အဇာတသတ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

အရေးမကြီး Bot: Migrating 18 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q379242 (translate me)
No edit summary
စာကြောင်း ၁ -
==အဇာ​တ​သတ်​မင်း==
==အဇာတသတ်မင်း==
အဇာ​တ​သတ်​မင်း(အဇာ​တ​သတ္တု) သည် ဂေါတမ​မြတ်​စွာ ဘုရား​လက်ထက် ရာဇ​ဂြိုဟ်​ပြည့်​ရှင် ဘုရင်[[ဗိမ္မိ​သာ​ရ​မင်း]]ကြီး နှင့်​ဝေ​ဒေ​ဟီ​မည်​သော မိဖုရား​ကြီး​တို့​မှ မွေး​ဖွား​သော မင်းသား ဖြစ်​သည်။
အဇာတသတ်မင်း(အဇာတသတ္တု) သည် ဂေါတမမြတ်စွာ ဘုရားလက်ထက် ရာဇဂြိုဟ်ပြည့်ရှင် ဘုရင်[[ဗိမ္မိသာရမင်း]]ကြီး နှင့်ဝေဒေဟီမည်သော မိဖုရားကြီးတို့မှ မွေးဖွားသော မင်းသား ဖြစ်သည်။
 
 
အဇာ​တ​သတ်​မင်းသား​သည် ဝေ​ဒေ​ဟီ​မိဖုရား​ကြီး​ဝမ်း​၌ ပဋိသန္ဓေ တည်​နေ​လေ​သော​အခါ မိဖုရား​ကြီး​တွင် ဗိမ္ဗိ​သာ​ရ​မင်းကြီး​၏​လက်ျာ​လက်ရုံး​သွေး​ကို ကိုက်​ဖောက်​၍ သောက်​လို​သော ချင်ခြင်း​သည် ပြင်း​စွာ​ဖြစ်​လေ​ရကား မ​တင်​ဝံ​ဘဲ မ​စား​မ​စက်​နိုင်​သ​ဖြင့် ကြုံလှီ​ဖျော့​တော့​ခြင်း​သို့ ရောက်​လေ​သည်။ မင်းကြီး​လည်း အကြောင်း​ကို မေး​လတ်သော် ဟုတ်​တိုင်း​တင်လျှောက်​သ​ဖြင့် သိ​ရ​လျှင် ရုတ်​ချည်း​ပင် လက်ရုံး​သွေး​ကို ဖောက်​၍ တိုက်​ခြင်း​ဖြင့် မိဖုရား​ကြီး​အား နှစ်သိမ့်စေ​လေ​သည်။ ထို​အကြောင်း​ကို ပညာရှိ​တို့ ကြား​လတ်သော် မိဖုရား​ဝမ်း​၌​ကိန်း​သော သူငယ်​သည် ခ​မည်းတော်​မင်း​မြတ်​ကို မချွတ်​သတ်​လတ္တံ့​ဟု နိမိတ်​ဖတ်​ကြား​ကြ​လေ​သည်။ ထို​အခါ မိဖုရား​ကြီး​လည်း အဖ​သတ်​မည့်​သား​ဖြစ်​သော ပဋိသန္ဓေ​ကို မ​စောင့်ရှောက်​လို​ဘဲ သန္ဓေ​ကို ဖျက်​ရန်​အားထုတ်​လေ​သည်။
 
အဇာတသတ်မင်းသားသည် ဝေဒေဟီမိဖုရားကြီးဝမ်း၌ ပဋိသန္ဓေ
တည်နေလေသောအခါ မိဖုရားကြီးတွင် ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီး၏လကျာ်
လက်ရုံးသွေးကို ကိုက်ဖောက်၍ သောက်လိုသော ချင်ခြင်းသည် ပြင်းစွာ
