ဧရာဝတီ လင်းပိုင်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ဧရာဝတီ လင်းပိုင်များကို ဧရာဝတီ မြစ်ထဲတွင်[[ဧရာဝတီမြစ်]]ထဲတွင် စတင်တွေ့ရှိခဲ့၍ တကမ္ဘာလုံးမှာရှိသော ရေချိုလင်းပိုင် အားလုံးကို စတွေ့သည့်သူက ဧရာဝတီ လင်းပိုင်ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့တာဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာတွေ့သော ငါးမျိုးစိတ်အသစ်တစ်ခု အနေနှင့် ကမ္ဘာတွင် မှတ်တမ်းပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ လက်ရှိ ဧရာဝတီမြစ်ထဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံ ငါးလုပ်ငန်းဌာနနှင့် World life conservation မှ ထိန်းသိမ်းထားသော အကောင် ၇၀ လောက်ရှိနေသည်။ မင်းကွန်း၊ မန္တလေးမြောက်ဘက်ရှိ မြင်ဇွန်းဆိုသော ရွာကလေးနားမှာ ရှေးနှစ်ပေါင်းများစွာက သူတို့၏ ဘိုး၊ ဘွား လက်ထက်ကတည်းက လင်းပိုင်များ၏ အကူအညီနှင့် ပူးပေါင်းပြီး ငါးဖမ်းလာခဲ့ကြသည်။

ဧရာဝတီ လင်းပိုင်များ ထိန်းသိမ်းရေးနားလည်မှု စာချွန်လွှာ (MOU)တစ်ရပ်ကို ၂၀၀၇-ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းတွင် ငါးလုပ်ငန်းဦးစီးဌာနနှင့် [[သားငှက်ထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့]] (WCS)တို့ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကာ ဧရာဝတီလင်းပိုင်များကျက်စားရာ [[မတ္တရာမြို့]]နယ် မြေစွန်းကျေးရွာ၌ အသိပညာပေးလုပ်ငန်းများ စတင် ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။ ထို့ပြင် ၂၀၀၇-ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ အတွင်း၌ မင်းကွန်းနှင့် [[ကျောက်မြောင်းမြို့]]အကြား ၇၂ ကီလိုမီတာကို ဧရာဝတီလင်းပိုင် ထိန်းသိမ်းဧရိယာအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ထို့အတူ ဧရာဝတီမြစ်အတွင်းရှိ ဧရာဝတီ လင်းပိုင်များ မြစ်အတွင်းဖြန့်ကျက် နေထိုင်မှုကို အပြည့်အဝသိရှိနိုင်ရန် ၂၀၀၂-ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလနှင့် ဒီဇင်ဘာလများက ပထမဆုံးအကြိမ် လေ့လာမှုပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဗန်းမော်နှင့် မင်းကွန်းကြား၌ လင်းပိုင် (၃၇) ကောင် တွေ့ခဲ့ကြောင်း၊ မှတ်တမ်းပြုနိုင်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၃-ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် မန္တလေးနှင့် ဗန်းမော်ကြား ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်း အတိုင်း အစုန်အဆန် လေ့လာမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ လင်းပိုင် (၅၉) ကောင်၊ ၂၀၀၄-ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် (၇၂) ကောင်ရှိကြောင်း မှတ်တမ်းများအရ သိရသည်။

ကမ္ဘာတွင် [[ဩစတြေးလျ]]တိုက် မြောက်ပိုင်း၊ နယူးဂီနီ၊[[နယူးဂီနီ]]၊ [[ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ]]၊ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်၊[[ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်]]၊ အိန္ဒိယအရှေ့ မြောက်ဒေသ၊[[အိန္ဒိယ]]အရှေ့မြောက်ဒေသ၊ [[ဂင်္ဂါမြစ်]]၊ [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]] မဟာခမ်မြစ်၊[[မဟာခမ်မြစ်]]၊ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]] ဗြဟ္မပုတ္တရမြစ်၊[[ဗြဟ္မပုတ္တရမြစ်]]၊ လာအိုနိုင်ငံ၊[[လာအိုနိုင်ငံ]]၊ [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]၊ [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ]]တို့ရှိ [[မဲခေါင်မြစ်]]ကြောင်း တစ်လျှောက်တို့ တွင်လည်း တွေ့ရသည်။ <ref>မြန်မာတိုင်း (အတွဲ ၂၂၊ အမှတ် ၄၃၂ (၁၈. ၉.၀၉)</ref>

ဧရာဝတီလင်းပိုင်တို့ကို တောင်အာရှနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတို့၏ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများတွင်၄င်း၊ မြစ်ကြီး (၃) စင်းဖြစ်သော မဲခေါင်မြစ်၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဧရာဝတီမြစ်နှင့်၊ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဘော် နီယိုကျွန်းရှိ[[ဘော်နီယိုကျွန်း]]ရှိ မဟာခမ်မြစ်တို့တွင်၄င်း တွေ့နိုင်ပါသည်။