆိုလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်သည် များသောအား
ဖြင့် သက်ရင့်ကျောက်မြေ ဖြစ်သည်။ထိုကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့် ရေနံမှတပါး
သတ္တု မျိုးစုံကို တွေ့ရသည်။ သို့သော် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း
နမ္မတူနှင့် ဘော်တွင်းရှိ ဘားမားကော်ပိုရေးရှင်းလီမီတက်၏
စာကြောင်း ၃၁၇ -
 
၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်အတွင်း ရှမ်းပြည်နယ်ထွက် သတ္တုများမှာ
ခဲတန်ချိန် ၃၁၆ဝဝ၃၁,၆ဝဝ (တန်ဖိုးငွေကျပ် ၁၆၅၂၉ဝဝဝ၁၆,၅၂၉,ဝဝဝ)၊ သွပ်တန်
ချိန် ၁၇၇၄၃၁၇,၇၄၃ (တန်ဖိုးငွေကျပ် ၁၁၁၅ဝဝဝ၁,၁၁၅,ဝဝဝ)၊ ကြေးနီတန်ချိန်
၃၅ဝ ခန့် (တန်ဖိုး ငွေကျပ် ၃၆၆ဝဝဝ၃၆၆,ဝဝဝ)၊ ခနောက်စိမ်းတန်ချိန်
၂ဝ၉ တန် (တန်ဖိုးငွေ ၈ဝဝဝဝ၈ဝ,ဝဝဝ)၊ သံရိုင်းတန်ချိန် ၂ဝ၉ တန်
(တန်ဖိုးငွေ ၈ဝဝဝဝ၈ဝ,ဝဝဝ)၊ သံရိုင်းတန်ချိန် ၁၅၆၇ဝ၁၅,၆၇ဝ (တန်ဖိုးကျပ်
ငွေ ၈၆၂ဝဝဝ၈၆၂,ဝဝဝ)၊ ငွေသတ္တု ၂ဝ၄၁၃၉၅၂,ဝ၄၁,၃၉၅ အောင်စ (တန်ဖိုးငွေ
ကျပ် ၈၂၈၉ဝဝဝ၈,၂၈၉,ဝဝဝ) တို့အပြင် အခြားထွက်ရှိသော သတ္တုများမှာ
တန်ချိန် ၄၁ဝ ခန့် ဖြစ်လေသည်။
 
