အပုပ်နိုင်ဆေး: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

အရေးမကြီး Bot: Automated text replacement (-ဥာ +ဉာ, -ဥ် +ဉ်, -ုွ +ွု, -ံွ +ွံ, -ှွ +ွှ, -ံု +ုံ, -စျ +ဈ, -သြ +ဩ, -ဪ +ဪ, -၀ိ +ဝိ, -၀ီ +ဝီ, -၀ု +ဝု, -၀ူ +ဝူ, -၀...
No edit summary
စာကြောင်း ၁ -
==အပုပ်​နိုင်​ဆေး==
==အပုပ်နိုင်ဆေး==
အပုပ်​နိုင်​ဆေး(အန်​တီ​ဆက်​ပ​တစ်) (အနာ​မ​ရင်း​ဆေး)ဆို​သည်မှာ ရောဂါ​ဖြစ်​စေ​သည့် ဗက်​တီး​ရီး​ယား ပိုး​များ​ကို သတ်​၍ ဗက်​တီး​ရီး​ယား​တို့​ကြောင့် ဖြစ်​သော ပုပ်​သိုး​ခြင်း​ကို တားဆီး​နိုင်​သည့် ဆေး​ကို ဆို​သည်။ လူ​တို့​သည် ဆီ၊ ဆား​နှင့်​တ​ကွ အခြား​ဓာတ်​ပစ္စည်း​များ​ကို​အသုံးပြု​၍ အစာ​များ​ကို မ​ပုပ်​မ​သိုး​အောင် ကာ​ကွယ်​လေ့ ရှိ​ကြ​သည်။ ထို​နည်း​ကို သိ​ခဲ့​ကြ​သည်မှာ ကမ္ဘာ​ဦး​အခါ​လောက်​က​ပင်​ဖြစ်​သည်​ဟု ဆို​သင့်​လေ​သည်။ သို့သော် အပုပ်​နိုင်​ဆေး​ကို ခွဲစိတ်​ပညာ​တွင် စတင် အသုံးပြု​ခဲ့​သည်မှာ ဗြိတိသျှ​လူ​မျိုး ဆရာဝန်​ကြီး[[လစ်​စ​တာ​ဂျိုး​ဇက်|လစ်​စ​တာ]]လက်ထက် ခရစ် ၁​၈​၆​၅-ခု​နှစ်​တွင် ဖြစ်​သည်။ လစ်​စ​တာ​သည် ဗက်​တီး​ရီး​ယား​ကြောင့် ရောဂါ​ဖြစ်​သည်​ဟူ​သည် ပါး​စ​တား​၏​အဆို​ကို အခြေ​ပြု​ပြီး စုံစမ်း​မှု​များ​ကို ပြုလုပ်​ခဲ့​၏။
အပုပ်နိုင်ဆေး(အန်တီဆက်ပတစ်) (အနာမရင်းဆေး)ဆိုသည်မှာ
ရောဂါဖြစ်စေသည့် ဗက်တီးရီးယား ပိုးများကို သတ်၍ ဗက်တီး
ရီးယားတို့ကြောင့် ဖြစ်သော ပုပ်သိုးခြင်းကို တားဆီးနိုင်သည့်
ဆေးကို ဆိုသည်။ လူတို့သည် ဆီ၊ ဆားနှင့်တကွ အခြားဓာတ်
ပစ္စည်းများကိုအသုံးပြု၍ အစာများကို မပုပ်မသိုးအောင်
ကာကွယ်လေ့ ရှိကြသည်။ ထိုနည်းကို သိခဲ့ကြသည်မှာ ကမ္ဘာ
ဦးအခါလောက်ကပင်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသင့်လေသည်။ သို့သော်
အပုပ်နိုင်ဆေးကို ခွဲစိတ်ပညာတွင် စတင် အသုံးပြုခဲ့သည်မှာ
ဗြိတိသျှလူမျိုး ဆရာဝန်ကြီးလစ်စတာလက်ထက် ခရစ် ၁၈၆၅
ခုနှစ်တွင် ဖြစ်သည်။
( လစ်စတာဂျိုးဇက်။)
 
