ကွန်ပျူတာ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

omihoùi
အရေးမကြီး Reverted edits by 87.65.252.247 (talk) to last revision by EmausBot
စာကြောင်း ၁ -
[[File:Columbia Supercomputer - NASA Advanced Supercomputing Facility.jpg|right|thumb|နာ​ဆာ​မှ ကို​လံ​ဘီ​ယာ စူ​ပါ​ကွန်ပျူတာ]]
 
'''ကွန်ပျူတာ'''ဆို​သည်မှာ ထည့်​သွင်း​ထား​သော [[ပ​ရို​ဂ​ရမ်]] သို့မဟုတ် အစီ​စဉ်​တ​ကျ ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​အတိုင်း [[အချက်အလက်]] များ​ကို စီမံ​ခန့်​ခွဲ​ပေး​သော ကိရိယာ​ဖြစ်​သည်။ ကွန်ပျူတာ​များ​သည် ညွှန်​ကြား​ချက်​များပေါ် မူ​တည်​၍ [[ဂဏန်းသင်္ချာ]]နှင့် [[ယုတ္တိ]]ဆိုင်​ရာ တွက်ချက်​မှု​များ​ကို အစီ​အစဉ်​တ​ကျ အလို​အလျောက် စွမ်းဆောင်နိုင်​သည်။
 
ကွန်ပျူတာ​တစ်​ခု​တွင် အခြေ​ခံ​အား​ဖြင့် အချက်အလက်​များ​ကို သိမ်းဆည်း​ရန် မှတ်ဉာဏ်၊ [[ဂဏန်းသင်္ချာ]]နှင့် [[ယုတ္တိ]]ဆိုင်​ရာ တွက်ချက်​မှု​များ ပြုလုပ်​သော အစိတ်​အပိုင်း​တစ်​ခု​နှင့် ထိုသို့ တွက်ချက်​မှု​များ​ကို မှတ်ဉာဏ်​အတွင်း သိမ်းဆည်း​ထား​သော ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​အတိုင်း စီစဉ်​ကွပ်​ကဲ​ပေး​သော အစိတ်​အပိုင်း​တစ်​ခု ပါဝင်​သည်။ ကွန်ပျူတာ​တွင်း​သို့ အချက်အလက်​များ ထည့်​သွင်း​ရန်​နှင့် ကွန်ပျူတာ​မှ တွက်ချက်​ပေးလိုက်​သော အချက်အလက်​များ​ကို သိမ်းဆည်း​ရန် ကွန်ပျူတာ အရံ​ပစ္စည်း​များ​ကို အသုံးပြု​သည်။
 
ကွန်ပျူတာ​၏ အတွက်​အချက် အစိတ်​အပိုင်း​သည် အချက်အလက်​များ​ကို ဖတ်​ယူ၊ တွက်ချက်၊ သိမ်းဆည်း​ရန် ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​ကို အစီ​စဉ်​တ​ကျ တစ်​ခု​ပြီး​တစ်​ခု ဆောင်ရွက်​သည်။ အခြေအနေ​ထိန်း ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​က ထို​ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​၏ ဆောင်ရွက်​ပုံ အစီ​အစဉ်​ကို ပြောင်းလဲ​နိုင်​သည်။
 
ပထမ​ဆုံး​သော အီ​လက်​ထ​ရော​နစ် ကွန်ပျူတာ​များ​သည် ၂​၀ ရာ​စု အလယ်​ပိုင်း​က စ​တင်ပေါ်​ထွန်း​ခဲ့​သည်။ ထို​ရှေး​ဦး​ကွန်ပျူတာ​များ​မှာ အခန်း တစ်​ခန်း​စာ​မျှ ကြီးမား​ပြီး ခေတ်ပေါ်[[ပီ​စီ]] (တ​ကိုယ်​ရေ ကွန်ပျူတာ) ရာ​ပေါင်း​များ​စွာ​နှင့် ညီမျှ​သော စွမ်းအား​ကို သုံးစွဲ​ခဲ့​သည်။
 
ယနေ့​ခေတ်ပေါ် ကွန်ပျူတာ​များ​မှာ​မူ ထို​ရှေး​ဦး ကွန်ပျူတာ​များ​နှင့် နှိုင်းယှဉ်​ပါ​က အဆ သန်း​ပေါင်း​များ​စွာ ပို​၍ တွက်ချက်​စွမ်းဆောင်နိုင်​သည့်​အပြင် အရွယ်​အစား ပမာဏ​လည်း အဆ​ပေါင်း​များ​စွာ သေး​ငယ်​လှ​သည်။ အချို့ ကွန်ပျူတာ​များ​သည် အိပ်​ဆောင် သယ်ယူ​သွား​နိုင်​လောက်​အောက် သေး​ငယ်​ပြီး အားဖြည့်​သွင်း​ရာ​၌​လည်း ဓာတ်​ခဲ​အသေး​စား​များ​ကို​ပင် အသုံးပြု​နိုင်​သည်။ နည်း​ပညာ​ခေတ်​၏ ပြယုဂ်​များ​ပင်​ဖြစ်​သည့် သဏ္ဍန်​အမျိုး​မျိုးရှိ တ​ကိုယ်​ရေ​သုံး ကွန်ပျူတာ(ပီ​စီ)များ​ကို လူ​အများ​စု​က ''ကွန်ပျူတာ''ဟု ခြုံ​ငုံ မှတ်​ယူခေါ်ဝေါ်​နေသော်​လည်း ကွန်ပျူတာ​များ​ကို အိပ်​ဆောင်​သီချင်း​ဖွင့်​စက်​များ​မှ​အစ တိုက်ခိုက်​ရေး​လေ​ယာဉ်​များ​အဆုံး၊ ကစား​စရာ​အရုပ်​များ​မှ​အစ [[ရို​ဘော့]]စက်​ရုပ်​များ​အဆုံး ထည့်​သွင်း​မြုပ်​နှံထား​သည်​ကို တွေ့​ရ​သည်။
 
== သမိုင်း ==
{{copyedit/doc}}
[[File:Jacquard.loom.full.view.jpg|thumb|right|[[Jacquard loom]] ပထမ​ဆုံး programmable device လို့​ဆို​လို့​ရ​ပါ​တယ်.]]
{{main| သမိုင်း}}
ရှေး​ယခင်​က ကို သတ်​မှတ်​ဖို့ ရန်​အလွန်တရာ​မှ ခက်ခဲ​ခဲ့​သည်။ယခု​အချိန်​တွင်​မူ​ကို အမည်​အမျိုး​မျိုး ခေါ်ဝေါ်​သတ်​မှတ်​ခဲ့​ကြ​ပြီ​ဖြစ်​သည်။ ယခု​အချိန်​တွင်​မူ​ကိရိယာ​များ (Devices) တော်တော်​များ⁠များ​ကို တပ်​ပြီးခေါ်​နေ​ကြ​ပြီ​ဖြစ်​သည်။အစော​ဆုံး သည် တွက်ချက်​မှု​ပိုင်း​ကို ပေ​သီး([[Abacus]])များ​မှ စ​ခဲ့​သည်။ ပေ​သီး([[Abacus]])သည် ပထမ​ဆုံး​ဂဏန်း​ပေါင်း​စက် ပင်​ဖြစ်​သည်။ ပေ​သီး​ကို တရုတ်​ပြည်​တွင် စတင်​အသုံးပြု​ခဲ့​သည်။
 
