နက္ခတ္တဗေဒ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

[[File:Crab Nebula.jpg|thumb|right|thumb|[[ဟပ်ဘယ် အာကာသ တယ်လီစကုပ်]]မှ ရိုက်ကူးထားသော [[ဂဏန်း နက်ဗျူလာ]] (Crab Nebula), [[စူပါနိုဗာ]]ကြယ်ပေါက်ကွဲမှု၏ အကြွင်းအကျန်များ]]

 

'''နက္ခတ္တဗေဒ''' ({{lang-en|astronomy}}) သည် [[ဂြိုဟ်]]များ၊ [[ကြယ်]]များ၊ [[ဂယ်လက်ဆီ]]များနှင့် အာကာသအတွင်းရှိ အခြားအရာဝတ္ထုများကို လေ့လာသော ပညာရပ်ဖြစ်သည်။ နက္ခတ္တဗေဒသည် ရှေးအကျဆုံးသော [[သိပ္ပံ]]ပညာရပ်များတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး သမိုင်းမတင်ခင်အချိန်ကပင် စတင်ခဲ့ကြသည်။

 

== ရှေးဟောင်းခေတ် နက္ခတ္တဗေဒ ==

ရှေးဟောင်းခေတ် နက္ခတ္တဗေဒ ပညာရှင်များမှာ ညဖက်တွင် လမ်းကြောင်းရှာရန်လိုအပ်သော ကုန်သည်များ နှင့် သင်္ဘောသားများတို့ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ လယ်သမားများအနေနှင့်လည်း စိုက်ပျိုးချိန်၊ ရိတ်သိမ်းချိန် နှင့် ရေကြီးမည့်အချိန်ကို အချို့သော နက္ခတ်တို့ ပေါ်ပေါက်လာမှုနှင့် သူတို့၏ ပုံသဏ္ဌန်ကို ကြည့်ရှုခြင်းဖြင့် ကြိုတင်ခန့်မှန်းရန်ကြသည်။ [[စတုန်းဟင်းချ်]] နှင့် မြောက်အမေရိက ရှေးဦးလူမျိုးစုတို့၏ ဆေးဝါးဘီးများ စသည်တို့ကို တည်ဆောက်သော ရှေးခေတ်လူတို့သည် ကောင်းကင်ကို ဘာသာရေး သို့ အထွတ်အမြတ်ထားသော အနေဖြင့် လေ့လာနိုင်သည်ဟု ယူဆရသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် သူတို့အနေဖြင့် လ၏သွားလာပုံ၊ နေ၏ ရာသီပေါ်မူတည်၍ မြောက်ဖက်နှင့် တောင်ဖက်ဆုံးနေရာ နှင့် အခြားအချက်အလက်များကို သူတို့၏ တည်ဆောက်မှုအတွက် လိုအပ်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။

 

ဂယ်လီလီယို၏ နောက်ပိုင်းတွင် လူတို့သည် တယ်လီစကုပ်များကို မကြာခဏ အသုံးပြုလာကြပြီး [[ယူရေးနပ်စ်ဂြိုဟ်]] နှင့် [[နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်]] အစရှိသော ဝေးကွာသော နေရာမှ အရာဝတ္ထုများကို တွေ့မြင်နိုင်လာသည်။ ထို့ပြင် ကြယ်တို့သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ နေနှင့် အရောင် နှင့် အရွယ်အစားမတူသော်လည်း မည်သို့တူညီပုံ နှင့် အခြားသော ဝေးကွာသော အရပ်မှာ အရာဝတ္ထုများဖြစ်သည့် [[နက်ဗျူလာ]] စသည်တို့ကို မြင်တွေ့နိုင်ခဲ့ကြသည်။

 

၂၀ ရာစုမှစ၍ နက္ခတ္တဗေဒပညာသည် အလွန်ပင် တိုးတက်လာခဲ့သည်။ အခုအခါတွင် အလွန်ကြီးမားသော တယ်လီစကုပ်များဖြစ်သည့် [[ဟပ်ဘယ် အာကာသ တယ်လီစကုပ်]] (Hubble Space Telescope) စသည်တို့ကို အသုံးပြု၍ မိုင်ပေါင်း [[ဘီလီယံ]]များစွာဝေးသော ဒေသမှ [[ကြယ်]]များနှင့် [[ဂယ်လက်ဆီ]]များကို ကြည့်ရှုနိုင်ပြီဖြစ်သည်။ ယခုအခါတွင် နက္ခတ္တဗေဒပညာရှင်တို့သည် ရေဒီယိုလှိုင်းနှင့် အိတ်စ်ရေး (x rays) တို့ကိုသုံး၍ ဧရာမ လှိုင်းထုတ်လွှင့်စက်များဖြင့် အရာဝတ္ထုများကို ကြည့်ရှုကြသည်။