ဆင်ဖြူမရှင်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

clean up using AWB
အရေးမကြီး removed ZWSP
စာကြောင်း ၁ -
==ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား​ကြီး​ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရားကြီး (မြန်မာ ၁၁၈၃ - ၁၂၆၂)==
ဆင်ဖြူမရှင်သည် [[မင်းတုန်းမင်း]]တရားကြီး၏ မိဘုရားခေါင်ကြီး ဖြစ်ပြီး [[စုဖုရားလတ်]]၏ မယ်တော်ဖြစ်သည်။ [[ဘကြီးတော်မင်း]]နှင့် [[နန်းမတော်မယ်နု]]တို့၏ သမီးဖြစ်သည်။ နန်းမတော်မယ်နုကို [[သာယာဝတီမင်း]]က ကွပ်မျက်ရာတွင် [[စကြာဒေဝီမင်းသမီး]]က အသက်ကိုအသနားခံကာ မိမိအိမ်သို့ခေါ်ပြီး စောင့်ရှောက်ထားခဲ့သည်။ သို့ဖြင့် မင်းတုန်းမင်းနန်းတက်ရာ ကျေးဇူးရှင် စကြာဒေဝီမင်းသမီးကြီးကို မထီမဲ့မြင်ပြုပြီး နန်းပလင်ပေါ်သို့ အတင်းတက်သဖြင့် နာမည်ဆိုးဖြင့် စတင်ကျော်ကြားသည်။ စကြာဒေဝီမိဖုရားကြီး နှင့် [[ကနောင်မင်းသား]]တို့ မရှိတော့သည့်နောက် နန်းတွင်းအရေးအားလုံးကို ကြီးစိုးချယ်လှယ်လေသည်။ မင်းတုန်းမင်း၏ နောက်ဆုံးအချိန်များတွင်လည်း ကင်းဝန်မင်းကြီးဦးကောင်းနှင့် ပူးပေါင်းကာ အစွမ်းအစရှိသော၊ ထက်မြက်သော နန်းလျာမင်းသားများကို ဖမ်းဆီးသုတ်သင်ပြီး သူမဩဇာသက်ရောက်နိုင်မည် ထင်သည့် [[လောင်းရှည်မိဖုရား]]၏သား [[သီပေါမင်း]]သားကို သမီးတော်ကြီး [[စုဖုရား​ကြီးစုဖုရားကြီး]]နှင့် လက်ဆက်ပြီး နန်းတင်လေသည်။ သို့သော် သီပေါမင်းသားသည် သမီးတော်လတ် [[စုဖုရားလတ်]]နှင့် ရည်ငံပြီး ဖြစ်သဖြင့် နန်းတက်ပွဲတွင် စုဖုရားလတ်က သီပေါမင်းနှင့် စုဖုရားကြီးတို့၏ အလယ်မှ ဝင်ထိုင်သဖြင့် မိဖုရား နှစ်ပါးနှင့် တစ်ပြိုင်နက်တည်း နန်းတက်ပွဲ ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် စုဖုရားလတ်ကသာ သီပေါမင်းကို ချယ်လှယ်တော့သည်။ <ref>စာဆိုတော်၊ ဒဂုန်ခင်ခင်လေး</ref> [[၁၉၀၀]]-ပြည့်နှစ်၊ [[ဖေဖော်ဝါရီ]]([[၂၆]])ရက်နေ့တွင် [[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[စမ်းချောင်းမြို့နယ်]]၊ [[ဝင်ဆာလမ်း]](ယခု[[ရှင်စောပု]]လမ်း) ၌ နတ်ရွာစံတော်မူသည်။
 
ကုန်းဘောင် ခေတ်နှောင်းသမိုင်းတွင် အဓိက ဇာတ်ဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သော ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရားအား ရတနာပူရ စတုတ္ထြမို့တည်နန်းတည်မင်းတရားကြီး ဖြစ်သော ဘြကီးတော်မင်း ( စစ်ကိုင်းမင်းတရားကြီး ) နှင့် မိဖုရားခေါင်ကြီး ရှင်မင်းနု ( နန်းမတော်မယ်နု ) တို့မှ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၁၈၃ ခု၊ တန်ဆောင်မုန်းလြပည့်ကျော် ( ၁၃ )ရက် ၊ ကြာသပတေးနေ့တွင် မနောမယ ထီးဖြူတော်အောက်တွင် မီးရှူးသန့်စင် ဖွားမြင်တော်မူသည်။ ငယ်မည်မှာ ရွှေနန်းရှင်မယ် ဖြစ်သည်။
ကုန်း​ဘောင်​ ခေတ်​နှောင်း​သမိုင်း​တွင် အဓိက ဇာတ်​ဆောင်တစ်ဦး​ဖြစ်​သော ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား​အား​ ရတနာပူရ စတုတ္ထြမို့​တည်နန်း​တည်မင်း​တရား​ကြီး​ ဖြစ်​သော ဘြကီး​တော်မင်း​ ( စစ်ကိုင်း​မင်း​တရား​ကြီး​ ) နှင့်​ မိဖုရား​ခေါင်ကြီး​ ရှင်မင်း​နု ( နန်း​မ​တော်မယ်နု ) တို့​မှ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၁၈၃ ခု၊​ တန်​ဆောင်မုန်း​လြပည့်​ကျော် ( ၁၃ )ရက် ၊​ ကြာသပ​တေး​နေ့​တွင် မ​နောမယ ထီး​ဖြူ​တော်​အောက်တွင် မီး​ရှူး​သန့်​စင် ဖွား​မြင်​တော်မူသည်။ ငယ်မည်မှာ ​ရွှေနန်း​ရှင်မယ် ဖြစ်သည်။
 
ရွှေနန်း ရှင်မယ်အား မွေးကင်းစကပင် ဖခမည်းတော် ဘြကီးတော်မင်းတရားကြီးသည် စစ်ကိုင်းမြို့နှင့် စဉ့်ကူးမြို့များကို လက်ဖွဲ့ခဲ့သည့်အြပင် ရွှေ၊ ငွေ၊ ကျောက်သံ ပတ္တြမား များကိုလည်း လက်ဖွဲ့ခဲ့သည်။ မြပုခက်လည်း တင်စေခဲ့သည်။
ရွှေနန်း​ ရှင်မယ်အား​ ​မွေး​ကင်း​စကပင် ဖခမည်း​တော် ဘြကီး​တော်မင်း​တရား​ကြီး​သည် စစ်ကိုင်း​မြို့​နှင့်​ စဉ့်​ကူး​မြို့​များ​ကို လက်ဖွဲ့​ခဲ့​သည့်​အြပင် ​ရွှေ၊​ ​ငွေ၊​ ​ကျောက်သံ ပတ္တြမား​ များ​ကိုလည်း​ လက်ဖွဲ့​ခဲ့​သည်။ မြပုခက်လည်း​ တင်​စေခဲ့​သည်။
မန္တလေးမြို့ ရတနာပုံ ရွှေမြို့တော်ကြီးကို လက်မွန်အစ ပထမ တည်ထောင်တော်မူသော ပဉ္စမသင်္ဂါယနာတင် မင်းတုန်းမင်းတရားကြီးနန်းတက်သောအခါ သီရိပဝရတိလောက မဟာရာဇိန္ဒာဓိပတိ၊ ပဒုမရတနာဒေဝီ အလယ်နန်းမတော်မိဖုရားကြီး ဖြစ်လာ၏။ ထို့နောက် ၁၂၃၉ ခု၊ တန်ဆောင်မုန်းလဆုတ် ( ၆ ) ရက် နေ့တွင် ထားဝယ်မြို့မှ ဆက်သသည့် သီရိမဟာသုဘတ္တရတနာ ဆင်ဖြူတော်မကို မင်းတုန်းမင်းက ပေးသနားတော်မူ၍ ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရားကြီးဟု တွင်လာခဲ့သည်။
မန္တ​လေး​မြို့​ ရတနာပုံ ​ရွှေမြို့​တော်ကြီး​ကို လက်မွန်အစ ပထမ တည်​ထောင်​တော်မူ​သော ပဉ္စမသင်္ဂါယနာတင် မင်း​တုန်း​မင်း​တရား​ကြီး​နန်း​တက်​သောအခါ သီရိပဝရတိ​လောက မဟာရာဇိန္ဒာဓိပတိ၊​ ပဒုမရတနာ​ဒေဝီ အလယ်နန်း​မ​တော်မိဖုရား​ကြီး​ ဖြစ်လာ၏။ ထို့​နောက် ၁၂၃၉ ခု၊​ တန်​ဆောင်မုန်း​လဆုတ် ( ၆ ) ရက် ​နေ့​တွင် ထား​ဝယ်မြို့​မှ ဆက်သသည့်​ သီရိမဟာသုဘတ္တရတနာ ဆင်ဖြူ​တော်မကို မင်း​တုန်း​မင်း​က ​ပေး​သနား​တော်မူ၍ ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား​ကြီး​ဟု တွင်လာခဲ့​သည်။
 
အလယ်နန်းမတော်မိဖုရားကြီး တွင် သားသမီး ( ၇ ) ပါးထွန်းကားခဲ့သော်လည်း ငယ်ကလွန်ခဲ့ဩဖင့် မိုင်းနောင်မြို့စား စုဘုရားကြီး သုသီရိရတနာ မဂင်္လာဒေဝီ၊ ညီမတော် မြတောင်မြို့စား စုဘုရားလတ်၊ သီရိသုပတာရတနာဒေဝီ စုဘုရားကလေး စသော သမီးတော်သုံးပါး အဖတ်တင်ခဲ့သည်။
အလယ်နန်း​မ​တော်မိဖုရား​ကြီး ​တွင် သား​သမီး​ ( ၇ ) ပါး​ထွန်း​ကား​ခဲ့​သော်လည်း​ ငယ်ကလွန်ခဲ့​ဩဖင့်​ မိုင်း​နောင်မြို့​စား​ စုဘုရား​ကြီး​ သုသီရိရတနာ မဂင်္လာ​ဒေဝီ၊​ ညီမ​တော် မြ​တောင်မြို့​စား​ စုဘုရား​လတ်၊​ သီရိသုပတာရတနာ​ဒေဝီ စုဘုရား​က​လေး​ စ​သော သမီး​တော်သုံး​ပါး​ အဖတ်တင်ခဲ့​သည်။
ဆင်ဖြူမရှင်သည် မင်းတုန်းမင်း၏ အလယ်နန်းမတော် မိဖုရား အြဖစ်ဖြင့် ၁၂၃၅ ခုနှစ်တွင် မဟာဝိဇယရံသီ ပုထိုးတော်ကြီးဘုရားကို ပြင်ဆင်၍ ထီးတော်တင်လှူခဲ့လေရာတွင် သံတော်ဆင့် ဦးမောင်ကြီး ရေးသားဆက်သွင်းသည့် ‘ထီးတော်တင်ဘွဲ့လေးချိုး’ တွင် ‘ညာအခေါင်ဝယ်၊ မောင်ဝိနာမ၊ နန်းလှလှမှာ၊ ခရွေညီလာ၊ ဖြူရိပ်ကာသို့၊ ရာနားရေးဆင့်၊ နော်ကြာလင့်ထက်၊ ရွှေချင်းတင်စံ၊ သွားခံစတဲ့၊ သမ္ဘိန်နြေမင် ဧကရာဇ်၏၊ ရွှေရင်နှစ်ကယ်၊ ချစ်ဆုံးမလဲလဲ၊ အံ့ဘွယ်မကုန်၊ မြတ်စည်းခံကို၊ ကြည်းစုံရေဘက်၊ ဖြန့်ချိထွက်လို့၊ ဖြန့်စက္ကဝါ၊ ဆယ်ဒီသာကို၊ ဂီဝါချက်ပြွန်၊ ရေစက်တော်ညွှန်ခဲ့တယ်၊ ကျောက်စွန်ငယ်ရွှင်သည်၊ ပဲ့တင်ကြည်နူး’ စသည်ဖြင့် စပ်ဆိုထားသည်တွင် မီးရှူးဖွားစဉ်က ရွှေလင်ပန်းဖြင့် အချင်းဆေးခံခဲ့ရသည်အထိ ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရလေသည်။
ဆင်ဖြူမရှင်သည် မင်း​တုန်း​မင်း​၏ အလယ်နန်း​မ​တော် မိဖုရား​ အြဖစ်ဖြင့်​ ၁၂၃၅ ခုနှစ်တွင် မဟာဝိဇယရံသီ ပုထိုး​တော်ကြီး​ဘုရား​ကို ပြင်ဆင်၍ ထီး​တော်တင်လှူခဲ့​လေရာတွင် သံ​တော်ဆင့်​ ဦး​မောင်ကြီး​ ​ရေး​သား​ဆက်သွင်း​သည့်​ ‘ထီး​တော်တင်ဘွဲ့​လေး​ချိုး​’ တွင် ‘ညာအ​ခေါင်ဝယ်၊​ ​မောင်ဝိနာမ၊​ နန်း​လှလှမှာ၊​ ခ​ရွေညီလာ၊​ ဖြူရိပ်ကာသို့​၊​ ရာနား​ရေး​ဆင့်​၊​ ​နော်ကြာလင့်​ထက်၊​ ​ရွှေချင်း​တင်စံ၊​ သွား​ခံစတဲ့​၊​ သမ္ဘိန်​နြေမင် ဧကရာဇ်၏၊​ ​ရွှေရင်နှစ်ကယ်၊​ ချစ်ဆုံး​မလဲလဲ၊​ အံ့​ဘွယ်မကုန်၊​ မြတ်စည်း​ခံကို၊​ ကြည်း​စုံ​ရေဘက်၊​ ဖြန့်​ချိထွက်လို့​၊​ ဖြန့်​စက္ကဝါ၊​ ဆယ်ဒီသာကို၊​ ဂီဝါချက်ပြွန်၊​ ​ရေစက်​တော်ညွှန်ခဲ့​တယ်၊​ ​ကျောက်စွန်ငယ်ရွှင်သည်၊​ ပဲ့​တင်ကြည်နူး​’ စသည်ဖြင့်​ စပ်ဆိုထား​သည်တွင် မီး​ရှူး​ဖွား​စဉ်က ​ရွှေလင်ပန်း​ဖြင့်​ အချင်း​ဆေး​ခံခဲ့​ရသည်အထိ ​ဖော်ပြထား​သည်ကို ​တွေ့​ရ​လေသည်။
 