အလယ်​ခေတ်​အရောက်​တွင် ဥ​ရော​ပ သင်္ချာ နှင့် အင်​ဂျင်​နီ​ယာ ပညာ​ရှင် Wilhelm Schickard က ၁​၆​၂​၃​ခု​နှစ် တွင် ပထမ​ဆုံး စက်​ပစ္စည်း​နှင့်​တွက်ချက်​သော​ဂဏန်း​ပေါင်း​စက်(Calculators) တစ်​ခု​ကို တည်ဆောက်​ခဲ့​သည်။သို့သော်​လည်း​ယခု​ခေတ်​တွင် ၎င်း ကိရိယာDevice ကို လို့ခေါ်​ဆို​၍ မ​ရ​တော့​ပေ။အဘယ်​ကြောင့်​ဆို သော်​၎င်း​ကိရိယာ​သည် Programmed ပါဝင်​ခြင်း​မ​ရှိ​သော​ကြောင့်​ဖြစ်​သည်။ ၁​၈​၀​၁ ခု​နှစ် တွင် [[Joseph Marie Jacquard]] သည် Textile ယက်​ကန်း​စက်​ကို အခြေ​ခံ​ပြီး [[Punched Card|Punched Paper Cards]] Series ကို အသုံးပြု​ပြီး သူ့​၏ ယက်​ကန်း​စက်​ကို အလို​အလျှောက် အလုပ်​လုပ်​စေ​ခဲ့​သည်။ Jacquard ၏ ယက်​ကန်း​စက်​မှ ရလဒ်​သည် ဖြစ်ပေါ်​တိုးတက်​လာ​စေ​ဖို့​ရန် အကြောင်းရင်း တစ်​ရပ်​ဖြစ်​သည်။ ၁​၈​၃​၇ ခု​နှစ် တွင် [[Charles Babbage]] သည် Programmable Mechanical Computer ကို စတင် Design ရေး​ဆွဲ​ခဲ့​သည်။ [[Analytical Engine]] ဟု​အမည်ပေး​ခဲ့​သည်။ ၁​၈​၉​၀ ခု​နှစ် အရောက် တွင်US Census က Punched Card အတွက် ကြီးမား​သော Scale Automated Data Processing စွမ်း​ဆောင်​ရည်​ရှိ​အောင် [[Tabulating Machines]] ကို [[Herman Hollerith]] က Designed ရေး​ဆွဲ​ခဲ့​သည်။
[[Computing Tabulating Recording Corporation]] ( ယခု​အခါ [[IBM]] ဖြစ်လာ​သည် ) က ထုတ်​လုပ်​ခဲ့​ပါ​သည်။ ၁​၉ ရာ​စု အကုန်​အရောက် တွင် တွေ​ဟာ အသုံးဝင်​သော​အရာ​တစ်​ခု​ဖြစ်လာ​ခဲ့​သည်။ သည် လူ​တို့ အတွက်​လို​အပ်​နေ​ပြီ​ဆို​တာ​က သက်သေပြ​လိုက်​ပြီး​ဖြစ်​သည်။ အဘယ်​ကြောင့်​ဆိုသော် [[Punched Card]], [[Boolean Algebra]] , [[The Vacuum Tube]] (Thermionic Value) နဲ့ Teleprinter တွေ​ဟာ ပေါ်ပေါက်​ခဲ့​သော​ကြောင့်​ဖြစ်​သည်။၂​၀ ရာ​စု အတောအတွင်း​တွင် သိပ္ပံ​ပညာ​သည် များ​စွာ​တိုးတက်​မှု​ရှိ​လာ​ခဲ့​ပြီး [[Analog Computer]] များ​လည်း တိုး​တက်ပေါ်​ပေါက်​ခဲ့​သည်။ သို့သော်​လည်း​၎င်း များ​သည် Programmable မ​ဖြစ်​သည့်​အပြင် အခု​ခေတ် Digital များ​၏ တိ​ကျ​သော စွမ်း​ဆောင်​ရည် များ​လည်း​ပါဝင်​ခြင်း​မ​ရှိ​သေး​ပေ။
 
{{Early computer characteristics}}
 
== ပ​ရို​ဂ​ရမ် ==
 
ခေတ်ပေါ်​ကွန်ပျူတာ​များ​နှင့် အခြား​သော စက်​ကိရိယာ​များ​၏ အဓိက​ကွာ​ခြား​ချက်​မှာ ခေတ်ပေါ် ကွန်ပျူတာ​များ​၏ ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​ကို လို​အပ်​သ​လို ပြောင်းလဲ​ပြင်ဆင် ရေးသား​နိုင်​ခြင်း ဖြစ်​သည်။ တစ်​နည်း​အား​ဖြင့်​ဆိုသော် (ခေတ်ပေါ်)ကွန်ပျူတာ​များ​ကို စိတ်​ကြိုက် ညွှန်​ကြား​ချက်​များ ပေး​၍ လို​ရာ​ကို ဆောင်ရွက်​စေ​နိုင်​သည်။ ဗွန်​နူ​မန် (von Neumann) တည်ဆောက်​ပုံ​စနစ်​ကို အခြေ​ခံ​သော ခေတ်ပေါ်​ကွန်ပျူတာ အများ​စု​တွင် ကွန်ပျူတာ ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​ကို ကွန်ပျူတာ ဘာသာ​စကား​များ​သုံး​၍ ရေးသား​ခိုင်း​စေ​နိုင်​သည်။
 
ကွန်ပျူတာ​ပ​ရို​ဂ​ရမ်​ဆို​သည်မှာ အမှန်​တော့ ညွှန်​ကြား​ချက်​များ အစုအဝေး​ကြီး​မျှ​သာ ဖြစ်​သည်။ အချို့​ပ​ရို​ဂ​ရမ်​များ​တွင် ညွှန်​ကြား​ချက် အနည်းငယ်​မျှ​သာ ပါဝင်​နေ​နိုင်​သ​လို ဘ​ရောက်​ဇာ၊ စာစီ​စာ​ရိုက် စ​သည့်​ကဲ့သို့ ပ​ရို​ဂ​ရမ်​များ​တွင် ညွှန်​ကြား​ချက်​ပေါင်း သန်း​ချီ​၍​လည်း ပါဝင်​နေ​နိုင်​သည်။ ခေတ်ပေါ်​ကွန်ပျူတာ​များ​သည် စက္ကန့်​ပိုင်း​မျှ​အချိန်​အတွင်း ညွှန်​ကြား​ချက်​များ သန်း​ထောင်​ချီ​၍ ဆောင်ရွက်​တွက်ချက်​နိုင်​ပြီး အမှား​အယွင်း​လည်း မ​ရှိ​သ​လောက်​ပင် ဖြစ်​သည်။ ညွှန်​ကြား​ချက်​များ သန်း​ပေါင်း​များ​စွာ ပါရှိ​သည့် ပ​ရို​ဂ​ရမ် အကြီး​စား​များ​ကို ပ​ရို​ဂ​ရမ်​မာ မြောက်​များ​စွာ​သုံး​၍ နှစ်​ပေါင်း​များ​စွာ အချိန်​ယူ​ကာ ရေးသား​ရ​ပြီး ဆောင်ရွက်​ရ​မည့် လုပ်​ငန်း​၏ ရှုပ်​ထွေး​မှုပေါ် မူ​တည်​၍ အမှား​အယွင်း​များ ပါ​စ​မြဲ​ပင် ဖြစ်​သည်။
 