လစ်စတာသည် ဗက်တီးရီးယားကြောင့် ရောဂါဖြစ်သည်ဟူသည်
ပါးစတား၏အဆိုကို အခြေပြုပြီး စုံစမ်းမှုများကို ပြုလုပ်ခဲ့၏။
( ပါးစတား။)
 
သူ​၏​ယုံကြည်​ချက်​တစ်​ခု​မှာ ဒဏ်ရာ​များ​၌ ပြည်တည်​ခြင်း​သည် ထို​ဒဏ်ရာ​တွင် ဗက်​တီး​ရီး​ယား​များ ဝင်​လာ​သော​ကြောင့် တည်​ရ​သည်​ဟူ​သော အချက် ဖြစ်​လေ​သည်။ လစ်​စ​တာ​သည် ခွဲစိတ်​ရာ​၌ ဗက်​တီး​ရီး​ယား​များ ဝင်​မ​လာ​နိုင်​အောင် အပုပ်​နိုင်​ဆေး​သုံး​နည်း​ကို ကြံစည်​သည်။ ပထမ​ဆုံး​သူ​သည် အညစ်အကြေး​များ​ကို သန့်စင်​အောင်​လုပ်​ရာ​၌ အသုံးပြု​လေ့​ရှိ​သည့် ကာ​ဗော​လစ်​အက်​ဆစ်​ကို အပုပ်​နိုင်​ဆေး​အဖြစ်​ဖြင့် အသုံးပြု ကြည့်​သည်။ ကာ​ဗော​လစ်​အက်​ဆစ်​ကို ခွဲစိတ်​သည့်​အခန်း​တွင် ခွဲစိတ်​သော ကိရိယာ​တန်ဆာပလာ​များ၊ စ​ပန်း​ရေမြှုပ်​နှင့် အနာ​စည်း​ပတ်တီး​များ​ကို​ပါ ကာ​ဗော​လစ်​အက်​ဆစ်​နှင့်​စီရင်​ပေး​လေ​သည်။
သူ၏ယုံကြည်ချက်တစ်ခုမှာ ဒဏ်ရာများ၌ ပြည်တည်ခြင်း
သည် ထိုဒဏ်ရာတွင် ဗက်တီးရီးယားများ ဝင်လာသောကြောင့်
တည်ရသည်ဟူသော အချက် ဖြစ်လေသည်။ လစ်စတာသည်
ခွဲစိတ်ရာ၌ ဗက်တီးရီးယားများ ဝင်မလာနိုင်အောင် အပုပ်နိုင်
ဆေးသုံးနည်းကို ကြံစည်သည်။ ပထမဆုံးသူသည် အညစ်
အကြေးများကို သန့်စင်အောင်လုပ်ရာ၌ အသုံးပြုလေ့ရှိသည့်
ကာဗောလစ်အက်ဆစ်ကို အပုပ်နိုင်ဆေးအဖြစ်ဖြင့် အသုံးပြု
ကြည့်သည်။ ကာဗောလစ်အက်ဆစ်ကို ခွဲစိတ်သည့်အခန်းတွင်
ခွဲစိတ်သော ကိရိယာတန်ဆာပလာများ၊ စပန်းရေမြှုပ်နှင့် အနာ
စည်းပတ်တီးများကိုပါ ကာဗောလစ်အက်ဆစ်နှင့်စီရင်ပေးလေ
သည်။
 