စာကြောင်း ၃၃၁ -
အခံစားရဆုံးဟု ဆိုကြ သည်။ ဘော်ဆိုင်းသတ္တုကြောကြီးသည်
မိုင် ၄ဝ ခန့် ရှည်လျား၍ ဟဲဟိုးတောင်ဘက် မဲနယ်တောင်မှ
ရပ် စောက်နယ်အထိရပ်စောက်နယ်အထိ ရောက်သည်ဟု သိရသည်။ထိုသတ္တုကြောသိရသည်။ ထိုသတ္တုကြော
၏ အနောက်စူးစူး ကလောနှင့် မိတ္ထီလာခရိုင်အစပ်ရှိ မင်း
ပလောင် တောင်တန်း၌လည်း ခဲအမြောက်အမြား ရနိုင်သည်ဟု
ဆိုကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီကဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီက ပင်းတယနယ် မြောက်
ပိုင်းနှင့် မြင်ကြာဒိုးနယ်ရှိ တောင်မင်းကြီး၌လည်း ခဲများ
တူးဖော်ရရှိလေသည်။
စာကြောင်း ၃၆၉ -
လှသည်။ ကျိုင်းတုံနယ်နှင့် ကျိုင်းခမ်းစီရင်စုတို့မှ၎င်း၊ ဝနယ်
များမှ၎င်း သံထွက်သည်ဟု ဆိုကြလေသည်။
မကြာသေးမီက (၁၉၆၃ ခုနှစ်) တောင်ကြီးမြို့အနီး ပင်းပက်
တွင် သံတန်ချိန် ၆၃ သန်းခန့် ထွက်နိုင်မည့် သံတွင်း
တစ်တွင်းကို တွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလည်း
စာကြောင်း ၃၇၉ -
ရာသီဥတု အေးချမ်းစိုစွတ်ပြီးလျှင် မြစ်ချောင်း၊ စိမ့်စမ်း
များပြားသဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ရှေးအခါက သစ်တော ဝါး
တောကြီးများ ညို့မှိုင်းထူထပ်ခဲ့လေသည်။နောင်အခါညို့မှိုင်းထူထပ်ခဲ့လေသည်။ နောင်အခါ တောင်ယာ
ခုတ်ထွင် လုပ်ကိုင်ကြသည့် စံနစ်ကြောင့်၎င်း၊ မြို့ရွာ အိမ်ခြေ
တိုးချဲ့လာကြသဖြင့်၎င်း၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလအတွင်း သစ်
စာကြောင်း ၃၉၄ -
တောင်ပိုင်း သစ်တောခရိုင်ဟူ၍ သုံးပိုင်းခွဲခြားထားသည်။
ကြိုးဝိုင်းသစ်တောများ၏ အကျယ်အဝန်းသည် စုစုပေါင်း
၇၁၃၇၇,၁၃၇ စတုရန်းမိုင်ရှိလေရာ မိုးမိတ်နယ်၌ ၁၁၁၄၁,၁၁၄ စတုရန်း
မိုင်၊ ရှမ်းပြည်မြောက် ပိုင်း၌ ၄၇၁ စတုရန်းမိုင်၊ တောင်ပိုင်း၌
၁၅၆၃၁,၅၆၃ စတိုရန်းမိုင်စတုရန်းမိုင် ဖြစ်သည်။ကြိုးဝိုင်းပြင်၌ဖြစ်သည်။ ကြိုးဝိုင်းပြင်၌ သစ်တောများ၏
အကျယ်အဝန်းသည် စုစုပေါင်း ၁၅၉၆၈၁၅,၉၆၈ စတုရန်းမိုင်ရှိလေရာ
မိုးမိတ်နယ်၌ ၁၅၆၃၁,၅၆၃ စတုရန်းမိုင်၊ ရှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်း၌
၄၃၉၆၄,၃၉၆ စတုရန်းမိုင်၊ တောင်ပိုင်း၌ ၁ဝဝ၁၁၁ဝ,ဝ၁၁ စတုရန်းမိုင် ဖြစ်
လေသည်။ သစ်တောဌာန အုပ်ချုပ်ခြင်းမှ လွတ်ကင်းသော
သစ်တောများသည်မူ စုစုပေါင်း ၄၁၆၇၉၄၁,၆၇၉ စတုရန်းမိုင် ကျယ်
ဝန်းလေသည်။
 
စာကြောင်း ၄၂၉ -
သစ်တောထွက်ပစ္စည်း အမျိုးအမည် တိုးလာဖွယ်ရှိသည်။ ရှမ်း
ပြည်နယ် သစ်တောဌာန၏ ဝင်ငွေသည် ၁၉၅၉-၆ဝ ပြည့်နှစ်
အတွက် စုစုပေါင်း ကျပ် ၃၂၉၃၅၉၃၃,၂၉၃,၅၉၃ ဖြစ်ရာ တစ်နှစ်ထက်
တစ်နှစ် တိုးလာနိုင်မည်ဟု မြေ|ာ်လင့်ချက်မြှော်လင့်ချက် ရှိပေသည်။
 
==လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး==
စာကြောင်း ၄၅၁ -
မီးရထားလမ်းရှည်ကြီးများသည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင်
တစ်လမ်း၊ တောင်ပိုင်းတွင် တစ်လမ်း အသီး အသီး ရှိသည်။
မြောက်ပိုင်းလမ်းဖြစ်သော မန္တလေး-လားရှိုး (၁၇၁ မိုင်) လမ်း
သည်၎င်း၊ တောင်ပိုင်းလမ်း ဖြစ်သော သာစည်-ရွှေညောင်
(၉၈ မိုင်) မီးရထားလမ်းသည်၎င်း များသောအားဖြင့် မော်
စာကြောင်း ၅၀၃ -
ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် သာစည်မှ ယိုးဒယားနယ်စပ်ရှိ
တာချီလိပ်သို့အရောက် ၄၈၅ မိုင်ခန့် ရှည်လျားသော မော်တော်
ကားလမ်းရှည်ကြီးဖြင့် တောက်လျှောက်သွားနိုင်သည်။ဖြတ်သန်းတောက်လျှောက်သွားနိုင်သည်။ ဖြတ်သန်း
သွားသော မြို့များမှာ ကလေး၊ တောင်ကြီး၊ ဟိုပုန်း၊လွိုင်ကော်၊ဟိုပုန်း၊ လွိုင်ကော်၊
ကွမ်ဟိန်း၊ တာကော်၊ ကျိုင်းတုံ စသည်တို့ ဖြစ်သည်။တာကော်ဖြစ်သည်။ တာကော်
တွင် သံလွင်မြစ်ကို ဖြတ်ကူးသော ပေ ၇၈ဝ ရှိ တာကော်
ယာယီတံတားကို ၁၉၆၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၆ ရက်နေ့တွင် ဖွင့်
စာကြောင်း ၅၁၂ -
ထိုမော်တော်ကားလမ်း ရှည်ကြီးမှလည်း လမ်းခွဲများရှိလေ
ရာ ကလောမှ ခြောက်မိုင်ဝေးသော အောင်ပန်းတွင် ပင်းတယ
(၂၄ မိုင်) သို့ လမ်းခွဲရှိသေးသည်၊ ပင်းတယမှ တစ်ဖန် ၃၂ မိုင်
ဝေးကွာသောရပ်စောက်သို့ ဆက်လက်သွားလာနိုင်၍ ရပ်စောက်
တွင် ဗထူးတပ်မြို့ ရှိလေသည်။
စာကြောင်း ၅၁၈ -
ဟဲဟိုးမြို့မှလည်း သတ္တုတွင်းများ ရှိသော ဘော်ဆိုင်းသို့
လမ်းခွဲရှိ၍ ၁၉ မိုင်မျှ ရှည်လျားသည်။ တောင်ကြီး မရောက်မီ
ရွှေညောင်တွင် ညောင်ရွှေမြို့ (၇ မိုင်) သို့လည်း လမ်းခွဲရှိလေ
သည်။
 
စာကြောင်း ၅၅၄ -
သယ်ယူရလေရာ တရုတ်-မြန်မာလမ်းမကြီး၏ ကြမ်းတမ်း
ခက်ခဲမှုကြောင့် မော်တော်ကားများ အလွန် အပျက်အစီးများ
ခဲ့သဖြင့် ထိုလမ်းမကြီးသည် 'မော်တော်ကားသင်္ချိုင်း' ဟုပင်
အမည်တွင်ခဲ့လေသည်။
 
စာကြောင်း ၅၆၁ -
ထိုလမ်းမကြီးကို အသုံးမပြုနိုင်တော့သဖြင့် အာသံပြည်နယ်ရှိ
လီဒိုမြို့မှ ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနား၊ ဗန်းမော်တို့သို့ ပေါက်
ရောက်သောစတီးဝဲ၊ရောက်သော စတီးဝဲ၊ သို့မဟုတ် [[လီဒိုလမ်းမကြီး]]ကို ဖောက်လုပ်
အသုံးပြုခဲ့ရလေသည်။
 