ဖြစ်လေရကား မတင်ဝံဘဲ မစားမစက်နိုင်သဖြင့် ကြုံလှီဖျော့
တော့ခြင်းသို့ ရောက်လေသည်။ မင်းကြီးလည်း အကြောင်းကို
မေးလတ်သော် ဟုတ်တိုင်းတင်လျှောက်သဖြင့် သိရလျှင်
ရုတ်ချည်းပင် လက်ရုံးသွေးကို ဖောက်၍ တိုက်ခြင်းဖြင့် မိဖုရား
ကြီးအား နှစ်သိမ့်စေလေသည်။ ထိုအကြောင်းကို ပညာရှိတို့
ကြားလတ်သော် မိဖုရားဝမ်း၌ကိန်းသော သူငယ်သည် ခမည်း
တော်မင်းမြတ်ကို မချွတ်သတ်လတ္တံ့ဟု နိမိတ်ဖတ်ကြားကြလေ
သည်။ ထိုအခါ မိဖုရားကြီးလည်း အဖသတ်မည့်သားဖြစ်သော
ပဋိသန္ဓေကို မစောင့်ရှောက်လိုဘဲ သန္ဓေကို ဖျက်ရန် အားထုတ်
လေသည်။
 
ထို​အကြောင်း​ကို မင်းကြီး​သိ​လေ​လျှင် ငါ့ကို​သတ်​လို​လည်း သတ်​ပါ​စေ၊ သား​၏​မျက်နှာ​ကို မြင်​ရ​လျှင် တော်​ပါ​ပြီ၊ ကိုယ်ဝန်​ကို မ​ဖျက်​ပါ​လင့်​ဟု အခါခါ တားမြစ်​လေ​သည်။ ထို​သတို့သား
ဖွား​လတ်သော် မ​ဖွား​မီ​က​ပင် ရန်သူ​ဖြစ်​မည်​ဟု ပုဏ္ဏား​တို့ လျှောက်​တင်​သည်​ကို အကြောင်းပြု​၍ အဇာ​တ​သတ္တု ဟု​မှည့်ခေါ်​လေ​သည်။ (အဇာ​တ=မ​မွေး​ဖွား​မီ+သတ္တု=ရန်သူ။) ဖွား
မြောက်​၍ လာ​လျှင် မင်းကြီး​သည် ဝါဂွမ်း​ကို ဆီ​ထိ​သကဲ့သို့ ပီ​တိ​ပြန့်​ပွား​လျက် စားတော်​မျှ မခေါ်​နိုင်​ပဲ ဖက်​လဲ​ဖက်​ရမ်း မီးနေ​နန်း​၌ ပင်ပန်း​စွာ စောင့်တော်​မူ​သည်။ အနည်းငယ်
ကြီးပြင်း​၍ လက်မ​၌​ခူ​နာ (အိုင်း​အမာ​နာ)ပေါက်​ရာ ဆောက်တည်​ရာ​မ​ရ ပြည်​ကိုက်​လှ​သည်​ကို မင်းကြီး​သည် ခံတွင်း​ဖြင့် ငုံ​၍ ပြည်​ကို ယူ​ပေး​သည်။
 
အဇာ​တ​သတ်​မင်းသား​အရွယ်ရောက်​လတ်သော် မင်းကြီး​သည် အလွန်​ချစ်​မြတ်နိုး​ရကား အိမ်ရှေ့မင်း​အဖြစ် အပ်​နှင်းတော်​မူ​လေ​သည်။ အိမ်ရှေ့မင်း​အဖြစ်​နှင့်​နေ​စဉ် တစ်​နေ့​သ​၌ ဘုရား​၏​ယောက်​ဖတော် [[ရှင်​ဒေဝဒတ်]] ရောက်​ရှိ​လာ​ပြီး​လျှင် မင်းသား​ကို ဆိတ်ငြိမ်​ရာ​သို့ခေါ်​၍ မလျော်​သော​ဩဝါဒ​ဖြင့် သင်​လည်း ခ​မည်းတော်​ကြီး​ကို သတ်​၍ မင်းလုပ်​လော့၊
ထိုအကြောင်းကို မင်းကြီးသိလေလျှင် ငါ့ကိုသတ်လိုလည်း
