ဗညားဒလ (ဝန်ကြီး): တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

မွန်ဝန်ကြီး အ၈္ဂမဟာသေနာပတိဗိုလ်ချုပ်ကြီးဗညားဒလသည်အဂ္ဂမဟာသေနာပတိဗိုလ်ချုပ်ကြီးဗညားဒလသည် သူ့ဘဝတစ်လျှောက်အမှုတော်ထမ်းဆောင်သည်မှာ ကွယ်လွန်သည်အထိ စစ်ချီစစ်တက်စစ်တိုက်လျက်ပင် စစ်၏ဝန်းကျင်တွင် ကျင်လည်ခဲ့ရသူဖြစ်သည်။ သူကိုယ်တိုင်၏ ဗီဇကပင် စစ်နှင့်ပျော်မွေ့ဟန်တူ၏။ သူဖြတ်သန်းလာရသော ခေတ်ကိုကပင်စစ်ရေးဖြင့် နိုင်ငံကြီးကိုပြန်လည်တည်ဆောင်နေသောစစ်ကာလဖြစ်သည်။နိုင်ငံကြီးကိုပြန်လည်တည်ဆောက်နေသော ဤသို့သောကာလတွင်မွန်ဝန်ကြီးဗညားဒလသည်စစ်ကာလဖြစ်သည်။ ရာဇဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်းကိုရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ဤသို့သောကာလတွင် မွန်ဝန်ကြီးဗညားဒလသည် ရာဇဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်းကို ရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

စစ်ပွဲကိုကိုယ်တိုင်ဆင်နွှဲနေသည့် စစ်သေနာပတိတဦးက ပြုစုရေးသားသည့်မွန်မြန်မာ အနှစ် (၄၀)တန်ခိုးပြိုင်ပွဲများကို ဖော်ပြသည့် ရာဇာဓိရာဇ် အရေးတော်ပုံကျမ်းမှာမည်မျှအသက်ဝင်လှုပ်ရှား၍မည်မျှပြောင်မြောက်မည်ကိုကားအရေးတော်ပုံကျမ်းမှာ မည်မျှအသက်ဝင်လှုပ်ရှား၍ မည်မျှပြောင်မြောက်မည်ကိုကား ဆိုဖွယ်ရာမရှိတော့ချေ ။

ရာဇာဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်းသည် ဗညားဒလ၏ကိုယ်ပိုင်ရေးကျမ်းကားမဟုတ်ချေ။ မွန်ဘာသာစကားပြေဖြင့်ရှေးဆရာများ (ရှင်စောပုနှင့် ဓမ်မစေတီ မင်းတို့ခေတ်ဓမ္မစေတီမင်းတို့ခေတ်) ပြုစုရေးသားထားသော ဥပန်နသုဝဏ်ဏဘုမ်မိအာရမ်တကထာ၊ဥပန္နသုဝဏ္ဏဘုမ္မိအာရမ်တကထာ၊ သုဓမ်မဝတီရာဇဝံသနှင့် သီဟရာဇာဓိရာဇဝံသ အမည်ရှိသည့်မွန်ရာဇဝင်ကျမ်း ပထမတွဲ၌ပါရှိသော မဂဒူးမင်းဆက်သက်ကရာဇ်မဂဒူးမင်းဆက်သက္ကရာဇ် ၆၄၃ မှအစ ရာဇာဓိရာဇ်အဆုံးသက်ကရာဇ်ရာဇာဓိရာဇ်အဆုံးသက္ကရာဇ် ၇၈၃ အထိ ကိုယ်ပိုင် စိတ်ကူးဥဏ် ကွန့်မြူးလျက် မြန်မာစကားပြေဖြင့် ပြန်ဆိုရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ဝန်ကြီးဗညားဒလသည်အရေးတော်ပုံကျမ်းပါနှစ် (၄၀) မွန်မြန်မာ တန်ခိုးပြိုင်ပွဲကြီးပြီးသည့်နှစ်ပေါင်း (၁၀ဝ)ကြာ သက်ကရာဇ်သက္ကရာဇ် ၈၈၀ လောက်တွင် မှမွေးဖွားလာခဲ့သူဖြစ်သည်။

ဗညားဒလ မွေးဖွားကြီးပြင်းလာရာ သက်ကရာဇ်သက္ကရာဇ် ၈၈၀ မှသည် ဘုရင့်နောင်ကျော်ထင်နော်ရထာထံမှစတင်ဝင်ရောက်အမှုတော်ထမ်းသည်ဟု ယူဆရသောသက်ကရာဇ် ၉၁၆ နှစ်အထိ နှစ်ပေါင်း (၂၇) နှစ်တာအတွင်း အိမ်နီးချင်းတိုင်းပြည်များမှာ စစ်မက်ရေးရာများရှုပ်ထွေးလှသောအချိန်ဖြစ်သည်။