စာကြောင်း ၅၈၅ -
 
ရှမ်းပြည်နယ်သည် ပြည်မနှင့် လေကြောင်းခရီး အဆက်
အသွယ်လည်း ရှိသည်။ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၌ရှိသည်။ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၌ လားရှိုး၊ မိုးမိတ်၊
နမ့်ဆန်မြို့များတွင်၎င်း၊ တောင်ပိုင်းတွင် ဟဲဟိုး၊ ကျိုင်းတုံ၊
မိုင်းဆတ်၊ တာချီလိတ်မြို့တို့တွင်၎င်း လေဆိပ်များ ရှိသည်။
စာကြောင်း ၅၉၂ -
ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ဗုဒ္ဓအယူဝါဒကို ကြည်ညိုလေးစားကြ
သည့်အလျောက် စေတီပုထိုး၊ ကျောင်းကန် ဘုရားများလည်း
ပေါများလှသည်၊ပေါများလှသည်။ ရွှေရောင်တဝင်းဝင်း၊ ထုံးဖြူတဖွေးဖွေးနှင့်
စေတီပုထိုးများ၊ တိုင်တစ်ရာကျော် ရှိသော ဘုန်းကြီးကျောင်း
များကို နေရာအနှံ့အပြား၌ ကြည်ညိုဖွယ်ရာ တွေ့ရသည်။
များသောအားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ တန်ခိုးကြီးစေတီပုထိုး
အများအပြားကို မူလအိန္ဒိယနိုင်ငံ မဂဓတိုင်းရှင် သီရိဓမ္မာ
သောကမင်း၏ ကုသိုလ်တော် စေတီပေါင်း ၈၄ဝဝဝ၈၄,ဝဝဝ တွင်
ပါဝင်ခဲ့သည့် စေတီများဟူ၍၎င်း၊ အလောင်းစည်သူမင်း
တိုင်းခမ်းလှည့်စဉ်က တည်ထားသော စေတီပုထိုးများဟူ၍၎င်း
စာကြောင်း ၆၂၅ -
ဖြစ်သော ရတနာမာန်အောင် စေတီသည် ရှမ်းပြည်နယ်တွင်
ကြီးကျယ်ခမ်းနားသော ဘုရားတစ်ဆူဖြစ်၍ ဂန္ဓကုဋီတိုက်
အတွင်း၌ ဉာာဏ်တော်ကြီးမားသောဉာဏ်တော်ကြီးမားသော ကြေးသွန်းရုပ်ပွားတော်ကြီး
ကိန်းဝပ်စံပယ်လျက် ရှိလေသည်။
 
၁၉၂၄ ခုနှစ် ရှမ်းပြည်လောင်းကစားဥပေဒအရ စော်ဘွား
များသည် ဘုရားပွဲများ ကျင်းပသည့်အခါ လောင်းကစားဝိုင်း
များ ထည့်သွင်းခွင့်ပြုသည်။တစ်ကြိမ်လျှင်ထည့်သွင်းခွင့်ပြုသည်။ တစ်ကြိမ်လျှင် ခြောက်ရက် ကျင်းပ
ခွင့်ရသည်။ ထည့်သွင်း ခွင့်ပြုသည့် အကြောင်းပြချက်မှာ ရှမ်း
ပြည်တွင် ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲများ အလွန်နည်းသဖြင့် လူထုပျော်ရွှင်ခွင့်
စာကြောင်း ၆၄၂ -
 
ရှမ်းပြည်နယ်၏ မြို့ကြီးများတွင် နေ့စဉ် ဈေးမစည်ဘဲ
ငါးရက်တစ်ဈေးများ ကျင်းပလေ့ရှိသည်၊ကျင်းပလေ့ရှိသည်။ ဈေးသည်များသည်
တစ်ဈေးမှတစ်ဈေးသို့တစ်ဈေးမှ တစ်ဈေးသို့ ဘတ်စကားများဖြင့် လှည့်လည်ရောင်းချ
ကြသည်။ ဈေးရက်များမှာ စော်ဘွားနယ်များတွင် အောက်ပါမြို့
များ၌ တစ်ပြိုင်နက်ဈေး ဖြစ်လေသည်။ ရှမ်းအခေါ်ဖြင့်
စာကြောင်း ၆၅၅ -
(၇) ဘန်းယဉ်၊ (၈) ကလောမြို့တို့တွင် ဈေးဖြစ်ပြန်လေသည်။
အကြီးဆုံးဈေးများမှာ ပင်းတယနှင့် နန်းပန်တို့ ဖြစ်သည်။
ဈေးနေ့များတွင် ယောကျာ်းမိန်းမကလေးယောက်ျား မိန်းမ ကလေး လူကြီးမကျန် ဈေးသို့
သွားလေ့ရှိကြသည်။ ယင်းတို့သည် ဈေးနေ့တွင် အခြားကိစ္စများ
ကို မဆောင်ရွက်လိုကြချေ။ ရပ်ရွာကိစ္စ သာမှု နာမှု ကိစ္စများ
စာကြောင်း ၆၆၇ -
များ ကုန်းပေါင်သီပေါ ရာဇဝင်များအရ ဖော်ပြရလျှင် ရှမ်းပြည်
ထောင်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူမှာ ဘိန္နကရာဇ်မင်းဟု ဆိုလေ
သည်။ထိုကြောင့်သည်။ ထိုကြောင့် ''ရှမ်းမင်းအစ၊ ဘိန္နက''ဟုပင် ရေးသားခဲ့ကြ
လေသည်။
 