ဘဝရှင်မင်း​တုန်း​မင်း​တရား​ကြီး​၏ဘဝရှင်မင်းတုန်းမင်းတရားကြီး၏ အဂ္ဂမ​ဟေသီ​ဒေဝီ​တောင်ညာစံအဂ္ဂမဟေသီဒေဝီတောင်ညာစံ သီရိပဝရ အတုလတိ​လောကအတုလတိလောက မဟာရာဇိန္ဒာဓိပတိရတနာ​ဒေဝီဘွဲ့​ခံမဟာရာဇိန္ဒာဓိပတိရတနာဒေဝီဘွဲ့ခံ စြကာ​ဒေဝီမိဖုရား​ခေါင်ကြီး​စြကာဒေဝီမိဖုရားခေါင်ကြီး ​ကောဇာသက္ကရာဇ်ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၂၃၈ ခု၊​ခု၊ တန်​ဆောင်မုန်း​လြပည့်​ကျော်တန်ဆောင်မုန်းလြပည့်ကျော် ၁၂ ရက် ( ၁၂ - ၁၁ -၁၈၇၆ ) ၊​ တနင်္ဂ​နွေ​နေ့​တနင်္ဂနွေနေ့ သက်​တော်သက်တော် ( ၆၃ ) နှစ်အရွယ်တွင် နတ်ပြည်စံ​တော်မူ​သောအခါနတ်ပြည်စံတော်မူသောအခါ နန်း​တော်ကြီး​တစ်ခုလုံး​ကိုနန်းတော်ကြီးတစ်ခုလုံးကို အလယ်နန်း​မိဖုရား​ကြီး​အလယ်နန်းမိဖုရားကြီး ဆင်ဖြူမရှင်၏ ဩဇာသည် လွှမ်း​မိုး​လျက်လွှမ်းမိုးလျက် ရှိသည်။
မိဖုရား ကြီး၏ သမီးလတ်ဖြစ်သော မြတောင်မြို့စားမင်းသမီး စုဘုရားလတ်ကား သီပေါမြို့စားမင်းသားနှင့် ရည်ငံရင်းရှိကြသည်။ ကင်းဝန်မင်းကြီး၏ ဆန္ဒမှာ မင်းတုန်းမင်း နတ်ပြည်စံလျင် မိမိကြိုးဆွဲရာပါမည့် မင်းသားသာလျင် နန်းတက်သည်ကို လိုလားသည်ဟု အဆိုရှိလေသည်။ မင်းတုန်းမင်း၏ သားတော်ကြီးများ ဖြစ်ကြသော သုံးဆယ်မင်းသား၊ မက္ခရာမင်းသား၊ ညောင်ရမ်းမင်းသား တို့မှာ ထက်မြက်ကြသည်။ သီပေါမင်းသားထက် ကြံရည်ဖန်ရည်သာကြ၍ ဆွဲရာပါမည် မဟုတ်။ အသက်ငယ်၍ သဘောထားနူးညံ့သော သီပေါမင်းသားကိုသာ နန်းတင်ရန် ကင်းဝန်မင်းကြီး၊ ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရားကြီးစသည်တို့က ရွေးချယ်ခဲ့ကြသည်။
မိဖုရား ​ကြီး​၏ သမီး​လတ်ဖြစ်​သော မြ​တောင်မြို့​စား​မင်း​သမီး​ စုဘုရား​လတ်ကား​ သီ​ပေါမြို့​စား​မင်း​သား​နှင့်​ ရည်ငံရင်း​ရှိကြသည်။ ကင်း​ဝန်မင်း​ကြီး​၏ ဆန္ဒမှာ မင်း​တုန်း​မင်း​ နတ်ပြည်စံလျင် မိမိကြိုး​ဆွဲရာပါမည့်​ မင်း​သား​သာလျင် နန်း​တက်သည်ကို လိုလား​သည်ဟု အဆိုရှိ​လေသည်။ မင်း​တုန်း​မင်း​၏ သား​တော်ကြီး​များ​ ဖြစ်ကြ​သော သုံး​ဆယ်မင်း​သား​၊​ မက္ခရာမင်း​သား​၊​ ​ညောင်ရမ်း​မင်း​သား​ တို့​မှာ ထက်မြက်ကြသည်။ သီ​ပေါမင်း​သား​ထက် ကြံရည်ဖန်ရည်သာကြ၍ ဆွဲရာပါမည် မဟုတ်။ အသက်ငယ်၍ သ​ဘောထား​နူး​ညံ့​သော သီ​ပေါမင်း​သား​ကိုသာ နန်း​တင်ရန် ကင်း​ဝန်မင်း​ကြီး​၊​ ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား​ကြီး​စသည်တို့​က ​ရွေး​ချယ်ခဲ့​ကြသည်။
 
၁၂၄၀ ပြည့်နှစ်၊ သီတင်းကျွတ်လဆန်း ( ၆ ) ရက်နေ့တွင် မင်းတုန်းမင်း နတ်ပြည်စံသောအခါ ၎င်းလဆန်း ( ၇ ) ရက်နေ့တွင် အသက် ( ၁၉ ) နှစ်၊ ( ၉ ) လ အရွယ်ရှိ သီပေါမင်းသား နန်းတက်လေသည်။ သီပေါမင်းသည် ဆင်ဖြူမရှင်၏ သမီးတော်သုံးပါးစလုံးကို လက်ဆက်ခဲ့လေသည်။ နောင်တွင် စုဖုရားကြီးမှာ ဥပေက္ခာပြုခြင်းခံခဲ့ရလေသည်။
၁၂၄၀ ပြည့်​နှစ်၊​ သီတင်း​ကျွတ်လဆန်း​ ( ၆ ) ရက်​နေ့​တွင် မင်း​တုန်း​မင်း​ နတ်ပြည်စံ​သောအခါ ၎င်းလဆန်း​ ( ၇ ) ရက်​နေ့​တွင် အသက် ( ၁၉ ) နှစ်၊​ ( ၉ ) လ အရွယ်ရှိ သီ​ပေါမင်း​သား​ နန်း​တက်​လေသည်။ သီ​ပေါမင်း​သည် ဆင်ဖြူမရှင်၏ သမီး​တော်သုံး​ပါး​စလုံး​ကို လက်ဆက်ခဲ့​လေသည်။ ​နောင်တွင် စုဖုရား​ကြီး​မှာ ဥ​ပေက္ခာပြုခြင်း​ခံခဲ့​ရ​လေသည်။
 
သီပေါမင်းနန်းတက်၍ ( ၅ ) လ အကြာတွင် နန်းတွင်းတော် ဥယျာဉ်တော်တွင် ချုပ်ထားသော မင်းတုန်းမင်း၏ သားတော်၊ သမီးတော် ၊ မြေးတော်ပေါင်း (၄၀) ကျော်တို့ကို မြောက်ဒဝယ်ဗိုလ်ရနောင်မြို့စား ( မောင်တုတ် )၊ ၎င်း၏ညီ ပင်းသာမြို့စား (မောင်ပြောင်း)၊ ရွှေလက်ဝဲဗိုလ်၊ မာရဘင်ဗိုလ် စသော လက်သုံးတော်ကြီးကိုင်တို့က ခေါင်းဆောင် သုတ်သင် သတ်ပစ်လိုက်ကြသော လုပ်ရပ်တွင် ဆင်ဖြူမရှင် ( မိဖုရားကြီး စုဘုရားလတ်၏ မယ်တော် ) ၏ စီမံကိန်း ဖြစ်သည်ဟု အချို့က စွပ်စွဲကြလေသည် ။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် နှစ်ပေါင်းများစွာ သမိုင်းကထိက အြဖစ် ဆောင်ရွက်သွားဖူးသော ဒေဆိုင်း၏ အဆိုအားဖြင့်ကား ထိုမင်းညီမင်းသား တို့ကို အစုလိုက်သတ်ပစ်သည့် လုပ်ရပ်တွင် ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရားကြီးသည် နံပါတ်တစ်တရားခံပါ ဟု စွပ်စွဲရန် အထောက်အထားများ မပေါ်လွင်ပါဟု ဆိုထားသည်လည်း ရှိခဲ့လေသည်။
သီ​ပေါမင်း​နန်း​တက်၍ ( ၅ ) လ အကြာတွင် နန်း​တွင်း​တော် ဥယျာဉ်​တော်တွင် ချုပ်ထား​သော မင်း​တုန်း​မင်း​၏ သား​တော်၊​ သမီး​တော် ၊​ ​မြေး​တော်​ပေါင်း​ (၄၀) ​ကျော်တို့​ကို ​မြောက်ဒဝယ်ဗိုလ်ရ​နောင်မြို့​စား​ ( ​မောင်တုတ် )၊​ ၎င်း၏ညီ ပင်း​သာမြို့​စား​ (​မောင်​ပြောင်း​)၊​ ​ရွှေလက်ဝဲဗိုလ်၊​ မာရဘင်ဗိုလ် စ​သော လက်သုံး​တော်ကြီး​ကိုင်တို့​က ​ခေါင်း​ဆောင် သုတ်သင် သတ်ပစ်လိုက်ကြ​သော လုပ်ရပ်တွင် ဆင်ဖြူမရှင် ( မိဖုရား​ကြီး​ စုဘုရား​လတ်၏ မယ်​တော် ) ၏ စီမံကိန်း​ ဖြစ်သည်ဟု အချို့​က စွပ်စွဲကြ​လေသည် ။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် နှစ်​ပေါင်း​များ​စွာ သမိုင်း​ကထိက အြဖစ် ​ဆောင်ရွက်သွား​ဖူး​သော ​ဒေဆိုင်း​၏ အဆိုအား​ဖြင့်​ကား​ ထိုမင်း​ညီမင်း​သား​ တို့​ကို အစုလိုက်သတ်ပစ်သည့်​ လုပ်ရပ်တွင် ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား​ကြီး​သည် နံပါတ်တစ်တရား​ခံပါ ဟု စွပ်စွဲရန် အ​ထောက်အထား​များ​ မ​ပေါ်လွင်ပါဟု ဆိုထား​သည်လည်း​ ရှိခဲ့​လေသည်။
သီ ပေါမင်းနန်းတက်သော အခါ ယောက္ခမတော် ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရားကို အြမင်မြို့စီရင်စု ချောင်းဦးဆယ်ရွာရှိ ဘိုးတော်ဘုရားက ဆင်းသက်ပိုင်ဆိုင်သည့် လယ်ယာတော်နှင့် စလင်းမြို့၊ တလုတ်မြို့များကို အသုံးကံကျွေးပေးတော်မူ၏။ အြမင့်လေးမြို့ကို ထီးမိုးယဉ်ခံ၊ ဗန်းမော်မြို့၊ ဝန်းသိုမြို့များကိုလည်း အသုံးကံကျွေးပေးတော်မူ၏။
သီ​ ပေါမင်း​နန်း​တက်​သော အခါ ​ယောက္ခမ​တော် ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား​ကို အြမင်မြို့​စီရင်စု ​ချောင်း​ဦး​ဆယ်ရွာရှိ ဘိုး​တော်ဘုရား​က ဆင်း​သက်ပိုင်ဆိုင်သည့်​ လယ်ယာ​တော်နှင့်​ စလင်း​မြို့​၊​ တလုတ်မြို့​များ​ကို အသုံး​ကံ​ကျွေး​ပေး​တော်မူ၏။ အြမင့်​လေး​မြို့​ကို ထီး​မိုး​ယဉ်ခံ၊​ ဗန်း​မော်မြို့​၊​ ဝန်း​သိုမြို့​များ​ကိုလည်း​ အသုံး​ကံ​ကျွေး​ပေး​တော်မူ၏။
 
