သိပ္ပံမောင်ဝ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

အရေးမကြီး ဝ၊ မောင် (သိပ္ပံ) စာမျက်နှာကို သိပ္ပံမောင်ဝ သို့ Ninjastrikersက ရွှေ့ခဲ့သည်: WP:PSEUDONYM
အရေးမကြီး cleanup
စာကြောင်း ၁၇ -
| alma_mater = [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]]
}}
'''သိပ္ပံမောင်ဝ''' သည် မြန်မာလူမျိုး စာရေးဆရာတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ''[[ခေတ်စမ်းစာပေ]]'' ကို ရှေ့တန်းမှ မား⁠မားမတ်မတ် ရပ်လျက် ပြုစု ပျိုးထောင်ခဲ့သူများတွင် တစ်ဦးဖြစ်သည်။ အမည်ရင်း ဦးစိန်တင်၊ ဘီအေ၊ အိုင်-စီ-အက်စ် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book|title=စာဆိုတော်များ အတ္ထုပ္ပတ္တိ|publisher=ပညာရွှေတောင် စာအုပ်တိုက်|date=ဧပြီ ၂ဝ⁠ဝ၃|edition=ပထမ အကြိမ်}}</ref><ref>{{cite book|title= နှစ်ဆယ် ရာစု မြန်မာ စာရေး ဆရာ များနှင့် စာစု စာရင်း|author=ပြန်ကြားရေးနှင့် ပြည်သူ့ ဆက်ဆံရေး ဦးစီး ဌာန (ရုံးချုပ်) စာတည်း အဖွဲ့}}</ref><ref>{{cite book|author=မောင်သုတ အမည်ခံ ဗိုလ်မှူး ဘသောင်း (မဟာ ဝိဇ္ဇာ၊ ရွှေတံဆိပ်ရ)|author2=ဦးခင်အေး (မောင်ခင်မင်၊ ဓနုဖြူ) ပါမောက္ခ၊ မြန်မာစာ ဌာန၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်|edition=ပဉ္စမအကြိမ်|date=၁၊ ဩဂုတ်၊ ၂ဝ⁠ဝ၂|publisher=ရာပြည့် စာအုပ်တိုက်}}</ref><ref>{{cite journal|journal=မြဝတီ မဂ္ဂဇင်း|volume=အတွဲ ၅၊ အမှတ် ၆|author=မင်းသုဝဏ်|title=သိပ္ပံမောင်ဝ ခေါ် ဦးစိန်တင် ဘီ-အေ၊ အိုင်-စီ-အက်စ်}}</ref><ref>{{cite book|title=ကဗျာဗန္ဓသာရကျမ်း|page=၅၇}}</ref>
 
== ငယ်ဘဝ ==
ဦးစိန်တင်သည် [[မော်လမြိုင်မြို့]] မုပွန် နတ်ကျွန်းရပ်တွင် အဖ ဦးအုန်းရွှေ၊ အမိ ဒေါ်သစ်တို့မှ ဖွားမြင်သူ ဖြစ်သည်။ ငယ်စဉ်ကပင် မိခင်ဆုံးသဖြင့် အဖွားနှင့် ကြီးဒေါ်တို့လက်တွင်ကြီးပြင်းခဲ့ရသည်။ ငယ်စဉ်ကပင် မြန်မာစာပေပိဋကတ် ကျမ်းဂန်တို့တွင် များစွာပင် ကျွမ်းကျင် လှပေသော အဘိုးဖြစ်သူ ဦးလူကလေး၏ ပြောကြား ဆုံးမရာ ဝတ္ထု၊ ပုံပြင်၊ ရာဇဝင် အစ ရှိသည်တို့ကို ကောင်းစွာနာယူ ကျက်မှတ်ခဲ့ရသဖြင့် မြန်မာဘက်ဆိုင်ရာ အဖြာဖြာသော ပညာရပ်တို့၌ အခြေအမြစ် ကောင်းစွာ ရရှိခဲ့သူ ဖြစ်လေသည်။ ကျောင်းသား အရွယ်သို့ ရောက်၍ အင်္ဂလိပ်ကျောင်းတွင် နေစဉ်အခါ ကာလ၌လည်း မိမိ၏ ဘကြီးဖြစ်သူ တောင်ဝိုင်းကြီး ရွှေကျင်တိုက်၌ သီတင်းသုံးလျက် ရှိသော ဘုန်းတော်ကြီး ဦးပညာဇောတထံသို့မကြာမကြာ သွားရောက်ကာ ပညာရင်နို့ကို သောက်စို့ မှီဝဲခြင်းအားဖြင့်လည်းပညာဆည်းပူးခြင်းအားဖြင့်လည်း ဦးစိန်တင်သည် အင်္ဂလိပ်မြန်မာ နှစ်ဘာသာဆိုင်ရာ ဗဟုသုတ အဖြာဖြာတို့ကိုဗဟုသုတတို့ကို တိုးတက် မှတ်သား စုဆောင်းရမိသည်။
 
