ဂေါတမဗုဒ္ဓ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

'''ဂေါတမဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား''' သည် ဤ ဘဒ္ဒကမ္ဘာ တွင် ပွင့်တော်မူခဲ့သော [[ကကုသန်ဘုရား|ကကုသန် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား]]၊ [[ကောဏဂုံဘုရား|ကောဏဂုံ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား]]၊ [[ကဿပဘုရား|ကဿပ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား]]၊ [[ဂေါတမဗုဒ္ဓ|'''ဂေါတမ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား]]''' ဟူ၍ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား(၄) ဆူတွင် နောက်ဆုံး ပွင့်တော်မူခဲ့သော ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဂေါတမ ၏ ဘာသာတရားကို ဘဝနေထိုင်မှုလမ်းစဉ်တစ်ရပ်အဖြစ် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်မှာ `မကောင်းမှုဟူသမျှကို ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၊ ကုသိုလ်ကောင်းမှုများကို ပွားများအားထုတ်ပြီး ဘဝကို ပျိုးထောင်မြှင့်တင်ခြင်း နှင့် ကိလေသာ အညစ်အကြေးမှ ကင်းဝေးစေလျက် မြင့်မြတ်ဖြူစင်စေသော စိတ်နှလုံးကို အစဉ်ထိန်းသိမ်းခြင်း´ (ဓမ္မပဒ၊ ၁၈၃) ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ( ဤ [[ဘဒ္ဒကမ္ဘာ]] တွင်ပဉ္စမ မြောက် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားအဖြစ် [[မေတ္တေယျဘုရား|မေတ္တေယျ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား]] သည် နောက်ဆုံးပွင့်တော်မူလတ္တံ့ ဖြစ်သည်။) ဘဒ္ဒကမ္ဘာ တွင် ဘုရားငါးဆူပွင့်သည်။

ဘုရားလောင်း သိဒ္ဓတ္ထမင်းသား(ဂေါတမဗုဒ္ဓ မြတ်စွာဘုရား) က လောကသုံးပါး ရှိရှိသမျှ လူ-နတ်-ဗြဟ္မာ-Gods အားလုံးတို့ တွင် ငါသည် ဩဇာအကြီးမားဆုံး အမြင့်မြတ်ဆုံး သဗ္ဗေညုတ ဉာဏ်တော်ရှင်(ဘုရား) စင်စစ် ဖြစ်သည် ..ငါသည်အဓိကထိပ်ဆုံး ဖြစ်သည် <ref name="bci.org">http://bci.org/prophecy-fulfilled/buddhasa.htm</ref><ref name="sacred-texts.com">http://www.sacred-texts.com/bud/lob/lob26.htm</ref> (I am the supreme Saint , the chief of the world and universe, the Perfect One, the supreme Buddha.)..ဟု မိန့်ဆိုတော်မူခဲ့သည်။ ဗုဒ္ဓ '''မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်တော်(၉) ပါး တွင် သတ္ထာဒေဝ မနုဿာနံ--- နတ် လူ ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအားလုံးတို့၏ ဆရာသခင်(ဘုရား) ဖြစ်သည် (Buddha is the Teacher of the Human and Gods)...ဟု ဂုဏ်တော် ပါရှိခဲ့သည်။''' မိန့်ဆိုတော်မူခဲ့သည်။<ref name="buddhanet.net">http://www.buddhanet.net/e-learning/buddhism/disciples06.htm</ref><ref name="sandarthuriya.wordpress.com">http://sandarthuriya.wordpress.com/2010/05/27/%E1%80%97%E1%80%AF%E1%80%92%E1%81%B6%E1%81%80%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%A1%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%A5%E1%80%B9%E1%80%B8-2/</ref>

ငါသည် ဖန်ဆင်းရှင်ထာ၀ရဘုရား God ဟု မိန့်ဆိုတော်မမူခဲ့ပါ (Buddha is not a creator God ) ။ ကမ္ဘာလောက နှင့် နတ်(God)- လူ- ဗြဟ္မာ-သတ္တဝါ-အားလုံးတို့၏ အမြင့်မြတ်ဆုံးဆရာသခင်(ဘုရား) ဖြစ်သည်။ <ref name="thisismyanmar.com">http://www.thisismyanmar.com/nibbana/buddha9.htm</ref>'''ဗုဒ္ဓဘာသာ တခုတည်းကသာ ဘုရားယုံကြည်ခြင်း ကို သာမက ဘုရား၊တရား၊ သံဃာကို လုံးဝ မှီခိုအားထားကိုးကွယ်ယုံကြည်ခြင်း(believe in Lord Buddha, believe in Dharma teaching of Lord Buddha and believe in Sangha) + မိမိကိုယ်မိမိယုံကြည်ခြင်း(self-confidence )+ မေတ္တာ-ဂရုဏာ (Loving-kindness)+မိမိကိုယ်မိမိအားကိုးခြင်း(self reliance)+ အသိဉာဏ်(intelligence)+ လက်တွေ့ကျင့်စဉ်(practice) လမ်းစဉ်ပေါ်တွင် အဓိက အခြေခံထားသည်။ တစ်လောကလုံး၌ ရှိရှိသမျှ လောကီရတနာများကား

အမြတ်ဆုံးရတနာများ ဖြစ်လေသည်'''။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၁)</ref>

ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေ (သန်းပေါင်း ၆၉၀၀) ကျော် ရှိသည့် အနက် ဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ (သန်းပေါင်း၁၆၀၀- ၂၀၀၀) ခန့်အထိ ကိုးကွယ်ယုံကြည်သော ဘာသာတရား နှင့် အယူဝါဒဖြစ်သည်။ တရုတ်ပြည်သည်[[ ကမ္ဘာ့ဗုဒ္ဓဘာသာလူဦးရေ]] အများဆုံး နိုင်ငံလည်းဖြစ်သည်။ တရုတ်ပြည်တွင် လူဦးရေ သန်းပေါင်း ၁၄၀၀ ခန့်<ref>http://www.worldpopulationstatistics.com/china-population-2013/</ref> ရှိသည့် အနက် (သန်းပေါင်း ၁၂၀၀) ၁,၂၁၉ ,၁၄၉ ,၆၀၀ ကျော်အထိ [[ မဟာယာန သာသနာ|မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာ]] ကိုးကွယ်ယုံကြည်သည်။ <ref>http://www.foreignercn.com/index.php?option=com_content&view=article&id=2929:buddhism-in-china&catid=1:history-and-culture&Itemid=114</ref> <ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Buddhis m_by_country#cite_note-40</ref> <ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Buddhism_by_country</ref> <ref>http://www.thedhamma.com/buddhists_in_the_world.htm</ref> ထို့ကြောင့် [[ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာ]]၊ [[မဟာယာန]] နှင့် [[ထေရဝါဒ]] ပေါင်းလျှင် '''ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်ယုံကြည်သူ လူဦးရေအားဖြင့် ၁,၉၂၁ ,၉၈၉,၆၄၁ (သန်း ၁၉၀၀ ကျော်၊ သန်း ၂၀၀၀ နီးပါး) ရှိပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာသည် ဒုတိယလူဦးရေအများဆုံး ကမ္ဘာ့ဘာသာနှင့် အကြီးထွား အမြန်ဆုံးသော ဘာသာတစ်ခုဖြစ်သည်'''။ ဗုဒ္ဓဂေါတမ မြတ်စွာဘုရား သည် ဟိန္ဒူ ဗိဿနိုးဘုရား ဝင်စားသူ ဟု [[ဟိန္ဒူဘာသာ]] ဝင်တို့က ယုံကြည်ကြသည်။ ဂေါတမ ဗုဒ္ဓဘုရား သည် Vishnu ဘုရားဝင်စား အဖြစ် ဗုဒ္ဓဘာသာတို့က မယုံကြည်ကြပါ (Buddha is never mentioned as an avatar of Vishnu in Puranas and logically it is impossible to consider that as a fact. They claim Buddha is not as avatars of Vishnu, which is not true.) '''ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ၁,ဝ၈၃,၈၀ဝ,၃၅၆ (သန်း ၁၀၀၀ ကျော်) တို့က ဂေါတမဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား ကို ကြည်ညို လေးစားကြသည်'''။(In Hindu world is signed Lord Buddha as ninth avatar of Supreme God Vishnu and Hindu accept teachings of Buddha, but do not directly worship him. )<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Hinduism_by_country</ref><ref>http://www.koausa.org/Gods/God3.html</ref> ဟိန္ဒူဘာသာ စသော အခြားသော ဘာသာအယူဝါဒများ၊ ဖန်ဆင်းရှင် ဘုရားသခင်God တည်ရှိမှုကို အယုံအကြည် မရှိသူ ဘာသာမဲ့ (free-thinkers/ Atheists/Anti-theist/no religion person) များကပင် ဂေါတမဗုဒ္ဓ ကို တနည်းမဟုတ်တနည်းဖြင့် ကြည်ညို လေးစားကြသည်။ ဂေါတမဗုဒ္ဓဘုရား သည် ကမ္ဘာ့သမိုင်း-လူ့သမိုင်းတွင် ဩဇာအကြီးမားဆုံးသောအမြင့်မြတ်ဆုံးသော၊ထိပ်ဆုံး အဓိကပုဂ္ဂိုလ်ဘုရားဖြစ်သည်။<ref>http://www.svetmysli.net/sma.exe?pg=104</ref><ref>http://www.divinebrahmanda.com/2010/05/gautama-buddha-avatar-ninth-avatar-of.html</ref>

[[ကပိလဝတ်ပြည်]] မှ [[သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး]] နှင့် မိဖုရား [[မယ်တော်မာယာ(သိရီမဟာမာယာဒေဝီ)|မယ်တော်မာယာ ]] တို့၏ သားတော်ဖြစ်၏။ အမည်တော်ကား သိဒ္ဓတ္တမင်းသား ဖြစ်လေသည်။ သိဒ္ဓတ္ထမင်းသား၏ မယ်တော် မဟာမာယာ သည်လည်း

ဖခင် [[သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး]]မှာ [[နီပေါနိုင်ငံ ]] သက္ကတိုင်း ကပိလဝတ်ပြည်ကြီးကို စိုးအုပ်ပိုင်သသော ကပိလဝတ်

အမြင့်မြတ်ဆုံး သဗ္ဗေညုတ ဉာဏ်တော်ရှင်(ဘုရား) စင်စစ် ဖြစ်သည် ..ငါသည်အဓိကထိပ်ဆုံး ဖြစ်သည် <ref>http:// name="bci.org"/prophecy-fulfilled/buddhasa.htm</ref><ref>http://www. name="sacred-texts.com"/bud/lob/lob26.htm</ref> (I am the supreme Saint , the Perfect One, the supreme Buddha.)..ဟု မိန့်ဆိုတော်မူခဲ့သည်။ ဗုဒ္ဓ '''မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်တော်(၉)ပါး တွင် သတ္ထာဒေဝ မနုဿာနံ--- နတ် လူ ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအားလုံးတို့၏ ဆရာသခင်(ဘုရား) ဖြစ်သည် (Buddha is the Teacher of the Human and Gods)...ဟု ဂုဏ်တော် ပါရှိခဲ့သည်။''' မိန့်ဆိုတော်မူခဲ့သည်။<ref>http://www. name="buddhanet.net"/e-learning/buddhism/disciples06.htm</ref><ref>http:// name="sandarthuriya.wordpress.com"/2010/05/27/%E1%80%97%E1%80%AF%E1%80%92%E1%81%B6%E1%81%80%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%A1%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%A5%E1%80%B9%E1%80%B8-2/</ref>

ငါသည် ဖန်ဆင်းရှင်ထာ၀ရဘုရား God ဖြစ်သည် ဟု မိန့်ဆိုတော်မမူခဲ့ပါ ။ ငါသည် နတ်(God)- လူ- ဗြဟ္မာ- သတ္တဝါ-အားလုံးတို့၏ အမြင့်မြတ်ဆုံးဆရာသခင်(ဘုရား) ဖြစ်သည်....(I am the teacher of human being and Gods (Satthadevamanusssanam) .. ဟု မိန့်ဆိုတော်မူခဲ့သည်။ <ref>http://www. name="thisismyanmar.com"/nibbana/buddha9.htm</ref>