လစ်စတာ ကွယ်လွန်ပြီးသည့်နောက်တွင် ခွဲစိတ်ပညာသည်
တစ်မျိုးတစ်ဖုံ ပြောင်းလဲ တိုးတက်ခဲ့လေသည်။ အမြောက်
အမြား ပေါ်လာသော အပုပ်နိုင်ဆေးတို့တွင် မာကျူရစ်ကလို
ရိုဒ်၊ မာကျုရိုကရုမ်၊ ဗောရစ်အက်ဆစ်၊ အိုင်အိုဒင်း၊ ဆီးလဗား
ဓာတ်ပေါင်းများနှင့် အခြားဩဂဲနစ်ပစ္စည်းများသည် အသုံး
အများဆုံး ဖြစ်လေသည်။ ခွဲစိတ်မှုမပြုလုပ်မီ ခွဲစိတ်ရာ၌သုံးမည့်
ကိရိယာများကိုလည်းကောင်း၊ ဆရာဝန်နှင့်သူနာပြု ဆရာမများ
ကိုလည်းကောင်း၊ ဗက်တီးရီးယားများ ကင်းစင်အောင် ပြုလုပ်
ထားတတ်လာကြလေသည်။ ခွဲစိတ်သည့်အခန်းကိုလည်း
ဗက်တီးရီးယားများ မဝင်နိုင်အောင် စီမံထားတတ် လာကြ
လေသည်။
 
လစ်​စ​တာ ကွယ်​လွန်​ပြီး​သည့်​နောက်​တွင် ခွဲစိတ်​ပညာ​သည် တစ်​မျိုး​တစ်​ဖုံ ပြောင်းလဲ တိုးတက်​ခဲ့​လေ​သည်။ အမြောက်​အများ ပေါ်လာ​သော အပုပ်​နိုင်​ဆေး​တို့​တွင် မာ​ကျူ​ရစ်​က​လို ရိုဒ်၊ မာ​ကျု​ရို​က​ရုမ်၊ ဗော​ရစ်​အက်​ဆစ်၊ အိုင်​အို​ဒင်း၊ ဆီး​လ​ဗား ဓာတ်​ပေါင်း​များ​နှင့် အခြား​ဩ​ဂဲ​နစ်​ပစ္စည်း​များ​သည် အသုံး​အများ​ဆုံး ဖြစ်​လေ​သည်။ ခွဲစိတ်​မှု​မ​ပြုလုပ်​မီ ခွဲစိတ်​ရာ​၌​သုံး​မည့် ကိရိယာ​များ​ကို​လည်းကောင်း၊ ဆရာဝန်​နှင့်​သူနာ​ပြု ဆရာ​မ​များ​ကို​လည်းကောင်း၊ ဗက်​တီး​ရီး​ယား​များ ကင်း​စင်​အောင် ပြုလုပ်
ခွဲစိတ်ပညာနှင့်စပ်လျဉ်း၍ တွေ့ရှိမှုများအနက် အပုပ်နိုင်ဆေး
ထား​တတ်​လာ​ကြ​လေ​သည်။ ခွဲစိတ်​သည့်​အခန်း​ကို​လည်း ဗက်​တီး​ရီး​ယား​များ မ​ဝင်​နိုင်​အောင် စီမံ​ထား​တတ် လာ​ကြ​လေ​သည်။
ကို တွေ့ရှိမှုသည် အရေးပါ အရာရောက်ဆုံးသော တွေ့ရှိမှု
တစ်ခု ဖြစ်သည်။ လစ်စတာခေတ်မတိုင်မီက ခွဲစိတ်ကုသခြင်း
ဟူသမျှသည် အလွန်စိုးရိမ်စရာ ဖြစ်ခဲ့လေသည်။ ခွဲစိတ်ကုသ
ရာ၌ အောင်မြင်သော်လည်း လူနာသည် အဆိပ်တက်၍ သေ
ဆုံးသွားတတ်လေသည်။ ထိုအခါက ခွဲစိတ်ခြင်းကို ခြေလက်
များတွင်သာ အနည်းအကျဉ်း ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သော်လည်း ယခု
အခါ၌မူကား မည်သည့်အင်္ဂါရပ်တွင်မဆို ဘေးအန္တရာယ်
ကင်းရှင်းစွာ ပြုလုပ်နိုင်ပေပြီ။
 