=== ပ​ရို​ဂ​ရမ် တည်ဆောက်​ပုံ ===
{{Main|ကွန်ပျူတာ ပ​ရို​ဂ​ရမ်|ကွန်ပျူတာ ပ​ရို​ဂ​ရမ်​ရေး​ခြင်း}}
 
ပုံ​မှန်​အား​ဖြင့် ကွန်ပျူတာ​ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​မှာ ရိုး​စင်း​ပါ​သည်။ ဥပမာ ဂဏန်း​တစ်​ခု​နှင့် တစ်​ခု​ပေါင်း​ခြင်း၊ အချက်အလက်​များ​ကို တစ်​နေရာ​မှ တစ်​နေရာ​သို့ ရွှေ့​ခြင်း၊ ကွန်ပျူတာ​နှင့် တွဲ​ဖက်​သုံး​ကိရိယာ​များ​ကို အချက်​ပြ​ခြင်း​တို့ ဖြစ်​သည်။ ထို​ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​ကို ကွန်ပျူတာ​၏ မှတ်ဉာဏ်​မှ ဖတ်​ယူ​ပြီး ဖတ်​ယူ​ရ​ရှိ​သည့် အစဉ်​အတိုင်း အတွက်​အချက် အစိတ်​အပိုင်း​က တစ်​ခု​ပြီး​တစ်​ခု ဆောင်ရွက်​သည်။ သို့သော် အထူး​ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​ကို သုံး​၍ ရှေ့​သို့ ကျော်​၍သော်​လည်းကောင်း၊ နောက်သို့ ဆုတ်​၍သော်​လည်းကောင်း ပ​ရို​ဂ​ရမ်​အတွင်း​ရှိ အခြား​နေရာ​များ​ကို ဆောင်ရွက်​ရန် ခိုင်း​စေ​နိုင်​သည်။ ထို​သို့သော် ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​ကို အခုန်​ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​ဟု ခေါ်​သည်။ အခုန်​ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​ကို သူ့​မ​တိုင်​မှီ​အရင် ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​ကို တွက်ချက်​ရ​ရှိ​ထား​သည့် ရလဒ်​များပေါ်​မူ​တည်​၍ အခြေအနေ​အလိုက် ခုန်ကျော်​ရန်​လည်း ခိုင်း​စေ​နိုင်​သည်။ Many computers directly support subroutines by providing a type of jump that "remembers" the location it jumped from and another instruction to return to the instruction following that jump instruction.
 
တစ်နည်းအားဖြင့် ပ​ရို​ဂ​ရမ်​များ​ကို တွက်ချက်​ဆောင်ရွက်​ခြင်း​သည် စာအုပ်​တစ်​အုပ်​ကို ဖတ်​သည်​နှင့် တူ​သည်။ ပုံ​မှန်​အား​ဖြင့် စာအုပ်​တွင်း​ရှိ စာလုံး၊ စာ​ကြောင်း​များ​ကို အစီ​အစဉ်​တ​ကျ ဖတ်​လေ့​ရှိ​ကြသော်​လည်း တစ်​ခါ​တစ်​ရံ​တွင် နောက်သို့ ပြန်လှန်​ဖတ်​ခြင်း၊ စိတ်​မ​ဝင်စား​သည့် စာ​ပိုဒ်​များ​ကို​လည်း ကျော်​ဖတ်​ခြင်း​များ​ကို ပြုလုပ်​တတ်​ကြ​ပါ​သည်။ ထို​နည်းတူ​စွာ ကွန်ပျူတာ​များ​သည်​လည်း တစ်​ခါ​တစ်​ရံ ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​ကို အခြေ​အနေပေါ်​မူ​တည်​၍ ရှေ့ကျော်၊ နောက်ကျော် ထပ်​ကာ​တ​လဲ​လဲ ဆောင်ရွက်​တတ်​သည်။ ဤ​သည်​ကို ပ​ရို​ဂ​ရမ်​ဆောင်ရွက်​မှု စီး​ဆင်း​ပုံ (flow of control) ဟုခေါ်​သည်။ ထိုသို့ ခုန်​ပြန်ကျော်​လွှား​ပြီး ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​ကို ထပ်​ကာ​တ​လဲ​လဲ ဆောင်ရွက်​နိုင်​ခြင်း​ကြောင့် ကွန်ပျူတာ​များ​သည် လူ​သား​များ​၏ ထိန်း​ကွပ်​မှု​မ​ပါ​ပဲ အလို​အလျောက် လုပ်​ငန်း​ဆောင်​တာ​များ​ကို ဆောင်ရွက်​နိုင်​ခြင်း​ဖြစ်​သည်။
 
ဥပမာ​အား​ဖြင့် လူ​တစ်​ဦး​သည် အိပ်​ဆောင်​ဂဏန်း​တွက်​စက်​ကို သုံး​၍ ဂဏန်း​နှစ်​ခု ပေါင်း​ခြင်း​စ​သည့် အခြေ​ခံ​ဂဏန်းသင်္ချာ​များ​ကို ခ​လုပ်​တစ်​ခု၊ နှစ်​ခု နှိပ်​၍ လွယ်လင့်တကူ တွက်ချက်​နိုင်​သည်။ သို့သော် ၁​မှ ၁​၀⁠၀​၀​ကြား​တွင်း​ရှိ ဂဏန်း​အားလုံး​ကို ဂဏန်း​တွက်​စက်​ဖြင့် ပေါင်း​လို​ပါ​က ခ​လုပ်​များ​ကို အကြိမ်​ပေါင်း​များ​စွာ​နှိပ်​ရန် လို​အပ်​ပြီး ခ​လုပ်​များ မှားယွင်း​နှိပ်​မိ​ခြင်း​များ ဖြစ်​နိုင်​သ​လို အချိန်ကုန်​လူ​ပင်ပန်း​စရာ​ပင် ဖြစ်​ပါ​သည်။ အခြား​တစ်ဖက်​တွင်​မူ ကွန်ပျူတာ​များ​ကို ထိုသို့​ပေါင်း​ရန်​ကို ညွှန်​ကြား​ချက် အနည်းငယ်​မျှ​သုံး​၍ လွယ်လင့်တကူ ခိုင်း​စေ​နိုင်​သည်။
{{-}}
mov #0, sum ; sum ကို သုည​လို့ သတ်​မှတ်​ပါ။
mov #1, num ; num ကို တစ်​လို့ သတ်​မှတ်​ပါ။
loop: add num, sum ; num ကို sum ထဲ ပေါင်း​ထည့်​ပါ။
add #1, num ; num ကို တစ်​ပေါင်း​ပါ။
cmp num, #1000 ; num နှင့် ၁​၀⁠၀​၀ ကို နှိုင်းယှဉ်​ပါ။
ble loop ; num <= 1000, 'loop' သို့ နောက်ပြန်​သွား​ပါ။
halt ; ပ​ရို​ဂ​ရမ်​ကို အဆုံးသတ်​ပါ။
 