အမတ်ကြီးဗညားဒလ ဖြတ်သန်းလာခဲ့ရသော (၂၇) နှစ်တာဘဝခရီးကိုကားသိမှီသမျှအထောက်အထားများနှစ်တာဘဝခရီးကိုကား သိမီသမျှအထောက်အထားများ ရှာဖွေသော်လည်း ရှားပါးလှ၏ရှားပါးလှ၏။ ဗညားဒလနှင့် ဘုရင့်နောင်ကျော်ထင်နော်ရထာတို့သည် အသက်အရွယ်အားဖြင့် များစွာမကွာခြားလှပေ။ ဘုရင့်နောင်ကျော်ထင်နော်ရထာသည် သက်ကရာဇ်ဂရဂခုနှစ်တွင်သက္ကရာဇ် ၈၇၈ခုနှစ်တွင် ဖွားမြင်သဖြင့် ဗညားဒလထက် (၃)နှစ်မျှသာ ကြီးလေသည်။

သက်ကရာဇ် (၉၁၆)ခုနှစ် ဘုရင့်နောင် ဒုတိယအကြိမ် အင်းဝသို့ချီတတ်တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ရာတွင်ဗညားဒလမှာ ဘုရင့်နောင်ထံတွင် အမှုတော်ထမ်းရွက်နေပေပြီ၊။ စဉ့်ကူးမြို့ သိမ်းယူရေးတွင်လည်း မင်းတရားကြီး၏အမိန့်အရ ညီတော်သတိုးဓမ်မရာဇာညီတော်သတိုးဓမ္မရာဇာ၊ ၊ဗညားဒလော၊ဗညားကျန်တောတို့နှင့်အတူဗညားဒလော၊ ဗညားကျန်းတောတို့နှင့်အတူ ရေတပ်မတော်ကြီးကိုကွပ်ကဲတိုက်ပွဲဝင်နေသည့်တပ်မှူးတစ်ယောက်အဖြစ်ဖြင့်တွေ့ရသည်။

ဦးစွာပထမအမတ်ကြီးဗညားဒလ၏အမည်ကို မွန်ဘုရင်သုရှင်တကာရွက်ပိ၏ လက်ထက်တွင်မွန်ဘုရင်သုရှင်တကာရွက်ပိလက်ထက်တွင် စတင်မြင်တွေ့ရသည်။ သုရှင်တကာရွက်ပိ၏ ကြည်းကြောင်းချီတပ်များကို လိုက်လံတိုက်ခိုက်သည့်ကျော်ထင်နော်ရထာနှင့်လိုက်လံတိုက်ခိုက်သည့် ကျော်ထင်နော်ရထာနှင့် စစ်မှူးဗညားဒလ မင်းရဲအောင်နိုင်တို့ တပ်များနောင်ရိုးချောင်းတွင် တွေ့ ဆုံကာတိုက်ပွဲဖြစ်ပွားသည်။မင်းရဲအောင်နိုင်ဆုံကာတိုက်ပွဲဖြစ်ပွားသည်။ မင်းရဲအောင်နိုင် ကျဆုံး ၍ ဗညားဒလ မှာလွတ်မြောက်သွားသည်ကိုတွေ့ရ၏။

တတိယကြိမ်ကား မင်းတရားရွှေထီးလွန်၍ ဘုရင့်နောင်ကျော်ထင်အနော်ရထာ တော်ငူကိုပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် ချီတတ်လာစဉ် ဟံသာဝတီမြို့ကိုရနေပြီဖြစ်သောသမိန်စက်ကဝေါကလွှတ်လိုက်သည့်ဟံသာဝတီမြို့ကိုရနေပြီဖြစ်သော သမိန်စက်ကဝေါကလွှတ်လိုက်သည့် ဗညားဒလ နှင့် တွေ့ရလေသည်။ဗညားဒလသည်တွေ့ရလေသည်။ ဗညားဒလသည် ဘုရင့်နောင်မိမိတို့ဟံသာဝတီကို လုပ်ကြံမည်ထင်သဖြင့် ဆီးကြိုတိုက်ခိုက်သည်။ဘုရင့်နောင်ကားဆီးကြိုတိုက်ခိုက်သည်။ ဘုရင့်နောင်ကား ပြန်လည်တိုက်ခိုက်ခြင်းမပြုဘဲ တောင်ငူသို့သာ ဆက်လက်ချီတတ်လေသည်။ဤကားဆက်လက်ချီတက်လေသည်။ ဤကား သက်ကရာဇ်သက္ကရာဇ် ၈၈၀ မှ ၉၁၄ ခုအတွင်းတွေ့ရသော စစ်မူးဗညားဒလအမည်ပါရှိသောစစ်မှူးဗညားဒလအမည်ပါရှိသော စစ်မက်ရေးရာ အခန်းကဏ်ဍများပင်တည်း။အခန်းကဏ္ဍများပင်တည်း။