ဘီစီ (၅၈၈) တွင် ဗုဒ္ဓဝါဒ ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။လောကသုံးပါးတွင် ဘုရားစင်စစ် ဖြစ်တော်မူသည်။ သက်တော် ၃၅ နှစ် (ဘီစီ ၅၈၈) မတိုင်မှီ အထိ မဟာလူသားတစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။ သက်တော် ၂၉ နှစ် (ဘီစီ ၅၉၄) မှ သက်တော် ၃၅ နှစ် (ဘီစီ ၅၈၈) ၆ နှစ် တိုင်တိုင် [[တရားရှုမှတ်ခြင်း]] ​ကျင့်ကြံအားထုတ် ခဲ့သဖြင့် ဘီစီ (၅၈၈) တွင် အမြင့်မြတ်ဆုံးသော မြတ်စွာဘုရား ဖြစ်လာခဲ့သည်။ <ref>http://ccbs.ntu.edu.tw/FULLTEXT/JR-EMISC/emisc93509.htm</ref> ဂေါတမဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားသည် မှန်ကန်သော တွေးခေါ်မှု့များ၊ [[တရားရှုမှတ်ခြင်း]]၊ ဝိပဿနာ ကျင့်စဉ်၊ စာရိတ္တကျင့်ဝတ်၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ ကိုယ်ကျင့်တရား၊ လူမှုဆက်ဆံရေး၊ မြတ်သောအကျင့်သီလ၊ သည်းခံမှု၊ မေတ္တာ၊ ဂရုဏာ၊ မုဒိတာ၊ ဥပေက္ခာ ကျင့်စဉ်နှင့် မေတ္တာ ကမ္မဋ္ဌာန်းစီးဖြန်းခြင်း တို့ကို ကမ္ဘာပေါ်တွင်ပထမဆုံးသော စတင်တွေ့ရှိကျင့်ကြံဟောပြောခဲ့သူဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓ မြတ်စွာဘုရားနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ၏ [[မေတ္တာ ဂရုဏာ မုဒိတာ ဥပေက္ခာ|မေတ္တာ-ဂရုဏာ (Loving-kindness) ]] တရားတော် <ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Mett%C4%81</ref> နှင့် [[သည်းခံခြင်း| သည်းခံခြင်း Tolerance ]] သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင်အလွန်ကျော်ကြားလှသည်။ <ref>http://www.loveshack.org/forums/mind-body-soul/spirituality-religious-beliefs/101472-my-religion-loving-kindness-dalai-lama</ref> ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားမိန့်ကြားချမှတ်ခဲ့သော [[မေတ္တာ]] ဝါဒ နှင့် အမှန်တရားငြိမ်းချမ်းရေးဝါဒ သည်အကျော်ကြားဆုံး လူသိအများဆုံးဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာသည် မဂ်ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်အကျိုး၊ တမလွန်အကျိုးများသာမက မျက်မှောက်ဘဝကြီးပွားရေးအတွက် ကျင့်ကြံရမည့် အောင်မြင်ရေး၊ စီးပွားရေး၊ ပညာရေး၊ အိမ်ထောင်ရေး၊ မိသားစုရေး၊ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးစသဖြင့် အကြောင်းအရာစုံလှ၏။ ထို့ကြောင့် ဗုဒ္ဓဘာသာသည် မြန်မာ့ စွယ်စုံကျမ်းသဖွယ်ဖြစ်နေ၍ ဗုဒ္ဓဘာသာကို မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှု၏ ရေသောက်မြစ်ဟုလည်း တင်စားခေါ်ဆိုကြသည်။ <ref>http://buddhist-meditation-techniques.com/loving-kindness-meditation/</ref><ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Meditation</ref><ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Muhammad</ref>

<ref name="en.wikipedia.org">http://en.wikipedia.org/wiki/Muhammad%27s_first_revelation</ref>

<ref name="ReferenceA">http://en.wikipedia.org/wiki/Christian_meditation</ref>

<ref name="dhammamedicine.net">http://dhammamedicine.net/2010/12/01/supreme-buddh/</ref>

မြတ်ဗုဒ္ဓသည် ဘုရားအဖြစ်နှင့် (၄၅)နှစ်နေပြီး မဟာသက္ကရာဇ် ၁၄၈ ခု ကဆုန်လပြည့် အင်္ဂါနေ့ ဘီစီ ၅၄၃ မှာ ပရိနိဗ္ဗာန် စံလွန်တော်မူသည်။ ဗုဒ္ဓအဖြစ် (ဘီစီ ၅၈၈ - ဘီစီ ၅၄၃ ) ၄၅ နှစ်အတွင်း တာဝန်ကြီး ၂ ရပ်ကို တစ်နေ့လျှင် ၂၂ နာရီ မိနစ် ၂၀ ခန့်မျှ နေမအား ညမနား လူသား, သတ္တဝါတို့၏ ကောင်းကျိုးကို မျှော်ကိုး၍ ထမ်းဆောင်တော်မူခဲ့သည်။ မြန်မာသမိုင်းပညာရှင်များ နှင့် ကမ္ဘာ့သမိုင်းပညာရှင်များကလည်း ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား၏ မွေးဖွားချိန်အားဘီစီ ၆၂၃ ဟု ထောက်ခံ အတည်ပြုကြသည်။ ဗုဒ္ဓဝါဒမှာ God<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/God</ref> ဂေါ့ဒ်ကိုပယ်၍ ဇာတ်အနိမ့်အမြင့်ခွဲခြားမူ့ကို ဆန့်ကျင်ပါသည်။ အခြား ဗုဒ္ဓဘာသာဂိုဏ်းခွဲများတွင် ဗုဒ္ဓအား God ကောင်းကင်ဘုံမှ ဘုရားအဖြစ်မှတ်ယူလေ့ရှိကြသည်။ ဟိန္ဒူဘာသာ တွင် ဗုဒ္ဓဂေါတမ မြတ်စွာဘုရားအား ဟိန္ဒူ ဘုရား ဝင်စားသူဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ဗုဒ္ဓ ဆိုသောဝေါဟာရမှာ ဉာဏ်အလင်းရသူ (Enlightened)၊ သို့မဟုတ် စိတ်အာရုံ နိုးကြားနေသူ (Mentally awakened) ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။အမှန်တရားလေးပါး ([[သစ္စာလေးပါး]] ) ကို ကိုယ်တော်တိုင် ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ဖြင့် ထိုးထွင်း၍သိမြင်သော အမြတ်ဆုံး ပုဂ္ဂိုလ်မြတ်စွာဘုရား ဟု ချမ်းမြေ့ဆရာတော်က အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ တခုတည်းကသာ ယုံကြည်မှု တခုတည်းကို သာမက ဘုရား၊တရား၊ သံဃာကို လုံးဝ မှီခိုအားထားကိုးကွယ်ယုံကြည်ခြင်း(believe in Lord Buddha, believe in Dharma teaching of Lord Buddha and believe in Sangha) + မိမိကိုယ်မိမိယုံကြည်ခြင်း(self-confidence )+ မေတ္တာ-ဂရုဏာ (Loving-kindness)+မိမိကိုယ်မိမိအားကိုးခြင်း(self reliance)+ အသိဉာဏ်(intelligence)+ လက်တွေ့ကျင့်စဉ်(practice) လမ်းစဉ်ပေါ်တွင် အဓိက အခြေခံထားသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာသည် မဂ်ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်အကျိုး၊ တမလွန်အကျိုးများသာမက မျက်မှောက်ဘဝကြီးပွားရေးအတွက် ကျင့်ကြံရမည့် အောင်မြင်ရေး၊ စီးပွားရေး၊ ပညာရေး၊ အိမ်ထောင်ရေး၊ မိသားစုရေး၊ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးစသဖြင့် အကြောင်းအရာစုံလှ၏။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားသည် အပြစ်ဒဏ်(punishment and Capital punishment ) သေဒဏ်ပေးသော နာကျင်စေအောင် အပြစ်ပေးသော စစ်ဘုရား မဟုတ်ပါ။ သေဒဏ်ချမှတ်သောဘုရား(God) မဟုတ်ပါ။ စစ်တိုက်သောဘုရား(God) မဟုတ်ပါ။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားသည် သူကိုယုံကြည်သူများကို၎င်း၊ မယုံကြည်သူများကို၎င်း မေတ္တာထားသော လူသတ္တဝါ တို့အား ဒုက္ခအပေါင်းမှကယ်တင်သော အမြတ်ဆုံး မေတ္တာဘုရား ဖြစ်သည်။ <ref>http://www.booksie.com/religion_and_spirituality/article/myoma_myint_kywe/the-buddha-%28bc-623bc-543%29</ref> <ref name="knowledgerush.com">http://www.knowledgerush.com/kr/jsp/db/viewuser.jsp?userId=21915&penname=Doctrine+of+Lord+Buddha</ref><ref>http://festivals.iloveindia.com/buddha-purnima/</ref><ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Nirvana</ref> <ref name="ReferenceB">http://en.wikipedia.org/wiki/Karma_in_Buddhism</ref>