အထက်​ပါ ပ​ရို​ဂ​ရမ်​ကို စတင်​လိုက်​ပါ​က ကွန်ပျူတာ​က ထပ်​တ​လဲ​လဲ ပေါင်း​တွက်​ရ​မည့် အပိုင်း​ကို လူ​အကူအညီ ကွပ်​ကဲ​မှု မ​ပါ​ပဲ အလို​အလျောက် တွက်ချက်​ပေး​ပါ​မည်။ ထို​တွက်ချက်​မှု​သည် အမှား​အယွင်း​ကင်း​သ​လို ခေတ်ပေါ်​ကွန်ပျူတာ​အများ​စု​သည် ထို​တွက်ချက်​မှု​ကို တစ်​စက္ကန့်​၏ အပုံ​တစ်​သန်း​ပုံ တစ်​ပုံ​မျှ​အတွင်း ဆောင်ရွက်​နိုင်​ပါ​လိမ့်​မည်။<ref>This program was written similarly to those for the [[PDP-11]] [[minicomputer]] and shows some typical things a computer can do. All the text after the semicolons are [[Comment (computer programming)|comments]] for the benefit of human readers. These have no significance to the computer and are ignored. {{harv|Digital Equipment Corporation|1972}}</ref>
 
= အလုပ်​လုပ်​ပုံ​များ =
=
 
ယေဘုယျ​သုံး တွင် အဓိက လေး​မျိုး​မှာ [[ဂဏန်း သင်္ချာ နှင့် လော့​ဂျစ် အစိတ်​အပိုင်း]] (arithmetic and logic unit)၊ [[ထိန်း​ချူပ် အစိတ်​အပိုင်း]] (control unit)၊ [[မှတ်ဉာဏ်]](Memory Device) နှင့် အသွင်း အထုတ် ကိရိယာ (I/O) များ​တို့ ဖြစ်​သည်။ ၄င်း အစိတ်​အပိုင်း တို့​ကို [[ဝါ​ယာ​ကြိုး]]များ အတွဲ​လိုက်​ဖြစ်​သော [[ဘတ်စ်]] များ ဖြင့် တွယ်​ချိတ်​ထား​သည်။
 
== ထိန်း​ချူပ် ဌာန ==
{{main | စီ​ပီ​ယူ}}
ထိန်း​ချူပ် ဌာန (control unit, often called a control system or CPU) သို့မဟုတ် စီ​ပီ​ယူ သည် ၏ အစိတ်​အပိုင်း မျိုး​စုံ​ကို လမ်း​ဆောင်​သည်။ ၄င်း​သည် [[ပ​ရို​ဂ​ရမ်]] ၏ [[ညွှန်​ကြား​ချက်]]များ​ကို တစ်​ကြောင်း​ခြင်း ဖတ်​ရှု ပြီး အဓိပ္ပါယ် ပြန်​သည်။ ထိန်း​ချူပ် ဌာန​သည် အဆင့်​မြင့်​သော များ​တွင် ၄င်း​ညွှန်​ကြား​ချက် အစဉ်​များ​ကို မြန်ဆန်​စေ​ရန်​အတွက် ခုံကျော် ဖတ်​ရှု ခြင်း လုပ်​လေ့​ရှိ​သည်။
 
ထိန်း​ချူပ်​ဌာန ၏ အဓိက မှာ [[ပ​ရို​ဂ​ရမ် ကောင်​တာ]]၊ နောက် ညွှန်​ကြား​ချက် ကို ဘယ်​နေရာ​မှ ဖက်​ရှု​မည် ကို မှတ်သား​ထား​သော အထူး သို​လှောင်​ရာ [[ရာ​ဂျစ်​စ​တာ]] တို့​ဖြစ်​သည်။
 
[[File:MIPS32_instruction.png‎ | thumb | 400px | [[MIPS architecture]] ၏ ညွှန်​ကြား​ချက် ကို ထိန်း​ချူပ် ဌာန​မှ ဖတ်​ရှု​ပုံ ဖော်​ပြ​သော ပုံ​ကြမ်း]]
ထိန်း​ချူပ် ဌာန​၏ အလုပ်​များ​မှာ နောက် စီ​ပီ​ယူ​များ​တွင် ကွာ​ခြား​နိုင်သော်​လည်း အခြေ​ခံ​မှာ အောက်​ပါ​အတိုင်း​ဖြစ်​သည်။
# [[ပ​ရို​ဂ​ရမ် ကောင်​တာ]] ညွှန်ပြ​သော အခန်း​မှ လာ​မည့် ညွှန်​ကြား​ချက် (instruction) ကုဒ်​ကို ဖတ်​ပါ။
# ၄င်း​ညွှန်​ကြား​ချက် ကုဒ်​ကို အဓိပ္ပါယ် ပြန်​ပြီး [[အမိန့်​ပေး​ချက်]] (command) များ သို့မဟုတ် အခြား​စက်​များ​၏ အဝင်​လှိုင်း (signal) များ အဖြစ် လုပ်ဆောင်​ပါ။
# ညွှန်​ကြား​ချက် အသစ်​ရေး​ရန် [[ပ​ရို​ဂ​ရမ် ကောင်​တာ]]ကို တစ်​ခု​မြင့်​ပါ။
# ညွှန်​ကြား​ချက် ပါ​လျှင် မှတ်ဉာဏ်(Memory Device) အခန်း​များ​မှ အချက်အလက်​များ​ကို ဖက်​ပါ။ များ​သော​အား​ဖြင့် ၄င်း​ဖက်​ရှု​ရ​မည့် အခန်း​နံပါတ်​ကို ညွှန်​ကြား​ချက် ကုဒ် ထဲ​မှာ​ပင် သိမ်းဆည်း​လေ့​ရှိ​သည်။
# ညွှန်​ကြား​ချက် သည် [[အေ​အယ်လ်​ယူ]] သို့မဟုတ် အထူး​စက်​များ​မှ လုပ်ဆောင်​ချက်​များ လို​အပ်​လျှင် ၄င်း​စက်​အား မောင်း​နှင်​ပါ။
# အေ​အယ်လ်​ယူ​မှ အဖြေ​ကို မှတ်ဉာဏ်(Memory Device)တွင်း​သို့ ပြန်လည်​သိမ်းဆည်း​ပါ သို့မဟုတ် [[ပ​ရင့်​တာ]] ကဲ့သို့ ပုံနှိပ်​စက် များ​တွင် ထုတ်​ပါ။
# အစ အဆင့် (၁) သို့ ပြန်သွား​ပါ။
 
