ပထမ ဘိန်းစစ်ပွဲ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

No edit summary
စာကြောင်း ၂၇ -
== နောက်ခံသမိုင်း ==
===ချင်းမင်းဆက်၏ တံခါးပိတ်မူဝါဒ ===
တရုတ်ပြည်သည် သမိုင်းအကြောင်းကြောင့် ရှေးခေတ်ရှေးအခါမှစ၍ မိမိကိုယ်ကို ကမ္ဘာ့ဇာတ်ခုံ၏ အလယ်ဗဟိုအဖြစ် ယူဆကာ အခြားနိုင်ငံများအား မိမိလောက် ယဉ်ကျေးမှု မတိုးတက်ဟု ရှုမြင်ထားသည်။ အထူးသဖြင့် အနောက်တိုင်း နိုင်ငံများအကြောင်း သိရှိနားလည်မှု မလုံလောက်ပေ။ မင်မင်းဆက် (明朝) နှောင်းပိုင်း ချင်း (မန်ချူး) မင်းဆက် (清朝) ခေတ်ဦးပိုင်းတွင် တရုတ်ပြည်သို့ သွားရောက်ကာ ကုန်သွယ်ကြသည့် ဥရောပသား တနေ့တခြား များပြားလာသည်။ သို့သော်လည်း [[ခန်းရှီး (ဧကရာဇ်)|ခန်းရှီးဧကရာဇ်]] (康熙) လက်ထက်မှစ၍ ကုန်သွယ်ရေးကို အလေးမထားပဲ တံခါးပိတ်ဝါဒကို ကျင်းသုံးခဲ့ပြီး နိုင်ငံခြားကုန်သည်များ ကွမ်တုန်တွင်သာကွမ်တုန်း (廣東) တွင်သာ အရောင်းအဝယ် လုပ်ခွင့်ပြုသည်။<ref>参见词条:[[市舶司]]</ref>
 
၁၇၅၇ ခုနှစ်တွင် ကျန်းဆူး (江蘇; 江)၊ ကျဲ့ကျန်း (浙江; 浙)၊ ဖူကျန့် (福建; 閩) အကောက်ခွန်ဌာန သုံးခုကို ပိတ်လိုက်ကာ ကွမ်ကျိုး (廣州; 粵) ဆိပ်ကမ်း တစ်ခုတည်းတွင်သာ ကုန်စည်တင်ချခွင့် ပြုသည်။ ၁၇၅၉ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံခြားသားများ တရုတ်ပြည်သို့ လာရောက် ကုန်သွယ်ခြင်းကို တဆင့်တိုး ကန့်သတ်လာသည်။ လက်နက်၊[[လက်နက်]]၊ ဆန်၊[[ဆန်]]၊ ကန့်၊[[ကန့်]]၊ သံထည်များအား ပြည်ပသို့ မတင်ပို့ရဟု တားမြစ်ထားပြီး ပိုးထည်ပစ္စည်းများ၏ တင်ပို့မှု အရေအတွက်ကို ကန့်သတ်ထားသည်။
 
[[File:英國在印度的鴉片儲存庫.PNG|left|thumb|250px|ဗြိတိသျှတို့ အိန္ဒိယတွင် သိုလှောင်ထားသော ဘိန်းများ]]
၁၇၅၉ ခုနှစ်တွင် [[ဗြိတိသျှ အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီ]]၏ ကိုယ်စားလှယ် ဂျိမ်းစ် ဖလင့် ([[:en:James Flint (merchant)|James Flint]]) က ဗြိတိသျှသင်္ဘောများအား ဦးဆောင်ကာ ထျန်းကျင်းသို့တက်ပြီးထျန်းကျင်း ချဲန်လုန်ဧကရာဇ်ထံ(天津) သို့တက်ပြီး ချဲန်လုန် (乾隆) ဧကရာဇ်ထံ တိုင်စာသွင်းသည်။ ကွမ်ကျိုး အကောက်ခွန် အရာရှိများက နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များအား ငွေညှစ်သည်ဟု တိုင်တန်းကာ မန်ချူးအစိုးရမှ ဆိပ်ကမ်းများ ပိုမိုဖွင့်လှစ်ပေးဖို့ တောင်းဆိုသည်။ ချဲန်လုန်ဧကရာဇ်က ဗြိတိသျှတို့ ဤသို့ အဆင့်ကျော် တိုင်တန်းခြင်းသည် မန်ချူးအစိုးရအား သိက္ခာချရာကျသည်ဟု ယူဆကာ အမျက်တော်ရှပြီး ဂျိမ်းစ် ဖလင့်အား နှင်ထုတ်ရန်တရုတ်ပြည်မှ ထွက်ခွာရန် အမိန့်ချသည်။ပြည်နှင်ဒဏ်ချမှတ်သည်။
 