<ref>http://www.unz.org/Pub/SingletonEsther-1908v01-00124</ref> <ref>http://mandalashaman.com/buddhism/timeline-for-buddhism/</ref><ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Shwedagon_Pagoda</ref> <ref>http://www.experiencefestival.com/a/Buddha/id/301148</ref>

ဗုဒ္ဓအယူဝါဒသည် [[နိဗ္ဗာန်]] ရောက်ကြောင်း [[မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး]] ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည့် သတိတရား (သတိပဌာနသုတ်တွင်ကြည့်ပါ) နှင့် အာရုံစူးစိုက်မှု (သမာဓိကမ္မဌာနသုတ်တွင်ကြည့်ပါ) တို့၏ရှုမှတ်ခြင်းဖွံ့ဖြိုးလာမှုကိုဦးစားပေးဆောင်ရွက်သည်။ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓအယူဝါဒသည် မူရင်းကျင့်စဉ်ဖြစ်ပြီး လူတစ်ဦးစီသည်မတူကွဲဟြးနေသည့် အတွက်ကြောင့် နိဗ္ဗာန်သို့သွားရာတွင် ကိုယ့်နည်းကိုယ့်ဟန် ရှုမှတ်သည်။ လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်ထင်ပေါ်နေသည့် တရားရှုမှတ်ခြင်းအကြောင်းအရာများတွင်([[အာနာပါန]]) ရှုရှိုက်ခြင်း၊ <ref>http://buddhismworld.ning.com/forum/topics/6371237:Topic:19067</ref><ref>http://www.youtube.com/watch?v=Db8M590rcqg</ref><ref>http://www.youtube.com/watch?v=9rOeHASlhHA</ref><ref>http://www.youtube.com/watch?v=C_EfHuMa7_c</ref>[[ဗောဇ္ဈင် ၇ ပါး]] ၊ [[သတိပဌာန်|သတိပဌာန် (၄) ပါး]] နှင့် ချစ်ခင်ကြင်နာခြင်း ([[မေတ္တာ]] ) တို့ပါဝင်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ ၏ တရားရှုမှတ်ခြင်း အလေ့အကျင့်များသည် ခရစ်ယာန် ဉာဏ်ဝင်စားခြင်း ယုံကြည်မှု၏ အချို့သော အသွင်အပြင်များကိုတိုးတက်ကောင်းမွန်လာစေရန် များစွာလွှမ်းမိုးထားရှိခဲ့သည်။(ဗုဒ္ဓ အယူဝါဒ နှင့် ခရစ်ယာန်အယူဝါဒ)။ ဘီစီ (၅၈၈) တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ စတင် ထွန်းကား<ref>http://www. name="knowledgerush.com"/kr/jsp/db/viewuser.jsp?userId=21915&penname=Doctrine+of+Lord+Buddha</ref> ပြီးနောက် နှစ်ပေါင်း ၆၀၀ ကျော် တွင် [[ခရစ်တော်၊ ယေရှု]](Jesus Christ BC 5-AD 30) သည် '''Meditation''' ရှုမှတ် ခဲ့သည်။<ref>http://www.buddhistchannel.tv/index.php?id=70,8811,0,0,1,0</ref> ဘီစီ (၅၈၈) တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ စတင် ထွန်းကားပြီးနောက် နှစ်ပေါင်း ၁၂၀၀ ကျော် တွင် တမန်တော် [[မိုဟာမက်]] (Muhammad AD 570- AD 632) သည် '''Meditation''' ရှုမှတ်ခဲ့သည်။<ref>http:// name="en.wikipedia.org"/wiki/Muhammad%27s_first_revelation</ref>

<ref>http: name="ReferenceA"//en.wikipedia.org/wiki/Christian_meditation</ref><ref>http://www.thisismyanmar.com/nibbana/lhistory.htm</ref> <ref>http://reluctant-messenger.com/issa.htm</ref><ref>http://www.buddhanet.net/index.html</ref>