မြန်မာနိုင်ငံသည် အဂင်္လိပ် - မြန်မာ တတိယစစ်ပွဲ အဆုံး​အြဖတ်ဖြင့်​ပင်အဆုံးအြဖတ်ဖြင့်ပင် ၁၈၈၅ ခု၊​ခု၊ နိုဝင်ဘာလ ( ၂၉ ) ရက်​နေ့​တွင်ရက်နေ့တွင် နယ်ချဲ့​ဗြိတိသျှတို့​လက်တွင်း​သို့​နယ်ချဲ့ဗြိတိသျှတို့လက်တွင်းသို့ သက်ဆင်း​ကျ​ရောက်သွား​ခဲ့​ရသည်။သက်ဆင်းကျရောက်သွားခဲ့ရသည်။ သီ​ပေါဘုရင်နှင့်​သီပေါဘုရင်နှင့် မိဖုရား​မိဖုရား တို့​ကိုတို့ကို နိုဝင်ဘာလ ( ၂၈ ) ရက်​နေ့​ရက်နေ့ ည​နေတွင်ညနေတွင် အခြံအရံများ​နှင့်​အခြံအရံများနှင့် နန်း​မှနန်းမှ ထုတ်၍ ‘သူရိယ’ သ​င်္ဘောဖြင့်​သင်္ဘောဖြင့် တင်​ဆောင်ကာတင်ဆောင်ကာ ဧရာဝတီ မြစ်လယ်တွင် ​ကျောက်ချထား​လိုက်သည်။ကျောက်ချထားလိုက်သည်။ သီ​ပေါဘုရင်နှင့်​သီပေါဘုရင်နှင့် မိဖုရား​တို့​သည်မိဖုရားတို့သည် ရန်ကုန်သို့​ရန်ကုန်သို့ ဒီဇင်ဘာလ ( ၅ ) ရက်​နေ့​တွင်ရက်နေ့တွင် ​ရောက်ရှိကြသည်။ရောက်ရှိကြသည်။ ဘုရင်နှင့်​အတူဘုရင်နှင့်အတူ မိဖုရား​ခေါင်ကြီး​မိဖုရားခေါင်ကြီး စုဘုရား​လတ်၊​စုဘုရားလတ်၊ မိဖုရား​မိဖုရား ရမည်း​သင်း​ရမည်းသင်း စုဘုရား​က​လေး​၊​စုဘုရားကလေး၊ သမီး​တော်နှစ်ပါး​သမီးတော်နှစ်ပါး ဖြစ်​သောဖြစ်သော အရှင်ထိပ်စုမြတ်ဘုရား​ကြီး​နှင့်​အရှင်ထိပ်စုမြတ်ဘုရားကြီးနှင့် အရှင်ထိပ်စုမြတ် ဘုရား​လတ်၊​ဘုရားလတ်၊ မယ်​တော်မယ်တော် ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား​ကြီး​ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရားကြီး နှင့်​နှင့် သမီး​တော်ကြီး​သမီးတော်ကြီး မိုင်း​နောင်စုဘုရား​ကြီး​၊​မိုင်းနောင်စုဘုရားကြီး၊ မဟာမျိုး​မဟာနွယ်မဟာမျိုးမဟာနွယ် အပျို​တော်အပျိုတော် ( ၁၀ ) ​ယောက်၊​ယောက်၊ မိန်း​မမိန်းမ အ​စေအပါး​အစေအပါး ( ၅၀ ) နှင့်​နှင့် ၎င်းတို့​၏၎င်းတို့၏ ​ယောက်ျား​ယောက်ျား ငါး​ယောက်၊​ငါးယောက်၊ ​ပေါင်း​ပေါင်း (၈၀) ခန့်​ပါသွား​ကြသည်။ခန့်ပါသွားကြသည်။ ရန်ကုန်သို့​ရန်ကုန်သို့ ​ရောက်​သောအခါရောက်သောအခါ ၎င်း ( ၈၀ ) အနက် ( ၆၀ ) ခန့်​သည်ခန့်သည် ဘုရင်နှင့်​ဘုရင်နှင့် အတူ ပြည်ပသို့​ပြည်ပသို့ မလိုက်ချင်ကြ​ပေ။မလိုက်ချင်ကြပေ။ ပြည်ပသို့​ပြည်ပသို့ လိုက်ပါကြသူများ​မှာလိုက်ပါကြသူများမှာ မိဖုရား​နှစ်ပါး​၊​မိဖုရားနှစ်ပါး၊ သမီး​တော်နှစ်ပါး​၊​သမီးတော်နှစ်ပါး၊ အပျို​တော်အပျိုတော် ( ၁၃ ) ​ယောက်နှင့်​ယောက်နှင့် ပန်း​ထိမ်ဝန်ပန်းထိမ်ဝန် နှင့်​နှင့် ၎င်း၏ သား​သား ​ပေါင်း​ပေါင်း ( ၂၀ ) ခန့်​သာခန့်သာ ရှိသည်။ သီ​ပေါဘုရင်သီပေါဘုရင် နှင့်​နှင့် အဖွဲ့​သည်အဖွဲ့သည် ‘သူရိယ’ သ​င်္ဘောမှသင်္ဘောမှ ပင်လယ်ကူး​ပင်လယ်ကူး သ​င်္ဘောသင်္ဘော ‘ကင်း​နင်း​’‘ကင်းနင်း’ ​ပေါ်သို့​ပေါ်သို့ ​ပြောင်း​ရွှေ့​၍ပြောင်းရွှေ့၍ ဒီဇင်ဘာလ ( ၁၀ ) ရက်​နေ့​တွင်ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မှ ထွက်ခွာကြရာ မဒရပ်သို့​မဒရပ်သို့ ဒီဇင်ဘာ ( ၁၅ ) ရက်​နေ့​တွင်ရက်နေ့တွင် ​ရောက်ရှိကြသည်။ရောက်ရှိကြသည်။ ပါ​တော်မူစဉ်ကပါတော်မူစဉ်က သီ​ပေါမင်း​သည်သီပေါမင်းသည် သက်​တော်သက်တော် ( ၂၆ ) နှစ်၊​နှစ်၊ (၁၀ )လ၊​လ၊ (၂၅ ) ရက် အရွယ်သာ ရှိ​သေး​သည်။ရှိသေးသည်။
 
မယ် တော်ဆင်ဖြူမရှင်နှင့် သမီးတော်ကြီး၊ ကင်းဝန်မင်းကြီး၊ မြို့သစ်အတွင်းဝန်နှင့် ကျောက်မြောင်းအတွင်းဝန်တို့မှာ ရန်ကုန်မြို့တွင် ကျန်ရစ်ခဲ့ကြသည်။
မယ်​ တော်ဆင်ဖြူမရှင်နှင့်​ သမီး​တော်ကြီး​၊​ ကင်း​ဝန်မင်း​ကြီး​၊​ မြို့​သစ်အတွင်း​ဝန်နှင့်​ ​ကျောက်​မြောင်း​အတွင်း​ဝန်တို့​မှာ ရန်ကုန်မြို့​တွင် ကျန်ရစ်ခဲ့​ကြသည်။
ထို့နောက် ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရားကြီးနှင့် သမီးတော်ကြီး မိုင်းနောင်စုဘုရားကြီး၊ အထိန်းတော် အပျိုတော် (၁၂) ယောက်တို့ကို ကလိုက် ( S.S.Cliv ) မီးသင်္ဘောဖြင့် ထားဝယ်သို့ ပို့လိုက်လေသည်။ မဒရပ်ရောက် သီပေါမင်းက ယောက္ခမတော် ဆင်ဖြူမရှင်ထံ မဒရပ် သို့ ချောမောစွာရောက်သည်။ ကောင်းမွန်စွာကြိုဆိုနေရာချထားသည်။ စာရေးလိုက်မည် ဟု သံကြိုးစာ ပို့ခဲ့သည်။ ဆင်ဖြူမရှင် မိဖုရားကြီးကလည်း ‘သံကြိုးရရှိ၊ ကျွန်ုပ်တို့ ကလိုက်သင်္ဘောပေါ်တွင် ရောက်ရှိ၊ ထားဝယ်’ ဟု သီပေါမင်းထံ သံကြိုးပြန်လိုက်သည်။ ‘တစ်ဖန် ကျန်းမာသည်၊ သင့်ထံ စာပြန်ပြီးပြီ ’ ဟု သမက်တော် သီပေါမင်းထံ ဆင်ဖြူမရှင် မိဖုရားကြီးက သံကြိုးထပ်ရိုက်ခဲ့သည်။
ထို့​နောက် ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား​ကြီး​နှင့်​ သမီး​တော်ကြီး​ မိုင်း​နောင်စုဘုရား​ကြီး​၊​ အထိန်း​တော် အပျို​တော် (၁၂) ​ယောက်တို့​ကို ကလိုက် ( S.S.Cliv ) မီး​သ​င်္ဘောဖြင့်​ ထား​ဝယ်သို့​ ပို့​လိုက်​လေသည်။ မဒရပ်​ရောက် သီ​ပေါမင်း​က ​ယောက္ခမ​တော် ဆင်ဖြူမရှင်ထံ မဒရပ် သို့​ ​ချော​မောစွာ​ရောက်သည်။ ​ကောင်း​မွန်စွာကြိုဆို​နေရာချထား​သည်။ စာ​ရေး​လိုက်မည် ဟု သံကြိုး​စာ ပို့​ခဲ့​သည်။ ဆင်ဖြူမရှင် မိဖုရား​ကြီး​ကလည်း​ ‘သံကြိုး​ရရှိ၊​ ကျွန်ုပ်တို့​ ကလိုက်သ​င်္ဘော​ပေါ်တွင် ​ရောက်ရှိ၊​ ထား​ဝယ်’ ဟု သီ​ပေါမင်း​ထံ သံကြိုး​ပြန်လိုက်သည်။ ‘တစ်ဖန် ကျန်း​မာသည်၊​ သင့်​ထံ စာပြန်ပြီး​ပြီ ’ ဟု သမက်​တော် သီ​ပေါမင်း​ထံ ဆင်ဖြူမရှင် မိဖုရား​ကြီး​က သံကြိုး​ထပ်ရိုက်ခဲ့​သည်။
 
ဗြိတိသျှ အစိုးရအနေနှင့် ဆင်ဖြူမရှင် မိဖုရားကြီးနှင့် သမီးတော်ကြီးတို့ကို မင်း၊ မိဖုရားနှစ်ပါးနှင့် အတူ ပြည်ပသို့ ထည့်လိုက်ရန်သာ ရှိပါသည်။ မထည့်လိုက်ဘဲ ယခုကဲ့သို့ ထားဝယ်သို့ ပို့ခြင်းမှာ အကြောင်းရှိပေသည်။ ပါတော်မမူမီ အချိန်လောက်ကပင် နန်းတွင်း အရေးများကြောင့် သမီး၊ သမက်နှင့် ယောက္ခမတို့ အြကား ပြေလည်မှု မရှိခဲ့ပေ။ သမီးတော်ကြီး မိုင်းနောင်စုဘုရားကြီးမှာ ဆင်ဖြူမရှင်၏ အစီအမံကြောင့် သီပေါမင်း၏ တောင်နန်းစံ မိဖုရားခေါင်ကြီး အြဖစ် တင်မြောက်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ သို့ရာတွင် ငယ်ချစ် ဖြစ်သူ စုဘုရားလတ်က မဟေသီ ဘိသိက်ခံပွဲတွင် အတူယှဉ်တွဲ ၍ ဝင်ရောက် ဘိသိက်ခံခဲ့ဩဖင့် မြန်မာ့သမိုင်းတစ်လျောက် တစ်ကြိမ်မျှ မြဖစ်ပေါ်ဘူးသည့် တောင်နန်းစံ စင်ပြိုင် မဟေသီ ဘိသိက်ခံပွဲကြီး ဖြစ်ပွားခဲ့ရသည်။ နောက်ပိုင်း စုဘုရားလတ် ၏ စံနက်ကြောင့် သီပေါမင်းနှင့် စုဘုရားကြီးတို့သည် မဆက်သွယ်ခဲ့ရပေ။ မိုင်းနောင် စုဘုရားကြီးသည်လည်း နန်းမတော်ဆောင်မှ မယ်တော် ဆင်ဖြူမရှင် အဆောင်သို့ ပြောင်းနေခဲ့ရသည် အထိ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဤအကြောင်းများကို ဗြိတိသျှအစိုးရအနေနှင့် သိထား၍သော်လည်းကောင်း၊ စုဘုရားကြီးနှင့် မယ်တော်ဆင်ဖြူမရှင် တို့၏ တောင်းဆိုမှုကြောင့်လည်းကောင်း ယခုကဲ့သို့ ထားဝယ်သို့ တသီးတခြား ပို့လိုက်ခြင်း ဖြစ်ပေမည်။
ဗြိတိသျှ အစိုး​ရအ​နေနှင့်​ ဆင်ဖြူမရှင် မိဖုရား​ကြီး​နှင့်​ သမီး​တော်ကြီး​တို့​ကို မင်း​၊​ မိဖုရား​နှစ်ပါး​နှင့်​ အတူ ပြည်ပသို့​ ထည့်​လိုက်ရန်သာ ရှိပါသည်။ မထည့်​လိုက်ဘဲ ယခုကဲ့​သို့​ ထား​ဝယ်သို့​ ပို့​ခြင်း​မှာ အ​ကြောင်း​ရှိ​ပေသည်။ ပါ​တော်မမူမီ အချိန်​လောက်ကပင် နန်း​တွင်း​ အ​ရေး​များ​ကြောင့်​ သမီး​၊​ သမက်နှင့်​ ​ယောက္ခမတို့​ အြကား​ ​ပြေလည်မှု မရှိခဲ့​ပေ။ သမီး​တော်ကြီး​ မိုင်း​နောင်စုဘုရား​ကြီး​မှာ ဆင်ဖြူမရှင်၏ အစီအမံ​ကြောင့်​ သီ​ပေါမင်း​၏ ​တောင်နန်း​စံ မိဖုရား​ခေါင်ကြီး​ အြဖစ် တင်​မြောက်ခြင်း​ခံခဲ့​ရသည်။ သို့​ရာတွင် ငယ်ချစ် ဖြစ်သူ စုဘုရား​လတ်က မ​ဟေသီ ဘိသိက်ခံပွဲတွင် အတူယှဉ်တွဲ ၍ ဝင်​ရောက် ဘိသိက်ခံခဲ့​ဩဖင့်​ မြန်မာ့​သမိုင်း​တစ်​လျောက် တစ်ကြိမ်မျှ မြဖစ်​ပေါ်ဘူး​သည့်​ ​တောင်နန်း​စံ စင်ပြိုင် မ​ဟေသီ ဘိသိက်ခံပွဲကြီး​ ဖြစ်ပွား​ခဲ့​ရသည်။ ​နောက်ပိုင်း​ စုဘုရား​လတ် ၏ စံနက်​ကြောင့်​ သီ​ပေါမင်း​နှင့်​ စုဘုရား​ကြီး​တို့​သည် မဆက်သွယ်ခဲ့​ရ​ပေ။ မိုင်း​နောင် စုဘုရား​ကြီး​သည်လည်း​ နန်း​မ​တော်​ဆောင်မှ မယ်​တော် ဆင်ဖြူမရှင် အ​ဆောင်သို့​ ​ပြောင်း​နေခဲ့​ရသည် အထိ ဖြစ်ခဲ့​သည်။ ဤအ​ကြောင်း​များ​ကို ဗြိတိသျှအစိုး​ရအ​နေနှင့်​ သိထား​၍​သော်လည်း​ကောင်း​၊​ စုဘုရား​ကြီး​နှင့်​ မယ်​တော်ဆင်ဖြူမရှင် တို့​၏ ​တောင်း​ဆိုမှု​ကြောင့်​လည်း​ကောင်း​ ယခုကဲ့​သို့​ ထား​ဝယ်သို့​ တသီး​တခြား​ ပို့​လိုက်ခြင်း​ ဖြစ်​ပေမည်။
 
ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား ခေါင်ကြီး အဖွဲ့ကို ထားဝယ်တွင် ယခု ထားဝယ်ကောလိပ် အဆောက်အအုံရှိသည့် နေရာတွင် တသီးတြခား စံအိမ်တော်ဖြင့် ထားခဲ့သည်။ ယခု ထားဝယ်ကောလိပ် ပြုလုပ်ထားသော အဆောက်အအုံသည် ယခင်က မောရိုးကရင် အထက်တန်းကျောင်းကြီး၏ နေရာဖြစ်သည်။ ဤအဆောက်အအုံကြီး မဆောက်ခင်က ဤနေရာတွင် မိဖုရားကြီး အိမ်တော်ရှိခဲ့သည်။ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် မျှော်တော်ကန် ရှိခဲ့သည်။ မြောက်ဘက်တွင် ဇီဝစိုးကျောင်းနှင့် စေတီတော်ရှိခဲ့သည်။ မိဖုရားကြီး၏ အိမ်တော်ကို တသီးတြခား ဝင်းခြံဖြင့် ထားကာ ထားဝယ်အရေးပိုင်က တာဝန်ယူရသည်။ ဝင်ထွက်သွားလာ ခစားသူများကိုလည်း မိဖုရားကြီးက အတိုင်းအဆမရှိ ဆုတော် လာဘ်တော်များ ချီးမြှင့်နေဩဖင့် ဗြိတိသျှအစိုးရ အနြေဖင့် နောက်ပိုင်းတွင် အဝင်အထွက်များကို ကြပ်မတ်လိုက်ကြသည်။
ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား​ ခေါင်ကြီး​ အဖွဲ့​ကို ထား​ဝယ်တွင် ယခု ထား​ဝယ်​ကောလိပ် အ​ဆောက်အအုံရှိသည့်​ ​နေရာတွင် တသီး​တြခား​ စံအိမ်​တော်ဖြင့်​ ထား​ခဲ့​သည်။ ယခု ထား​ဝယ်​ကောလိပ် ပြုလုပ်ထား​သော အ​ဆောက်အအုံသည် ယခင်က ​မောရိုး​ကရင် အထက်တန်း​ကျောင်း​ကြီး​၏ ​နေရာဖြစ်သည်။ ဤအ​ဆောက်အအုံကြီး​ မ​ဆောက်ခင်က ဤ​နေရာတွင် မိဖုရား​ကြီး​ အိမ်​တော်ရှိခဲ့​သည်။ အ​ရှေ့​မြောက်ဘက်တွင် ​မျှော်​တော်ကန် ရှိခဲ့​သည်။ ​မြောက်ဘက်တွင် ဇီဝစိုး​ကျောင်း​နှင့်​ ​စေတီ​တော်ရှိခဲ့​သည်။ မိဖုရား​ကြီး​၏ အိမ်​တော်ကို တသီး​တြခား​ ဝင်း​ခြံဖြင့်​ ထား​ကာ ထား​ဝယ်အ​ရေး​ပိုင်က တာဝန်ယူရသည်။ ဝင်ထွက်သွား​လာ ခစား​သူများ​ကိုလည်း​ မိဖုရား​ကြီး​က အတိုင်း​အဆမရှိ ဆု​တော် လာဘ်​တော်များ​ ချီး​မြှင့်​နေဩဖင့်​ ဗြိတိသျှအစိုး​ရ အ​နြေဖင့်​ ​နောက်ပိုင်း​တွင် အဝင်အထွက်များ​ကို ကြပ်မတ်လိုက်ကြသည်။
 
ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား ​ကြီး​နှင့်​ကြီးနှင့် သမီး​တော်သမီးတော် စုဘုရား​ကြီး​တို့​ကိုစုဘုရားကြီးတို့ကို ဗြိတိသျှ အစိုး​ရကအစိုးရက နိုင်ငံ​ရေး​နိုင်ငံရေး ပင်စင်လစာများ​ပင်စင်လစာများ ​ပေး​ရာတွင်ပေးရာတွင် ပထမတန်း​များ​ပထမတန်းများ အြဖစ် သတ်မှတ် ​ပေး​ကမ်း​ခဲ့​သည်။ပေးကမ်းခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က မင်း​ဆွေမင်းဆွေ စိုး​မျိုး​များ​၏စိုးမျိုးများ၏ ပင်စင်လစာ မှာ ပထမတန်း​ပထမတန်း ( ၁၅၀ ) ကျပ် ၊​ ဒုတိယတန်း​ဒုတိယတန်း ( ၁၀၀ ) ကျပ်၊​ကျပ်၊ နှင့်​နှင့် တတိယတန်း​တတိယတန်း ( ၅၀ ) ကျပ် အသီး​သီး​တို့​အသီးသီးတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဆင်ဖြူမရှင် မိဖုရား​ကြီး​နှင့်​မိဖုရားကြီးနှင့် စုဘုရား​ကြီး​တို့​မှာစုဘုရားကြီးတို့မှာ ပထမတန်း​များ​ပထမတန်းများ အဖြစ် ( ၁၅၀ ) ကျပ်သာ ရရှိခဲ့​သည်။ရရှိခဲ့သည်။ သို့​ရာတွင်သို့ရာတွင် ၁၈၈၆ ခု၊​ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ( ၁၇ ) ရက်​နေ့​မှရက်နေ့မှ အစြပု၍ အထူး​ခွင့်​ပြုချက်ဖြင့်​အထူးခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ဆင်ဖြူမရှင် မိဖုရား​ကြီး​ကိုပင်မိဖုရားကြီးကိုပင် ပင်စင်လစာ ( ၃၀၀ ) ကျပ်နှူန်း​ပေး​ခဲ့​သည်။ကျပ်နှူန်းပေးခဲ့သည်။ ထား​ဝယ်မြို့​ရှိထားဝယ်မြို့ရှိ အစိုး​ရကအစိုးရက စီစဉ်ချထား​ပေး​သည့်​စီစဉ်ချထားပေးသည့် အိမ်​တော်တွင်အိမ်တော်တွင် ထိုစဉ်က မိဖုရား​ကြီး​နှင့်​မိဖုရားကြီးနှင့် သမီး​တော်တို့​တွင်သမီးတော်တို့တွင် ​နောက်ပါနောက်ပါ အခြံအရံ ( ၁၃ ) ​ယောက်ရှိခဲ့​သည်ယောက်ရှိခဲ့သည် ဟု ဆိုသည်။ ဆင်ဖြူမရှင် မိဖုရား​ကြီး​၏မိဖုရားကြီး၏ ပင်စင်လစာကို ၁၈၉၃ ခုနှစ်တွင် ( ၃၀၀ ) ကျပ်မှ ( ၃၆၅ ) ကျပ်သို့​ကျပ်သို့ တိုး​မြှင့်​ပေး​သည်။တိုးမြှင့်ပေးသည်။ ​နောက်ဆုံး​နောက်ဆုံး ( ၄၅၀ ) ကျပ် ရသည်။ စုဘုရား​ကြီး​ကိုစုဘုရားကြီးကို ၁၈၉၂ ခုနှစ်တွင် ပင်စင်လစာ (၁၅၀ ) ကျပ်မှ ( ၂၀၀ ) အထိ တိုး​မြှင့်​ပေး​သည်။တိုးမြှင့်ပေးသည်။ ၁၈၉၃ ခုနှစ်မှ စ၍ ကွယ်လွန်သည် အထိ ( ၂၆၉ ) ကျပ်နှုန်း​ရသည်ကျပ်နှုန်းရသည် ဆိုသည်။
 
၁၈၈၆ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလထဲတွင် မယ်တော် ဆင်ဖြူမရှင်က ထားဝယ်မှ နေ၍ ရန်ကုန်ရှိ ဝန်ရှင်တော်မဟာမင်းကြီး ဆာချာလ်ဘားနာဒ် ( ဘားနာဒ်ပိဋကတ်တိုက် တည်ထောင်ခဲ့သူ ) ထံသို့ စာတစ်စောင် ပေးပို့ကာ မန္တလေးတွင် ကျန်ရစ်ခဲ့သည့် ပစ္စည်းများကို ပြန်ပေးရန် တောင်းဆိုသည်။ ဘားနဒ်က ပစ္စည်းများကို အတည်ပြု၍ မရနိုင်ကြောင်း၊ ထိုပစ္စည်းများသည် ပါတော်မူညက နန်းတော်ထဲသို့ ဝင်ရောက်ယူငင်ကြသော မြန်မာ အမျိုးသမီးတို့ လက်သို့ ပါသွားသလော၊ သို့တည်းမဟုတ် အစိုးရ၏ ပစ္စည်းသိမ်း ကော်မတီ ( Prize Committee ) ထံတွင် ရှိသလော ဆိုသည်ကို မပြောဆိုနိုင်ကြောင်းဖြင့် အကြောင်းပြန်သည်။ ဤတွင် ဆင်ဖြူမရှင်က အိန္ဒိယ ဘုရင်ခံချုပ်ထံ စာရေးကာ မန္တလေးတွင် ကျန်ရစ်ခဲ့သည့် ပစ္စည်းစာရင်းကိုလည်း ပူးတွဲပေးပို့သည်။ ဆင်ဖြူမရှင်၏ စာမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ပြီး ၁၈၈၇ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ( ၂၀ ) ရက်စွဲထိုးထားသည်။
၁၈၈၆ ခုနှစ်၊​ ​ဖေ​ဖော်ဝါရီလထဲတွင် မယ်​တော် ဆင်ဖြူမရှင်က ထား​ဝယ်မှ ​နေ၍ ရန်ကုန်ရှိ ဝန်ရှင်​တော်မဟာမင်း​ကြီး​ ဆာချာလ်ဘား​နာဒ် ( ဘား​နာဒ်ပိဋကတ်တိုက် တည်​ထောင်ခဲ့​သူ ) ထံသို့​ စာတစ်​စောင် ​ပေး​ပို့​ကာ မန္တ​လေး​တွင် ကျန်ရစ်ခဲ့​သည့်​ ပစ္စည်း​များ​ကို ပြန်​ပေး​ရန် ​တောင်း​ဆိုသည်။ ဘား​နဒ်က ပစ္စည်း​များ​ကို အတည်ပြု၍ မရနိုင်​ကြောင်း​၊​ ထိုပစ္စည်း​များ​သည် ပါ​တော်မူညက နန်း​တော်ထဲသို့​ ဝင်​ရောက်ယူငင်ကြ​သော မြန်မာ အမျိုး​သမီး​တို့​ လက်သို့​ ပါသွား​သ​လော၊​ သို့​တည်း​မဟုတ် အစိုး​ရ၏ ပစ္စည်း​သိမ်း​ ​ကော်မတီ ( Prize Committee ) ထံတွင် ရှိသ​လော ဆိုသည်ကို မ​ပြောဆိုနိုင်​ကြောင်းဖြင့်​ အ​ကြောင်း​ပြန်သည်။ ဤတွင် ဆင်ဖြူမရှင်က အိန္ဒိယ ဘုရင်ခံချုပ်ထံ စာ​ရေး​ကာ မန္တ​လေး​တွင် ကျန်ရစ်ခဲ့​သည့်​ ပစ္စည်း​စာရင်း​ကိုလည်း​ ပူး​တွဲ​ပေး​ပို့​သည်။ ဆင်ဖြူမရှင်၏ စာမှာ ​အောက်ပါအတိုင်း​ ဖြစ်ပြီး​ ၁၈၈၇ ခုနှစ်၊​ ဩဂုတ်လ ( ၂၀ ) ရက်စွဲထိုး​ထား​သည်။
 