မင်းတရားရွှေထီးလက်ထက်တွင်ဘုရင့်နောင်ကျော်ထင်နော်ရထာလက်ထက်တွင် စစ်ရှုံး မွန်ဘုရင်များလွန်သည့်အခါ မွန်မင်းများထံတွင် အမှုတော်ထမ်းရွက်ခဲ့ကြသည့်မွန်အမှူးအမတ်တို့သည် မြန်မာဘုရင်နှစ်ပါးတို့၏လက်အောက်သို့ ဝင်ရောက်အမှုးထမ်းရွက်ကြသည်။အထူးသဖြင့်ဝင်ရောက်အမှုးထမ်းရွက်ကြသည်။ အထူးသဖြင့် ဆင်ဖြူများရှင် ဘုရင့်နောင် ကျော်ထင်နော်ရထာသည်သတ်တိဗျတ်တိနှင့်ပြည့်စုံသည့်အာဇာနည်သူရဲကောင်းတို့ကိုချစ်မြတ်နိုးသည့်အလျောက်ကျော်ထင်နော်ရထာသည် သတ္တိဗျတ္တိတိနှင့်ပြည့်စုံသည့် အာဇာနည်သူရဲကောင်းတို့ကို ချစ်မြတ်နိုးသည့်အလျောက် မွန်မြန်မာဟူ၍ မခွဲခြားဘဲ ချီးမြှောက်စားသင့်သူကိုချီးမြှင့်မြောက်စားခဲ့သည်။ချီးမြှောက်စားသင့်သူကို ချီးမြှင့်မြောက်စားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်ပင် သူ့ထံတွင် စစ်သေနာပတိ စစ်မှုးစစ်ကဲများစွာ ဝင်ရောက်အမှုထမ်းခဲ့သည်ကိုတွေ့မြင်ရလေသည်။ဝင်ရောက်အမှုထမ်းခဲ့သည်ကို တွေ့မြင်ရလေသည်။

ဘုရင့်နောင်ထံတွင် စစ်ရည်စစ်သွေး ပြည့်စုံစွာ ဖြင့်ပြည့်စုံစွာဖြင့် အမှုတော်ထမ်းရွက်နေသော အမတ်ကြီးသည်လည်းမွန်ဘုရင်အမတ်ကြီးသည်လည်း မွန်ဘုရင် သုရှင်တကာရွက်ပိလက်ထက်တွင် စွမ်းစွမ်းတမံ အမှုတော်ထမ်းရွက်ခဲ့သည့် စစ်သေနာပတိ စစ်မှုးအမတ်ကြီး ဗညားဒလ ဖြစ်ဖွယ်ရှိသည်။ ဖြစ်နိုင်ရန်အကြောင်းလည်း များစွာရှိနေပေသည်။ဆင်ဖြူများရှင်ဘုရင့်နောင်ကျော်ထင်ရထာသည်များစွာရှိနေပေသည်။ ဆင်ဖြူများရှင်ဘုရင့်နောင်ကျော်ထင်ရထာသည် မွန်ဝန်ကြီး ဗညားဒလဗညားဒလ၏ ၏ လက်ရှုံး ရည် နှင့်လက်ရုံးရည်နှင့် နှလုံးရည် တို့ကို အားရတော်မှု ၍အထွက်အထိပ်သို့အားရတော်မူ၍အထွက်အထိပ်သို့ တိုးမြင့်မြှောက်စားခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် မွန်ဝင်ကြီး သည်မွန်ဝန်ကြီးသည် မြန်မာဘုရင် ဆင်ဖြူများရှင်လက်အောက်တွင် နေရသည်ကို နှစ်သက်ဟန်မတူသဖြင့် ဆင်ဖြူများရှင် ဘုရင်မင်းတရားကြီးအား သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် လုပ်ကြံခဲ့ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

ဤသို့ သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် လုပ်ကြံခဲ့သော်လည်းအမတ်ကြီးဗညားဒလသည် စစ်ရေး၊နိုင်ငံရေး၊စာပေကျမ်းဂန်မှစ၍ နှုတ်ရည်၊ဉာဏ်ရည်၊ဂုဏ်သတ်တိနှင့်ပြည့်စုံသူဖြစ်သဖြင့် နှမြောတော်မူသောကြောင့် မကွပ်မျက်ဘဲ သည့်ခံတော်မူသည်။သည်းခံတော်မူသည်။

သက်ကရာဇ်သက္ကရာဇ် ၉၈၁ ခုနှစ်တွင် ဘုရင့်နောင်ကျော်ထင်နော်ရထာသည် ရှမ်းပြည်တစ်လွှားနှင့် ဇင်းမယ်ပြည်ကိုသိမ်းယူရန်အရေး သားတော်ဥပရာဇာနှင့် မှူးတော်မတ်တော်အပေါင်းတို့ကိုခေါ်ယူဆွေးနွေးတိုင်ပင်တော်မူသည်။မှူးတော်မတ်တော်အပေါင်းတို့ကို ခေါ်ယူဆွေးနွေးတိုင်ပင်တော်မူသည်။ ဤအရေးတွင် ဗညားဒလ၏ အကြံပေးလျှောက်ထားချက်ကို နှစ်သက်တော်မူ ၍နှစ်သက်တော်မူ၍ ကိုယ်တော်တိုင် ရှမ်းပြည်သို့ ချီတော်မူသည်။