ထိုမြတ်စွာဘုရား၏ '''ပထမ အဂ္ဂမဟာသာဝက'''နှစ်ပါးကား မြတ်စွာဘုရားရှင်တော်မြတ်မှတစ်ပါးပညာ ကြီးသည့်အဖြစ်၌ သာလွန်သောသာဝကဟူ၍မရှိသော ထူးကဲသည့်ဂုဏ်နှင့်ပြည့်စုံသည့်ရဟန္တာ- သူမတူအောင်ပညာ ညာဏ်ထူးချွန်သဖြင့် '''ပညာအရာတွင်ဧတဒဂ်ဘွဲ့''' အဂ္ဂမဟာပညာဘွဲ့တံဆိပ်ရသူ [[သာရိပုတ္တရာထေရ်|အရှင်သာရိပုတ္တရာ]] နှင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်တော်မြတ်မှတစ်ပါးတန်ခိုး ကြီးသည့်အဖြစ်၌ သာလွန်သောသာဝကဟူ၍မရှိသော ထူးကဲသည့်ဂုဏ်နှင့်ပြည့်စုံသည့်ရဟန္တာ- သူမတူအောင်တန်ခိုးကြီးထူးချွန်သဖြင့် '''တန်ခိုးအရာ၌ အဂ္ဂဣဒ္ဓိမန္တ ဘွဲ့''' တံဆိပ်ရသူ[[မဟာမောဂ္ဂလာန်ထေရ်|အရှင်မောဂ္ဂလာန်]] တို့ ဖြစ်၏။ ရှင်သာရိပုတ္တရာသည် ဂေါတမဘုရားသခင်၏ လက်ယာတော်ရံ ပထမအဂ္ဂသာဝက ကြီး ဖြစ်တော်မူသည်။ ရှင်မောဂ္ဂလာန်သည် ဂေါတမဘုရားသခင်၏ လက်ဝဲတော်ရံ ပထမ အဂ္ဂမဟာသာဝက ကြီး ဖြစ်တော်မူသည်။[[အဂ္ဂသာဝိကာ]] နှစ်ပါးမှာ [[ခေမာထေရီ]] နှင့် [[ဥပ္ပလဝဏ်ထေရီ]] ဖြစ်၏။ ခေမာထေရီသည် ဂေါတမမြတ်စွာ ဘုရားလက်ထက်တော်တွင် ပညာကြီးသောအရာ၌ ဧတဒဂ်ရ ထင်ရှားသော ဘိက္ခုနီမတစ်ပါးဖြစ်သည်။ ဥပ္ပလဝဏ်ထေရီသည် ဂေါတမမြတ်စွာ ဘုရားလက်ထက်တော်တွင် တန်ခိုးကြီးသောအရာ၌ ဧတဒဂ်ရ ထင်ရှားသော ဘိက္ခုနီမတစ်ပါးဖြစ်သည်။ အလုပ်အကျွေးကား မြတ်စွာဘုရား၏ ညီတော်ဝမ်းကွဲ [[အာနန္ဒာထေရ်|အရှင်အာနန္ဒာ]] ဖြစ်သည်။ ရှင်အာနန္ဒသည် မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူပြီးနောက် ပထမသင်္ဂါယနာ တင်မည့်နေ့တွင် ဣရိယပုတ် လေးပါးမှလွတ်၍ အာသဝေါကုန်သော ရဟန္တာဖြစ်လာသည်။ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသော တရားတော်များကို ပြန်လည်ဟောကြားစေသော ရှင်အာနန္ဒာ၏ ကျေးဇူးတော်ကြောင့် ပုထုစဉ်သတ္တဝါအများသည် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားသော တရားတော် များကို ယခုထက်တိုင် ကြားနာ ကြည်ညိုကြရသည်။ [[တရား]] ဆိုသည်မှာ ဘုရားဖြစ်သည်မှစ၍၊ ပရိနိဗ္ဗာန်စံလွန် တော်မူသည်အထိ၊ (၄၅) ဝါပတ်လုံး လူနတ်ဗြဟ္မာသတ္တဝါတို့အား ဟောကြားတော်မူအပ်သော ဒေသနာတော် (ဝါ) စကားတော် ကိုဆိုသည်။ ယင်း တရားတော်မှာ မဂ်လေးပါး၊ ဖိုလ်လေးပါး၊ နိဗ္ဗာန်၊ ပရိယတ်ဟူ၍ ဆယ်ပါးရှိသည်။ တစ်နည်း၊ (၄၅) ဝါပတ် လုံး ဟောကြားတော်မူအပ်သော တရားတော်သည် ဝိမျွှိုရသ အားဖြင့် တစ်ပါးသာ ရှိသည်။ တစ်နည်း၊ ဓမ္မဝိနယအားဖြင့် နှစ်ပါးသာရှိသည်။ ယင်းနှစ်ပါးတို့တွင် သတ္တန်ပိဋကတော်နှင့် အဘိဓမ္မာပိဋကကား ဓမ္မ၊ ဝိနည်း ပိဋကကား ဝိနယဖြစ်သည်။ သန်းခေါင်ယံ၌ မထင်ရှားသော နတ်သား တစ်ပါးကို ဟောကြားတော်မူခဲ့သည့် မင်္ဂလသုတ်အစရှိသော တရားတော်များကို နာရသည်မှာလည်း ရှင်အာနန္ဒာထေရ်၏ ကျေးဇူးတော်ကြောင့်ပင်ဖြစ်သည်။ မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန် စံလွန်တော်မူပြီးနောက် ပထမသင်္ဂါယနာတင်ရာတွင် ရှင်အာနန္ဒာ၏ စွမ်းဆောင်မှုကြောင့်သာလျှင် သုတ္တန်၊ အဘိဓမ္မာ ပိဋကတ်များသည် မြတ်စွာဘုရားကိုယ်စား ကျန်ရစ်ခဲ့လေသည်။ မြတ်စွာဘုရား လက်ထက်တော်တွင် အာနန္ဒာထေရ်သည် ငါးပါးသော ဧတဒဂ်ဘွဲ့ကို ရသည်။ ဧတဒဂ် ငါးတန် ရရှိ သဖြင့် ထူးမြတ်သောမထေရ်ကြီးတစ်ပါး ဖြစ်လာသည်။

မြတ်စွာဘုရားသည် သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ကို ရရှိသည့် သက်တော် ၃၅ နှစ် အရွယ်မှ စတင်ကာ သက်တော် ၈၀ တိုင်အောင် ၄၅ ဝါပတ်လုံး လောကအကျိုးကို သယ်ပိုးဆောင်ရွက်တော်မူခဲ့သည်။ နေ့စဉ်ပင် မနေမနား ကြိုးစားဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဘုရားရှင် ပြုနေကျ လုပ်ငန်းစဉ် ငါးရပ်ရှိသည်။

*နေ့စဉ် ဆွမ်းမဘုဉ်းပေးမီ ဗုဒ္ဓပြုတော်မူသော လုပ်ငန်းကို “ပုရေဘတ္တကိစ္စ” ဟု ခေါ်သည်။ နံနက် ပိုင်းတွင် ဗုဒ္ဓသည် ဆွမ်းခံကြွလေ့ရှိသည်။ ရံခါ၌ ဆွမ်းခံမကြွဖြစ်သော် သီတင်းသုံးရာ ကျောင်းတိုက်အတွင်း လှည့်လည်ကာ ကျောင်းစဉ် စစ်ဆေးလေ့ရှိသည်။ ဆွမ်းခံရာမှ ပြန်ရောက်သောအခါ ခြေဆေးခုံတွင် ခြေဆေးလျက် ဒုလ္လဘတရားငါးပါးကို ဟောကြားလေ့ရှိသည်။

*ရဟန်းတော်များအား တရားဟောကြားပြီးနောက် သန်းခေါင်ယံတွင် ဗုဒ္ဓဆောင်ရွက်တော်မူသော လုပ်ငန်းစဉ်ကို “မဇ္ဈိမယာမကိစ္စ” ဟု ခေါ်သည်။ ရဟန်းတော်များအား တရားဟောကြားပြီးနောက် သန်းခေါင်ယံအချိန်တွင် ရောက်ရှိလာသော နတ်ဗြဟ္မာတို့အား တရားဟောပြ ဆုံးမတော်မူသည်။ မေးလာ သော ပြဿတို့ကို ဖြေကြားရှင်းလင်းတော်မူသည်။

ဂေါတမ မြတ်စွာဘုရား၏ [[ကံ ကံ၏အကျိုး]] ('''cause and effect law''') အဆုံးအမ အမှန်တရားတော် နောက် နှစ်ပေါင်း(၂၄ဝဝ) နောက်ကျပြီးမှ နယူတန် သည်(cause and effect law) ၏ '''အခြေခံ''' ကို ရှာဖွေ ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ဆရာကြီး[[အဲလ်ဘတ် အိုင်းစတိုင်း ]] ၏ ရီလေတီဗတီ သီအိုရီ (Relativity Theory) နိယာမ တွေ့ရှိချက်များသည်