== ပညာရေး ==
ဦးစိန်တင်သည် ၁၉ဝ၅ ခုနှစ်ခန့်မှ ၁၉၁၉ ခုနှစ်ထိ [[မော်လမြိုင်]] မုပွန်ရပ် ခရာ ဦးချစ်လှ ကျောင်းတွင် စတင် ပညာ သင်ကြား ခဲ့သည်။သင်ကြားခဲ့သည်။ ထို့နောက် မောင်ငံ ရပ်ရှိ စိန်အောဂတ်စတင်း အက်စ်ပီဂျီ (S.t. Augustine’s Society for the Propagation of the Gospel) သာသနာပြု ကျောင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့၍ သတ္တမတန်း အောင်မြင်သည် အထိ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ နှစ်ဘာသာဖြင့် ပညာ သင်ယူ ခဲ့ပြီးနောက်သင်ယူခဲ့ပြီးနောက် အဋ္ဌမတန်း ရောက်သော အခါ မဟာ ဗုဒ္ဓဃောသ ကျောင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ပညာ သင်ကြားခဲ့သည်။ ၁၉၂ဝ ပြည့်နှစ်တွင် ဆယ်တန်း စာမေးပွဲကို မြန်မာဘာသာနှင့် ပါဠိဘာသာ တို့တွင် ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်ခဲ့သည်။
 
သတ္တမတန်းစာမေးပွဲကို အောင်မြင်၍ ရှင်မဟာ ဗုဒ္ဓဃောသ ကျောင်းကြီးတွင် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားကာ နေသည့်အတွင်း၌လည်း မြန်မာဘာသာကို အထူးလေ့လာလျက် ဝါသနာအလျောက် ‘ဝဇီရာတင့်’"ဝဇီရာတင့်" ဟူသော အမည်နှင့် မြန်မာသတင်းစာများတွင် ဆောင်းပါးများ ရေးသား ထည့်သွင်းခြင်း ပြုလေ့ ရှိပေသည်။ သို့နှင့် ဆယ်တန်း စာမေးပွဲကို မြန်မာ ဘာသာနှင့် ပါဠိဘာသာ တို့တွင် ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်ပြီးနောက် [[ရန်ကုန်မြို့]] ကောလိပ် သိပ္ပံ ကျောင်းကြီးတွင် ပညာဆက်လက်သင်ကြားကာနေရာပညာဆက်လက်သင်ကြားနေရာ များမကြာမီပင် အင်္ဂလိပ် သက္ကရာဇ် ၁၉၂ဝ ပြည့်နှစ် ကျောင်းသားသပိတ်ကြီး ပေါ်ပေါက် လာသဖြင့် ကျောင်းမှ ထွက်ပြီးလျှင် ရန်ကုန်မြို့ [[မြို့မ အထက်တန်းကျောင်း]] တွင် ကျောင်းဆရာအဖြစ် ခေတ္တခဏမျှ ဝင်ရောက် လုပ်ကိုင်နေလေသည်။လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။
 