ငါ​လည်း ယောက်​ဖတော်​ဂေါတမ​ကို​သတ်​၍ ဘုရား​လုပ်​အံ့​ဟု လှည့်ပတ် တိုက်တွန်း​လေ​၏။ ထို​တိုက်တွန်း​ချက်​အရ မင်းသား​လည်း ပ​ထ​မသော် သန်လျက်​ဓား​ကို ပေါင်​ကြား​ဝှက်​၍
သတ်ပါစေ၊ သား၏မျက်နှာကို မြင်ရလျှင် တော်ပါပြီ၊ ကိုယ်ဝန်
မင်းကြီး​အား သတ်​ရန်​အားထုတ်​၏။ ထို​အကြောင်း​ကို မင်းကြီး​သိ​လျှင် သား​ကိုခေါ်​၍ အဘယ်​ကြောင့် ငါ့​အား သတ်​ရန်ပြု​သ​နည်း၊ မင်း​စည်းစိမ်​ကို အလို​ရှိ​မူ ငါ​ပေး​အံ့​ဟု​ဆို​လျက် မင်း
ကို မဖျက်ပါလင့်ဟု အခါခါ တားမြစ်လေသည်။ ထိုသတို့သား
အဖြစ်​ကို ဆောင်နှင်း​ပေး​၏။ သို့သော် ရှင်​ဒေဝဒတ်​က မင်းသား​အား ခ​မည်းတော်​မင်းကြီး​ကို အဆုံးစီရင်​ရန် လှည့်ဖြား​တိုက်တွန်း​ပြန်​သ​ဖြင့် မင်းကြီး​အား နှောင်​အိမ်​တွင်း​သွင်း​လျက်
ဖွားလတ်သော် မဖွားမီကပင် ရန်သူဖြစ်မည်ဟု ပုဏ္ဏားတို့
ထမင်း​အာဟာရ​ကို မ​ပေး​ဘဲ သတ်​စေ​၏။ သို့သော် မိဖုရား​ကြီး​က နည်း​အမျိုး​မျိုး​ဖြင့် မင်းကြီး​၌ အာဟာရ​မျှတ​အောင် ပြု​သ​ဖြင့် မ​သေ​သေး​ကြောင်း​ကြား​လျှင် မယ်တော်​ကို​လည်း
လျှောက်တင်သည်ကို အကြောင်းပြု၍ အဇာတသတ္တု ဟုမှည့်
ဝင်​ခွင့်​မ​ပေး​တော့​ဘဲ နောက်ဆုံး​၌ မင်းကြီး​၏​ဖဝါး​ကို သားလှီးဓား​ဖြင့် အမြွာ​မြွာ​မွှန်း​၍ ဆား​ရော​သော ဆီ​နယ်​ပြီးသော် မင်း​ကျီး​စု​ဖြင့်​ကင်​၍ သတ်​လေ​တော့​၏။ အဇာ​တ​သတ်​မင်း​တွင် သားတော်​ဥ​ဒ​ယ​ဘဒ္ဒ ဖွားမြင်​သည်​နေ့​၌​ပင် ဗိမ္ဗိ​သာ​ရ​မင်း ကံကုန်​လေ​သည်။
ခေါ်လေသည်။ (အဇာတ=မမွေးဖွားမီ+သတ္တု=ရန်သူ။) ဖွား
မြောက်၍ လာလျှင် မင်းကြီးသည် ဝါဂွမ်းကို ဆီထိသကဲ့သို့
ပီတိပြန့်ပွားလျက် စားတော်မျှ မခေါ်နိုင်ပဲ ဖက်လဲဖက်ရမ်း
မီးနေနန်း၌ ပင်ပန်းစွာ စောင့်တော်မူသည်။ အနည်းငယ်
ကြီးပြင်း၍ လက်မ၌ခူနာ (အိုင်းအမာနာ)ပေါက်ရာ ဆောက်
တည်ရာမရ ပြည်ကိုက်လှသည်ကို မင်းကြီးသည် ခံတွင်းဖြင့်
ငုံ၍ ပြည်ကို ယူပေးသည်။
 
အဇာ​တ​သတ်​မင်း​သည် ခ​မည်းတော်​ကို သတ်​ပြီး​သော​အခါ​မှ
အဇာတသတ်မင်းသားအရွယ်ရောက်လတ်သော် မင်းကြီး
နောင်တ​ကြီး​စွာ​ရ​လျက် ဘုရားရှင်​အား ပြစ်​မှား​သော​ဒေဝဒတ်​ကို