ဗညားဒလလည်း နန်ဒကျော်ထင်၊ဗညားပရံနန္ဒကျော်ထင်၊ဗညားပရံ၊ ၊နန်ဒသူရိယ၊ဗညားသံလိုက်၊ဘယဂါမဏိနန္ဒသူရိယ၊ ဗညားသံလိုက်၊ ဘယဂါမဏိ စသည့် တပ်မှူးများနည်းတူ ဆင် တပ်မှူးကြီးအဖြစ်ဆင်တပ်မှူးကြီးအဖြစ် ကြီးကြပ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရသည်။ ရှမ်းပြည်ထောင်တလွှားမြို့ရွာများသိမ်းယူပြီးလျှင် ဇင်းမယ်သို့ ချီကြပြန်၏။ ဇင်မယ်ပြည် ကိုဇင်မယ်ပြည်ကို အောင်မြင်လျှင် ဗညားဒလ၊ ဗညားစက် နှစ်တပ်ကိုတိုက်ဆင်တစ်ရာ မြင်း၊ တစ်ထောင်နှစ်တပ်ကို ၊ဗိုလ်တစ်သောင်းတို့နှင့်တိုက်ဆင်တစ်ရာ၊ ဇင်းမယ်ကိုမြို့မြင်းတစ်ထောင်၊ စောင့်အဖြစ်ဗိုလ်တစ်သောင်းတို့နှင့် ကွပ်ကဲထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ဇင်းမယ်ကိုမြို့စောင့်အဖြစ် ရန်တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းကွပ်ကဲထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရန် ခံရလေသည်။တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းခံရလေသည်။

သက်ကရာဇ်သက္ကရာဇ် ၉၂၀ မင်းတရားကြီးအင်းဝတွင် စံတော်မူစဉ် ဇင်းမယ်မြို့၌ အရေးတော်ပေါ်ပေါက်လာပြန်သည်။ဇင်းမယ်မြို့ရံဖြစ်သောအရေးတော်ပေါ်ပေါက်လာပြန်သည်။ ဗြဲအနန်း၊ကလွန်းတုရိုင်းဇင်းမယ်မြို့ရံဖြစ်သော စသည့်မြို့တို့လင်းဇင်းမင်းနှင့်ဗြဲအနန်း၊ ပေါင်းကာပုန်ကန်ကြသည်။ကလွန်းတုရိုင်း စသည့်မြို့တို့ လင်းဇင်းမင်းနှင့်ပေါင်းကာ ပုန်ကန်ကြသည်။ ဆင်ဖြူများရှင်သည် သမက်တော်သတိုးမင်းစောကို ဇင်မယ်သို့ဇင်းမယ်သို့ ချီစေသည်။ ဇင်မယ်သို့ရောက်လျှင် ဇင်မယ်မြို့စောင့်ဇင်းမယ်သို့ရောက်လျှင် ဗညားစက်တို့ဇင်းမယ်မြို့စောင့် နှင့်တိုင်ပင်၍ဗညားစက်တို့နှင့်တိုင်ပင်၍ တုရိုင်မြို့ပျက်ပြီး တုရိုင်စားကို အရှင်ဖမ်းမိလေသည်။

သက်ကရာဇ်သက္ကရာဇ် ၉၂၁ ခုနှစ်တွင် အမရပူရအဝအမရပူရ ကျေးလက်ကိုမဏိပူရအဝကျေးလက်ကို ကသည်းစော်ဘွားကမဏိပူရကသည်းစော်ဘွားက ထိပါးလာသည်ထိပါးလာသည်။ ဤအရေးတွင် ဗညားဒလ၏အကြံပေးလျှောက်ထားချက်ကိုပင်ဗညားဒလ၏အကြံပေးလျှောက်ထားချက်ကို မင်းတရားကြီးသဘောနှစ်ခြိုက်တော်မူသဖြင့်မင်းတရားကြီး အမတ်ကြီးဗညားဒလကိုပင်အကြီးအမှူးခန့်အပ်ကာသဘောနှစ်ခြိုက်တော်မူသဖြင့် အမတ်ကြီးဗညားဒလကိုပင် အကြီးအမှူးခန့်အပ်ကာ တပ်ပေါင်း ၅ တပ်၊ တိုက်ဆင် ၃၀ဝ၊ မြင်း ၃၀ဝ၀၊ စစ်သည် ၅၀,ဝ၀ဝ ဖြင့် ကြည်းကြောင်းချီစေသည်။ကြည်းကြောင်းမှချီတက်သွားသောဗညားဒလသည်ကြည်းကြောင်းချီစေသည်။ကြည်းကြောင်းမှ ချီတက်သွားသောဗညားဒလသည် မဏီပူရကသည်းစော်ဘွားထံသို့ ရာဇသံစေလေသည်။ စော်ဘွားလည်းအညံ့ခံလေသည်။ ဗညားဒလလည်း တပ်ပေါင်း ၇ တပ်နှင့်အတူ မြို့တွင်းသို့ စစ်ရေးခင်းကျင်းဝင်ရောက်သည်၊ရောက်လျှင်စစ်ရေးခင်းကျင်းဝင်ရောက်သည်။ ကသည်းစော်ဘွားအားသစ်စာခံစေသည့်ရောက်လျှင် ကသည်းစော်ဘွားအား သစ္စာခံစေသည့် အနေဖြင့် ဆင်ရေး၊မြင်းရေး၊ ဒိုင်းရေး၊ကာရေး၊ ကစားစေသည်။အမြှောက်သေနတ်တို့ကိုလည်းကစားစေသည်။ အမြှောက်သေနတ်တို့ကိုလည်း မြို့ပဲ့တင်ထပ်မျှ ပစ်ဖောက်စေသည်။ ပြီးလျှင် စော်ဘွားနှင့်တကွ တမြို့လုံးမိစ်ဆာဒိဌိအယူကိုပယ်ကာတမြို့လုံးမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအယူကိုပယ်ကာ ဗုဒ်စဘာသာသို့ဝင်စေသည်။ဗုဒ္ဓဘာသာသို့ဝင်စေသည်။ မဏိပူရစော်ဘွားသမီးတော်ကိုလည်း မဏီပူရအမတ်မဏိပူရအမတ်(၄)ဦး ဟံသာဝတီသို့တိုင်လိုက်လံဆက်သစေသည်။ဟံသာဝတီသို့တိုင် လိုက်လံဆက်သစေသည်။

