ပရိုဆီမာ စင်တောရိ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
အရေးမကြီးNo edit summary |
အရေးမကြီး infobox |
||
စာကြောင်း ၁ -
{{Sky|14|29|42.9487|-|62|40|46.141|4.243}}
{{Starbox begin
| name=Proxima Centauri
}}
{{Starbox image
| image = [[File:New shot of Proxima Centauri, our nearest neighbour.jpg|250px]]
| caption = [[ဟပ်ဘယ် အာကာသ တယ်လီစကုပ်|Hubble]] မှ ရိုက်ယူထားသော အယ်လဖာ စင်တောရိ
}}
{{Starbox observe
| epoch=[[J2000.0]]
| equinox=[[J2000.0]] ([[International Celestial Reference System|ICRS]])
| constell = Centaurus
| pronounce = {{IPAc-en|ˈ|p|r|ɒ|k|s|ɪ|m|ə|_|s|ɛ|n|ˈ|t|ɔr|iː}}
| ra = {{RA|14|29|42.94853}}<ref name=hipparcos>{{cite journal|bibcode=2007A&A...474..653V|title=Validation of the new Hipparcos reduction|journal=Astronomy and Astrophysics|volume=474|issue=2|pages=653–664|author1=Van Leeuwen|first1=F.|year=2007|doi=10.1051/0004-6361:20078357|arxiv = 0708.1752 }}</ref>
| dec = {{DEC|−62|40|46.1631}}<ref name=hipparcos/>
| appmag_v = 11.13<ref name=jao2014>{{cite journal|last1=Jao|first1=Wei-Chun|last2=Henry|first2=Todd J.|last3=Subasavage|first3=John P.|last4=Winters|first4=Jennifer G.|last5=Gies|first5=Douglas R.|last6=Riedel|first6=Adric R.|last7=Ianna|first7=Philip A.|title=THE SOLAR NEIGHBORHOOD. XXXI. DISCOVERY OF AN UNUSUAL RED+WHITE DWARF BINARY AT ∼25 pc VIA ASTROMETRY AND UV IMAGING|journal=The Astronomical Journal|volume=147|issue=1|year=2014|pages=21|issn=0004-6256|doi=10.1088/0004-6256/147/1/21|bibcode=2014AJ....147...21J|arxiv = 1310.4746 }}</ref>
}}
{{Starbox character
| class=M6 Ve<ref name=aaa460_3_695/>
| appmag_1_passband = J
| appmag_1 = 5.357 ± 0.023<ref name=2mass>{{cite journal|bibcode=2003yCat.2246....0C|title=VizieR Online Data Catalog: 2MASS All-Sky Catalog of Point Sources (Cutri+ 2003)|journal=VizieR On-line Data Catalog: II/246. Originally published in: 2003yCat.2246....0C|volume=2246|pages=0|author1=Cutri|first1=R. M.|last2=Skrutskie|first2=M. F.|last3=Van Dyk|first3=S.|last4=Beichman|first4=C. A.|last5=Carpenter|first5=J. M.|last6=Chester|first6=T.|last7=Cambresy|first7=L.|last8=Evans|first8=T.|last9=Fowler|first9=J.|last10=Gizis|first10=J.|last11=Howard|first11=E.|last12=Huchra|first12=J.|last13=Jarrett|first13=T.|last14=Kopan|first14=E. L.|last15=Kirkpatrick|first15=J. D.|last16=Light|first16=R. M.|last17=Marsh|first17=K. A.|last18=McCallon|first18=H.|last19=Schneider|first19=S.|last20=Stiening|first20=R.|last21=Sykes|first21=M.|last22=Weinberg|first22=M.|last23=Wheaton|first23=W. A.|last24=Wheelock|first24=S.|last25=Zacarias|first25=N.|year=2003}}</ref>
| b-v=1.82<ref name=jao2014/>
| u-b=1.26<ref name=jao2014/>
| variable=Flare star
}}
{{Starbox astrometry
| radial_v={{nowrap|−22.4 ± 0.5}}<ref name=aaa460_3_695/>
| prop_mo_ra=−3775.75<ref name=hipparcos/>
| prop_mo_dec=765.54<ref name=hipparcos/>
| parallax=768.13
| p_error=1.04
| parallax_footnote=<ref name=jao2014/>
| absmag_v=15.60<ref name="apj118">{{cite journal
| author=Benedict
| title=Interferometric Astrometry of Proxima Centauri and Barnard's Star Using HUBBLE SPACE TELESCOPE Fine Guidance Sensor 3: Detection Limits for Substellar Companions
| journal=The Astronomical Journal
| date=1999 | volume=118 | issue=2 | pages=1086–1100
| doi=10.1086/300975
| bibcode=1999astro.ph..5318B |arxiv = astro-ph/9905318
| name-list-format=vanc
| author2=G. Fritz
| display-authors=2
| last3=Chappell
| first3=D. W.