သည် အလွန်ချစ်မြတ်နိုးရကား အိမ်ရှေ့မင်းအဖြစ် အပ်နှင်း
လည်း မြေ​မျို​ကြောင်း ထပ်မံ​ကြားသိ​ရ​သော​အခါ မင်း​စည်းစိမ်​၌
တော်မူလေသည်။ အိမ်ရှေ့မင်းအဖြစ်နှင့်နေစဉ် တစ်နေ့သ၌
မပျော်​မ​ရွင်​နိုင်​ဖြစ်​၍ အလွန်​ထိတ်လန့်​သ​ဖြင့် [[ဇီဝက]]ကို
ဘုရား၏ယောက်ဖတော် ရှင်ဒေဝဒတ် ရောက်ရှိလာပြီးလျှင်
အကြောင်းပြု​လျက် မြတ်​စွာ​ဘုရား​ထံ ဆည်းကပ်​ရ​လေ​သည်။
မင်းသားကို ဆိတ်ငြိမ်ရာသို့ခေါ်၍ မလျော်သောဩဝါဒဖြင့်
ဘုရားသခင်​လည်း မင်း​နှင့်​တ​ကွ ပရိသတ်​တို့​အား သာမည​ဖ​လ
သင်လည်း ခမည်းတော်ကြီးကို သတ်၍ မင်းလုပ်လော့၊
သုတ် ဒေသနာ​ဖြင့် တရား​ရေ​အေး တိုက်​ကျွေးတော်​မူ​၏။
ငါလည်း ယောက်ဖတော်ဂေါတမကိုသတ်၍ ဘုရားလုပ်အံ့ဟု
ထို​အခါ အဇာ​တ​သတ်​မင်း​ကား လွန်​မင်း​သော ပိ​တု​ဃာ​တ​က
လှည့်ပတ် တိုက်တွန်းလေ၏။ ထိုတိုက်တွန်းချက်အရ မင်းသား
ကံ​ကြောင့် မဂ်​ဉာဏ်​ဖိုလ်​ဉာဏ်​သို့ မ​ရောက်​ဘဲ ဥပါသကာ
လည်း ပထမသော် သန်လျက်ဓားကို ပေါင်ကြားဝှက်၍
မြောက်​ရုံ​သာ သရဏဂုံ​ပဉ္စ​သီ​၌​တည်​၏။ အဇာ​တ​သတ်​မင်း​သည်
မင်းကြီးအား သတ်ရန်အားထုတ်၏။ ထိုအကြောင်းကို မင်းကြီး
မဂ်ဖိုလ်​ရ​ထိုက်​သော​သူ​ဖြစ်​လျက် အဆွေခင်ပွန်း​ယုတ်​ဖြစ်​သော
သိလျှင် သားကိုခေါ်၍ အဘယ်ကြောင့် ငါ့အား သတ်ရန်ပြု
ဒေဝဒတ်​နှင့် ပေါင်းဖော်​၍ မ​ပြစ်​မှား​အပ်​သော ခ​မည်းတော်​ကို
သနည်း၊ မင်းစည်းစိမ်ကို အလိုရှိမူ ငါပေးအံ့ဟုဆိုလျက် မင်း
ပြစ်​မှား​ချေ​သော​ကြောင့် ကာလ​ရှည်​စွာ အဝီစိ​ငရဲ​၌​ခံ​ရ​ကောင်း
အဖြစ်ကို ဆောင်နှင်းပေး၏။ သို့သော် ရှင်ဒေဝဒတ်က
လျက် ဘုရားရှင်​ကို လွန်စွာ​သဒ္ဓါ​ကိုးကွယ်​၍ ခ​မည်းတော်​အား
မင်းသားအား ခမည်းတော်မင်းကြီးကို အဆုံးစီရင်ရန် လှည့်ဖြား
ပြစ်​မှား​မိ​သော အပြစ်​ကို ကန်တော့​သော​ကြောင့် လောဟကုမ္ဘီ
တိုက်တွန်းပြန်သဖြင့် မင်းကြီးအား နှောင်အိမ်တွင်းသွင်းလျက်
ငရဲ​၌ အနှစ်​ခြောက်​သောင်း​ခံ​၍ လွတ်​လျှင် ဝိ​ဇိ​တ​ဝိသေသ