သက်ကရာဇ်သက္ကရာဇ် ၉၂၄ခုနှစ်တွင် အမတ်ကြီးဗညားဒလ၏အကြံပေးလျှောက်ထားချက်အရ ဟိုသာလား၊မိုးနာ၊စန်ဒားသို့ချီစေခဲ့ရာဟိုသာလား၊ မိုးနာ၊ စန်ဒားသို့ချီစေခဲ့ရာ တရုတ်စော်ဘွားများပင်သစ်စာခံကြသည်။

ဘုရင့်နောင်ကျော်ထင် နော်ရထာမင်းတရားကြီးသည် ဘုန်းတန်ခိုးလက်ရုံးနှင့် ပြည့်စုံလာသောအခါဆင်ဖြူဆင်ဟူသောပြည့်စုံလာသောအခါ ဆင်ဖြူရှင်ဟူသော အမည်ကို ခံယူလိုလာသည်။ မဟာလက်နက်နိုင်ငံတော်ကြီးကို စိုးပိုင်ရပြီးသည့်နောက် ဆင်ဖြူ တစ်စီးတလေမျှ မရှိလျှင် မတင့်တယ်ဟု ထင်မြင်လာသည်။သက်ကရာဇ်ထင်မြင်လာသည်။ သက္ကရာဇ်(၉၂၅) ခုနှစ်တွင်ပင် မင်းတရားကြီးသည် ယိုးဒယားမင်းထံတွင် ရှိသောဆင်ဖြူလေးစီးမှယိုးဒယားမင်းထံတွင်ရှိသောဆင်ဖြူလေးစီးမှ တစ်စီးကိုဆက်သရန် ဗညားဒလကိုရေးစေကာ ယိုးဒယားမင်းထံပေးပို့စေခဲ့သည်။

ယိုးဒယားမင်းလည်း ဆင်ဖြူကို မပေးနိုင်ကြောင်းဆင်ဖြူကိုမပေးနိုင်ကြောင်း မင်းကျင့်တရား ၁၀ ပါးစောင့်မှပေးနိုင်ကြောင်းစာပြန်၍ စာအဆုံးတွင် တစ်ဂဏန်းရေးထည့်လိုက်၏။ထိုသို့တစ်ဂဏန်းရေးထည့်လိုက်၏။ ထိုသို့ ပိဋကတ်အလို ‘ဧက’ ဗေဒင်အလို ‘ဧစ်’ မြန်မာတို့အလို တစ်တစ်၊ ၊မွန်တို့အလိုမွန်တို့အလို အိုက် ဟုခေါ်ရာ ‘အိုက် ဟုဖွယ်’ ‘အွယ်ဟုဖိုက်’ ဆိုလို၍ ထို ‘အွယ်ဟုဖိုက်’ဟူသောစကားသည် ငါမကြောက်ငါမကြောက်ဟု ဟုအဓိပ်ပယ်ရကြောင်းကိုအဓိပ္ပါယ်ရကြောင်းကို ဗညားဒလလျှောက်ထားသည်။ သံစာတွင်ပါသော ‘တစ်’ ဂဏန်းအနက်ကို လျှောက်ထားသည်။မင်းကြီးလည်းလျှောက်ထားသည်။ မင်းကြီးလည်း ဗညားဒလချေလေဟု အမိန့်တော်ရှိ၍ ရာဇာသံရေးပြီးလျှင် ယိုးဒယားသို့ စေပြန်၏။ထိုစာအဆုံး၌စေပြန်၏။ ထိုစာအဆုံး၌ ‘နှစ်’ ဂဏန်းရေးထည့်လိုက်သည်။ဂဏန်း ရေးထည့်လိုက်သည်။ ထို ‘နှစ်’ ဂဏန်းအလိုကားပိဋကတ်တွင် ဒွေး၊ ဗေဒင်အလို စန်တရ၊ မွန်လို ဒွိတ်ဟု ခေါ်သည်။ဒွိတ်အလိုကား’ဒွိတ်တလက်’ဟူ၏။ထိုအရအဓိပ်ပယ်ကားခေါ်သည်။ ဒွိတ်အလိုကား’ဒွိတ်တလက်’ဟူ၏။ ထိုအရအဓိပ်ပယ်ကား 'မကြောက်ကကြိုးနှင့်ချည်မည်’ဟု အဓိပ်ပာယ်ရသောစာနှင့်ယိုးဒယားမင်းထံစေလေ၏။ ဤကားအမတ်ကြီးဗညားဒလ၏ ဉာဏ်ပညာစွမ်းရည်ပင်တည်း။