၁၇၆၀ ခုနှစ်တွင် ကွမ်ကျိုးရှိ သွင်းကုန်ပို့ကုန် တစ်ဦးတည်း မူပိုင်ခွင့်ရှိသည့် ‘ကုန်းဟန်’ (公行) ကို ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ကာ နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များအပေါ် ကန့်သတ်မှု ပိုမိုတင်းကြပ်လာသည်။ နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ မှူးကြီးမတ်ရာများနှင့် တိုက်ရိုက် ထိတွေ့ခွင့်ထိတွေ့ ဆက်ဆံခွင့် မပြုပေ။ နိုင်ငံခြားသား ကုန်သည်များ တရုတ်အရာရှိများအား ဆက်သွယ်လိုလျှင် ကုန်းဟန်မှ တဆင့် ဆက်သွယ်ရမည်ဟု သတ်မှတ်သည်။<ref>[http://finance.sina.com.cn/g/20051225/11052226076.shtml 新浪財經網]</ref> ဤကဲ့သို့သော ရှေးရိုးစွဲအမြင်နှင့် တံခါးပိတ်ဝါဒသည် တရုတ်နှင့် ဗြိတိသျှအကြား ပဋိပက္ခဖြစ်ရသည့် အကြောင်းအရင်းပင် ဖြစ်သည်။
 
=== နှစ်နိုင်ငံ ကုန်သွယ်ရေး မညီမျှခြင်း ===
ဗြိတိန်တွင် [[စက်မှုတော်လှန်ရေး]] ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ထုတ်လုပ်သည့် ကုန်ပစ္စည်းများအား တင်ပို့နိုင်မည့် ကြီးမားသည့် ဈေးကွက် လိုအပ်လာသည်။ တရုတ်တွင် လူဦးရေများသောကြောင့် ဗြိတိသျှကုန်သည်များ အမြောက်အမြား တင်ပို့နိုင်သည့် ဈေးကွက်ဖြစ်နေသည်။ တရုတ်ပြည်မှ ထွက်ရှိသော [[လက်ဖက်ခြောက်]]၊ [[ပိုးထည်ပစ္စည်း|ပိုးထည်]]၊ [[ကြွေထည်ပစ္စည်း|ကြွေထည်]]စသည့် ဇိမ်ခံပစ္စည်းများသည် ဥရောပဈေးကွက်တွင် လူကြိုက်များသော​ကြောင့် ဗြိတိသျှတို့က တရုတ်ပြည်မှ ကုန်သွယ်ရေးဖွင့်လှစ်ပေးနိုင်ရန် မျှော်လင့်သည်။ သို့သော်လည်း ဗြိတိန်ထုတ် သိုးမွေး၊ နိုင်လွန်စသည့် ကုန်ပစ္စည်းများကို တရုတ်တို့က မနှစ်ခြိုက်ကြပေ။ ချန်လုန်ဧကရာဇ်ကချဲန်လုန်ဧကရာဇ်က တရုတ်ပြည်တွင် အစစအရာရာ ဖူလုံသည့်အတွက် ဗြိတိန်တို့နှင့် ကုန်သွယ်ရန် မလိုအပ်ဟု ယူဆထားသဖြင့် ဗြိတိန်အဖို့ များပြားသည့် ကုန်သွယ်မှု လိုငွေပြလာသည်။
 
ထိုစဉ်အခါက ဗြိတိန်တွင် ရွှေကို အခြေခံထားသည့် ငွေကြေးစနစ်ကို ကျင့်သုံးပြီး တရုတ်ပြီးတွင်မူတရုတ်ပြည်တွင်မူ ငွေသားကိုငွေသားစစ်စစ်ဖြင့် သွန်းလုပ်သည့် ဒင်္ဂါးကို အသုံးပြုသည်။ တရုတ်ပြည်အတွင်း ရောင်းဝယ်ရာ၌ ငွေဒင်္ဂါးဖြင့် တွက်ချက်သဖြင့် ဗြိတိသျှကုန်သည်များအဖို့ တရုတ်နှင့် ကုန်သွယ်နိုင်ရန် ဥရောပမှ ငွေသားများကို ဝယ်ယူရသည်။ ဤသို့ ရွှေသားနှင့် ငွေသား ရောင်းတလှည့် ဝယ်တလှည့် လုပ်ရသည့်အတွက် ဗြိတိသျှတို့၏ အကျိုးအမြတ်ကို ထိပါးစေသည်။ အခွန်နှုန်းအပိုင်းတွင် ဗြိတိသျှကုန်သည်များ တရုတ်သို့ တင်ပို့သည့် ကုန်ပစ္စည်းများအတွက် အကောက်ခွန် ၂၀ % ပေးဆောင်ရသောကြောင့် ဗြိတိန်တို့က မ​ကျေမနပ် ဖြစ်ခဲ့သည်။
 