== ဂဏန်း သင်္ချာ နှင့် လော့​ဂျစ် ဌာန ==
 
{{main | Arithmetic logic unit | အေယ်လ်​ယူ}}
ဂဏန်း သင်္ချာ နှင့် လော့​ဂျစ် အစိတ်​အပိုင်း (Arithmetic and logic unit, ALU) ခေါ် ''အေယ်လ်​ယူ'' သည် ဂဏန်း သင်္ချာ နှင့် လော့​ဂျစ် ဆောင်ရွက်​မှု အပိုင်း နှစ်​ခု ကို​လုပ်ဆောင်​သည်။
 
ဂဏန်း သင်္ချာ လုပ်ဆောင်​မှု​တွင် ALU သည် အခြေ​ခံ​များ​ဖြစ်​သည့် [[အပေါင်း]]၊ [[အနုတ်]]၊ [[အမြှောက်]]၊ [[အစား]]၊ [[တြီ​ဂို​နို​မေ​တြီ]] [[ဖန်​ရှင်]]များ နှင့် [[square root]] တို့ လုပ်ဆောင်​သည်။ အချို့​သော လုပ်ဆောင်​မှု များ​မှာ [[ကိန်း​ပြည့်]]များ​တို​တာ လုပ်ဆောင်​နိုင်​ပြီး အချို​မှာ တိ​ကျ​မှု ရော့​ကျ​နိုင်သော်​လည်း [[ဒ​ဿ​မ ကိန်း]] (floating point) မှ [[ကိန်း​စစ်]] (real number) များ​အထိ လုပ်ဆောင်​နိုင်​သည်။ သို့သော်၊ မည်​သည့် မ​ဆို မည်​မျှ​ပင် ခက်ခဲ​သော အလုပ်​ဖြစ်​ပါ​စေ တစ်​ဆင့်​ခြင်း လွယ်ကူ​သော အဆင့်​များ​အဖြစ် ပြောင်း​လည်း​စေ​ခြင်း​ဖြင့် စွမ်းဆောင်နိုင်​သည်။ ထို့​ကြောင့် မည်​သည့် မ​ဆို ဘယ်​လို ဂဏန်းသင်္ချာ​ပြဿနာ​မ​ဆို ဖြေ​ရှင်း​နိုင်​ပြီး ၄င်း​၏ [[အေယ်လ်​ယူ]] က တိုက်ရိုက် ဖြေ​ရှင်​၍​မ​ရ​ပါ​က သွယ်​ဝိုက်​သော​နည်း​ဖြင့် ဖြေ​ရှင်း​နိုင်​သည်။
 
အေယ်လ်​ယူ​သည် ဂဏန်း​များ​ကို နှိုင်းယှဉ်​ပြီး အဖြေ​ကို လော့​ဂျစ်​များ​ဖြစ်​သည့် [[Logic value|မှား​မှန် တန်ဖိုး]] အဖြစ်​လည်း အဖြေ​ထုတ်​နိုင်​သည်။ [[Boolean logic|လော့​ဂျစ် လုပ်ဆောင်​မှု​များ]]မှာ [[logical conjunction|AND]]၊ [[logical disjunction|OR]]၊ [[Exclusive disjunction|XOR]] နှင့် [[logical negation|NOT]] တို့​ဖြစ်​သည်။ ၄င်း​တို့​သည် ခတ်​ခဲသော် [[conditional statement|စဉ်းစား ဆင်ခြင်​မှု​များ]] နှင့် [[Boolean logic|လော့​ဂျစ် လုပ်ဆောင်​မှု​များ]] အတွက် အသုံးဝင်​သည်။
 
[[စူ​ပါ ကွန်ပျူတာ]]များ​သည် အေယ်လ်​ယူ များ​စွာ​ပါ​ပြီး တစ်​ပြိုင်​နက်​တည်း များ​စွာ​သော ညွှန်​ကြား​ချက်​များ​ကို လုပ်ဆောင်​နိုင်​သည်။ ကွန်ပျူတာ​တွင် [[SIMD]] နှင့် [[MIMD]] များ​ပါ​လျှင် [[Graphics processing unit|ဂျီ​ပီ​ယူ]] ခေါ် ရုပ်​ပိုင်း​ဆိုင်​ရာ လုပ်ဆောင်​မှု​များ​တွင် အေယ်လ်​ယူ​က [[Vector (geometric)|ဗက်​တာ]] နှင့် [[Matrix (mathematics)|မတ်​ထ​ရစ်]] တို့​အတွက် ဂဏန်းသင်္ချာ​နည်း​အဖြစ် ကူညီ​လုပ်ဆောင်​ပေး​သည်။
 
== မှတ်ဉာဏ်(Memory Device) ==
{{main | ကွန်ပျူတာ မှတ်ဉာဏ်}}
[[File:Magnetic core memory.jpg | thumb | 250px | [[သံ​လိုက် ချက်မ မီ​မို​ရီ]] မှာ ၁​၉​၆​၀ များ​အထိ တစ်​ချိန်​က ကျော်​ကြား​ခဲ့​သော အဓိက ကွန်ပျူတာ မှတ်ဉာဏ်(Memory Device) ဖြစ်​ပြီး ယခု​ခေတ်​တွင် ဆီမီး​ကွန်​ဓာတ်​တာ မှတ်ဉာဏ် အဖြစ် ပြောင်း​သုံး​သည်]]
ကွန်ပျူတာ မှတ်ဉာဏ် တစ်​ခု​ကို ဂဏန်း​များ ပို့​သွင်း သို့မဟုတ် ဖတ်​ရှု​နိုင်​သည့် အခန်း​ငယ် အတန်း​များ အဖြစ် မြင်​နိုင်​သည်။ အခန်း​တိုင်း​တွင် လိပ်စာ (address) တစ်​ခု ရှိ​ပြီး ဂဏန်း​တစ်​လုံး​သာ မှတ်ယူ​နိုင်​သည်။ ကွန်ပျူတာ​ကို အခန်း​နံပါတ် ၁​၃​၅​၇ တွင် ဂဏန်း ၁​၂​၃ ရေး​ပါ​ဟု​၄င်း၊ အခန်း​နံပါတ် ၁​၃​၅​၇ မှ​ဂဏန်း​ကို အခန်း​နံပါတ် ၂​၄​၅​၆ မှ​ဂဏန်း ဖြင့်​ပေါင်း​၍ အခန်း​နံပါတ် ၁​၅​၉​၅ သို့ ရေး​ပါ​ဟု​၄င်း ညွှန်​ကြား​နိုင်​သည်။ ၄င်း​ဂဏန်း​မှာ လက်တွေ့​အား​ဖြင့် မည်​သည့်​ကို​မ​ဆို ရည်ညွှန်း​နိုင်​သည်။ ဂဏန်း​နံပါတ်​များ​သာ​မက ကွန်ပျူတာ [[ညွှန်​ကြား​ချက်]] များ​ပင် ဂဏန်း အဖြစ် အလွယ်​တစ်​ကူ မှတ်ယူ​နိုင်​သည်။ [[စီ​ပီ​ယူ]] အနေ​ဖြင့် ၄င်း​ဂဏန်း​မှာ မည်​သည့် အကြောင်း​ဖြစ်​သည်​ဟု မ​ခွဲ​ခြား​သော​ကြောင့် [[ပ​ရို​ဂ​ရမ်]]ရေး​သူ အနေ​ဖြင့် မှတ်ဉာဏ် ကို ဂဏန်း​အဖြစ်​ထား​ပြီး စွယ်စုံ သုံး​နိုင်​သည်။
 