ထို့နောက် သက္ကရာဇ် ၁၂၈၅ ခုနှစ် (အင်္ဂလိပ်သက္ကရာဇ် ၁၉၂၃ ခုနှစ်) တွင် တိုင်းရင်းသားကျောင်းများ အစိုးရ အထောက်အပံ့ ခံယူကြ၍ ပြည်သူပြည်သားနှင့် ပညာဘက်ဆိုင်ရာ အစိုးရတို့ သင့်မြတ်သည့် အခါကာလ ဦးစိန်တင်သည် ကောလိပ် သိပ္ပံကျာင်းကြီးတွင် တစ်ဖန် ဝင်ရောက်၍ မဆုတ်မနစ်သော လုံ့လ ဝီရိယဖြင့် ဥပစာ ဝိဇ္ဇာ အောက်တန်း ကျောင်းသား (အိုင်အေ ဂျူနီယာ) အဖြစ် ပညာ သင်ကြား ခဲ့သည်။သင်ကြားခဲ့သည်။
 
၁၉၄၂ ခုနှစ်တွင် အိုင်အေ အထက်တန်း စာမေးပွဲကို မြန်မာဘာသာ အတွက် ပထမဆု ရသူတို့ကို ချီးမြှင့်သည့် သာဒိုးအောင် ဆုတံဆိပ်တို့ကို ရရှိ အောင်မြင် ခဲ့သည်။အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ကျောင်းအုပ်ကြီး၏ တလ (၂ဝိ/-) နှင့် နှစ်နှစ် ချီးမြှင့်သည့် ဆုငွေ ရရှိခဲ့သည့် အပြင် နှစ်⁠နှစ်စေ့သော အခါ နောက်ထပ် တလ (၂၅) ကျပ်ဖြင့် အစိုးရ၏ ထောက့်ပံ့ငွေပါ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၂၇ ခုနှစ် ဘီအေ စာမေးပွဲတွင် မြန်မာဘာသာ၌ ပထမတန်း ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်၍ ဒယ်လီဂျမ်ရှယ်ဂျီနယ် ဆုတံဆိပ် ချီးမြှင့်ခြင်း ခံရသည်။ ထို့နောက် ပါမောက္ခ ဦးဖေမောင်တင်၏[[ဖေမောင်တင်၊ ဦး|ဦးဖေမောင်တင်]]၏ ကြိုးပမ်းချက်ဖြင့် မြန်မာစာ ဂုဏ်ထူးတန်းသို့ ထိုနှစ်တွင် တဦးတည်းသော စာသင်သား အဖြစ် တက်ရောက် စာသင်ကြား ခဲ့ရာစာသင်ကြားခဲ့ရာ ပထမတန်းကို ပထမ အဆင့်ဖြင့် အောင်မြင် ခဲ့သည်။အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ယူနီဘာ စီတီ ကောလိပ် သိပ္ပံကျောင်း၌ မြန်မာ ဘာသာရပ် ဆိုင်ရာ ဆရာ အဖြစ် စာသင်ရင်း အမ်အေ အတန်းကို ဆက်တက် ခဲ့သည်။ဆက်တက်ခဲ့သည်။
 