စာကြောင်း ၆၇၆ -
အနောက်ဘက် မလယ်အရပ်၌ စံနေစဉ် ထိုမင်းနတ်ရွာစံ၍
ပါလာသော ဗိုလ်ချေခပင်း သုံးသင်းကွဲလေသည်။ တစ်သင်းကို
ခေါင်းဆောင်သော ထိုမင်း၏ ညီတာ်ဘိန္နာကရာဇ်သည်ညီတော် ဘိန္နာကရာဇ်သည် ရွှေလီ
မြစ်အထက်ပိုင်းသို့ ဆန်တက်သွားပြီးလျှင် ထိုမြစ်၏ လက်ယာ
ဘက်ကမ်းတွင် မိုင်းမောဟု ခေါ်တွင်သောဒေသ၌ အခြေချကာ
စာကြောင်း ၆၈၆ -
ရသော ပဓာနအချက်အလက်များနှင့် ညီညွတ်သည့် အဆိုများ
အရမူ ရှမ်းလူမျိုးတို့သည် နန်ချောင် (နန်းကျောက်) ပြည်ကြီး
မတည်ဆောက်မီ ခရစ်နှစ် တစ်ရာစုအစပိုင်းလောက်မှတစ်ရာစု အစပိုင်းလောက်မှ စတင်၍
တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းဒေသများမှ တောင်ဘက်၊ အနောက်
တောင်ဘက်၊အရှေ့တောင်ဘက်ဒေသများသို့တောင်ဘက်၊ အရှေ့တောင်ဘက်ဒေသများသို့ တရွေ့ရွေ့ရွေ့ပြောင်း
လာခဲ့ရာ နန်ချောင်ပြည်ကြီး စည်ပင်ဖွံ့ဖြိုးနေသည့် ခုနစ် ရာစု
လောက်တွင် မိုင်းမောဒေသမှ စတင်၍ ရှမ်းပြည်ထောင်များကို
စာကြောင်း ၇၀၅ -
အနော်ရထာမင်၏ လက်ထက်မှစ၍ စည်ပင်တိုးတက်
လာသော ပုဂံပြည်သည် ခရစ်နှစ် ၁၃ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင်
တိုင်းပြည်အား အုပ်ချုပ်မင်းလုပ်ကြသော ကျစွာမင်း၊ဥဇနာမင်း၊ကျစွာမင်း၊ ဥဇနာမင်း၊
နရသီဟပတေ့မင်းတို့၏ လက်ထက်၌ ထိုမင်းတို့ အရည်အချင်း
ညံသဖြင့် ပုဂံပြည်ကြီး ယိမ်းယိုင်လာလေသည်။ ထိုအခါ မော
စာကြောင်း ၇၂၆ -
တင် ရှိနေခဲ့လေသည်။ အသေအချာ လေ့လာစီစစ်သည့်အခါ
အထက်မြန်မာနိုင်ငံ၌ မောရှမ်းဆက်များ ဖြစ်ကြသော မိုး
ကောင်း၊ မိုးည|င်း၊မိုးညှင်း၊ ကလေးစားတို့ လွှမ်းမိုးနေစဉ် သမယမှ
စတင်၍ မြောက်ပိုင်းနယ်များမှ စော်ဘွားအဆက်အနွယ်များကို
ပင့် ခေါ်ပြီးလျှင် တောင်ပိုင်းနယ်များ၌ စိုးမိုးစေခဲ့သည်ဟု
စာကြောင်း ၇၆၀ -
 