ထိုမျှမကသေးဘဝရှင်မင်းတရားကြီးတွင်ထိုမျှမကသေး ဘဝရှင်မင်းတရားကြီးတွင် ပြည်ထဲရေးရာများနှင့် ပက်သက်၍ တိုင်ပင်ကြံစည်ရန် ရှိသောအခါတို့လည်း ဗညားဒလကိုပင် ခေါ်ငင်တိုင်ပင်လေ့ရှိလေသည်။ တစ်ခါသော်သက်ကရာဇ်တစ်ခါသော် သက္ကရာဇ် ၉၂၇ ခုနှစ်တွင်ဇင်းရုံးအရေးခုနှစ်တွင် ဇင်းရုံးအရေး မျက်နှာမည်အရေးတို့ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့၏။ ထိုအခါ ဘဝ ရှင်မင်းတရားကြီးလည်း သားတော် အိမ်ရှေ့မင်းနှင့်မှူးတကာ မတ်တကာတို့နှင့်တိုင်ပင်တော်မှူလေလျှင် ဗညားဒလသည် အချို့သောမှူးတကားမတ်တကာတို့နှင့်အချို့သော ဆန့်ကျင်၍မကြောက်မရွံနောက်မတွန်မှုဘဲမှူးတကားမတ်တကာတို့နှင့် မိမိ၏ဆန့်ကျင်၍ မြော်မြင်မှု၊ဉာဏ်စွမ်းအလျောက်မကြောက်မရွံနောက်မတွန့်မူဘဲ ဘသရှင်မင်းတရားကြီးအားသင့်နိုးရာရာလျှောက်ထားရာဘဝရှင်မင်းတရားကြီးလည်းသည်ဗညားဒလအရေး’သည်မိမိ၏မြော်မြင်မှု၊ ဉာဏ်စွမ်းအလျောက် ဘဝရှင်မင်းတရားကြီးအား သင့်နိုးရာရာလျှောက်ထားရာ ဘဝရှင်မင်းတရားကြီးလည်း သည်ဗညားဒလအရေး’သည် ငါကြံတော်မှုသောအရေးနှင့်ညီလှ၏’ ဟုဗညားဒလ လျှောက်ထားချက်အတိုင်း စီရင်တော်မူ၏ ။စီရင်တော်မူ၏။ သို့စီရင်တော်မူသည့်အတိုင်းလည်း အရေးတော်ပြီးပြေအောင်မြင်ရသည်သာမက ထိုနှစ်အတွင်းမှာပင် လက်ဆောင်တော် အထူးထူးနှင့် ဇင်းရုံးမင်းသမီးမျက်နှာမည်းမင်းသမီးတို့ကိုဆက်လျာပို့သပြန်ရကားဇင်းရုံးမင်းသမီး၊ ဘဝရှင်မင်းတရားကြီးက‘ဗညားဒလအရေးသည်အလွန်ဖြစ်ခဲလှ၏’ဟူ၍ကြီးစွာသောဥဒါန်း၊မော်ကွန်းစကားကိုလည်းမိန်တော်မူ၏။ကြီးစွာသောဆုကြီး၊လာဘ်ကြီး၊မှူးကြီး၊မတ်ကြီးတို့၏အဆောင်အယောင်တို့ထက်မျက်နှာမည်းမင်းသမီးတို့ကိုဆက်လျာပို့သပြန်ရကား လွန်ကြူး၍ဘဝရှင်မင်းတရားကြီးက‘ဗညားဒလအရေးသည်အလွန်ဖြစ်ခဲလှ၏’ဟူ၍ အိမ်ကိုကြီးစွာသောဥဒါန်း၊ မော်ကွန်းစကားကိုလည်း မိန့်တော်မူ၏။ ကြီးစွာသောဆုကြီး၊ လာဘ်ကြီး၊ မှူးကြီး၊ မတ်ကြီးတို့၏အဆောင်အယောင်တို့ထက် လွန်ကြူး၍ လေသာအိမ်ကိုလေသာနှင့်တကွ နှင့်တကွရေအိမ်ကြက်ခြေတင်နှင့်တကွရေအိမ်ကြက်ခြေတင်နှင့်တကွ နေထိုင်စေရန် ဆုကြီးများကို ပေးတော်မူဘိသည်။