ဂေါတမ မြတ်စွာဘုရား၏ [[ပဋ္ဌာန်း (ပဋ္ဌာန)|ပဋ္ဌာန်း ၂၄-ကျမ်း]] နှင့် ကံ- ကံ၏အကျိုး '''cause and effect law''' (Theory of Causation ) အဆုံးအမ အမှန်တရားတော်၏ နောက် နှစ်ပေါင်း(၂၄ဝဝ) နောက်ကျပြီးမှ အိုင်းစတိုင်း သည်( ၂၄ ပစ္စည်း ပဋ္ဌာန်း (ပဋ္ဌာန) ကျမ်း)<ref>http://martikar.pikay.org/2012/10/blog-post_3185.html</ref> ၏ '''အခြေခံ''' Theory of relativity and E = mc² ကို ရှာဖွေ ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ <ref>http://www.budsas.org/ebud/whatbudbeliev/106.htm</ref> ဗုဒ္ဓဘာသာတွင်အကြောင်းအရာတစ်ခုကိုလေ့လာကျင့်ကြံရာ၌ နည်းစံနစ်ကျသည်။ သိပ္ပံနည်းကျသည်။ ဗုဒ္ဓတရားတော်များသည် အကြောင်းအကျိုး ဆက်စပ်မှုရှိခြင်း၊ ယုတ္တိနည်းကျ လက်တွေ့ကျခြင်း၊ စနစ်တကျ ဖွဲ့စည်းမှု ရှိခြင်း၊ မှန်သည်-မှားသည်၊ လုပ်သင့်သည်-မလုပ်သင့်သည်၊ အကျိုးရှိသည်-အကျိုးမဲ့သည် တို့ကို မိမိတို့ကိုယ်တိုင် ဝေဖန်စမ်းစစ် ခွင့်ရှိခြင်း၊ အချိန်မရွေး၊ နေရာမရွေး၊ လူမျိုး ဘာသာမရွေး လက်တွေ့ကျင့်ကြံပြီး အေးချမ်းမှုကို ကိုယ်တိုင်သိရှိနိုင်ခြင်း၊ အမြဲထာဝရ မှန်ကန်ခြင်း စသော အရည်အချင်းများ ပြည့်စုံသောကြောင့် '''ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ၏အဆုံးအမများနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာသည် သိပ္ပံနည်းကျ ဘာသာ ၊အမှန်တရားနှင့် လက်တွေ့သဘာဝကျ သည့် အမှန်ကန်ဆုံးအမှန်တရားဘာသာ လည်း ဖြစ်သည်။''' ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် တပည့်တို့၏ဝတ္တရား၊ ဆရာတို့၏ဝတ္တရား၊ သားသမီးတို့၏ဝတ္တရား၊ မိဘတို့၏ဝတ္တရား၊ စသည်တို့ရှိရာ ဆရာဝတ် တွင် အတတ်လည်းသင် ပဲ့ပြင်ဆုံးမ သိပ္ပမချန် ဘေးရန်ဆီးကာ သင့်ရာအပ်ပို့ ဆရာတို့ ကျင့်ဖို့ဝတ်ငါးဖြာ ဟုပါရှိသည်။ (၃၈) ဖြာသောမင်္ဂလာတရားတော်တွင်လည်း အပြစ်ကင်းသော သိပ္ပ အတတ်ပညာတို့ကိုတတ်မြောက်ခြင်းသည်လည်း မင်္ဂလာ တစ်ပါးဟု အဆိုရှိပါသည်။ "ကမ္ဘာဦးအစမှ ရှိခဲ့ပြီးသော တွေ့ရှိချက်၊ အမှန်တရားတို့သည် အတိုင်းအတာ တစ်ခု၊ အခြေအနေ အချိန်အခါ နေရာဒေသ တစ်ခု၊ လူအုပ်စုတစ်စု အတွက် သာ မှန်ကန်သည့် အမှန်တရား (limited truth and customary truth and conventional truth) သမုတိသစ္စာမျှသာ ဖြစ်ကြောင်း၊ အမြဲထာဝရ မှန်ကန်သည့် အမှန်တရား (Universal truth and ultimate truth) ပရမတ္တ သစ္စာ တရားမှာ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ တရားတော်၌သာ တွေ့နိုင်ကြောင်း၊ ဝိဇ္ဇာ၊ သိပ္ပံပညာရှင်တို့၏ တွေ့ရှိချက်များ အပါအဝင် အယူဝါဒဆိုင်ရာ အမှန်တရား အားလုံးတို့၏ ရှေ့ပြေး ပထမ အမှန်ဆုံးတရား ဖြစ်သည်"ဟု [[အရှင်ဉာဏိဿရ|သီတဂူ ဆရာတော် အရှင်ဉာဏိဿရ]]၊ [[ချမ်းမြေ့ဆရာတော် အရှင်ဇနကာဘိဝံသ]]၊ [[မင်းတင်မွန်၊ ဒေါက်တာ|ဆရာ ဒေါက်တာ မင်း​တင်မွန်]]၊ [[ဓမ္မာစရိယ ဦးဌေးလှိုင် |ဓမ္မာစရိယ ဆရာ ဦးဌေးလှိုင်]]၊ [[နန္ဒာသိန်းဇံ| ဆရာနန္ဒာသိန်းဇံ]]၊ [[နှစ်ဖက်လှ| ဆရာ ဦးကျော်လွင်(နှစ်ဖက်လှ)]]၊ '''Egerton C. Baptist''' <ref name="dhammamedicine.net"/><ref>http://www.buddhanet.net/budintel/science/bbsciend.htm</ref><ref>http://dhammamedicine.net/2010/12/01/supreme-buddh/</ref> နှင့် [[မြင့်ကြွယ်၊ မြို့မ|ဆရာ မြို့မ-မြင့်ကြွယ်]] တို့က မှတ်ချက် ပြုကြသည်။<ref>http: name="ReferenceB"//en.wikipedia.org/wiki/Buddhism_and_science</ref><ref name="ReferenceC">http://en.wikipedia.org/wiki/Karma_in_BuddhismBuddhism_and_science</ref> <ref name="thetruelordbuddha.blogspot.com">http://thetruelordbuddha.blogspot.com/</ref> <ref>https://docs.google.com/file/d/0Bwl_hA7bJaAeYWY2OGFkMWYtYjU 1MC00MWZkLWEyOGEtM2 YzOGFmYWQxY2Vi/edit?pli=1</ref> <ref>http://www.sitagu.org/resources/files/Suzan_Hart_&_Sayadaw.pdf</ref><ref>http://www.dhammadownload.com/Dr-MehmTinMon-eBookInEnglish.htm</ref><ref name="docs.google.com">https://docs.google.com/file/d/0Bwl_hA7bJaAeYWY2OGFkMWYtYjU1MC00MWZkLWEyOGEtM2YzOGFmYWQxY2Vi/edit?pli=1</ref><ref>http://www.chanmyay.org/</ref>