| last4=Nelan
| first4=E.
| last5=Jefferys
| first5=W. H.
| last6=Van Altena
| first6=W.
| last7=Lee
| first7=J.
| last8=Cornell
| first8=D.
| last9=Shelus
| first9=P. J. }}</ref>
}}
{{Starbox detail
| age_gyr=4.85
| metal=<!-- assumed to be the same as Alpha Cen A/B -->
| mass={{nowrap|0.123 ± 0.006}}<ref name=aaa397 />
| radius={{nowrap|0.141 ± 0.007}}<ref name=aaa505_1_205 />
| rotation=83.5 days<ref>{{cite journal
| author=Benedict, G. F.
| title=Photometry of Proxima Centauri and Barnard's Star Using Hubble Space Telescope Fine Guidance Sensor 3: A Search for Periodic Variations
| journal=The Astronomical Journal
| date=1998 | volume=116 | issue=1 | pages=429–439
| doi=10.1086/300420
| bibcode=1998AJ....116..429B |arxiv = astro-ph/9806276
| name-list-format=vanc
| author2=McArthur, B.
| display-authors=2
| last3=Nelan
| first3=E.
| last4=Story
| first4=D.
| last5=Whipple
| first5=A. L.
| last6=Shelus
| first6=P. J.
| last7=Jefferys
| first7=W. H.
| last8=Hemenway
| first8=P. D.
| last9=Franz
| first9=Otto G. }}</ref>
| rotational_velocity={{nowrap|< 0.09}}<ref name=aaa460_3_695>{{cite journal
| last=Torres | first=C. A. O.
| title=Search for associations containing young stars (SACY). I. Sample and searching method
| journal=Astronomy and Astrophysics | volume=460 | issue=3
|date=December 2006 | pages=695–708
| doi=10.1051/0004-6361:20065602 | arxiv=astro-ph/0609258
| bibcode=2006A&A...460..695T
| display-authors=1
| last2=Quast
| first2=G. R.
| last3=Da Silva
| first3=L.
| last4=De La Reza
| first4=R.
| last5=Melo
| first5=C. H. F.
| last6=Sterzik
| first6=M. }}</ref>
| metal_fe=0.21<ref name=aaa519_A105 />
| luminosity_bolometric=0.0017
| luminosity_visual=0.00005
| temperature={{nowrap|3,042 ± 117}}<ref name=aaa397 />
| gravity={{nowrap|5.20 ± 0.23}}<ref name=aaa397 />
}}
{{Starbox catalog
| names = [[Bayer designation|Alpha Centauri C]], [[Catalog of Components of Double and Multiple Stars|CCDM]] J14396-6050C, [[General Catalogue of Trigonometric Parallaxes|GCTP]] 3278.00, [[Gliese-Jahreiss catalogue|GJ]] 551, [[Hipparcos catalogue|HIP]] 70890, [[Luyten Five-Tenths catalogue|LFT]] 1110, [[Luyten Half-Second catalogue|LHS]] 49, [[Luyten Proper-Motion catalogue|LPM]] 526, [[Luyten Two-Tenths catalogue|LTT]] 5721, [[New Luyten Two-Tenths catalogue|NLTT]] 37460, [[Variable star designation|V645 Centauri]]<ref name="SIMBAD">{{cite web
| url =http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=proxima%20centauri | work=SIMBAD
| title =SIMBAD query result: V* V645 Cen – Flare Star
| publisher =Centre de Données astronomiques de Strasbourg