ခေတ်ပေါ် ကွန်​ပျု​တာ အားလုံး​နီးပါး​သည်​မှတ်ဉာဏ်​အခန်း​များ​၏ ရှစ်​ခု​ပါ ဘစ် ([[bit]]) များ​ကို ဘိုက် ([[byte]]) ခေါ် အစု​အဖြစ် ထား​ရှိ​သိမ်း​ပေး​သည်။ ဘိုက် တစ်​ခု​သည် ၀​မှ ၂​၅​၅ အထိ​၎င်း သို့မဟုတ် -၁​၂​၈ မှ +၁​၂​၇ အထိ​၎င်း ၂​၅​၆ မျိုး မှတ်ယူ​နိုင်​သည်။ ပို​၍​ကြီး​သော [[ဂဏန်း]]များ ကို​မှတ်ယူ​ရန် နောက် ဘိုက် တစ်​ခု ထပ်​ယူ​နိုင်​သည်။ များ​သော​အား​ဖြင့် ၂ ခု၊ ၄ ခု သို့မဟုတ် ၈ ခု တို့​ဖြစ်​ကြ​သည်။ အနှုတ် ဂဏန်း​များ​ကို မှတ်ယူ​ရန် [[Two's complement]] သင်္ကေတ ကို အသုံးပြု​ရန်လို​အပ်​သည်။ ကွန်​ပျု​တာ တစ်​ခု​သည် မည်​သည့် အကြောင်းအရာ​မ​ဆို [[ကိန်း]] ဖြစ်​သာဖေါ်​ပြ​၍​ရ​ပါ​က သိမ်း​ပေး​ထား​နိုင်​သည်။ ခေတ်ပေါ် ကွန်​ပျု​တာ​များ​သည် မီ​မို​ရီ ဘိုက်​ပေါင်း ဘီ​လီ​ရမ် သို့မဟုတ် ထ​ရီ​လီ​ရမ် အထိ​ပင် ရှိ​ကြ​သည်။
 
စီ​ပီ​ယူ​တွင် အထူး​ပြုလုပ်​ထား​သော ပင်မ မီ​မို​ရီ​ထက် များ​စွာ လျှင်​မြန်​စွာ ရေး​ဖတ်​နိုင်​သော [[Processor register|ရီ​ဂျစ်​စ​တာ မီ​မို​ရီ]] ပါရှိ​သည်။ များ​သော​အား​ဖြင့် စီ​ပီ​ယူ အမျိုး​အစားပေါ် မှု​တည်​၍ ရီ​ဂျစ်​စ​တာ မီ​မို​ရီ​ပေါင်း တစ်​ရာ​မှ နှစ်​ရာ အထိ ပါရှိ​သည်။ ရီ​ဂျစ်​စ​တာ မီ​မို​ရီ​ကို မ​ကြာ​ခဏ အသုံးပြု​သော ဒေ​တာ များ​ကို ပင်မ မီ​မို​ရီ သုံး​ရန်​မ​လို​ပဲ ဖတ်​ရှု​ရန် သုံး​သည်။
 
ကွန်​ပျု​တာ မီ​မို​ရီ​တွင် အဓိက နှစ်​မျိုး​တို့​မှာ [[random access memory]] ခေါ် RAM နှင့် [[read-only memory]] ခေါ် ROM တို့ ဖြစ်​ကြ​သည်။ RAM ကို စီ​ပီ​ယူ အနေ​ဖြင့် လို​အပ်​သ​လို ရေး​နိုင်​ဖတ်​နိုင်သော်​လည်း ROM သည် အပြီး​ရေး​သွင်း​ထား​ပြီး စီ​ပီ​ယူ အနေ​ဖြင့် မ​ရေးသား​နိုင်​ပဲ ဖတ်​ရုံ​သာ ဖတ်​နိုင်​သည်။ များ​သော​အား​ဖြင့် RAM ရှိ မှတ်သား​ထား​သည်​များ​ကို ကွန်​ပျု​တာ​ပိတ်​သည်​နှင့် ပျက်​သွား​သည်။ ROM ရှိ မှတ်သား​ထား​သည်​များ​မှာ ဆက်လက်​ကျန်​ရှိ​သည်။ ကွန်​ပျု​တာ​တွင် ROM သည် [[BIOS]] ခေါ် အထူး ပ​ရို​ဂ​ရမ် မှ [[စက်​မောင်း​စနစ်]] ကို [[hard disk drive]] မှ RAM ပေါ်​သို့ တင်​ရန် ကွန်​ပျု​တာ​ဖွင့်​တိုင်း သုံး​သည်။
 
== အသွင်း အထုတ် ကိရိယာ​များ ==
 
I/O ခေါ် အသွင်း အထုတ် ကိရိယာ​များ သည် ပြင်​ပ အရာ​များ​နှင့် ကွန်ပျူတာ တို့ သ​တင်း အချက်အလက် အပြန်​အလှန် သယ်ယူ​ရာ အစိတ်​အပိုင်း ဖြစ်​သည်။ ကွန်ပျူတာ​၏ အသွင်း အထုတ် ပြု​ရာ ကိရိယာ ကို [[peripheral]] ဟု ခေါ်​သည်။ [[တစ်​ယောက်​သုံး ကွန်ပျူတာ]] တစ်​ခု​တွင် အသွင်း ကိရိယာ​များ ဖြစ်​သော [[ကီး​ဘုတ်]]၊ [[မောက်စ်]] နှင့် အထုတ် ကိရိယာ​များ ဖြစ်​သော [[မော်​နီ​တာ]]၊ [[ပ​ရင်​တာ]] တို့ ထုံးစံ​အား​ဖြင့် ပါ​သည်။
 