[[ ကံ ကံ၏အကျိုး|ကံ- ကံ၏အကျိုး ]] သည် ပြုမူခြင်း၊ ပြုလုပ်ခြင်း၊ အမှုဆောင်ခြင်း ကံ၊ အမှုကိစ္စကိုဆိုလိုသည်။ '''ကံ''' ကိုအင်္ဂလိပ်စကားလုံး '''Action''' ဟု အနက်ပေးလျှင် ပိုရှင်းလင်း နားလည်နိုင်ပါသည်။ '''ကံ၏အကျိုး''' ကို '''Re-action''' ဟု အနက်ပေးလျှင် ပိုရှင်းလင်း နားလည်နိုင်ပါသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာသည် သိပ္ပံ ပညာ ၏ ဆရာလည်း ဖြစ်သည်။ "ကမ္ဘာဦးအစမှ ရှိခဲ့ပြီးသော တွေ့ရှိချက်၊ အမှန်တရားတို့သည် အတိုင်းအတာ တစ်ခု၊ အခြေအနေ အချိန်အခါ နေရာဒေသ တစ်ခု၊ လူအုပ်စုတစ်စု အတွက် သာ မှန်ကန်သည့် အမှန်တရား (customary truth and conventional truth) သမုတိသစ္စာမျှသာ ဖြစ်ကြောင်း၊ အမြဲထာဝရ မှန်ကန်သည့် အမှန်တရား (Universal truth and ultimate truth) ပရမတ္တ သစ္စာ တရားမှာ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ တရားတော်၌သာ တွေ့နိုင်ကြောင်း၊ ဝိဇ္ဇာ၊ သိပ္ပံပညာရှင်တို့၏ တွေ့ရှိချက်များ အပါအဝင် အယူဝါဒဆိုင်ရာ အမှန်တရား အားလုံးတို့၏ ရှေ့ပြေး ပထမ အမှန်ဆုံးတရား ဖြစ်သည်။

၃၈ ဖြာသောမင်္ဂလာတရားတော်တွင်လည်း အပြစ်ကင်းသော သိပ္ပ အတတ်ပညာတို့ကိုတတ်မြောက်ခြင်းသည်လည်း မင်္ဂလာ တစ်ပါးဟု အဆိုရှိပါသည်။<ref name="ReferenceC"/>http://en.wikipedia.org/wiki/Buddhism_and_science</ref> <ref>http://name="thetruelordbuddha.blogspot.com"/></ref> <ref>https://name="docs.google.com"/file/d/0Bwl_hA7bJaAeYWY2OGFkMWYtYjU1MC00MWZkLWEyOGEtM2YzOGFmYWQxY2Vi/edit?pli=1</ref>

[[ ဗုဒ္ဓခေတ်ပညာရေး]] အဆင့်အတန်းနှင့် နည်းစနစ်သည် သမိုင်းကြောင်းကိုလိုက်ပြီး ပြည်သူများ၏ ယဉ်ကျေးမှုနှင့်၊ ပြည်သူများ၏ လိုအပ်ချက်အရ ခံယူကျင့်သုံးလိုက်နာခဲ့ကြ သည့်ပညာရေးဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် ကိုယ်ကျင့်တရားနှင့် စံများရှိပါသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့၏ ပညာရေး စနစ်နှင့် ဗုဒ္ဓခေတ်မတိုင်မီ အိန္ဒိယ ပညာရေးစနစ်တို့သည် ယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားသည့် လူမျိုးတစ်မျိုး ဖြစ် ကြောင်း သမိုင်းအထောက်အထားများဖြင့် ပြဆိုနိုင်ခဲ့ကြောင်း လည်းတွေ့ရသည်။

# ဇနေတ္တိယာအာယု - မယ်တော်၏ အသက်ကို ကြည့်ခြင်း <br>

ဘုရားလောင်း ဖွားမြင်သည်ကြားသဖြင့် ကပိလဝတ်ပြည်နှင့် ဒေ၀ဒဟပြည်မှ ဆွေတော်မျိုးတော် များ စေု၀းရောက်လာကြသည်။ မာယာဒေဝီနှင့် ဘုရားလောင်းကို ကပိလဝတ်ပြည်သို့ ခေါ်ဆောင်သွားကြ သည်။ သုဒေ္ဓါဒနမင်းကြီး ကိုးကွယ်သော ကာလဒေဝီလ ရသေ့ကြီးသည် နန်းတော်သို့ ကြွရောက်လာသည်။ မင်းကြီးက သားတော်ကို ရသေ့ကြီးအား ပြ၍ “သားတော် ဆရာမြတ်ကို ရှိခိုးလော့” ဟုဆို၏။ ဘုရားလောင်းက ရှိမခိုး။ ရသေ့ကြီး၏ ဦးခေါင်းထက်၌ ခြေစုံရပ်လျက် တည်သည်။ အံ့ဖွယ်သရဲ ထူးကဲလှသ ဖြင့် ရသေ့ကြီးက ဘုရားလောင်းကို ရှိခိုးသည်။ မင်းကြီးကလည်း သားတော်ကို ပထမဆုံးအကြိမ် ရှိခိုးသည်။ ရသေ့ကြီးသည် ဘုရားလောင်းကို စူးစိုက်ကြည့်ကာ ရယ်လည်း ရယ်သည်။ ငိုလည်း ငိုသည်။ မင်းကြီးက မေးသောအခါ ရသေ့ကြီးက “မင်းမြတ်၊ သင့်သားတော်သည် ဘုရားဖြစ်လိမ့်မည်။ ထို့ကြောင့် ငါဝမ်းသာ၍ ရယ်သည်။ သို့ရာတွင် သားတော် ဘုရားဖြစ်ချိန်၌ ငါသေလွန်ပြီး ဖြစ်နေမည်။ ထို့ကြောင့် ဝမ်းနည်း၍ ငိုသည် ဟု ဆို၏။

ထို့နောက် တိုင်းပြည်ရှိ ထင်ရှားသော လေးဆရာတို့ကို နန်းတော်မြေပြင်၌ စုရုံးစေကာ လေးဆရာလေးယောက်ကို လေးမျက်နှာကထား၍ ဘုရားလောင်းကိုယ်တိုင် အလယ်ကနေပြီးလျှင် “အသင် တို့က ငါ့ကို တစ်ပြိုင်နက်ပစ်ကြလော့” ဟု ဆိုလေသည်။ လေးဆရာလေးယောက် ပစ်လိုက်သော မြားတို့ မိမိအားမထိအောင် မြှားတစ်ဆင်းတည်းဖြင့် ကာကွယ်နိုင်လေသည်။ ဤသို့ လေးအတတ်ပြပြီးမှ ဆက်သလာသော သမီးကညာတို့တွင် သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး၏ ညီမတော် အမိတ္တာနှင့် ေဒေ၀ဒဟပြည့်ရှင် သုပ္ပဗုဒ္ဓမင်း၏ သမီးတော် ယသော်ဓရာ အမည်ရှိသော မင်းသမီးနှင့် လက်ဆက်ကာ နန်းသိမ်းပွဲ ခံယူလေသည်။

ဘုရားလောင်းသည် ဒုက္ကရစရိယာအကျင့်ကို ခြောက်နှစ်တိုင်တိုင်ကျင့်သော်လည်း တရားထူး မရသောကြောင့် ထိုအကျင့်ကို စွန့်လိုက်လေသည်။ ထို့နောက် သေနာနိဂုံး၌ ဆွမ်းခံ၍ အာဟာရကို ပြန်လည် မှီဝဲလေသည်။ ထို့ကြောင့် မကြာမီပင် အားအင်တိုးပွား၍ ယခင်အသားအရေများ ပြန်လည်ဖြစ် ပေါ်လာလေသည်။