ထမင်းအာဟာရကို မပေးဘဲ သတ်စေ၏။ သို့သော် မိဖုရားကြီး
မည်​သော ပစ္စေ​က​ဗုဒ္ဓါ ဖြစ်​လတ္တံ့​ဟု ဆို​သည်။အဇာ​တ​သတ်​မင်း​နန်း
က နည်းအမျိုးမျိုးဖြင့် မင်းကြီး၌ အာဟာရမျှတအောင် ပြု
တက်​သည့်​နောက် ရှစ်​နှစ်​မြောက်​၌ မြတ်​စွာ​ဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်စံ​တော
သဖြင့် မသေသေးကြောင်းကြားလျှင် မယ်တော်ကိုလည်း
်​မူ​လေ​သည်။ ဘုရား​ပရိနိဗ္ဗာန် စံ​ဝင်တော်​မူ​ပြီး​နောက် ရှင်မ​ဟာ​က
ဝင်ခွင့်မပေးတော့ဘဲ နောက်ဆုံး၌ မင်းကြီး၏ဖဝါးကို သားလှီး
ဿ​ပ​မထေရ် အကြီးအမှူး​ပြု​သော သံ​ဃာတော်​တို့​သည် အဇာ​တ​သတ်​မင်းကို မှီ​၍ ပထမ [[သင်္ဂါယနာ]]တင်​လေ​သည်။
ဓားဖြင့် အမြွာမြွာမွှန်း၍ ဆားရောသော ဆီနယ်ပြီးသော်
မင်းကျီးစုဖြင့်ကင်၍ သတ်လေတော့၏။ အဇာတသတ်မင်းတွင်
သားတော်ဥဒယဘဒ္ဒ ဖွားမြင်သည်နေ့၌ပင် ဗိမ္ဗိသာရမင်း
ကံကုန်လေသည်။
 
အဇာတသတ်မင်းသည် ခမည်းတော်ကို သတ်ပြီးသောအခါမှ
နောင်တကြီးစွာရလျက် ဘုရားရှင်အား ပြစ်မှားသောဒေဝဒတ်ကို
လည်း မြေမျိုကြောင်း ထပ်မံကြားသိရသောအခါ မင်းစည်းစိမ်၌
မပျော်မရွင်နိုင်ဖြစ်၍ အလွန်ထိတ်လန့်သဖြင့် ဇီဝကကို
အကြောင်းပြုလျက် မြတ်စွာဘုရားထံ ဆည်းကပ်ရလေသည်။
ဘုရားသခင်လည်း မင်းနှင့်တကွ ပရိသတ်တို့အား သာမညဖလ
သုတ် ဒေသနာဖြင့် တရားရေအေး တိုက်ကျွေးတော်မူ၏။
ထိုအခါ အဇာတသတ်မင်းကား လွန်မင်းသော ပိတုဃာတက
ကံကြောင့် မဂ်ဉာဏ်ဖိုလ်ဉာဏ်သို့ မရောက်ဘဲ ဥပါသကာ
မြောက်ရုံသာ သရဏဂုံပဉ္စသီ၌တည်၏။ အဇာတသတ်မင်းသည်
မဂ်ဖိုလ်ရထိုက်သောသူဖြစ်လျက် အဆွေခင်ပွန်းယုတ်ဖြစ်သော
ဒေဝဒတ်နှင့် ပေါင်းဖော်၍ မပြစ်မှားအပ်သော ခမည်းတော်ကို
ပြစ်မှားချေသောကြောင့် ကာလရှည်စွာ အဝီစိငရဲ၌ခံရကောင်း
လျက် ဘုရားရှင်ကို လွန်စွာသဒ္ဓါကိုးကွယ်၍ ခမည်းတော်အား
ပြစ်မှားမိသော အပြစ်ကို ကန်တော့သောကြောင့် လောဟကုမ္ဘီ
ငရဲ၌ အနှစ်ခြောက်သောင်းခံ၍ လွတ်လျှင် ဝိဇိတဝိသေသ
မည်သော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဖြစ်လတ္တံ့ဟု ဆိုသည်။အဇာတသတ်မင်းနန်း