= အခြား အကြောင်းအရာ​များ =
== ဟာဒ်​ဝဲ ==
Computer ရဲ့​ထိ​တွေ့​ကိုင်တွယ်​နိုင်​သော အစိတ်​အပိုင်း​များ​သည် [[Computer Hardware]] များ​ဖြစ်​သည်။ သို့မဟုတ် လျှပ်စစ်​ပတ်​လမ်း​တွေ​ကို အနု​စိတ် ဖန်တီး​ပြီး​တော့ Micro Chip Integrated Circuit တွေ​အဖြစ် ပေါင်း​စပ်​ဖွဲ့​စည်း​အလုပ်​လုပ်​စေ​တဲ့ (I/O Device) တွေ​ကို Hardware ဟုခေါ်​ဆို​သည်။
 
== ဆော့ဖ်​ဝဲ ==
Computer Hardware များ​ကို​အလုပ် ခိုင်း​စေ​နိုင်​ရန်​အတွက် စီစဉ်​ဖန်တီး​ထား​သော ညွှန်​ကြား​ချက်​များ (Instructions) အမိန့်​များ (Commands) သည် [[Computer Software]] များ​ဖြစ်​ကြ​သည်။ ဥပမာ​တစ်​ခု​ပြ​ရ​လျှင် စီ​ဒီ​ချပ်​သည် အမာ​ထည်(Hardware) ဖြစ်​ပြီး၊ ယင်း​စီ​ဒီ​ထဲ​ရှိ သီချင်း​များ၊ ရုပ်​ရှင်​များ​သည် အပျော့​ထည်(Software) များ​ဖြစ်​ကြ​သည်။
 
{| class="wikitable"
|+'''[[Computer software]]'''
|-
| rowspan="7" | [[Operating System]] || [[Unix]]/[[Berkeley Software Distribution|BSD]] || [[UNIX System V]], [[AIX operating system|AIX]], [[HP-UX]], [[Solaris Operating System|Solaris]] ([[SunOS]]), [[IRIX]], [[List of BSD operating systems]]
|-
| [[GNU]]/[[Linux]] || [[List of Linux distributions]], [[Comparison of Linux distributions]]
|-
| [[Microsoft Windows]] || [[Windows 95]], [[Windows 98]], [[Windows NT]], [[Windows 2000]], [[Windows XP]], [[Windows Vista]],[[Windows 7]], [[Windows CE]]
|-
| [[DOS]] || [[86-DOS]] (QDOS), [[PC-DOS]], [[MS-DOS]], [[FreeDOS]]
|-
| [[Mac OS]] || [[Mac OS|Mac OS classic]], [[Mac OS X]]
|-
| [[Embedded operating system|Embedded]] and [[Real-time operating system|real-time]] || [[List of operating systems#Embedded|List of embedded operating systems]]
|-
| Experimental || [[Amoeba distributed operating system|Amoeba]], [[Oberon operating system|Oberon]]/[[Bluebottle OS|Bluebottle]], [[Plan 9 from Bell Labs]]
|-
| rowspan="2" | [[Library (computing)|Library]] || [[Multimedia]] || [[DirectX]], [[OpenGL]], [[OpenAL]]
|-
| Programming library || [[C standard library]], [[Standard template library]]
|-
| rowspan="2" | [[Data (computing)|Data]] || [[Protocol (computing)|Protocol]] || [[TCP/IP]], [[Kermit (protocol)|Kermit]], [[FTP]], [[HTTP]], [[SMTP]]
|-
| [[File format]] || [[HTML]], [[XML]], [[JPEG]], [[MPEG]], [[Portable Network Graphics|PNG]]
|-
| rowspan="2" | [[User interface]] || [[Graphical user interface]] ([[WIMP (computing)|WIMP]]) || [[Microsoft Windows]], [[GNOME]], [[KDE]], [[QNX|QNX Photon]], [[Common Desktop Environment|CDE]], [[Graphical Environment Manager|GEM]]
|-
| [[Text user interface]] || [[Command line interface]], [[Shell (computing)|shells]]
|-
| rowspan="9" | [[Application software|Application]] || [[Office suite]] || [[Word processing]], [[Desktop publishing]], [[Presentation program]], [[Database management system]], Scheduling & Time management, [[Spreadsheet]], [[Accounting software]]
|-
| [[Internet]] Access || [[Web browser|Browser]], [[E-mail client]], [[Web server]], [[Mail transfer agent]], [[Instant messaging]]
|-
| Design and manufacturing || [[Computer-aided design]], [[Computer-aided manufacturing]], Plant management, Robotic manufacturing, Supply chain management
|-
| [[Computer graphics|Graphics]] || [[Raster graphics editor]], [[Vector graphics editor]], [[3D modeler]], [[Animation software|Animation editor]], [[3D computer graphics]], [[Video editing]], [[Image processing]]
|-
| [[Digital audio|Audio]] || [[Digital audio editor]], [[Audio player (software)|Audio playback]], Mixing, [[Software synthesizer|Audio synthesis]], [[Computer music]]
|-
| [[Software Engineering]] || [[Compiler]], [[Assembly language#Assembler|Assembler]], [[Interpreter (computing)|Interpreter]], [[Debugger]], [[Text Editor]], [[Integrated development environment]], [[Performance analysis]], [[Revision control]], [[Software configuration management]]
|-
| Educational || [[Edutainment]], [[Educational game]], [[Serious game]], [[Flight simulator]]
|-
| [[Computer and video games|Games]] || [[Strategy game|Strategy]], Arcade, [[Computer puzzle game|Puzzle]], Simulation, [[First-person shooter]], [[Platform game|Platform]], [[Massively multiplayer online game|Massively multiplayer]], [[Interactive fiction]]
|-
| Misc || [[Artificial intelligence]], [[Antivirus software]], [[Malware scanner]], [[Installer]]/[[Package management system]]s, [[File manager]]
|}
[[File:computer_parts.jpg| thumb| 300px | ကွန်ပျူတာ​၏ အစိတ်​အပိုင်း​များ]]
 
=== Firmware ===
[[File:layer.jpg|thumb|200px|Hardware, Firmware, Software]]
[[Firmware]] သည် ပထမ​ဦးစွာ Hardware များ​ကို သက်ဝင်​လှုပ်ရှား​စေ​ပြီး Software များ​က​အလုပ်​စေခိုင်း​စေ​နိုင်​ရန် ကြား​ခံ ဆောင်ရွက်​ပေး​သော ညွှန်​ကြား​ချက်​များ (Instructions) ဖြစ်​သည်။ Firmware သည် Hardware နှင့် Software ကြား​မှ [[Interface]] တစ်​ခု​ဖြစ်​သည်။ <br />
 
== ကွန်ပျူတာ​များ ဘယ်​လို​အလုပ် လုပ်​သ​နည်း ==
 
အခြေ​ခံ​အား​ဖြင့် ကွန်ပျူတာ​မှာ the arithmetic and logic unit (ALU), the control unit, [[the memory]], and the input and output devices (collectively termed I/O) ဆိုပြီး အပိုင်း​လေး​ပိုင်း ပါဝင်​ပါ​တယ်။အဲ​ဒီ အပိုင်း​များ​ကို​တော့ wire များ​ကို​စုစည်း​ပြီး​ပြုလုပ်​ထား​တဲ့ Busses များ​နဲ့​ဆက်​သွယ်​ထား​ပါ​တယ်။
 