တောင်ငူခေတ်တွင် မြန်မာတို့ ပြန်၍ အင်အားတောင့်လာ
သည်။ထိုအချိန်၌သည်။ ထိုအချိန်၌ အင်းဝတွင် ရှမ်းမင်းခုံမှိုင်းငယ် (ခွန်မိုင်းငယ်)
စိုးစံနေသည်။ မြန်မာတို့သည် ရှမ်းတို့၏ စိုးမိုးမှုကို တွန်းလှန်
ရန် ကြိုးပမ်းလာသည်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉ဝ၆ ခုနှစ် (ခရစ်
၁၅၄၄ ခုနှစ်) တွင် တောင်ငူဘုရင် တပင်ရွှေxD;နှင့်တပင်ရွှေထီးနှင့် ယောက်ဖ
တော် ဘုရင့်နောင်တို့ ခေါင်းဆောင်သော မွန်-မြန်မာများနှင့်
သီပေါစော်ဘွား၊ အင်းဝခုံမှိုင်းငယ်၊ ဗန်းမော်စော်ဘွား၊ မိုးည|င်းမိုးညှင်း
စော်ဘွားတို့၏ တပ်များသည် ပြည်မြို့တွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ
စော်ဘွားတို့ အရေးနိမ့်ကြလေသည်။
စာကြောင်း ၇၇၁ -
တပင်ရွှေထီးလွန်သောအခါ ဘုရင့်နောင်သည် ဟံသာဝတီ
ထီးနန်းကို ဆက်ခံ၍ အင်းဝကို တိုက်ခိုက် အောင်နိုင်ပြီးသည့်
နောက်တွင် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉၁၉ ခုနှစ် (ခရစ် ၁၅၅၅-၅၆) မှ
စတင်ပြီးလျှင် မြောက်ပိုင်း ရှမ်းပြည်ထောင်တို့ကို သိမ်းသွင်း
ခဲ့ရာ မိုးည|င်း၊မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ ကသာ၊ ဗန်းမော်၊ ကလေး၊ မိုးမိတ်၊
သီပေါ၊ သုံးဆယ် စသော စော်ဘွားတို့သည် မြန်မာမင်း၏
သစ္စာကို ခံယူကြရသည်။ ထိုနယ်တို့နှင့် အင်းဝကို တရုတ်
စာကြောင်း ၇၈၄ -
သံလွင်မြစ် အနောက်ဘက်ရှိ မိုးနဲ၊ ညောင်ရွှေ၊ ရပ် စောက်
စသော စော်ဘွားနယ်များနှင့် ရွာငံ၊ စကား၊ လဲချား၊ သာမိုင်း
ခမ်း စသော မြို့စားနယ်များကို သိမ်းသွင်းသည်သိမ်းသွင်းသည်။ နောက်နှစ်တွင်
ဇင်းမယ်၊ လပုန်း၊ ဗြဲ၊ ကျိုင်းရဲနယ်တို့ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်
သည်။ ယင်းသို့ဖြင့် ခရစ်နှစ် ၁၅၅၆ မှသည် ၁၅၅၈ ခုနှစ်များ
စာကြောင်း ၈၀၂ -
ရာဇဝင်များ၌ ဖော်ပြသည်။
 
မိုးည|င်း၊မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊ မိုးမိတ်၊ မိုးနဲ၊ သိန္နီ၊ သီပေါ၊
ညောင်ရွှေ၊ မိုးဗြဲ၊ ကလေး (သောင်သွပ်) နယ်တို့ကို ရှမ်းကိုး
စော်ဘွားနယ်များဟု သီးခြားထားပြီးလျှင် ထိုနယ်ရှင် စော်ဘွား
စာကြောင်း ၉၈၈ -
ပိုင်၊ မိုးမိတ်၊ ဝန်းသို၊ သောင်သွပ်၊ကလေးမြို့များတွင် စော်ဘွား
ထားသော်လည်း ဦးတိုက်ထမ်းမှတ်သား၍ သီးခြားဆင့်ဆို အုပ်
ချုပ်သည်။ စော်ဘွား၊ မထားတော့သော မိုးည|င်း၊မိုးညှင်း၊ မိုးကောင်း၊
ဗန်းမော် စသောမြို့များကို မြန်မာမြို့ရွာများတွင် အပါအဝင်ပြု၍
အဝေးမြို့ဝန်များ ခန့်ထားအုပ်ချုပ်လေသည်။
စာကြောင်း ၁၀၂၄ -
 