| accessdate = August 11, 2008 }}—some of the data is located under "Measurements".</ref>
}}
{{Starbox reference
| Simbad = V645+Cen
| ARICNS = <!--Code-->
}}
{{Starbox end}}
[[File:Sol View from AlpCenA1.png|left|thumb|နေမင်းအား အယ်လဖာ စင်တောရိမှ မြင်ရပုံ]]
'''ပရိုဆီမာ စင်တောရိ''' ({{lang-en|Proxima Centauri}}; {{lang-la|''proxima''}}၊ လက်တင်ဘာသာဖြင့် ပရိုဆီမာဆိုသည်မှာ အနီးဆုံးဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်<ref>{{cite web
| url=http://www.jact.org/subjects/vocablist.htm
| title=Latin Resources
| publisher =Joint Association of Classical Teachers
| accessdate=July 15, 2007}}</ref>) ကြယ်သည် [[နေ]]မှ [[အလင်းနှစ်]] ၄.၂ ကွာဝေးပြီး စင်တောရပ် ကြယ်စုတန်းထဲမှ [[ကြယ်ပုနီ]] (red dwarf) ကြယ်တစ်စင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web | url=http://interstellar.jpl.nasa.gov/interstellar/probe/introduction/neighborhood.html | title=Our Local Galactic Neighborhood | publisher=NASA | date=February 8, 2000 | accessdate=March 22, 2013 }}</ref><ref>{{cite web | first=Paul | last=Glister | date=September 1, 2010 | url=http://www.centauri-dreams.org/?p=14203 | title=Into the Interstellar Void | publisher=Centauri Dreams | accessdate=March 22, 2013 }}</ref> ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင် စကောလူမျိုး နက္ခတ္တပညာရှင် Robert Innes ဆိုသူက ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ သာမန်မျက်စိဖြင့် ကြည့်ပါက များစွာမှိန်နေမည်ဖြစ်သော်လည်း ပရိုဆီမာ စင်တောရိသည် အနီးဆုံးကြယ်ဖြစ်သည်။ ပရိုဆီမာ စင်တောရိသည် သုံးပွင့်ဆိုင်ကြယ်စနစ်၏ ကြယ်တစ်စင်းဖြစ်နေပုံပေါ်သည်။ အဖော်ကြယ်နှစ်စင်းမှာ Alpha Centauri A နှင့် B တို့ဖြစ်ပြီး သူတို့၏ ပတ်လမ်းကြာမြင့်ချိန်မှာ နှစ်ပေါင်း (၅ဝဝဝဝဝ) ပိုမိုများပြားသည်။
ပရိုဆီမာ စင်တောရိကြယ်၏ အချင်းကို တိုက်ရိုက်တိုင်းတာနိုင်သောကြောင့် နေ၏ ခုနှစ်ပုံတစ်ပုံရှိသည်ဟု သိရသည်။ ထုထည်မှာ နေ၏ ၈ ပုံ ၁ ပုံရှိကာ ပျမ်းမျှသိပ်သည်းဆမှာ နေ၏ အဆ ၄ဝ ဖြစ်သည်။ ယင်းသည် တောက်ပမှု နည်းပါးသော်လည်း သံလိုက်လှုပ်ရှားမှုများကြောင့် တခါတလေ ပိုမိုတောက်ပလာသည်။<ref name=apj612>{{cite journal
| last=Christian | first=D. J. |author2=Mathioudakis, M. |author3=Bloomfield, D. S. |author4=Dupuis, J. |author5= Keenan, F. P. | title=A Detailed Study of Opacity in the Upper Atmosphere of Proxima Centauri | journal=The Astrophysical Journal | date=2004 | volume=612 | issue=2 | pages=1140–1146 | doi=10.1086/422803 | bibcode=2004ApJ...612.1140C }}</ref> [[စွမ်းအင်]] ထုတ်လွှတ်မှုနည်းပါးသောကြောင့် ပရိုဆီမာ စင်တောရိကြယ်၏ သက်တမ်းသည် နောင်နှစ်ပေါင်း ၄ [[ထရီလီယံ]]ခန့် ရှည်ကြာမည်ဖြစ်သည်။ သို့မဟုတ် ယခုလက်ရှိ[[စကြာဝဠာ]]၏ သက်တမ်းထက် အဆပေါင်း (၃ဝဝ) ဖြစ်သည်။<ref name="NASA">{{cite journal | author=Dunkley, J.