=== ဆက်ဆံရေး တင်းမာလာခြင်း ===
[[File:George Earl Macartney.jpg|thumb|right|ဂျော့ဂ်ျ မက္ကားနီ]]
၁၇၉၃ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှသံအမတ် ဂျော့ဂ်ျ မက္ကားနီ (George Macartney) တရုတ်ပြည်သို့ ရောက်လာသည်။ မန်ချူးအစိုးရက မက္ကားနီသည် ချန်လုန်ဧကရာဇ်၏ချဲန်လုန်ဧကရာဇ်၏ မွေးနေ့တွင် ကောင်းချီးပေးရန် ရောက်လာခြင်းဖြစ်သည်ဟု ထင်မှတ်နေသည်။ မက္ကားနီက ဧကရာဇ်အား သွားရောက်တွေ့ဆုံရာတွင် တရုတ်၏ နန်းတွင်းအစဉ်အလာကဲ့သို့ ဒူး ၃ ကြိမ်ထောက်၊ ဦး ၉ ကြိမ်ညွတ်ကာကြိမ်ညွှတ် (三跪九叩) ကာ အရိုအသေပေးရန် ဝံလေးနေသည်။ အခြေအတင် ဆွေးနွေးပြီးနောက် မက္ကားနီက ဗြိတိသျှတို့ ဘုရင်အား ခစားရာတွင် ပြုကျင့်သည့်အတိုင်း ဒူးတဖက်ထောက် အရိုအသေပြုရန် သဘောတူခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ချန်လုန်ဧကရာဇ်ချဲန်လုန်ဧကရာဇ် အလိုတော်မကျသေး၍ ဗြိတိသျှ သံတမန်များအား မတွေ့ခဲ့ပေ။ မက္ကားနီက တင်ပြသည့် ဆိပ်ကမ်းဖွင့်လှစ်ပေးရန်၊ အခွန်လျော့ချရန်အခွန်လျှော့ချရန် တောင်းဆိုချက်များကို တရုတ်တို့၏ စနစ်နှင့် မညီညွတ်ဟု အကြောင်းပြကာ ငြင်းပယ်လိုက်သည်။
 
၁၈၁၆ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှ သံအမတ် ဝီလီယမ် အမ္မတ်စ် (William Amherst) တရုတ်ပြည်သို့ ရောက်လာပြန်သည်။ အမ္မတ်စ်သည်လည်း မက္ကားနီနည်းတူ ဒူးထောက်ဦးညွတ်ဒူးထောက်ဦးညွှတ် အရိုအသေပြုရန် ငြင်းဆိုခဲ့သဖြင့် ကျားချင့်ဧကရာဇ်အားကျားချင့်ဧကရာဇ် (嘉慶) အား တွေ့ခွင့်မရခဲ့ပေ။
 
၁၈၃၃ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှဘုရင်က အထက်လွှတ်တော်အမတ် ရေတပ်ဗိုလ်မှူးကြီး ဝီလီယမ် နေပီယာ (William John Napier) အား တရုတ်သို့ စေလွှတ်ကာ ကုန်သွယ်ရေး အရေးကိစ္စများကို ကြီးကြပ်စေသည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ နှစ်ဘက်ဆက်ဆံရေးမှာ တရုတ်နှင့် အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီအကြား ဆက်ဆံရေးမှ ဗြိတိသျှအစိုးရနှင့် ဆက်ဆံရေးအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားသည်။ ၁၈၃၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် နေပီယာသည် မန်ချူးအစိုးရ၏ သတ်မှတ်ချက်များနှင့် ဖီလာဆန့်ကျင်စွာ [[မကာအို]]မှ ကွမ်ကျိုးသို့ ခွင့်ပြုချက်မယူပဲ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ လျန်ကွမ်နယ်စား (兩廣總督) လူခွန်းက နေပီယာအား ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးပြီး ဗြိတိသျှတို့နှင့် ကုန်သွယ်မှုရပ်ဆိုင်းမည်ဟု ကြိမ်းဝါးလေသည်။ နေပီယာက လူငှားပြီး ကွမ်ကျိုးမြို့အနှံ့ ပိုစတာကပ်ကာ လူခွန်းအား အပြစ်တင်သည်။ စက်တင်ဘာ ၂ ရက်နေ့တွင် လူခွန်းက ဗြိတိသျှတို့နှင့် ကုန်သွယ်မှု အားလုံးရပ်ဆိုင်းရန် အမိန့်ချပြီး စစ်သားများ စေလွှတ်ကာ ဗြိတိသျှကုန်သည်များရုံးကို ဝိုင်းရံသည်။ ဤသို့ဖြင့် တရုတ်နှင့် ဗြိတိသျှအကြား ဆက်ဆံရေး တင်းမာလာခဲ့သည်။