မြန်မာနိုင်ငံသား ဗြိတိသျှတို့ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ၁၈၈၆
ခုနှစ်၊မေလခုနှစ်၊ မေလ ၄ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းနယ်များအား အိန္ဒိယပြည်နယ်
အဖြစ် သိမ်းပိုက်ကြောင်း ဗြိတိသျှအစိုးရ ကျေညာသည်။၁၈၈၇ကျေညာသည်။ ၁၈၈၇
ခုနှစ်တွင် ရှမ်းနယ်များအား အောက်ပါအတိုင်း ပိုင်းခြား အုပ်
ချုပ်သည်။
စာကြောင်း ၁၀၉၀ -
နယ်များ၏ အကျယ်အဝန်းသည် အမျိုးမျိုး အစားစား
ဖြစ်ရာ ကျိုင်းတုံနယ်သည် အကြီးဆုံးဖြစ်၍ စတုရန်းမိုင်
၁၂ဝဝဝ၁၂,ဝဝဝ ကျော် ကျယ်ဝန်းသော်လည်း အငယ်ဆုံးဖြစ်သော
ကျုံးနယ်သည် ၂၄ စတုရန်းမိုင်မျှ သာ ရှိလေသည်။
ဗြိတိသျှအစိုးရတို့၏ မြောက်ပိုင်းဌာနချုပ်ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ်
စာကြောင်း ၁၁၆၄ -
ဖြစ်လာသောအခါ ညောင်ရွှေစော်ဘွားကြီး စဝ်ရွှေသိုက်အား
ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ အထွတ်အထိပ် ပထမဆုံးသမ္မတ
အဖြစ် တင်မြေ|ာက်ခဲ့ကြလေသည်။တင်မြှောက်ခဲ့ကြလေသည်။
 
မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ပြီးသည့်နောက်တွင် အုပ်ချုပ်ပုံစံနစ်
စာကြောင်း ၁၁၉၅ -
များ၏ ပဒေသရာဇ်အာဏာအခွင့်အရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးနယ်
အပိုင်းအခြားတို့ကို ဗြိတိသျှလက်ထက်ကအတိုင်း ထားရှိခဲ့
သည်။ လူမျိုးစုလွှတ်တော်သို့ တင်မြေ|ာက်သောတင်မြှောက်သော ရှမ်းပြည်
အမတ်များကို စော်ဘွားအချင်းချင်း ရွေးကောက်တင်မြေ|ာက်ခွင့်ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခွင့်
ပြုခဲ့လေသည်။ ထိုကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးသည်
နယ်ရှင်စော်ဘွားများသာလျှင် လွှမ်းမိုးကြီးစိုးရာ ဖြစ်ခဲ့သည်။
စာကြောင်း ၁၂၉၄ -
လ ၂ ရက်နေ့တွင် ထည့်သွင်းသည်၊ ထိုနည်းတူစွာ ၁၉၆၃
ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ (တော်လှန်ရေးကောင်စီ အစိုးရ
လက်ထက်) တွင် ရှမ်းပြည်အရှေ့ ပိုင်းခရိုင် ကျိုင်းတုံနယ်ကို
လည်း နယ်ခြားဒေသ အုပ်ချုပ်ရေးသို့ လွှဲအပ်ပြီးလျှင် ကျိုင်းတုံ
ခရိုင်၊ မိုင်းတုံခရိုင်နှင့် တာချီလိပ်ခရိုင်ဟူ၍ ပိုင်းခြားလိုက်လေ
စာကြောင်း ၁၃၀၂ -
ကယားခေါင်းဆောင်များသည် ပြည်မကိုလည်း ပြည်နယ်တစ်ခု
အဖြစ် ထားရှိပြီးလျှင် ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်အားလုံးအား
တန်းတူအုပ်ချုပ်ပေးရန်ဟူသော 'ဖက်ဒရေးရှင်း' မူကို တောင်းဆို
လာကြသည်။ ထိုမူကို ပြည်ထောင်စုအစိုးရ လက်မခံပါက ရှမ်း
ပြည်နယ်သည် ပြည်ထောင်စုအတွင်းမှ ခွဲထွက်ရန် ခြိမ်းခြောက်
စာကြောင်း ၁၃၁၃ -
တော်လှန်ရေးကောင်စီအစိုးရသည် သမ္မတကြီးနှင့်တကွ ဝန်ကြီး
ချုပ် အမှူးပြုသော ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးအများစု
အား ထိန်းသိမ်းလိုက်သည့်နည်းတူ 'ဖက်ဒရေးရှင်းမူ' ကို
ထောက်ခံသော ရှမ်းစော်ဘွား ၃ဝ ကျော်တို့ကိုလည်း ထိန်း
သိမ်းလိုက်သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီကို မတ်လ ၃ ရက်နေ့