| title = Five-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Observations: Data Processing, Sky Maps, and Basic Results
| doi=10.1088/0067-0049/180/2/306
| date=2009
| journal=The Astrophysical Journal Supplement Series
| volume=180
| issue=2
| pages=306–329
| arxiv =0803.0586
| display-authors=1
| last2=Komatsu
| first2=E.
| last3=Nolta
| first3=M. R.
| last4=Spergel
| first4=D. N.
| last5=Larson
| first5=D.
| last6=Hinshaw
| first6=G.
| last7=Page
| first7=L.
| last8=Bennett
| first8=C. L.
| last9=Gold
| first9=B.
|bibcode = 2009ApJS..180..306D }}</ref>
ပရိုဆီမာ စင်တောရိအနားမှ လှည့်ပတ်နေသော[[ဂြိုဟ်]]များအား ရှာဖွေရာတွင် အောင်မြင်မှု မရရှိခဲ့ပေ။ ထိုသို့လေ့လာရန် သိပ္ပံ ပစ္စည်းကိရိယာအသစ်များ လိုအပ်ပေလိမ့်မည်။ ပရိုဆီမာ စင်တောရိသည် ကြယ်ပုနီဖြစ်သောကြောင့် အနီးအနားတွင်လှည့်ပတ်မည့် [[သက်ရှိ]]များရှင်သန်နိုင်သည့်ဂြိုဟ်မှာ အငြင်းပွားစရာ ဖြစ်သည်။ သို့စေကာမူ ကြယ်၏အကွာအဝေးသည် [[ကမ္ဘာ]]နှင့်နီးကပ်သောကြောင့် ကြယ်တာရာခရီးသွားရန် အဆိုပြုခံထားရပါသည်။
Line ၁၇ ⟶ ၁၇၆:
ပရိုဆီမာ စင်တောရိသည် ကြယ်ပုနီကြယ်တစ်စင်းဖြစ်သည်။ ယင်းသည် M-type ကြယ်အမျိုးအစားအဖြစ် ကျဆုံးသွားပေမည်။ မျက်လုံးမှ မြင်နိုင်သော အလင်းတန်းမှာ
နေမင်း၏ ဝ.ဝဝ၅၆ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိပါသည်။ ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းထက်ပိုသော ဖြာထွက်စွမ်းအင်မှာ [[အနီအောက်ရောင်ခြည်]] အလင်းအလျားတွင် ဖြစ်သည်။
ပရိုဆီမာ စင်တောရိကြယ်၏ထုထည် သေးငယ်မှုကြောင့် နေမင်းနှင့်မတူကာ [[ဟိုက်ဒရိုဂျင်]]လောင်စာမှာ ၁ဝ ရာခိုင်နှုန်းကိုသာ ထောက်ပံ့ပေးသည်။ ကြယ်၏မျက်နှာပြင်အပူချိန်မှာ ၂၇ [[မီလီယံ]] ကေဗင်နီးပါးခန့် ပူပြင်းသည်။ ၂ဝဝ၂ ခုနှစ်တွင် အလွန်ကြီးမားသော တယ်လီစကုပ်များဖြင့် လေ့လာချက်အရ ပရိုဆီမာ စင်တောရိသည် နေမင်း၏ ထုထည် ၇ ပုံ ၁ ပုံရှိပြီး [[ဂျူပီတာဂြိုဟ်]]ထက် ၁.၅ ဆကြီးမားသည်။ အခြားသော ကြယ်ပုနီများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ပရိုဆီမာ စင်တောရိကြယ်သည် ၄.၈၅×၁ဝ<sup>၉</sup> နှစ်ရှိသည်ဟု ခန်းမှန်းတွက်ချက်ထားသည်။ ကြယ်ပုနီတစ်စင်းဖြစ်သော ပရိုဆီမာ စင်တောရိကြယ်သည် နောက်ထပ်နှစ်ပေါင်း ၄ ထရီလီယံခန့် သက်တမ်းရှည်ကြာမည်ဖြစ်သည်။ ဟိုက်ဒရိုဖျူးရှင်းကြောင့် [[ဟီလီယမ်]]အချိုးအဆသည် တိုးပွားလာပြီး ကြယ်သည် ပိုမိုသေးငယ်ကာ ပိုမိုပူပြင်းလာမည်ဖြစ်သည်။ ပရိုဆီမာ စင်တောရိကြယ်သည် တဖြည်းဖြည်းနှင့် အနီရောင်မှ အပြာရောင်ကြယ်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားမည်။ ထိုကာလ၏အဆုံးသတ်သို့ရောက်ရှိပါက ကြယ်သည် ပိုမိုထင်ရှားစွာ တောက်ပလာပါလိမ့်မည်။ နေမင်း၏တောက်ပမှု ၂.