ဆင်ဖြူမရှင် မိဖုရား​ကြီး​သည်မိဖုရားကြီးသည် ၁၈၈၇ ခုနှစ်၊​ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ( ၂၀ ) ရက် ​နေ့​စွဲဖြင့်​နေ့စွဲဖြင့် အိန္ဒိယ ဘုရင်ခံချုပ်ထံ ​အောက်ပါအတိုင်း​အောက်ပါအတိုင်း စာ​ရေး​သား​စာရေးသား ​ပေး​ပို့​ခဲ့​သည်။ပေးပို့ခဲ့သည်။
“၁၂၄၇ ခု၊ တန်ဆောင်မုန်းလဆန်း ( ၈ ) ရက်နေ့ ( ၁၈၈၅ ခု၊ နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက်နေ့ ) နံနက်တွင် နိုင်ငံရေး အရာရှိချုပ် ဖြစ်သည့် ကာနယ် ဆလေဒင် ( ယခု ဆာအက်ဒွပ် ) နှင့် အဖွဲ့သည် နန်းတွင်းသို့ ဝင်လာကာ ကျွန်ုပ်တို့အား တောင်ဥယျာဉ်နန်းသို့ ပြောင်းရွှေ့စံတော်မူရန်ညွှန်ကြားခဲ့သည်။ ညွှန်ကြားချက်သည် ချက်ချင်း လက်ငင်းဖြစ်ဩဖင့် ကျွန်ုပ်၏ အဖိုးတန် ရတနာများနှင့် ပတ်သက်၍ မည်ကဲ့သို့ သိမ်းဆည်းသမှု ပြုလုပ်ရမည်ကို မတွေးနိုင်တော့ပေ။ အနာဂတ်တွင် ကျွန်ုပ်နှင့် ကျွန်ုပ်ကလေးများ၏ အရေးအတွက် ဆလေဒင်ကို ခေါ်ယူကာ ကျွန်ုပ်၏ မြောက်မြားစွာသော အဖိုးထိုက်ရတနာများ အနက်မှ အချို့ကိုသာ သယ်ဆောင်နိုင်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ အချို့ငွေထည်၊ ရွှေထည်၊ စိန်ထည်များကိုလည်း ပြသကာ မီးခံသေတ္တာခြောက်လုံးဖြင့် ထည့်သွင်း အပ်နှံခဲ့ပါသည်။ ဆလေဒင်က ဗြိတိသျှ အစိုးရ အနေနှင့် နန်းစဉ် ပစ္စည်းများကို ယူမည်မဟုတ်၊ ဘုရင်နှင့် နိုင်ငံကိုသာ အလိုရှိကြောင်း၊ သို့ကြောင့် ဤအဖိုးထိုက်ရတနာများမှာ ပျောက်ဆုံးမည် မဟုတ်ကြောင်း အာမခံပြီး မိဖုရားကြီး အလိုရှိသည့် အချိန်တွင် အချိန်မရွေး ပြန်၍ ရရှိနိုင်ကြောင်းပြောဆိုကာ နန်းစဉ်ရတနာများကို ထိန်းသိမ်းလိုက်ပါသည်။ ထိုစဉ်က မီးခံသေတ္တာသော့များမှာ ယခုအထိ ကျွန်ုပ်နှင့် အတူ ရှိနေပါသည်။ ကြွေထည်၊ ဖန်ထည်၊ နှင့် အဝတ်အထည်များကို အခန်းများတွင် လုံခြုံစွာ ပိတ်ထားကာ သော့များကို ကျွန်ုပ်အား အပ်ခဲ့၍ အချိန်မရွေး ထုတ်ယူနိုင်ကြောင်းလည်း ပြောခဲ့ပါသည်။ ကျွန်ုပ်၏ ရှေ့တွင်ပင် ကာနယ်ဆလေဒင်သည် ၎င်း၏ စာရေးကြီးနှင့် ကုလား လူမျိုး အခိုင်းအစေ နှစ်ဦးအား ပစ္စည်းများ ထိန်းသိမ်းရန် တာဝန်ပေးပါသည်။ ထို့နောက် ကျွန်ုပ်တို့အား တောင်ဥယျာဉ်နန်းသို့ ပြောင်းရွှေ့စံနေစေကာ ညနေ ( ၃ ) နာရီတွင် သင်္ဘောတော်သို့ စတင်ပို့ဆောင်ပါသည်။ ကျွန်ုပ်က နေခဲ့ချင်ကြောင်း တောင်းဆိုရာ ဆလေဒင်က ကျွန်ုပ်သာ မဟုတ်၊ ကျွန်ုပ်၏ သမီး စုဘုရားကြီးပါနေခဲ့နိုင်ကြောင်း ပြောဆိုပါသည်။ ကျွန်ုပ်သည် နြေပည်တော်တွင် နေခဲ့မည်ဟု ဆုံးဖြတ်သော အခါ ကျွန်ုပ်၏ ကလေးများက ရန်ကုန်အထိ အတူ လိုက်ပါရန် တောင်းဆိုခဲ့ကြပါသည်။ ကျွန်ုပ်သည် ဆလေဒင်အား ရန်ကုန်သို့ ရောက်သော အခါ နြေပည်တော်သို့ ပြန်လည်ပို့ပေးပါမည်လား ဟု မေးရာ ဆလေဒင်က ပို့ပေးမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ရန်ကုန်သာမက ကာလကတ္တားအထိ လိုက်ပါလျှင်လည်း ဘုရင်ခံချုပ်က ကျေနပ်စွာဖြင့် နေပြည်တော်သို့ ပြန်လည်ပို့ပေးမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ဗြိတိသျှလူမျိုးများသည် ကတိကို မပျက်စေကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ သို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်သည် ရန်ကုန်အထိလိုက်ပါခဲ့ရာ သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်များက ထားဝယ်သို့ ပို့ဆောင်ခဲ့ပြီး တိုင်းပြည်ငြိမ်ဝပ်ပိပြားသည့် အချိန်အထိ နေထိုင်ရန် ညွှန်ကြားခဲ့ပါသည်။ ကျွန်ုပ်သည် ငြင်းဆန်ခြင်းမြပုဘဲ အရေးပိုင် နေရာချထားသည့် အိမ်တွင် နေထိုင်ခဲ့ပါသည်။ ကျွန်ုပ်၏ ဆွေတော်မျိုးတော် အစေခံများအတွက် မလုံလောက်ပါဩဖင့် ပါလာသည့် ပစ္စည်းအချို့ကို ရောင်းချသုံးစွဲနေခဲ့ရကြောင်း၊ ကျွန်ုပ်သည် ငြိုငြင်ခြင်း မရှိဘဲ ယခုကဲ့သို့ နေထိုင်လာခဲ့ရာ မန္တလေးတိုက်တွင် ဆလေဒင် လက်အပ်ခဲ့သည့် ကျွန်ုပ်၏ ပစ္စည်းများနှင့် ပတ်သက်၍ ကျွန်ုပ်နှင့် ဆွေတော်မျိုးတော် အြခံအရံများ ကောင်းမွန်စွာ နေထိုင်နိုင်ရေးအတွက် ပြန်လည် ပေးအပ်စေလိုကြောင်း ။
“၁၂၄၇ ခု၊​ တန်​ဆောင်မုန်း​လဆန်း​ ( ၈ ) ရက်​နေ့​ ( ၁၈၈၅ ခု၊​ နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက်​နေ့​ ) နံနက်တွင် နိုင်ငံ​ရေး​ အရာရှိချုပ် ဖြစ်သည့်​ ကာနယ် ဆ​လေဒင် ( ယခု ဆာအက်ဒွပ် ) နှင့်​ အဖွဲ့​သည် နန်း​တွင်း​သို့​ ဝင်လာကာ ကျွန်ုပ်တို့​အား​ ​တောင်ဥယျာဉ်နန်း​သို့​ ​ပြောင်း​ရွှေ့​စံ​တော်မူရန်ညွှန်ကြား​ခဲ့​သည်။ ညွှန်ကြား​ချက်သည် ချက်ချင်း​ လက်ငင်း​ဖြစ်ဩဖင့်​ ကျွန်ုပ်၏ အဖိုး​တန် ရတနာများ​နှင့်​ ပတ်သက်၍ မည်ကဲ့​သို့​ သိမ်း​ဆည်း​သမှု ပြုလုပ်ရမည်ကို မ​တွေး​နိုင်​တော့​ပေ။ အနာဂတ်တွင် ကျွန်ုပ်နှင့်​ ကျွန်ုပ်က​လေး​များ​၏ အ​ရေး​အတွက် ဆ​လေဒင်ကို ​ခေါ်ယူကာ ကျွန်ုပ်၏ ​မြောက်မြား​စွာ​သော အဖိုး​ထိုက်ရတနာများ​ အနက်မှ အချို့​ကိုသာ သယ်​ဆောင်နိုင်မည် ဖြစ်​ကြောင်း​၊​ အချို့​ငွေထည်၊​ ​ရွှေထည်၊​ စိန်ထည်များ​ကိုလည်း​ ပြသကာ မီး​ခံ​သေတ္တာ​ခြောက်လုံး​ဖြင့်​ ထည့်​သွင်း​ အပ်နှံခဲ့​ပါသည်။ ဆ​လေဒင်က ဗြိတိသျှ အစိုး​ရ အ​နေနှင့်​ နန်း​စဉ် ပစ္စည်း​များ​ကို ယူမည်မဟုတ်၊​ ဘုရင်နှင့်​ နိုင်ငံကိုသာ အလိုရှိ​ကြောင်း​၊​ သို့​ကြောင့်​ ဤအဖိုး​ထိုက်ရတနာများ​မှာ ​ပျောက်ဆုံး​မည် မဟုတ်​ကြောင်း​ အာမခံပြီး​ မိဖုရား​ကြီး​ အလိုရှိသည့်​ အချိန်တွင် အချိန်မ​ရွေး​ ပြန်၍ ရရှိနိုင်​ကြောင်း​ပြောဆိုကာ နန်း​စဉ်ရတနာများ​ကို ထိန်း​သိမ်း​လိုက်ပါသည်။ ထိုစဉ်က မီး​ခံ​သေတ္တာ​သော့​များ​မှာ ယခုအထိ ကျွန်ုပ်နှင့်​ အတူ ရှိ​နေပါသည်။ ​ကြွေထည်၊​ ဖန်ထည်၊​ နှင့်​ အဝတ်အထည်များ​ကို အခန်း​များ​တွင် လုံခြုံစွာ ပိတ်ထား​ကာ ​သော့​များ​ကို ကျွန်ုပ်အား​ အပ်ခဲ့​၍ အချိန်မ​ရွေး​ ထုတ်ယူနိုင်​ကြောင်း​လည်း​ ​ပြောခဲ့​ပါသည်။ ကျွန်ုပ်၏ ​ရှေ့​တွင်ပင် ကာနယ်ဆ​လေဒင်သည် ၎င်း၏ စာ​ရေး​ကြီး​နှင့်​ ကုလား​ လူမျိုး​ အခိုင်း​အ​စေ နှစ်ဦး​အား​ ပစ္စည်း​များ​ ထိန်း​သိမ်း​ရန် တာဝန်​ပေး​ပါသည်။ ထို့​နောက် ကျွန်ုပ်တို့​အား​ ​တောင်ဥယျာဉ်နန်း​သို့​ ​ပြောင်း​ရွှေ့​စံ​နေ​စေကာ ည​နေ ( ၃ ) နာရီတွင် သ​င်္ဘော​တော်သို့​ စတင်ပို့​ဆောင်ပါသည်။ ကျွန်ုပ်က ​နေခဲ့​ချင်​ကြောင်း​ ​တောင်း​ဆိုရာ ဆ​လေဒင်က ကျွန်ုပ်သာ မဟုတ်၊​ ကျွန်ုပ်၏ သမီး​ စုဘုရား​ကြီး​ပါ​နေခဲ့​နိုင်​ကြောင်း​ ​ပြောဆိုပါသည်။ ကျွန်ုပ်သည် ​နြေပည်​တော်တွင် ​နေခဲ့​မည်ဟု ဆုံး​ဖြတ်​သော အခါ ကျွန်ုပ်၏ က​လေး​များ​က ရန်ကုန်အထိ အတူ လိုက်ပါရန် ​တောင်း​ဆိုခဲ့​ကြပါသည်။ ကျွန်ုပ်သည် ဆ​လေဒင်အား​ ရန်ကုန်သို့​ ​ရောက်​သော အခါ ​နြေပည်​တော်သို့​ ပြန်လည်ပို့​ပေး​ပါမည်လား​ ဟု ​မေး​ရာ ဆ​လေဒင်က ပို့​ပေး​မည် ဖြစ်​ကြောင်း​၊​ ရန်ကုန်သာမက ကာလကတ္တား​အထိ လိုက်ပါလျှင်လည်း​ ဘုရင်ခံချုပ်က ​ကျေနပ်စွာဖြင့်​ ​နေပြည်​တော်သို့​ ပြန်လည်ပို့​ပေး​မည် ဖြစ်​ကြောင်း​၊​ ဗြိတိသျှလူမျိုး​များ​သည် ကတိကို မပျက်​စေ​ကြောင်း​ ​ပြောကြား​ခဲ့​ပါသည်။ သို့​ကြောင့်​ ကျွန်ုပ်သည် ရန်ကုန်အထိလိုက်ပါခဲ့​ရာ သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်များ​က ထား​ဝယ်သို့​ ပို့​ဆောင်ခဲ့​ပြီး​ တိုင်း​ပြည်ငြိမ်ဝပ်ပိပြား​သည့်​ အချိန်အထိ ​နေထိုင်ရန် ညွှန်ကြား​ခဲ့​ပါသည်။ ကျွန်ုပ်သည် ငြင်း​ဆန်ခြင်း​မြပုဘဲ အ​ရေး​ပိုင် ​နေရာချထား​သည့်​ အိမ်တွင် ​နေထိုင်ခဲ့​ပါသည်။ ကျွန်ုပ်၏ ​ဆွေ​တော်မျိုး​တော် အ​စေခံများ​အတွက် မလုံ​လောက်ပါဩဖင့်​ ပါလာသည့်​ ပစ္စည်း​အချို့​ကို ​ရောင်း​ချသုံး​စွဲ​နေခဲ့​ရ​ကြောင်း​၊​ ကျွန်ုပ်သည် ငြိုငြင်ခြင်း​ မရှိဘဲ ယခုကဲ့​သို့​ ​နေထိုင်လာခဲ့​ရာ မန္တ​လေး​တိုက်တွင် ဆ​လေဒင် လက်အပ်ခဲ့​သည့်​ ကျွန်ုပ်၏ ပစ္စည်း​များ​နှင့်​ ပတ်သက်၍ ကျွန်ုပ်နှင့်​ ​ဆွေ​တော်မျိုး​တော် အြခံအရံများ​ ​ကောင်း​မွန်စွာ ​နေထိုင်နိုင်​ရေး​အတွက် ပြန်လည် ​ပေး​အပ်​စေလို​ကြောင်း​ ။
မြောက်တံခါး အနောက်ဘက် ပေါင်းကုန်းအတွင်း တိုက်တော်တွင် ထားခဲ့သည့် ပစ္စည်းစာရင်း
မြောက်တံခါး​ အ​နောက်ဘက် ​ပေါင်း​ကုန်း​အတွင်း​ တိုက်​တော်တွင် ထား​ခဲ့​သည့်​ ပစ္စည်း​စာရင်း​
 