== ကျမ်း​ကိုး​စာရင်း​များ ==
{{reflist}}
{{DEFAULTSORT:က}}
[[Category:နည်း​ပညာ]]
 
[[ace:Komputer]]
[[af:Rekenaar]]
[[als:Computer]]
[[am:ኮምፒዩተር]]
[[an:Ordinador]]
[[ang:Spearctelle]]
[[ar:حاسوب]]
[[arc:ܚܫܘܒܐ (ܡܐܟܢܐ)]]
[[arz:كومبيوتر]]
[[as:কম্পিউটাৰ]]
[[ast:Computadora]]
[[az:Kompyuter]]
[[ba:Компьютер]]
[[bar:Rechna]]
[[bat-smg:Kuompioteris]]
[[be:Камп'ютар]]
[[be-x-old:Кампутар]]
[[bg:Компютър]]
[[bn:কম্পিউটার]]
[[bo:གློག་ཀླད།]]
[[bpy:কম্পিউটার]]
[[br:Urzhiataer]]
[[bs:Računar]]
[[bug:Komputer]]
[[ca:Ordinador]]
[[ce:ГIулкхдириг]]
[[ceb:Kompiyuter]]
[[chy:Tséohketoetanóto]]
[[crh:Kompyuter]]
[[cs:Počítač]]
[[cu:Съмѣтатєл҄ь]]
[[cv:Компьютер]]
[[cy:Cyfrifiadur]]
[[da:Computer]]
[[de:Computer]]
[[diq:Komputer]]
[[el:Ηλεκτρονικός υπολογιστής]]
[[eml:Zarvlån]]
[[en:Computer]]
[[eo:Komputilo]]
[[es:Computadora]]
[[et:Arvuti]]
[[eu:Ordenagailu]]
[[fa:رایانه]]
[[fi:Tietokone]]
[[fiu-vro:Puutri]]
[[fo:Teldur]]
[[fr:Ordinateur]]
[[fur:Ordenadôr]]
[[fy:Kompjûter]]
[[ga:Ríomhaire]]
[[gan:電腦]]
[[gd:Coimpiutair]]
[[gl:Ordenador]]
[[got:𐍅𐌹𐍄𐌹𐍂𐌰𐌷𐌽𐌾𐌰𐌽𐌳𐍃/Witirahnjands]]
[[gu:કમ્પ્યૂટર]]
[[gv:Co-earrooder]]
[[ha:Na'ura]]
[[hak:Thien-nó]]
[[he:מחשב]]
[[hi:अभिकलित्र]]
[[hif:Computer]]
[[hr:Računalo]]
[[ht:Òdinatè]]
[[hu:Számítógép]]
[[hy:Համակարգիչ]]
[[ia:Ordinator]]
[[id:Komputer]]
[[ig:Orunotu]]
[[ilo:Kompiuter]]
[[io:Ordinatro]]
[[is:Tölva]]
[[it:Computer]]
[[iu:ᖃᕋᓴᐅᔭᖅ]]
[[ja:コンピュータ]]
[[jbo:skami]]
[[jv:Komputer]]
[[ka:კომპიუტერი]]
[[kg:Ludinatelo]]
[[kk:Компьютер]]
[[km:កុំព្យូទ័រ]]
[[kn:ಗಣಕಯಂತ್ರ]]
[[ko:컴퓨터]]
[[krc:Компьютер]]
[[ks:کَمپیوٗٹَر]]
[[ku:Komputer]]
[[kw:Comptyor]]
[[ky:Компютер (ЭЭМ)]]
[[la:Computatrum]]
[[lad:Contador]]
[[lb:Computer]]
[[li:Computer]]
[[lmo:Cumpiüter]]
[[ln:Esálela]]
[[lo:ຄອມພິວເຕີ]]
[[lt:Kompiuteris]]
[[lv:Dators]]
[[mg:Mpikajy]]
[[mhr:Компьютер]]
[[mk:Сметач]]
[[ml:കമ്പ്യൂട്ടർ]]
[[mn:Компьютер]]
[[mr:संगणक विज्ञान]]
[[ms:Komputer]]
[[mt:Kompjuter]]
[[mwl:Cumputador]]
[[myv:Арси машинась]]
[[mzn:کامپیوتر]]
[[nah:Chīuhpōhualhuaztli]]
[[nap:Computer]]
[[nds:Reekner]]
[[nds-nl:Komputer]]
[[ne:कम्प्युटर]]
[[new:कम्प्युटर]]
[[nl:Computer]]
[[nn:Datamaskin]]
[[no:Datamaskin]]
[[nv:Béésh bee akʼeʼelchíhí tʼáá bí nitsékeesígíí]]
[[oc:Ordinator]]
[[or:କମ୍ପ୍ୟୁଟର]]
[[pa:ਕੰਪਿਊਟਰ]]
[[pam:Computer]]
[[pl:Komputer]]
[[pnb:کمپیوٹر]]
[[pnt:Ηλεκτρονικόν υπολογιστής]]
[[ps:سولګر]]
[[pt:Computador]]
[[qu:Antañiqiq]]
[[ro:Calculator]]
[[ru:Компьютер]]
[[rue:Компютер]]
[[sa:सङ्गणकम्]]
[[sah:Көмпүүтэр]]
[[sc:Elaboradore]]
[[scn:Computer]]
[[sco:Computer]]
[[sh:Kompjuter]]
[[si:පරිගණකය]]
[[simple:Computer]]
[[sk:Počítač]]
[[sl:Računalnik]]
[[so:Kumbuyuutar]]
[[sq:Kompjuteri]]
[[sr:Рачунар]]
[[stq:Computer]]
[[sv:Dator]]
[[sw:Tarakilishi]]
[[szl:Kůmputer]]
[[ta:கணினி]]
[[te:కంప్యూటర్]]
[[tg:Компутар]]
[[th:คอมพิวเตอร์]]
[[tk:Kompýuter]]
[[tl:Kompyuter]]
[[tr:Bilgisayar]]
[[tt:Санак]]
[[uk:Комп'ютер]]
[[ur:شمارِندہ]]
[[uz:Kompyuter]]
[[vec:Computer]]
[[vi:Máy tính]]
[[vls:Computer]]
[[wa:Copiutrece]]
[[war:Kompyuter]]
[[wo:Nosukaay]]
[[wuu:计算机]]
[[xh:Ikhompyutha]]
[[xmf:კომპიუტერი]]
[[yi:קאמפיוטער]]
[[yo:Kọ̀mpútà]]
[[za:Dennauj]]
[[zh:電子計算機]]
[[zh-classical:電腦]]
[[zh-min-nan:Tiān-náu]]
[[zh-yue:電腦]]