၅ ရာခိုင်နှုန်းသို့ ရောက်ရှိလာမည်ဖြစ်သည်။ အနီးအနားမှ အရာဝတ္ထုများအား နောက်ထပ်နှစ်ပေါင်း [[ဘီလီယံ]]များစွာ အပူဓါတ် ပေးစွမ်းနေပါလိမ့်မည်။ ပရိုဆီမာ စင်တောရိကြယ်သည် [[ကြယ်ဖြူပု]]အဖြစ် (နေကဲ့သို့ ကြယ်နီကြီးအဖြစ် အဆုံးသတ်မသွားဘဲ) နောက်ဆုံးစွမ်းအင်ကျန်ရှိသည်အထိ တဖြည်းဖြည်းလောင်ကျွမ်းနေပါလိမ့်မည်။
==ကြယ်တာရာ ခရီး==
[[File:Alpha centauri size.png|200px|thumb|left|အရွယ်အစား နှိုင်းယှဉ်ချက် နေ အယ်လဖာစင်တောရိအေ စင်တောရိဘီ ပရိုဆီမာ စင်တောရိ (ဝဲယာမှ)]]
ပရိုဆီမာ စင်တောရိအား အာကာသခရီးသွားခြင်းပြုလုပ်ရန် ဖြစ်နိုင်သည်ဟု အကြံပေးခဲ့ကြသည်။ ကြယ်၏ ကမ္ဘာမြေဆီ ရွေ့လျားနှုန်းမှာ တစ်စက္ကန့်လျင် ၂၁.၇ [[ကီလိုမီတာ]] ဖြစ်သည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ နှစ်ပေါင်း (၂၆၇ဝဝ) ကြာပြီးလျင် ပရိုဆီမာ စင်တောရိသည် [[အလင်းနှစ်]] ၃.၁၁ အကွာသို့ နီးကပ်လာမည်ဖြစ်ပါသည်။<ref name=aaa379>{{cite journal
| last=García-Sánchez | first=J. |author2=Weissman, P. R. |author3=Preston, R. A. |author4=Jones, D. L. |author5=Lestrade, J.-F. |author6=Latham, D. W. |author7=Stefanik, R. P. |author8= Paredes, J. M. | title=Stellar encounters with the solar system | journal=Astronomy and Astrophysics | date=2001 | volume=379 | issue=2 | pages=634–659 | doi=10.1051/0004-6361:20011330 | bibcode=2001A&A...379..634G }}</ref> ထို့နောက် ယင်းသည် အဝေးသို့ စတင်ရွေ့လျားပါလိမ့်မည်။ နူကလိယားစွမ်းအားမဟုတ်သော တွန်းအားကို အသုံးပြုပါက ပရိုဆီမာ စင်တောရိကြယ်အနားမှ လှည့်ပတ်လျက်ရှိသောဂြိုလ်သို့ရောက်ရှိရန် နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်လိမ့်မည်ဖြစ်သည်။ ဥပမာဆိုရသော် [[ဗွိုင်ယေဂျာ ၁ အာကာသယာဉ်|ဗွိုင်ယေဂျာ ၁]] သည် နေနှင့်နှိုင်းယှဉ်ကာ တစ်စက္ကန့်လျင် ၁၇.ဝ၄၃ ကီလိုမီတာနှုန်း (တစ်နာရီလျင် မိုင်ပေါင်း ၃၈၁၂ဝ) ခရီးသွားသည်။ ထိုအာကာသယာဉ်သည် ကြယ်လားရာအတိုင်း ခရီးသွားမည်ဆိုပါက နှစ်ပေါင်း (၇၃၇၇၅) နှစ်ကြာလျင် ပရိုဆီမာ စင်တောရိကြယ်သို့ ရောက်ပါလိမ့်မည်။ နယူးကလိယား တွန်းအားမြင့်လောင်စာဖြင့် မောင်းနှင်သော အာကာယာဉ်များဆိုပါက [[ရာစုနှစ်]]တစ်ခုအတွင်း ပရိုဆီမာ စင်တောရိကြယ်သို့ ရောက်ရှိကောင်း ရောက်ရှိနိုင်ပါသည်။ နောင်ရာစုနှစ်မှစတင်ကာ ပရောဂျက် အိုရိုင်ယွန် ပရောဂျက် လွန်းရှော့စသည့် စီမံကိန်းများ စတင်ပါလိမ့်မည်။<ref | |author2=Beaulieu, M. |author3=Dembia, F. J. |author4=Kerstiens, J. |author5=Kramer, D. L. |author6=West, J. R. |author7= Zito, J. A.
