အာခီမီးဒီးစ်၏ ဥပဒေသ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

စာကြောင်း ၁၀ -
 
အစားထိုးခံလိုက်ရသည့် အရည်၏ အလေးချိန်သည် အစားထိုးခံလိုက်ရသည့် အရည်၏ ထုထည်နှင့် တိုက်ရိုက် အချိုးကျ၏ (ပတ်ပတ်လည်ရှိ အရည်သည် တူညီသော သိပ်သည်းဆ ရှိလျှင် ဖြစ်၏)။ အရည်ထဲတွင် အရာဝတ္ထုသည် အလေးချိန်သည် လျော့ကျ၏။ ထိုသို့လျော့ရခြင်းမှာ အရာဝတ္ထုသို့ သက်ရောက်နေသည့် အားကြောင့် ဖြစ်သည်။ ၎င်းအားကို upthrust ဟု ခေါ်သည်။ (ရေထဲတွင် လူတစ်ယောက် သို့မဟုတ် အရာဝတ္ထုကို မကြည့်ခြင်းဖြင့် ဤအချက်ကို သိနိုင်သည်။) ဤဥပဒေသက ဖော်ပြသည်မှာ "အရာဝတ္ထုသို့ သက်ရောက်နေသော ဖော့ဂုဏ်အားသည် ထိုအရာဝတ္ထုက အစားထိုးလိုက်သည့် အရည်၏ အလေးချိန်နှင့် ညီမျှသည်။ သို့မဟုတ် အရည်၏ သိပ်သည်းဆကို မြုပ်သွားသည့် ထုထည်နှင့် ကမ္ဘာ့မြေဆွဲအားကိန်းသေတို့ မြှောက်သည့် ရလဒ်နှင့် တူညီသည်။ ထိုကိန်းသေ၏ သင်္ကေတ ''g'' ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဒြပ်ထု (mass) အားဖြင့် တူညီကြသော အရည်တွင်လုံးဝနစ်မြုပ်နေကြသည့် အရာဝတ္ထုများတွင် ထုထည်ပိုမိုကြီးမားသည့် အရာဝတ္ထုက ဖော့ဂုဏ်သတ္တိ (buoyancy) ပိုမိုကြီးမားသည်။
 
လေဟာနယ်ထဲတွင် ကြိုးဖြင့်ဆိုင်းထားသော ကျောက်တုံးတစ်တုံး၏ အလေးချိန်သည် ၁၀ နယူတန် (Newton) ရှိသည် ဆိုပါစို့။ ကျောက်တုံးကို ရေထဲသို့ချသောအခါ ရေအလေးချိန် ၃ Newton ၏ နေရာကို အစားဝင်ကာ နေရာယူလိုက်သည်။ ကျောက်တုံးကို တွဲလွဲဆွဲထားသည့်ကြိုးအပေါ် သက်ရောက်သော အားသည် 10 N - 3 N = 7 N ဖြစ်သည်။ ဖော့ဂုဏ်သတ္တိသည် ပင်လယ်ရေအောက်ကြမ်းပြင်သို့ လုံးဝမြုပ်သွားသော အရာဝတ္ထု၏ အလေးချိန်ကို လျှော့စေသည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် ရမရှိသည့် နောရာတွင် အရာဝတ္ထုကို ဆွဲခြင်းထက် ရေတွင် ထိုအရာဝတ္ထုကို မခြင်းက ပို၍ လွယ်ကူသည်။
 
==ဖြည့်စွက်ချက်များ==