ယခုအခါ အိမ်အခန်းများတွင် ကူးစက်တတ်သော ရောဂါ
ပိုးများနှင့်တကွ အခြားပိုးမွှားများကို သုတ်သင် ရှင်းလင်း
ပစ်ရန် မှိုင်းတိုက်နည်းကို အသုံးပြုလေ့ရှိကြသည်။ မှိုင်းတိုက်
လိုသောအခါ မှိုင်းတိုက်ပေးရမည့် နေရာကို အလုံပိတ်၍
အဆိပ်ဓာတ်ငွေ့များ ဖြစ်သော ဖောမဲဒီဟိုက်၊ ဆာလဖာဒိုင်
အောက်ဆိုက်၊ သို့မဟုတ် ဟိုက်ဒြိုဆိုင်ယန်နစ်အက်ဆစ်ဓာတ်
ငွေ့များကို လွှတ်ပေးသည်။ ဟိုက်ဒြိုဆိုင်ယန်နစ်အက်ဆစ်မှာ
အလွန် ပြင်းထန်သော ဓာတ်ငွေ့ဖြစ်၍ အသုံးပြုသောသူများကို
ပင် သေစေတတ်သဖြင့် မြို့ပေါင်းများစွာတွင် ထိုဓာတ်ငွေ့ကို
အသုံးမပြုရန် တားမြစ်ထားလေသည်။ ဖော်ပြပါဓာတ်ငွေ့များ
သည် ရောဂါပိုးများနှင့်အခြားပိုးမွှားများကို နာရီ အနည်းငယ်
အတွင်း သေကြေ ပျက်စီးစေနိုင်သည်။
 
ခွဲစိတ်​ပညာ​နှင့်​စပ်လျဉ်း​၍ တွေ့​ရှိ​မှု​များ​အနက် အပုပ်​နိုင်​ဆေး​ကို တွေ့​ရှိ​မှု​သည် အရေး​ပါ အရာ​ရောက်​ဆုံး​သော တွေ့​ရှိ​မှု တစ်​ခု​ဖြစ်​သည်။ လစ်​စ​တာ​ခေတ်​မ​တိုင်​မီ​က ခွဲစိတ်​ကု​သ​ခြင်း ဟူ​သ​မျှ​သည် အလွန်​စိုးရိမ်​စရာ ဖြစ်​ခဲ့​လေ​သည်။ ခွဲစိတ်​ကု​သ​ရာ​၌ အောင်​မြင်သော်​လည်း လူ​နာသည် အဆိပ်​တက်​၍ သေ​ဆုံး​သွား​တတ်​လေ​သည်။ ထို​အခါ​က ခွဲစိတ်​ခြင်း​ကို ခြေ​လက်​များ​တွင်​သာ အနည်းအကျဉ်း ပြုလုပ်​နိုင်​ခဲ့သော်​လည်း ယခု​အခါ​၌​မူကား မည်​သည့်​အင်္ဂါ​ရပ်​တွင်​မ​ဆို ဘေး​အန္တရာယ် ကင်း​ရှင်း​စွာ ပြုလုပ်​နိုင်​ပေ​ပြီ။
အပုပ်နိုင်နည်းနှစ်နည်းရှိသည်။ ပထမနည်းမှာ အထက်တွင်
ဖော်ပြသကဲ့သို့ ပိုးများကိုသေအောင် သုတ်သင်ပစ်သောနည်း
ဖြစ်၍ ဒုတိယနည်းမှာမူကား ပိုးများကို ထကြွခြင်းမရှိရအောင်
နှိမ်ထားသောနည်း ဖြစ်သည်။ လတ်ဆတ်သော အသားများတွင်
အပုပ်နိုင်ဆေးအဖြစ် ဓာတ်များကို အသုံးပြုနိုင်သဖြင့် ဒုတိယ
နည်းဖြစ်သော အအေးဓာတ်ပေးနည်းကို အသုံးပြုကြရသည်။
အအေးဓာတ်ပေးသောအခါ ပိုးများ၏ ပုပ်သိုးအောင်လုပ်သော
လုပ်ငန်းသည် ရပ်ရုံသာရပ်သွား၍ ပိုးများမှာမူကား သေဆုံး
မသွားကြချေ။ အသားတွင် အအေးဓာတ်ပြယ်သွားသောအခါ
ပိုးများပြန်လည်ထကြွလာကြပြီး အသားကို တစ်ဖန် ပုပ်သိုး
အောင်ပြုကြ ပြန်လေသည်။
 