၁။ စိန်နား​ကပ်​တော်စိန်နားကပ်တော် ၁ဝရန်<br>
၂။ ပတ္တြမား​နား​ကပ်​တော်ပတ္တြမားနားကပ်တော် ၁၇ ရန်<br>
၃။ စိန်ဘယက် ၇ ကုံး​ကုံး<br>
၄။ စိန်ခရာသီး လည်ဆွဲတော် ၁ ကုံး<br>
၄။ စိန်ခရာသီး​ လည်ဆွဲ​တော် ၁ ကုံး​<br>
၅။ စိန်ကြိုးတပ်နာရီ ၁ လုံး<br>
၅။ စိန်ကြိုး​တပ်နာရီ ၁ လုံး​<br>
၆။ ​ရွှေ​ထွေး​ခံရွှေထွေးခံလုံး​လုံး<br>
၇။ ​ရွှေကြုတ်ရွှေကြုတ်လုံး​လုံး<br>
၈။ စိန်စီ​ရွှေခြချင်း​စိန်စီရွှေခြချင်း ၁ ရန်<br>
၉။ နဂါး​ပုံ​ရွှေခြချင်း​နဂါးပုံရွှေခြချင်း ၁ ရန်<br>
၁၀။ နဂါး​ပုံ​ရွှေခြချင်း​နဂါးပုံရွှေခြချင်း အ​သေး​အသေး ၁ ရန်<br>
၁၁။ ​ရွှေဖလား​ကြီး​ရွှေဖလားကြီးလုံး​လုံး<br>
၁၂။ အယ်လ်ဘမ်စာအုပ် ၁ အုပ်<br>
၁၃။ ကျောက်ရောင်စုံများ စီထားသည့် ဓာတ်ပုံဘောင် ၂ ခု<br>
၁၃။ ​ကျောက်​ရောင်စုံများ​ စီထား​သည့်​ ဓာတ်ပုံ​ဘောင် ၂ ခု<br>
၁၄။ စိန်စီထား​သည့်​စိန်စီထားသည့် ​ဝေလမင်း​သား​ပုံပါ​သောဝေလမင်းသားပုံပါသော ကြုတ် -<br>
၁၅။ စိန်ဘယက်ကြီး​စိန်ဘယက်ကြီးကုံး​ကုံး<br>
၁၆။ စိန်ဒေါင်းရုပ်ပါ ရွှေဘီး ၁ ချောင်း<br>
၁၆။ စိန်​ဒေါင်း​ရုပ်ပါ ​ရွှေဘီး​ ၁ ​ချောင်း​<br>
၁၇။ ​ငွေဒင်္ဂါး​များ​ပါသည့်​ငွေဒင်္ဂါးများပါသည့် အိတ် ၁ အိတ်<br>
၁၈။ ​ငွေသား​များ​ငွေသားများ ပါသည့်​ပါသည့် အိတ် ၅ အိတ်<br>
၁၉။ စိန်ကြိုး​တပ်နာရီစိန်ကြိုးတပ်နာရီ အလုံး​အလုံး ၂၀<br>
၂၀။ ရူဘီ​ငွေရူဘီငွေ ၃၀,၀၀၀ ( ​ငွေသုံး​သောင်း​ငွေသုံးသောင်း )<br>
၂၁။ တစ်လုံး​လျှင်တစ်လုံးလျှင် ​ငွေချိန်ငွေချိန် ၁၅၀ ရှိ ​ငွေဖလား​ငွေဖလားလုံး​လုံး<br>
၂၂ ။တစ်လုံး​လျှင်။တစ်လုံးလျှင် ​ငွေချိန်ငွေချိန် ၁၀၀ ရှိ ​ငွေဖလား​ငွေဖလားလုံး​လုံး<br>
၂၃။ ​ငွေကလပ်ငွေကလပ် ၂ ခု<br>
၂၄။ ​ငွေမီး​ဖိုငွေမီးဖိုလုံး​လုံး<br>
၂၅။ ​ငွေမီး​ညှပ်ငွေမီးညှပ်​ချောင်း​ချောင်း<br>
၂၆။ ​ငွေဟင်း​အိုး​ငွေဟင်းအိုးလုံး​လုံး<br>
၂၇။ ​ငွေထမင်း​အိုး​ငွေထမင်းအိုးလုံး​လုံး<br>
၂၈။ ​ငွေကရား​ငွေကရားလုံး​လုံး<br>
ကာနယ်ဆလေဒင် အား အပ်ခဲ့သည့် ပစ္စည်များ စာရင်း<br>
ကာနယ်ဆ​လေဒင် အား​ အပ်ခဲ့​သည့်​ ပစ္စည်များ​ စာရင်း​<br>
၁။ ​ကျောက်မျက်ရတနာများ​ကျောက်မျက်ရတနာများ စီခြယ်ထား​သောစီခြယ်ထားသော ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် တစ်ပိဿာ ရှိ ​ရွှေကွမ်း​အစ်ရွှေကွမ်းအစ်လုံး​လုံး<br>
၂။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် တစ် ပိဿာ ရှိ ခြ​င်္သေ့​ခံခြင်္သေ့ခံ ​ရွှေကလပ်ရွှေကလပ် ၁ ခု<br>
၃။ ​ကျောက်မျက်ရတနာကျောက်မျက်ရတနာ များ​များ မြှုပ်နှံထား​သောမြှုပ်နှံထားသော ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် တစ် ပိဿာ ရှိ ​ရွှေကွမ်း​အစ်ရွှေကွမ်းအစ်လုံး​လုံး<br>
၄။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် တစ် ပိဿာ ရှိ နဂါး​ရုပ်ခံ​ရွှေကလာပ်နဂါးရုပ်ခံရွှေကလာပ် ၁ ခု<br>
၅။ ကျောက်မျက်ရတနာများ စီခြယ်ထားသော ရွှေထွေးခံ <br>
၅။ ​ကျောက်မျက်ရတနာများ​ စီခြယ်ထား​သော ​ရွှေ​ထွေး​ခံ <br>
၆။ ​ရွှေချိန်တစ်ရွှေချိန်တစ် ပိဿာ ရှိ ​ရွှေက​တော့​ရွှေကတော့လုံး​လုံး<br>
၇။ ​ရွှေကလပ်ရွှေကလပ် ၁ ခု<br>
၈။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် တစ် ပိဿာ ရှိ စိမ်း​ရောင်မှုန်များ​စိမ်းရောင်မှုန်များ စီခြယ်ထား​သောစီခြယ်ထားသော ​ရွှေကလပ်ရွှေကလပ် ၁ ခု<br>
၉။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် ၇၀ သား​သား ရှိ ​သောက်​တော်​ရေခွက်သောက်တော်ရေခွက် ​ရွှေကလပ်ရွှေကလပ် ၁ ခု<br>
၁၀။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် ၆၀ သား​ရှိသားရှိ ​ရွှေဖလား​ကြီး​ရွှေဖလားကြီးလုံး​လုံး<br>
၁၁။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် ၁၀ သား​ရှိသားရှိ ​ရွှေဖလား​ငယ်ရွှေဖလားငယ်လုံး​လုံး<br>
၁၂။ ရွှေချိန် ၅၀ သားရှိ ရွှေမျက်နှာသစ်တော် ရေခွက်<br>
၁၂။ ​ရွှေချိန် ၅၀ သား​ရှိ ​ရွှေမျက်နှာသစ်​တော် ​ရေခွက်<br>
၁၃။ ရွှေချိန် ၅၀ သားရှိ ရွှေမျက်နှာသစ်တော်ရေခွက် ၁ လုံး<br>
၁၃။ ​ရွှေချိန် ၅၀ သား​ရှိ ​ရွှေမျက်နှာသစ်​တော်​ရေခွက် ၁ လုံး​<br>
၁၄။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် တစ် ပိဿာ ရှိ ​ဖောင်း​တော်ကြုတ်ဖောင်းတော်ကြုတ် ၁ ခု<br>
၁၅။ ရွှေချိန် ၆၀ သားရှိ ရွှေလက်ဆေး ဖလား ၁ လုံး<br>
၁၅။ ​ရွှေချိန် ၆၀ သား​ရှိ ​ရွှေလက်​ဆေး​ ဖလား​ ၁ လုံး​<br>
၁၆။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် ၅၀ သား​ရှိသားရှိ ​ရွှေကြုတ်ရွှေကြုတ်လုံး​လုံး<br>
၁၇။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် ၄၀ သား​ရှိသားရှိ ​ရွှေကလပ်ရွှေကလပ် ၁ ခု<br>
၁၈။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် ၅၀ သား​ရှိသားရှိ သုံး​ချောင်း​ထောက်ခံသုံးချောင်းထောက်ခံ ​ရွှေကလပ်ရွှေကလပ် ၁ ခု<br>
၁၉။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် ၄၀ သား​ရှိသားရှိ မှန်စိမ်း​စီမှန်စိမ်းစီ ​ရွှေကလပ်ရွှေကလပ် ၂ ခု<br>
၂၀။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် ၄၀ သား​ရှိသားရှိ ကွမ်း​အစ်​တော်တင်ကွမ်းအစ်တော်တင် ​ရွှေကလပ်ရွှေကလပ် ၂ ခု<br>
၂၁။ ရွှေချိန် ၁၅ ကျပ်သားရှိ ရွှေထမင်းအိုး ၁ လုံး<br>
၂၁။ ​ရွှေချိန် ၁၅ ကျပ်သား​ရှိ ​ရွှေထမင်း​အိုး​ ၁ လုံး​<br>
၂၂။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် ၇၀ သား​ရှိသားရှိ ​ရွှေပန်း​ကန်လုံး​ရွှေပန်းကန်လုံး ၈ ခု<br>
၂၃။ ​ရွှေချိန်ရွှေချိန် ၄၅ ကျပ်သား​ရှိကျပ်သားရှိ ​ရွှေပန်း​ကန်ပြား​ရွှေပန်းကန်ပြား ၉ ခု<br>
၂၄။ ရွှေချိန် ၁၅ ကျပ်သားရှိ ရွှေရေမှုတ် ၁ လုံး<br>
၂၄။ ​ရွှေချိန် ၁၅ ကျပ်သား​ရှိ ​ရွှေ​ရေမှုတ် ၁ လုံး​<br>
အထက်ပါ အတိုင်း စာရေးသားပို့၍ ပါတော်မူချိန်က ကာနယ်ဆလေဒင်ထံသို့ အပ်နှံခဲ့သည့် ပစ္စည်းစာရင်းနှင့် တကွ တင်ပြကာ ပြန်ပေးရန် တိုင်ကြား တောင်းဆိုခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် ယင်းကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ ကာနယ်ဆလေဒင်ကို ဆိုင်ရာတို့က မေးမြန်းသည့် အခါတွင် ကာနယ်ဆလေဒင်က အောက်ပါအတိုင်း ထွက်ဆိုခဲ့သည်။
အထက်ပါ အတိုင်း​ စာ​ရေး​သား​ပို့​၍ ပါ​တော်မူချိန်က ကာနယ်ဆ​လေဒင်ထံသို့​ အပ်နှံခဲ့​သည့်​ ပစ္စည်း​စာရင်း​နှင့်​ တကွ တင်ပြကာ ပြန်​ပေး​ရန် တိုင်ကြား​ ​တောင်း​ဆိုခဲ့​သည်။ သို့​ရာတွင် ယင်း​ကိစ္စနှင့်​ ပတ်သက်၍ ကာနယ်ဆ​လေဒင်ကို ဆိုင်ရာတို့​က ​မေး​မြန်း​သည့်​ အခါတွင် ကာနယ်ဆ​လေဒင်က ​အောက်ပါအတိုင်း​ ထွက်ဆိုခဲ့​သည်။
 