မဟာပထဝီမြေကြီး၏ တုန်လှုပ်သံမှာ ပြင်းစွာ ဆူညံသည့်အပြင် ကောင်းကင်တစ်ပြင်လုံးလည်း တဂျုံးဂျုံးထစ်ခြုန်းလျက် မိုးကြိုးများ ကျရောက်လေ၏။ ထိုသို့ တစ်ပြိုင်နက် အကြီးအကျယ် ကြောက်မက် ဖွယ်များ ဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ မာရ်နတ်သည် ကြောက်လန့်၍ ထွက်ပြေးလေသည်။ နောက်လိုက်နောက် ပါ စစ်သည်များအားလုံးလည်း အစုအရုံးပျက်ပြား၍ နတ်ပြည်သို့ တက်ပြေးကြလေသည်။ ဤသို့ဖြင့် ဘုရားလောင်းသည် မာရ်နတ်ကို နေမဝင်မီ အောင်တော်မူလေသည်။

ဘုရားလောင်းသည် မာရ်နတ်ကို အောင်တော်မူပြီးနောက် အာနာပါနကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဆက်လက်၍ အားထုတ်လေသည်။ ညဥ့်ဦးယံသို့ ရောက်သောအခါ ရှေးဘ၀များကို ပြန်လည်အောက်မေ့သတိရနိုင်သော ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏ်ကို ရတော်မူ၏။ ထို့နောက် သန်းခေါင်ယံအချိန်တွင် တစ်လောကလုံး၌ ရှိသော သတ္တဝါအပေါင်းကို တွေ့မြင်နိုင်သော ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏ်ကို ရတော်မူ၏။ ထို့နောက် မိုးသောကက်ယံတွင် ကိလေသာဟူသမျှကို အကြွင်းမရှိ ပယ်သတ်နိုင်သော အာသဝက္ခဉာဏ်ကို ရတော်မူသည်။ နေအရုဏ် တက်သည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် တရားအလုံးစုံကို ဆရာမကူ ကိုယ်တိုင်သိတော်မူသော သဗ္ဗညုတဘုရား အဖြစ်သို့ ရောက်တော်မူလေသည်။ အချိန်ကား မဟာသက္ကရာဇ် ၁၀၃ ခု ကဆုန်လပြည့်နေ့ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ ဖြစ်သည်။

ဘုရာလောင်းသည် ဘုရားဖြစ်တော်မူပြီးနောက် တရားဦးဟောထိုက်သူကို ဆင်ခြင်တောာ်မူသော အခါ ထိုရသေ့ငါးဦးကို မြင်တော်မူ၍ ဗောဓိပင်မှ တစ်ဆယ့်ရှစ်ယူဇနာ (၂၂၈.၉၆ မိုင်) ေ၀းကွာသော ဣသိပတန မိဂဒါဝုန်တော (ဘုရား ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့ ဆင်းသက်ရာ၊ သားသမင်တို့အား ဘေးမဲ့ပေးရာတော) သို့ ခြေကျင်ကြွတော်မူသည်။ ရှေးရှေးသော ဘုရားရှင်တို့သည် ဓမ္မစကြာ တရားကို ဟောကြားရန် ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် ကြွတော်မူသော်လည်း ဂေါတမဘုရားရှင်ကမူ မဂ်ဖိုလ်မျိုးစေ့ရှိသော ဥပကနှင့် တွေ့လို၍ ၂၂ မိုင် ခရီးကို ခြေဖြင့်သာ ကြွတော်မူလေသည်။ ထို့နောက် မဟာသက္ကရာဇ် ၁၀၃ ခု ဝါဆိုလပြည့်နေ့ စနေနေ့၏ ညနေချမ်း၊ အနောက်ဘက်၌ နေဝင်၍ အရှေ့ဘက်၌ အာသဠီနက္ခတ်နှင့် ယှဉ်လျက် လပြည့်ဝန်းပေါ်ထွက်လာသော အချိန်တွင် ပဉ္စဝဂ္ဂီရသေ့ငါးပါးအား ဓမ္မစကြာ တရားဦးကို ဟောကြားတော်မူလေသည်။ တရားအဆုံး၌ တစ်ဆယ့်ရှစ်ကုဋေသော နတ်ဗြဟ္မာတို့ နှင့်အတူ အရှင်ကောဏ္ဍည သောတာပန် တည်လေသည်။ ထို့နောက် ဝါဆိုလပြည့်ကျော် ၁ ရက်နေ့တွင် အရှင်ဝပ္ပ၊ ၂ ရက်နေ့တွင် အရှင်ဘဒ္ဒိယ၊ ၃ ရက်နေ့တွင် အရှင်မဟာနာမ်၊ ၄ ရက်နေ့တွင် အရှင်အဿဇိတို့ အသီးသီး သောတာပန်တည်ကြလေသည်။ ထို့နောက် ဝါဆိုလပြည့်ကျော် ၅ ရက်နေ့တွင် အနတ္တလက္ခဏာ သုတ်တော်ကို ဟောတော်မူသောအခါ ပဉ္စဝဂ္ဂီငါးပါးလုံး ရဟန္တာဖြစ်သွားကြလေသည်။

ထို့နောက် နေဝင်ပြီး မှောင်စပျိုးချိန်တွင် ကုသိနာရုံသို့ ဘုရားရှင်ရောက်ရှိတော်မူသည်။ မလ္လာမင်း တို့၏ အင်ကြင်းတောအတွင်း အင်ကြင်းပင်ပျိုနှစ်ပင်ကြား ခင်းထားသော ညောင်စောင်းပေါ်တွင် ဘုရားရှင် လဲလျောင်းတော်မူသည်။ ဘုရားရှင်၏ သတင်းကို ကြားသောအခါ မလ္လာမင်းတို့သည် ရေးကြီးသုတ်ပြာ စေု၀းရောက်ရှိလာကြသည်။ ဘုရားရှင် ပရိနိဗ္ဗာန်စံတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း သိကြသောအခါ ပူဆွေးငိုကြွေးကြ သည်။ ဘုရားရှင်အား နောက်ဆုံးဖူးမြော်ရန် ရောက်ရှိလာသော မလ္လာမင်းများကို အရှင်အာနန္ဒာသည် တစ်သုတ်ပြီးတစ်သုတ် ဘုရားရှင်ထံသို့ ပို့ပေးသည်။ ဤသို့ဖြင့် ညဥ့်၏ ပထမယံ ကုန်လွန်သွားသည်။

မဟာသက္ကရာဇ် ၁၄၈ခု၊ ကဆုန်လဆုတ် ၁၂ ရက် တနင်္ဂနွေနေ့တွင် တေဇောဓာတ် လောင်တော် မူသည်။ ကြွင်းကျန်ရစ်သော ဓာတ်တော်များကို ဒေါဏပုဏ္ဏားက ရှစ်ပြည်ထောင်မင်းများကို ရှစ်ပုံစီ ခွေဲ၀ပေး လေသည်။