အသားနှင့်အသီးအနှံများကို စည်သွတ်ရာ၌ ပထမနည်း
ဖြစ်သော ပိုးသေအောင်သတ်နည်းကို အသုံးပြုကြ လေသည်။
စည်သွပ်ရာတွင် အစာကိုကြပ်တိုက်၍လည်းကောင်း၊ ဆားနယ်၍
လည်းကောင်း၊ အကျက်ချက်၍ လည်းကောင်း ပြုလုပ်ပြီးမှ
လေလုံသောစည်တွင် ထည့်ထားကြသည်။ ဤသို့ ပြုလုပ်ခြင်း
မှာ အစာထဲတွင် ရှိရင်းစွဲ ပုပ်သိုးစေတတ်သည့် ပိုးများကို သေ
သွားစေရန်အပြင် အစာထဲသို့ နောက်ထပ်၍ ပိုးအသစ်များ
မဝင်ရောက်လာနိုင်ရန် ဖြစ်လေသည်။
 
ယခု​အခါ အိမ်​အခန်း​များ​တွင် ကူး​စက်​တတ်​သော ရောဂါ​ပိုး​များ​နှင့်​တ​ကွ အခြား​ပိုးမွှား​များ​ကို သုတ်သင် ရှင်းလင်း​ပစ်​ရန် မှိုင်းတိုက်​နည်း​ကို အသုံးပြု​လေ့​ရှိ​ကြ​သည်။ မှိုင်းတိုက်​လို​သော​အခါ မှိုင်းတိုက်​ပေး​ရ​မည့် နေရာ​ကို အလုံပိတ်​၍ အဆိပ်​ဓာတ်ငွေ့​များ ဖြစ်​သော ဖော​မဲ​ဒီ​ဟိုက်၊ ဆာ​လ​ဖာ​ဒိုင်​အောက်​ဆိုက်၊ သို့မဟုတ် ဟိုက်​ဒြို​ဆိုင်​ယန်​နစ်​အက်​ဆစ်​ဓာတ် ငွေ့​များ​ကို လွှတ်​ပေး​သည်။ ဟိုက်​ဒြို​ဆိုင်​ယန်​နစ်​အက်​ဆစ်​မှာ အလွန်​ပြင်းထန်​သော ဓာတ်ငွေ့​ဖြစ်​၍ အသုံးပြု​သော​သူ​များ​ကို​ပင် သေ​စေ​တတ်​သ​ဖြင့် မြို့​ပေါင်း​များ​စွာ​တွင် ထို​ဓာတ်ငွေ့​ကို အသုံး​မ​ပြု​ရန် တားမြစ်​ထား​လေ​သည်။ ဖော်​ပြ​ပါ​ဓာတ်ငွေ့​များ​သည် ရောဂါ​ပိုး​များ​နှင့်​အခြား​ပိုးမွှား​များ​ကို နာရီ အနည်းငယ်​အတွင်း သေကြေ​ပျက်စီး​စေ​နိုင်​သည်။
သစ်သားများ ဆွေးမြည့်ခြင်းမှာလည်း ပိုးများကြောင့်ပင်
 
ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ဆွေးမြည့်ခြင်းမဖြစ်ရအောင် လေပြင်ဖော်
အပုပ်​နိုင်​နည်း​နှစ်​နည်း​ရှိ​သည်။ ပထမ​နည်း​မှာ အထက်​တွင် ဖော်​ပြသ​ကဲ့သို့ ပိုး​များ​ကို​သေ​အောင် သုတ်သင်​ပစ်​သော​နည်း​ဖြစ်​၍ ဒုတိယ​နည်း​မှာ​မူကား ပိုး​များ​ကို ထကြွ​ခြင်း​မ​ရှိ​ရအောင် နှိမ်ထား​သော​နည်း ဖြစ်​သည်။ လတ်ဆတ်​သော အသား​များ​တွင် အပုပ်​နိုင်​ဆေး​အဖြစ် ဓာတ်​များ​ကို အသုံးပြု​နိုင်​သ​ဖြင့် ဒုတိယ
ထားသော သစ်သားကို ကရီအိုဆုတ်ခေါ်သော သစ်ဆီတစ်မျိုး
နည်း​ဖြစ်​သော အအေး​ဓာတ်​ပေး​နည်း​ကို အသုံးပြု​ကြ​ရ​သည်။ အအေး​ဓာတ်​ပေး​သော​အခါ ပိုး​များ​၏ ပုပ်​သိုး​အောင်​လုပ်​သော လုပ်​ငန်း​သည် ရပ်​ရုံ​သာ​ရပ်​သွား​၍ ပိုး​များ​မှာ​မူကား သေ​ဆုံးမ​သွား​ကြ​ချေ။ အသား​တွင် အအေး​ဓာတ်​ပြယ်​သွား​သော​အခါ ပိုး​များ​ပြန်လည်​ထကြွ​လာ​ကြ​ပြီး အသား​ကို တစ်​ဖန် ပုပ်​သိုး​အောင်​ပြု​ကြ ပြန်​လေ​သည်။
ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ ကတ္တရာစေးဖြင့်ဖြစ်စေ သုတ်လိမ်းပေးရသည်။
 
<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)</ref>
 
== ကိုးကား ==
အသား​နှင့်​အသီးအနှံ​များ​ကို စည်​သွတ်​ရာ​၌ ပထမ​နည်း ဖြစ်​သော ပိုးသေ​အောင်​သတ်​နည်း​ကို အသုံးပြု​ကြ​လေ​သည်။ စည်​သွပ်​ရာ​တွင် အစာ​ကို​ကြပ်​တိုက်​၍​လည်းကောင်း၊ ဆား​နယ်​၍ လည်းကောင်း၊ အကျက်​ချက်​၍ လည်းကောင်း ပြုလုပ်​ပြီး​မှ လေလုံ​သော​စည်​တွင် ထည့်​ထား​ကြ​သည်။ ဤသို့ ပြုလုပ်​ခြင်း​မှာ အစာ​ထဲ​တွင် ရှိ​ရင်း​စွဲ ပုပ်​သိုး​စေ​တတ်​သည့် ပိုး​များ​ကို သေ​သွား​စေ​ရန်​အပြင် အစာ​ထဲ​သို့ နောက်ထပ်​၍ ပိုး​အသစ်​များ မ​ဝင်​ရောက်လာ​နိုင်​ရန် ဖြစ်​လေ​သည်။
 
 
သစ်သား​များ ဆွေး​မြည့်​ခြင်း​မှာ​လည်း ပိုး​များ​ကြောင့်​ပင် ဖြစ်​သည်။ ထိုသို့ ဆွေး​မြည့်​ခြင်း​မ​ဖြစ်​ရအောင် လေ​ပြင်ဖော်​ထား​သော သစ်သား​ကို က​ရီ​အို​ဆုတ်ခေါ်​သော သစ်​ဆီ​တစ်​မျိုး ဖြင့်​ဖြစ်​စေ၊ ကတ္တ​ရာ​စေး​ဖြင့်​ဖြစ်​စေ သုတ်လိမ်း​ပေး​ရ​သည်။ <ref>မြန်​မာ့​စွယ်စုံ​ကျမ်း၊ အတွဲ(၁​၄)</ref>
== ကိုး​ကား ==
<references/>
[[Category:ဆေးဝါး]]