တက်သည့်နောက် ရှစ်နှစ်မြောက်၌ မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်စံတော
်မူလေသည်။ ဘုရားပရိနိဗ္ဗာန် စံဝင်တော်မူပြီးနောက် ရှင်မဟာက
ဿပမထေရ် အကြီးအမှူးပြုသော သံဃာတော်တို့သည် အဇာတသတ်မင်းကို မှီ၍ ပထမ [[သင်္ဂါယနာ]]တင်လေသည်။
 
ထို​ပြင်​အဇာ​တ​သတ်​မင်း​သည် ဒေါန​ပုဏ္ဏား​ဓာတ်တော် ဝေ​ပြီး
လျှင် ထိုထို​မင်း​တို့​သည် မိမိ​နေရာ​မြို့​သို့ ပင့်ဆောင်​၍ စေတီ
တ​ညီ​တည်း​တည်ထား​သည်​ကို ရှင်မ​ဟာ​က​ဿ​ပ​ထေရ်​က နောင်
အခါ ဓာတ်တော်​တို့​၏ အန္တရာယ်​ဖြစ်​ရာ​လတ္တံ့​သည်​ကို မြင်
သ​ဖြင့် မိမိ​တန်​ခိုးတော်​ဖြင့် ယူဆောင်​ပေး​သော​ကြောင့် ဘူ​တာ
ဝါ​ဟ​န ယန္တရားစက်​နှင့်​တ​ကွ အထူး​တ​လည် ပြုလုပ်​ထား​သော
ဌာပနာတိုက်​တွင် သိုမှီး​ကိုးကွယ်​လေ​သည်။အဇာ​တ​သတ်​မင်း​သည်
အစဉ်​အတိုင်း မင်းပြု​၍ မင်း​စည်းစိမ် ၃​၂ နှစ်​ရှိ​သော​အခါ သာသနာ
သက္ကရာဇ် ၂​၄ ခု​နှစ်​တွင် သားတော်​ဥ​ဒ​ယ​ဘဒ္ဒ လုပ်ကြံ​၍ ကံကုန်
လေ​သည်။<ref>မြန်​မာ့​စွယ်စုံ​ကျမ်း၊ အတွဲ(၁​၄)</ref>
 
== ကိုး​ကား ==
ထိုပြင်အဇာတသတ်မင်းသည် ဒေါနပုဏ္ဏားဓာတ်တော် ဝေပြီး
လျှင် ထိုထိုမင်းတို့သည် မိမိနေရာမြို့သို့ ပင့်ဆောင်၍ စေတီ
တညီတည်းတည်ထားသည်ကို ရှင်မဟာကဿပထေရ်က နောင်
အခါ ဓာတ်တော်တို့၏ အန္တရာယ်ဖြစ်ရာလတ္တံ့သည်ကို မြင်
သဖြင့် မိမိတန်ခိုးတော်ဖြင့် ယူဆောင်ပေးသောကြောင့် ဘူတာ
ဝါဟန ယန္တရားစက်နှင့်တကွ အထူးတလည် ပြုလုပ်ထားသော
ဌာပနာတိုက်တွင် သိုမှီးကိုးကွယ်လေသည်။အဇာတသတ်မင်းသည်
အစဉ်အတိုင်း မင်းပြု၍ မင်းစည်းစိမ် ၃၂ နှစ်ရှိသောအခါ သာသနာ
သက္ကရာဇ် ၂၄ ခုနှစ်တွင် သားတော်ဥဒယဘဒ္ဒ လုပ်ကြံ၍ ကံကုန်
လေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)</ref>
 
== ကိုးကား ==
<references/>
[[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာဗုဒ္ဓ​ဘာသာ]]
[[Category:ဗုဒ္ဓ​ဝင် ပုဂ္ဂိုလ်​များ]]
[[Category:ဗုဒ္ဓဝင် ပုဂ္ဂိုလ်များ]]