ဤတွင် ရှေးယခင်က ဆိုလျှင် မြန်မာ ဘာသာကို အထူးဘာသာ အဖြစ် သင်ကြား လေ့လာခွင့် မပြုခဲ့။ ဦးစိန်တင်တို့ အိုင်အေကို အောင်မြင်သည့် နှစ်မှ စ၍သာ ကောလိပ် သိပ္ပံ ကျောင်းကြီးများတွင် မြန်မာ ဘာသာကို အထူး ဘာသာရပ် အဖြစ် ပထမဦးဆုံး သင်ကြား လေ့လာခွင့် ရကြသည့် အလျောက် ဦးစိန်တင်သည် “မြန်မာ လူမျိုးမှန်လျှင် မြန်မာဘာသာ ကိုသာလျှင် ရှေးဦး ပထမ အရေးယူ၍ ဂရုပြုကာ သင်ကြား လေ့လာ သင့်ပေသည်” ဟူသော နှလုံးသွင်းဖြင့် မြန်မာဘာသာ ဂုဏ်ထူး ဘီအေတန်းတွင် အမည်သွင်း၍ ဝင်ရောက် သင်ကြားခြင်း ဖြစ်ပေသည်။
 
ထို့နောက် ဦးစိန်တင်သည် အိုင်စီအက်စ် ခေါ် အိန္ဒိယ ပဋိညာဉ် ဝန်ထမ်း စာမေးပွဲကို ဝင်ရောက် ဖြေဆိုပြန်ရာ အောင်မြင် ရွေးချယ်ခြင်း ခံရသဖြင့် ၁၉၂၇ မှ ၁၉၂၉ အထိ တက္ကသိုလ် ကျူတာ ဘဝဖြင့် တာဝန် ထမ်းဆောင်ပြီး ငါးလ အကြာတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ ဝန်ထမ်း အိုင်စီအက်စ် အဖြစ်ဖြင့် [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]] [[အောက်စဖို့ဒ် တက္ကသိုလ်]] ခရိုက်ချပ်ချ် ကောလိပ်တွင် ပညာ သင်ကြား ဆည်းပူးရန် စေလွှတ်ခြင်း ခံရသည်။
 
ဦးစိန်တင်သည် ၁၉၂၉ မှ ၁၉၄၂ ထိ မြို့အုပ်၊ နယ်ပိုင် ဝန်ထောက်၊ အရေးပိုင်၊ ဒုတိယ အတွင်းဝန် စသည့် ရာထူးဌာန အမျိုးမျိုးဖြင့် စစ်ကိုင်း၊ မိတ္ထီလာ၊ မင်းဘူး၊ ဟင်္သာတ၊ မြောင်းမြ၊ ဇလွန်၊ ညောင်တုန်း၊ ရန်ကုန် (အင်းစိန်)၊ စလင်း၊ ကျောက်ဆည်၊ ရွှေဘို၊ မန္တလေး စသော မြို့ပေါင်း ၁၂ မြို့တို့၌ နိုင်ငံ့ တာဝန်များကို ထမ်းဆောင် ခဲ့သည်။
 
== အိမ်ထောင်ရေး ==
၁၉၂၉ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလန် နိုင်ငံမှအင်္ဂလန်နိုင်ငံမှ ပြန်လာ ပြီးနောက် မော်လမြိုင် ဒိုင်းဝန်ကွင်း ဆီဆုံရပ်နေ ပညာဝန်ထောက် ဦးချစ်စု၊ ဒေါ်သိန်းရင် တို့၏ ဒုတိယ သမီး မလှသန်းနှင့် အိမ်ထောင် ပြုခဲ့သည်။ ကိုးလတာမျှ ပေါင်းသင်း ခဲ့ရပြီး မလှသန်း ကျန်းမာရေး မကောင်းသဖြင့် ကွယ်လွန် သွားခဲ့သည်။ ၁၉၃၂ တွင် ကျိုက်လတ်မြို့ ဆန်စက်ပိုင်ရှင် ဦးဘိုးကြီး၊ ဒေါ်ချစ်၏ သမီး မခင်မြင့်နှင့် အိမ်ထောင်ကျကာ သား တင်မောင်မြင့် (မောင်လူမွှေး)၊ သမီး တင်မေမြင့်၊ တင်ဆွေမြင့်တို့ ထွန်းကား ခဲ့သည်။ထွန်းကားခဲ့သည်။
 
== စာပေရေးသားခြင်း ==