| date=1988
| url=http://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19890007533_1989007533.pdf
|format=PDF| title=Project Longshot, an Unmanned Probe to Alpha Centauri
| work=NASA-CR-184718 | publisher=U. S. Naval Academy
| accessdate=June 13, 2008 }}</ref> ပရိုဆီမာ စင်တောရိကြယ်မှ နေမင်းအားကြည့်မည်ဆိုပါက Cassiopeia [[ကြယ်အုပ်စု|ကြယ်စုတန်း]]ထဲတွင် နေမင်းသည် ဝ.၄ ထုထည်ရှိသော ကြယ်တစ်စင်းအဖြစ် မြင်ရမည်ဖြစ်သည်။
==အခြား ကြည့်ရန်==
* [[ဧရာမ ကြယ်နီ]]
* [[အယ်လဖာ စင်တောရိ]]
*[[အိသာ ကရိနီ]]
==ကိုးကား==
{{Reflist|colwidth=30em|refs=
<ref name=aaa397>{{citation | display-authors=1 | last1=Ségransan | first1=D. | last2=Kervella | first2=P. | last3=Forveille | first3=T. | last4=Queloz | first4=D. | title=First radius measurements of very low mass stars with the VLTI | journal=Astronomy and Astrophysics | date=2003 | volume=397 | issue=3 | pages=L5–L8 | doi=10.1051/0004-6361:20021714 | bibcode=2003A&A...397L...5S |arxiv = astro-ph/0211647 }}</ref>
<ref name=aaa505_1_205>{{citation | display-authors=1 | last1=Demory | first1=B.-O. | last2=Ségransan | first2=D. | last3=Forveille | first3=T. | last4=Queloz | first4=D. | last5=Beuzit | first5=J.-L. | last6=Delfosse | first6=X. | last7=Di Folco | first7=E. | last8=Kervella | first8=P. | last9=Le Bouquin | first9=J.-B. |date=October 2009 | title=Mass-radius relation of low and very low-mass stars revisited with the VLTI | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=505 | issue=1 | pages=205–215 | doi=10.1051/0004-6361/200911976 | bibcode=2009A&A...505..205D |arxiv = 0906.0602 }}</ref>
<ref name=aaa519_A105>{{citation | last1=Schlaufman | first1=K. C. | last2=Laughlin | first2=G. | title=A {{Sic|hide=y|physically|-}}motivated photometric calibration of M dwarf metallicity | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=519 | date=September 2010 | doi=10.1051/0004-6361/201015016 | bibcode=2010A&A...519A.105S |arxiv = 1006.2850 | pages=A105}}</ref>
}}
==ပြင်ပ လင့်ခ်များ==
| |||