“မယ်တော်ဆင်ဖြူမရှင် က သူ့ခန်းဆောင်အတွင်းသို့ ခေါ်ကာ အခိုင်အမာ သော့ခတ်ထားသည့် သေတ္တာကြီး သုံးလုံးကို ကျွန်ုပ်အား ြပြပီးနောက် ထိုအထဲတွင် ငွေ ၃၀,၀၀၀ ရှိသည်ဟု ပြောသည်ကို မှတ်မိပါသည်။ ကျွန်ုပ်က သေတ္တာများမှာ စိတ်ချရကြောင်း၊ သို့ရာတွင် သေတ္တာထဲမှ ပိုက်ဆံများ နှင့် ပတ်သက်၍ ကျွန်ုပ်ကတိမပေးနိုင်ကြောင်း ပြောပါသည်။ ကျွန်ုပ်အား မည်သည့် သော့ကိုမျှ မအပ်ပါ။ ထိုအချိန်ကာလ ဆင်ဖြူမရှင် ၏ အခန်းဆောင်ထဲတွင် အမျိုးသမီး အခြွေအရံများသာမက သာမန် အမျိုးသမီးများလည်း ပြည့်နှက်နေပါသည်။ ယင်းတို့မှာ အထုတ်အပိုးတို့ကို ထုပ်ပိုးပြီး တြခားသို့ ရွှေ့ပြောင်းရန် ခေါ်ထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ သီပေါဘုရင် နန်းကျပြီးနောက် ချ၍ ထားပစ်ခဲ့သည့် ဆင်ဖြူမရှင်၏ ကိုယ်ပိုင်ပစ္စည်းများမှာ နန်းတော်မှ အြခား သော ပစ္စည်းများနှင့် ရောထွေးသွားပြီး ပစ္စည်းသိမ်း ကော်မတီလက်ထဲသို့ ရောက်သွားနိုင်ပါသည်။ အကယ်၍ ထိုပစ္စည်းများထဲမှ သူပိုင်ပစ္စည်းဟု ရွေးထုတ်ပြနိုင်မည် ဆိုလျင် သူ့ပိုင်ဆိုင်မှုကို ခွင့်ပြုသင့်ပါသည်။”
“မယ်​တော်ဆင်ဖြူမရှင် က သူ့​ခန်း​ဆောင်အတွင်း​သို့​ ​ခေါ်ကာ အခိုင်အမာ ​သော့​ခတ်ထား​သည့်​ ​သေတ္တာကြီး​ သုံး​လုံး​ကို ကျွန်ုပ်အား​ ြပြပီး​နောက် ထိုအထဲတွင် ​ငွေ ၃၀,၀၀၀ ရှိသည်ဟု ​ပြောသည်ကို မှတ်မိပါသည်။ ကျွန်ုပ်က ​သေတ္တာများ​မှာ စိတ်ချရ​ကြောင်း​၊​ သို့​ရာတွင် ​သေတ္တာထဲမှ ပိုက်ဆံများ​ နှင့်​ ပတ်သက်၍ ကျွန်ုပ်ကတိမ​ပေး​နိုင်​ကြောင်း​ ​ပြောပါသည်။ ကျွန်ုပ်အား​ မည်သည့်​ ​သော့​ကိုမျှ မအပ်ပါ။ ထိုအချိန်ကာလ ဆင်ဖြူမရှင် ၏ အခန်း​ဆောင်ထဲတွင် အမျိုး​သမီး​ အ​ခြွေအရံများ​သာမက သာမန် အမျိုး​သမီး​များ​လည်း​ ပြည့်​နှက်​နေပါသည်။ ယင်း​တို့​မှာ အထုတ်အပိုး​တို့​ကို ထုပ်ပိုး​ပြီး​ တြခား​သို့​ ​ရွှေ့​ပြောင်း​ရန် ​ခေါ်ထား​ခြင်း​ ဖြစ်ပါသည်။ သီ​ပေါဘုရင် နန်း​ကျပြီး​နောက် ချ၍ ထား​ပစ်ခဲ့​သည့်​ ဆင်ဖြူမရှင်၏ ကိုယ်ပိုင်ပစ္စည်း​များ​မှာ နန်း​တော်မှ အြခား​ ​သော ပစ္စည်း​များ​နှင့်​ ​ရော​ထွေး​သွား​ပြီး​ ပစ္စည်း​သိမ်း​ ​ကော်မတီလက်ထဲသို့​ ​ရောက်သွား​နိုင်ပါသည်။ အကယ်၍ ထိုပစ္စည်း​များ​ထဲမှ သူပိုင်ပစ္စည်း​ဟု ​ရွေး​ထုတ်ပြနိုင်မည် ဆိုလျင် သူ့​ပိုင်ဆိုင်မှုကို ခွင့်​ပြုသင့်​ပါသည်။”
ဟု ထွက်ဆိုထားသည်။
ဟု ထွက်ဆိုထား​သည်။
 
အိန္ဒိယ ဘုရင်ခံချုပ်က ဆင်ဖြူမရှင်ပစ္စည်များ​ဆင်ဖြူမရှင်ပစ္စည်များ ​ပျောက်ဆုံး​သည့်​ပျောက်ဆုံးသည့် အတွက် ဝမ်း​နည်း​ကြောင်း​ဝမ်းနည်းကြောင်း ထုတ်​ဖော်​ပြောဆိုကာထုတ်ဖော်ပြောဆိုကာ ယင်း​ကိစ္စနှင့်​ယင်းကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ ​အောက်မြန်မာနိုင်ငံအောက်မြန်မာနိုင်ငံ ဝန်ရှင်​တော်မင်း​ကြီး​ဝန်ရှင်တော်မင်းကြီး ဆာချား​လ်က​ရော့​စဝိတ်ကဆာချားလ်ကရော့စဝိတ်က ဆုံး​ဖြတ်ပြီး​သည့်​ဆုံးဖြတ်ပြီးသည့် အ​လျောက်အလျောက် လိုက်ပါလာခြင်း​လိုက်ပါလာခြင်း ဖြစ်​ကြောင်း​၊​ဖြစ်ကြောင်း၊ သူနှစ်သက်ရာသို့​သူနှစ်သက်ရာသို့ သွား​နိုင်သည်ဟုသွားနိုင်သည်ဟု ဆ​လေဒင်ကဆလေဒင်က အာမခံပြီး​အာမခံပြီး ဖြစ်​ကြောင်း​ဖြစ်ကြောင်း ​ဖော်ပြခဲ့​ရာဖော်ပြခဲ့ရာ ထိုစာပါ အချက်အလက်တို့​ကိုအချက်အလက်တို့ကို ဗြိတိသျှ အစိုး​ရကအစိုးရက ယုံကြည်မှု မရှိ။ ဗြိတိသျှအစိုး​ရဗြိတိသျှအစိုးရ အြမင်၌ ဆင်ဖြူမရှင်သည် ၁၈၇၈ ခုနှစ်တုန်း​ကခုနှစ်တုန်းက ‘သီ​ပေါဘုရင်တင်သူ’‘သီပေါဘုရင်တင်သူ’ ဖြစ်ခဲ့​ပြီး​ဖြစ်ခဲ့ပြီး မင်း​ဆွေမင်း​မျိုး​တို့​ကိုမင်းဆွေမင်းမျိုးတို့ကို သတ်ဖြတ်မှုတွင်လည်း​သတ်ဖြတ်မှုတွင်လည်း တာဝန်ရှိသူ ဖြစ်သည့်​ဖြစ်သည့် အြပင် ဆင်ဖြူမရှင်သည် အ​လောတြကီး​ဖြင့်​အလောတြကီးဖြင့် လက်ရဲဇက်ရဲရှိသူ ဟုလည်း​ဟုလည်း နား​လည်ထား​သည်။နားလည်ထားသည်။
 
ပစ္စည်း များကို ပြန်ရရေးနှင့် ပတ်သက်၍ သမိုင်းဆရာ တစ်ဦးက ‘ဥပဒေအရ ပြောရလျင် ရှုံးနိမ့်သူတို့သည် အောင်နိုင်သူတို့၏ လက်ခုပ်ထဲမှ ရေပမာ ဖြစ်ဩဖင့် သနားဩဖင့် ပေးကမ်းသော အရာမှ အပ အခြားမည်သည့်အရာကိုမျှ ပိုင်ဆိုင်ခွင့် မရှိပေ’ ဟု ဆိုသည်။
ပစ္စည်း​ များ​ကို ပြန်ရ​ရေး​နှင့်​ ပတ်သက်၍ သမိုင်း​ဆရာ တစ်ဦး​က ‘ဥပ​ဒေအရ ​ပြောရလျင် ရှုံး​နိမ့်​သူတို့​သည် ​အောင်နိုင်သူတို့​၏ လက်ခုပ်ထဲမှ ​ရေပမာ ဖြစ်ဩဖင့်​ သနား​ဩဖင့်​ ​ပေး​ကမ်း​သော အရာမှ အပ အခြားမည်သည့်​အရာကိုမျှ ပိုင်ဆိုင်ခွင့်​ မရှိ​ပေ’ ဟု ဆိုသည်။
ထိုအ​တောအတွင်းထိုအတောအတွင်း ထား​ဝယ်တွင်ထားဝယ်တွင် အင်္ဂလိပ် အုပ်စိုး​မှုကိုအုပ်စိုးမှုကို ဆန့်​ကျင်ဆန့်ကျင် ​သောသော ပုန်ကန်မှုသည် ၁၈၈၅ ခုနှစ်တွင် ​ပေါ်​ပေါက်ခဲ့​လေသည်။ပေါ်ပေါက်ခဲ့လေသည်။ ထိုပုန်ကန်မှုတွင် ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား​ကြီး​ကဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရားကြီးက အား​ပေး​အား​မြှောက်မှုအားပေးအားမြှောက်မှု ရှိရမည်ဟု အဂင်္လိပ်က ယုံကြည်၍ ဆင်ဖြူမရှင် မိဖုရား​ကြီး​၊​မိဖုရားကြီး၊ သမီး​တော်ကြီး​သမီးတော်ကြီး စုဘုရား​ကြီး​နှင့်​စုဘုရားကြီးနှင့် မြိတ်မြို့​၌မြိတ်မြို့၌ အပို့​ခံ​နေရသည့်​အပို့ခံနေရသည့် ( ၂၁ ) နှစ်အရွယ် ​ကောလင်း​မင်း​သား​တို့​ကိုကောလင်းမင်းသားတို့ကို ရန်ကုန်သို့​ရန်ကုန်သို့ ​ခေါ်​ဆောင်လာခဲ့​လေသည်။ခေါ်ဆောင်လာခဲ့လေသည်။ ရန်ကုန်မှ တစ်ဆင့်​တစ်ဆင့် ပင်လယ်လမ်း​မှပင်လယ်လမ်းမှ ​ခေါ်​ဆောင်သွား​ရာခေါ်ဆောင်သွားရာ ကာလကတ္တား​သို့​ကာလကတ္တားသို့ ၁၈၈၅ ခု၊​ခု၊ ဇွန်လ ( ၁၀ ) ရက်တွင် ဆင်ဖြူမရှင် တို့​တို့ အဖွဲ့​အဖွဲ့ ​ရောက်ရှိခဲ့​လေသည်။ရောက်ရှိခဲ့လေသည်။ မိဖုရား​ကြီး​ကမိဖုရားကြီးက ကာလကတ္တား​တွင်ကာလကတ္တားတွင် ပင် ​နေထိုင်လို​သော်လည်း​နေထိုင်လိုသော်လည်း ဘုရင်ခံချုပ်က ရတနာဂီရိ​ရောက်လျင်ရတနာဂီရိရောက်လျင် သီး​သန့်​စံအိမ်တစ်​ဆောင်ဖြင့်​သီးသန့်စံအိမ်တစ်ဆောင်ဖြင့် ထား​မည်ထားမည် ဖြစ်သည်ဟု အ​ကြောင်း​ပြန်သည်။အကြောင်းပြန်သည်။ ပင်လယ်ခရီး​ပင်လယ်ခရီး မသွား​လို၊​မသွားလို၊ ​မောသည်ဟုမောသည်ဟု ဆိုဩဖင့်​ဆိုဩဖင့် သူတို့​ကိုသူတို့ကို ကာလကတ္တား​မြို့​တွင်ကာလကတ္တားမြို့တွင် နှစ်လခန့်​နှစ်လခန့် ဆိုင်း​ထား​ပြီး​မှဆိုင်းထားပြီးမှ မီး​ရထား​ဖြင့်​မီးရထားဖြင့် ဘုံ​ဘြေမို့​သို့​ဘုံဘြေမို့သို့ ​ခေါ်​ဆောင်၍ခေါ်ဆောင်၍ ဘုံ​ဘေသ​င်္ဘောဖြင့်​ဘုံဘေသင်္ဘောဖြင့် သီ​ပေါမင်း​သီပေါမင်း ရှိရာ ရတနာဂီရိသို့​ရတနာဂီရိသို့ ပို့​ပေး​ရာပို့ပေးရာ ၁၈၈၅ ခု၊​ခု၊ ဩဂုတ်လ (၂၂ ) ရက်​နေ့​တွင်ရက်နေ့တွင် ရတနာဂီရိသို့​ရတနာဂီရိသို့ ဆိုက်​ရောက်ကြ​လေသည်။ဆိုက်ရောက်ကြလေသည်။
 
ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား​ဆင်ဖြူမရှင်မိဖုရား သည် တစ်နှစ်ခန့်​တစ်နှစ်ခန့် ရတနာဂီရိတွင် ​နေထိုင်ပြီး​နောက်နေထိုင်ပြီးနောက် ရန်ကုန်သို့​ရန်ကုန်သို့ ပြန်လာ၍ ဘုရင်ခံ စံအိမ်​တော်စံအိမ်တော် အနီး​အနီး ဝင်ဆာလမ်း​ဝင်ဆာလမ်း ( ယခု ရှင်​စောပုလမ်း​ရှင်စောပုလမ်း ) တွင် အိမ်တစ်လုံး​အိမ်တစ်လုံး ဝယ်၍ ​နေထိုင်ခဲ့​လေသည်။နေထိုင်ခဲ့လေသည်။ (သမိုင်း​ကထိကသမိုင်းကထိက ​ဒေဆိုင်း​၏ဒေဆိုင်း၏ စာအုပ်တွင် ဘုရင်ခံအိမ်​တော်အနီး​ဘုရင်ခံအိမ်တော်အနီး ​ဘောင်ဒရီလမ်း​ဘောင်ဒရီလမ်း ) ( ယခု ဓမ္မ​စေတီလမ်း​ဓမ္မစေတီလမ်း ) တွင် အိမ်ဝယ်​နေသည်ဟုအိမ်ဝယ်နေသည်ဟု ​ရေး​သား​ထား​လေသည်။ရေးသားထားလေသည်။) ဆင်ဖြူမရှင်နှင့်​ဆင်ဖြူမရှင်နှင့် အတူ​နေ​သောအတူနေသော သမီး​တော်သမီးတော် အြကီး​အြကီး စုဖုရား​ကြီး​သည်စုဖုရားကြီးသည် မယ်​တော်ထံမှမယ်တော်ထံမှ ခွင့်​ပြုချက်ဖြင့်​ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် အထက်မြန်မာနိုင်ငံ ပြန်ကြွ၍ မင်း​ကွန်း​တွင်မင်းကွန်းတွင် သီလရှင်ဝတ်၍ ​နေထိုင်ရာနေထိုင်ရာ မင်း​ကွန်း​တွင်မင်းကွန်းတွင် ဆင်ဖြူမရှင် မိဖုရား​ကြီး​မိဖုရားကြီး နတ်ရွာစံပြီး​နတ်ရွာစံပြီး ​နောက်နောက် ( ၂ ) နှစ် အြကာ ၁၉၁၂ ခုနှစ်၊​ခုနှစ်၊ ​ဖေ​ဖော်ဝါရီလဖေဖော်ဝါရီလ ( ၂၅ ) ရက်​နေ့​တွင်ရက်နေ့တွင် ဘဝတစ်ပါး​သို့​ဘဝတစ်ပါးသို့ ​ပြောင်း​သွား​ခဲ့​လေသည်။ပြောင်းသွားခဲ့လေသည်။ ဆင်ဖြူမရှင် မိဖုရား​ကြီး​ကား​မိဖုရားကြီးကား ရန်ကုန်စံအိမ်​တော်တွင်ရန်ကုန်စံအိမ်တော်တွင် သက်​တော်သက်တော် ( ၇၈ ) အရွယ်၌ လူကြီး​လူကြီး ​ရောဂါဖြင့်​ရောဂါဖြင့် ၁၉၀၀ ပြည့်​နှစ်၊​ပြည့်နှစ်၊ ​ဖေ​ဖော်ဝါရီလဖေဖော်ဝါရီလ ( ၂၆ ) ရက်​နေ့​တွင်ရက်နေ့တွင် နတ်ရွာစံ​သောအခါနတ်ရွာစံသောအခါ သီ​ပေါမင်း​ကသီပေါမင်းက မယ်​တော်မယ်တော် ထား​ခဲ့​သည့်​ထားခဲ့သည့် ပစ္စည်း​များ​ကိုပစ္စည်းများကို ​တောင်း​ဆိုသည်။တောင်းဆိုသည်။ သူ့​တောင်း​ဆိုချက်ကိုသူ့တောင်းဆိုချက်ကို ဆိုင်ရာတို့​ကလည်း​ဆိုင်ရာတို့ကလည်း အသိအမှတ်ပြုကြသည်။ သို့​ရာတွင်သို့ရာတွင် ဆင်ဖြူမရှင်တွင် ​ကြွေး​မြီများ​ကြွေးမြီများ အများ​အြပား​ကျန်ရစ်ခဲ့​ပြီး​အများအြပားကျန်ရစ်ခဲ့ပြီး ဈာပနစရိတ်မှာလည်း​ဈာပနစရိတ်မှာလည်း ကြီး​လွန်း​လှသည်။ကြီးလွန်းလှသည်။ ထို့​ကြောင့်​ထို့ကြောင့် ​ကြွေး​မြီများ​ကြွေးမြီများ နုတ်လိုက်သည့်​အခါနုတ်လိုက်သည့်အခါ တွင် ဘာမှ မကျန်​တော့​ပေ။မကျန်တော့ပေ။
အဂင်္လိပ်အစိုးရက ဆင်ဖြူမရှင်၏ မသာတော်အတွက် စရိတ်ငွေ ( ၁၀၀၀ ) ထုတ်ပေးလေသည်။ အလောင်းတော်ကို ရန်ကုန်မှ မန္တလေးသို့ သင်္ဘောဖြင့် တင်ဆောင်သယ်ယူခဲ့သည်။
အဂင်္လိပ်အစိုး​ရက ဆင်ဖြူမရှင်၏ မသာ​တော်အတွက် စရိတ်​ငွေ ( ၁၀၀၀ ) ထုတ်​ပေး​လေသည်။ အ​လောင်း​တော်ကို ရန်ကုန်မှ မန္တ​လေး​သို့​ သ​င်္ဘောဖြင့်​ တင်​ဆောင်သယ်ယူခဲ့​သည်။
 
အလောင်းတော်ကို မန္တလေးမြို့သို့ ဆောင်ယူရာရန်ကုန်မြို့နေ မိတ်ဆွေ အပေါင်းတို့က အလောင်းတော်ကို ကြည်ညိုလေးမြတ်စွာ ပူဇော်ချီးမြှောက်ခြင်း၍ လမ်းခရီးတစ်လျှောက် ရပ်နားရန် လှပတင့်တယ်စွာ ကနားမဏ္ဍပ် ဆောက်လုပ်ပြီး အထူးထူးသော စားဖွယ်သောက်ဖွယ် အကျွေးအကမ်းအလှမ်း အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် တည်ခင်းကာ အလောင်းတော်ကို သင်္ဘောပေါ်သို့ ခြံရံ ပို့ဆောင်ကြသည်။ လမ်းခရီးတစ်လျှောက် အထောက်ထောက်ရပ်နား၍ မန္တလေးမြို့သို့ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၆၂ ခုနှစ်၊ တန်ဆောင်မုန်းလဆန်း ( ၁၂ ) ရက် ( ၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်၊ မေလ ၉ ရက် ) ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ မွန်းတည်ချိန် ဆိုက်ရောက်ခဲ့သည်။
အ​လောင်း​တော်ကို မန္တ​လေး​မြို့​သို့​ ​ဆောင်ယူရာရန်ကုန်မြို့​နေ မိတ်​ဆွေ အ​ပေါင်း​တို့​က အ​လောင်း​တော်ကို ကြည်ညို​လေး​မြတ်စွာ ပူ​ဇော်ချီး​မြှောက်ခြင်း​၍ လမ်း​ခရီး​တစ်​လျှောက် ရပ်နား​ရန် လှပတင့်​တယ်စွာ ကနား​မဏ္ဍပ် ​ဆောက်လုပ်ပြီး​ အထူး​ထူး​သော စား​ဖွယ်​သောက်ဖွယ် အ​ကျွေး​အကမ်း​အလှမ်း​ အမျိုး​မျိုး​တို့​ဖြင့်​ တည်ခင်း​ကာ အ​လောင်း​တော်ကို သ​င်္ဘော​ပေါ်သို့​ ခြံရံ ပို့​ဆောင်ကြသည်။ လမ်း​ခရီး​တစ်​လျှောက် အ​ထောက်​ထောက်ရပ်နား​၍ မန္တ​လေး​မြို့​သို့​ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၆၂ ခုနှစ်၊​ တန်​ဆောင်မုန်း​လဆန်း​ ( ၁၂ ) ရက် ( ၁၉၀၀ ပြည့်​နှစ်၊​ ​မေလ ၉ ရက် ) ဗုဒ္ဓဟူး​နေ့​ မွန်း​တည်ချိန် ဆိုက်​ရောက်ခဲ့​သည်။
ထို့နောက် အသင့်ပြုလုပ်ထားသော တန်ဆောင်းတော်၌ ခေတ္တရပ်တန့်ထားကာ ၎င်းကဆုန်လြပည့်ကျော် ( ၁ ) ရက် ( မေလ ၁၃ ရက် ) တနင်္ဂနွေနေ့ နံနက် ( ၉ ) နာရီ အချိန်တွင် အလောင်းတော်ကို သံလျင်းနှင့် တင်ဆောင်ပြီးလျင် ရှေးမြန်မာဧကရာဇ်မင်း အဆက်ဆက်တို့လက်ထက် ချီးမြောက်မြဲ အစဉ် ထုံးစံနှင့်အညီ ကြီးကျယ်ခမ်းနားစွာ စီစဉ်ကျင်းပလျက် တောင်ကျုံး ထိပ်လမ်းအတိုင်း ဆောင်ယူကာ တောင်မျက်နှာ အလယ်တံခါးမှ နန်းမြို့တွင်းသို့ ဝင်၍ နန်းမြို့တော်အတွင်း ရှိ မန္တလေးမြို့တည် ပဉ္စမသင်္ဂါယနာတင် မင်းတုန်းမင်း တရားကြီး၏ အုတ်နန်းပြသာဒ်တော်အနီး ဝယန္တာဩကိုးတွင် အနောက်မြောက်ထောင့်အရပ်တွင် အစိုးရမင်း ချီးမြောက်သည့် အမိန့်အရ အသင့်လုပ်ဆောင်ထားသော အုတ်ပြသာဒ်တော်အတွင်း သွင်းနှံဩင်္ဂိုလ်လိုက်လေသည်။
ထို့​နောက် အသင့်​ပြုလုပ်ထား​သော တန်​ဆောင်း​တော်၌ ​ခေတ္တရပ်တန့်​ထား​ကာ ၎င်းကဆုန်လြပည့်​ကျော် ( ၁ ) ရက် ( ​မေလ ၁၃ ရက် ) တနင်္ဂ​နွေ​နေ့​ နံနက် ( ၉ ) နာရီ အချိန်တွင် အ​လောင်း​တော်ကို သံလျင်း​နှင့်​ တင်​ဆောင်ပြီး​လျင် ​ရှေး​မြန်မာဧကရာဇ်မင်း​ အဆက်ဆက်တို့​လက်ထက် ချီး​မြောက်မြဲ အစဉ် ထုံး​စံနှင့်​အညီ ကြီး​ကျယ်ခမ်း​နား​စွာ စီစဉ်ကျင်း​ပလျက် ​တောင်ကျုံး​ ထိပ်လမ်း​အတိုင်း​ ​ဆောင်ယူကာ ​တောင်မျက်နှာ အလယ်တံခါး​မှ နန်း​မြို့​တွင်း​သို့​ ဝင်၍ နန်း​မြို့​တော်အတွင်း​ ရှိ မန္တ​လေး​မြို့​တည် ပဉ္စမသင်္ဂါယနာတင် မင်း​တုန်း​မင်း​ တရား​ကြီး​၏ အုတ်နန်း​ပြသာဒ်​တော်အနီး​ ဝယန္တာဩကိုး​တွင် အ​နောက်​မြောက်​ထောင့်​အရပ်တွင် အစိုး​ရမင်း​ ချီး​မြောက်သည့်​ အမိန့်​အရ အသင့်​လုပ်​ဆောင်ထား​သော အုတ်ပြသာဒ်​တော်အတွင်း​ သွင်း​နှံဩင်္ဂိုလ်လိုက်​လေသည်။
 
==ကိုးကား==
{{reflist}}
( က ) မောင်သန်းဆွေ ( ထားဝယ် ) ၊ ရတနာဂီရိနိဒါန်း<br>
( က ) ​မောင်သန်း​ဆွေ ( ထား​ဝယ် ) ၊​ ရတနာဂီရိနိဒါန်း​<br>
( ခ ) ​မောင်သန်း​ဆွေမောင်သန်းဆွေ ( ထား​ဝယ်ထားဝယ် ) ၊​ ကုန်း​ဘောင်ကုန်းဘောင် အလွန် ( ပထမအုပ် )<br>
( ဂ ) သန်းဝင်းလှိုင် ၊ ဥဩအောင်မြည်ကုန်းဘောင်တည်။
( ဂ ) သန်း​ဝင်း​လှိုင် ၊​ ဥဩ​အောင်မြည်ကုန်း​ဘောင်တည်။
 
{{ကုန်းဘောင်ခေတ်}}