ဤသို့ဘဝရှင်မင်းတရားကြီး၏ တိုင်ပင်တော်တိုင်ပင်ဘက် လက်ရုံးသဖွယ်ဖြစ်ပေသော ပညာရှိအမတ်ဖြစ်ရ ကားသက်ကရာဇ်ပညာရှိအမတ်ဖြစ်ရကားသက္ကရာဇ် ၉၂၈ ခုနှစ်မှစ၍ဟံသာဝတီမြို့သစ်တည်ရာ၌ လည်းကောင်းခုနှစ်မှစ၍ ၊ဟံသာဝတီမြို့သစ်တည်ရာ၌လည်းကောင်း၊ သက်ကရာဇ်သက္ကရာဇ် ၉၂၉ ခုနှစ်တွင် ရွှေနန်းတော်တည်ရာ၌ လည်းကောင်း ဗညားဒလကိုပင်ဝန်၊ စီရင်တော်မှု၏ နောက်ထိုသက်ကရာဇ်၉၂၉ခုနှစ်နောက်ထိုသက္ကရာဇ်၉၂၉ခုနှစ် အတွင်း ထိုနန်းတော်ကြီး၌ပင် အဆောင်နေရာပေးတော်မူရာ၌ ဗညားဒလအမတ်ကြီး၏ အမည်မှာ ထိပ်ဆုံးကပါလာသည်။ ပါဟန်ကား-

၉၃၄ ခုနှစ်တွင် လင်းဇင်ဗညားသေရ်အရေးလင်းဇင်းဗညားသေရ်အရေး ပေါ်ပေါက်လာသည်။ ဤဤအရေးတွင်ကား အရေးတွင်ကားအမတ်ကြီးဗညားဒလက အမတ်ကြီးဗညားဒလကဇင်းကျေး၏ သာင်းရက်သို့ကျွန်တော်သွား၍ဇင်းကျေးသောင်းရက်သို့ကျွန်တော်သွား၍ ဗညားသေရ်ကို အရေးဆိုမည်။ ယင်းသို့ ဆို၍ အရေးတော်မပြီးမှ ညီတော် သားတာ်တို့ကိုအလုံးအရင်များနှင့်သားတော်တို့ကိုအလုံးအရင်များနှင့် ချီစေ၍ လုပ်ကြံတော်မူစေသင်သည်ဟုလုပ်ကြံတော်မူစေသင့်သည်ဟု လျှောက်ထားသည်။ မင်းတရားကြီးလည်းဤအရေးသင့်လှသည်ဟုမင်းတရားကြီးလည်း ဤအရေးသင့်လှသည်ဟု မိန်ကြားပြီး ဗညားဒလသွား၍အရေးတော်ဆိုချေဟုအမိန်တော်ရှိ၏။အမတ်ကြီးဗညားဒလလည်းစစ်သည်ဗိုလ်ပါဗညားဒလသွား၍ အရေးတော်ဆိုချေဟု အမိန့်တော်ရှိ၏။ အမတ်ကြီးဗညားဒလလည်းစစ်သည်ဗိုလ်ပါ ဆင်လုံးမြင်းလုံးများနှင့် ချီရာ လင်းဇင်းအနီး သောင်ရက်ရောက်လျှင် သံနှစ်ယောက်ကိုရာဇသံစေလိုက်သည်။လင်းဇင်းဗညားသေရ်သည်သံနှစ်ယောက်ကို ရာဇသံစေလိုက်သည်။လင်းဇင်းဗညားသေရ်သည် မချေမငံသော စကားကိုဆိုသည်။ ယခုပင် ငါချီ၍ လင်းဇင်းသားတိုကို တိုက်ခိုက်တော်မူမည် ဟုဆိုသည်တိုက်ခိုက်တော်မူမည်ဟုဆိုသည် ။ သိုရာတွင် စစ်မူးစစ်ကဲတို့က အလုံးအရင်း လည်းနည်းသည်။အလုံးအရင်းလည်းနည်းသည်။ သောင်ရက်တွင် နှစ်လခန့်နေပြီး ၍ မျိုးရိက်ခာလည်းကုန်ရာနှစ်လခန့်နေပြီး၍ ကြံ၍မျိုးရိက္ခာလည်းကုန်ရာ လည်းမရသောကြောင့်ကြံ၍လည်းမရသောကြောင့် ရဲမတ်အပေါင်းတို့လည်းငတ်မွတ်ညှိုးငယ်ကြကုန်၏။ ဇင်းမယ်စစ်ကူ ယိုးဒယားစစ်ကူတို့လည်း မရောက်သေး။ ထိုကြောင့် ငံ့ဦးမှ သင့်မည်ဆိုလေလျှင် မျိုးရိက်ခာလည်းမျိုးရိက္ခာလည်းရှာကြံရင်း ရှာကြံရင်း စစ်ကူများကိုလည်း စောင့်ဆိုင်ရင်းစစ်ကူများကိုလည်းစောင့်ဆိုင်ရင်း သောင်ရက်မှဆွတ်ခွာပြန်လာသည်။ ဗညားဒလတို့သောင်ရက်မှ ပြန်လာပြီ ဟူ၍ကြားလျှင် အရေးပြီး၍လာပြီထင်သောကြောင့် ယိုးဒယားစစ်ကူများလည်း မိမိ တို့သောင်းရက်မြို့ သို့မိမိတို့သောင်းရက်မြို့သို့ ပြန်ကြလေသည်။ ဇင်းမယ်စစ်ကူများလည်း ခရီးလတ်က ပြန်ကြ၍ ဗညားဒလ ပြန်လာကြောင်း မင်းတရားကြီးအား လျှောက်ထား ကြသည်။လျှောက်ထားကြသည်။

ဆင်ဖြူရှင်ဘဝရှင်မင်းတရားကြီးလည်းဗညားဒလကိုမျက်တော်ရှိ၍ဆင်ဖြူရှင်ဘဝရှင်မင်းတရားကြီးလည်း ဗညားဒလကိုမျက်တော်ရှိ၍ အလုပ်အကျွေး ကျွန်ငါးယောက်နှင့်ဇနက် ဟူသော ယိုဒယာကျေးရွာတွင်ယိုဒယားကျေးရွာတွင် ထားလေသည်။ ဗညားဒလနှင့် လင်းဇင်းသို့လိုက်ပါသွားကြသော ပိုက်ညံအစရှိသည့် တပ်မှူးစစ်ကဲအပေါင်းတို့အား ဟံသာဝတီသို့ ခေါ်ယူပြီး ကျေးကျွန်သင်းပင်တို့ကို ရုပ်သိမ်းတော်မူသည်။

အမတ်ဗညားဒလကို ထားတော်မူ၍ ငါးလခန့် ရှိလျှင် ဇနက်ဟူသောအရပ်သည် ဖျားနာတတ်သည်ဟုယိုးဒယားမင်းကယူပြီးလျှင် ကမန်ပိုက်တွင် ထားစေသည်။ ဗညားဒလကို ပြောင်း၍ ထားကြောင်းကိုလည်းပြောင်း၍ထားကြောင်းကိုလည်း ယိုးဒယားမင်းကဆင်ဖြူများရှင် ဘဝရှင်မင်းတရားကြီးထံ လျှောက်ထားသည်။ မင်းကြီးလည်း မည်သို့မျှအမိန့်တော်မရှိ။ အမတ်ကြီးဗညားဒလသည်လည်း ကမန်ပိုက်သို့ ရောက်၍ တစ်လကြာလျှင် သက်ကရာဇ် ၉၃၄ ခုနှစ်၌ ကြမ်မာကုန်လေသည်။ကြမ္မာကုန်လေသည်။

မွန်ဝန်ကြီးဗညားဒလ စစ်ရေး နိုင်ငံရေးဆောင်ရွက်ချက်များမှာ သက်ကရာဇ်သက္ကရာဇ် ၉၁၆ ခုနှစ်မှ ကွယ်လွန်သော ၉၃၄ ခုနှစ်အထိ ( ၁၈ ) နှစ်ကာလအတွင်း လွန်စွာမှများပြားလှ၏။ သူ၏ အကြံပေးလျှောက်ထားချက်များအရပင် မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံး သိမ်းရုံးဖွဲ့စည်းနိုင်သည့်အပြင် တိုင်းတစ်ပါးခြား ယိုးဒယားမဏိပူရသို့ ချီတတ်တိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့၏။

သူ၏ဘဝတွင် တစ်စောင်တစ်ဖွဲ့ဆို ဆိုသလောက်ပင် မြန်မာစကားပြေဖြင့် စံပြဘာသာပြန်ဆိုရေးသားသွားသည့် ရာဇဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်း နှင့်ရာဇဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်းနှင့် သူ့အမည်ကိုကား ယနေ့ နှစ်ပေါင်း ၄၂၆ တိုင်သော်လည်း မမေ့နိုင်သေးပေ။ သူ့အမည်မှာ ယနေ့တိုင် ထင်ပေါ် ကျော်ကြားထင်ပေါ်ကျော်ကြား လူသိများနေဆဲပင်။ သူပြုစုခဲ့သော ရာဇာဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်းမှာလည်း သစ်လွင်တောက်ပဆဲပင်ဖြစ်ပေသည်။<ref>ဗညားဒလ ရန်ကုန် ၊မြန်မာနိုင်ငံစာပေပြန့်ပွားရေးအသင်း စာ ၁၈၅ ၊ ၂၀၃</ref><ref>မောင်သုတ(ဗိုလ်မှူးဘသောင်း) စာဆိုတော်များအတ်ထုပွတ်တိ၊ ရန်ကုန်၊ ဇွဲစာပေရိပ်မြုံ ၊ ပ ကြိမ် ၁၉၇၁ ၊ စာ ၁၂၃ ၊ ၁၂၇</ref>