ပလေးတိုး: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

အရေးမကြီး Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q859 (translate me)
Merge
စာကြောင်း ၁ -
{{Infobox philosopher
==ပလေးတို (ဘီစီ ၄၂၇-၃၄၇)==
| region = Western philosophy
{{Merge|ပလေတို}}
| era = ရှေ့ခေတ် အတွေးအခေါ်
| image = Plato Silanion Musei Capitolini MC1377.jpg
| caption = Plato: copy of portrait bust by [[Silanion]]
{{Merge| name = ပလေတို}}
| birth_date = ၄၂၈/၄၂၇ သို့မဟုတ် ၄၂၄/၄၂၃ ဘီစီ
| birth_place = [[အေသင်မြို့|အေသင်]]
| death_date = 348/347 BC (age {{circa|80}})
| death_place = [[အေသင်မြို့|အေသင်]]
| nationality = ဂရိ
| school_tradition = [[Platonism]]
| main_interests = [[Rhetoric]], [[art]], [[literature]], [[epistemology]], [[justice]], [[virtue]], [[politics]], [[education]], [[family]], [[militarism]]
| notable_ideas = [[Theory of Forms]], [[Platonic idealism]], [[Platonic realism]], ''[[hyperuranion]]'', ''[[metaxy]]'', ''[[khôra]]''
| influences = [[ဆိုကရေးတီး]], [[Homer]], [[Hesiod]], [[Aristophanes]], [[Aesop]], [[Protagoras]], [[Parmenides]], [[Pythagoras]], [[Heraclitus]], [[Orphism (religion)|Orphism]]
| influenced = Most of [[Western philosophy]] that came after his works
}}
'''ပလေတို'''(Plato) ([[ဘီစီ]] ၄၂၇-၃၄၇)သည် ဂရိတို့၏ကျော်ကြားသော အတွေးအခေါ်ပညာရှင်ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံရေးဒဿန (Political Physical)၊ကျင့်ဝတ် (Ethical)၊တက္ကိတ (Metaphysical)တို့ကို စတင်ဟောပြောပို့ချသူလည်းဖြစ်သည်။ထို့ကြောင့် သူ၏ဒဿနများကို သင်ကြားပို့ချနေသည်မှာ နှစ်ပေါင်း ၂၃၀၀ ဝန်းကျင်ရှိနေပြီဖြစ်သည်။
 
ဘီစီ ၄၂၇ခန့်၊[[အေသင်မြို့]] ဆွေကြီးမျိုးကြီး အသိုင်းအဝန်းတွင် ပလေတိုအားဖွားမြင်သည်။လူငယ်ဘဝတွင် နာမည်ကြီး ဒဿနဆရာ [[ဆိုကရေးတီးစ်]] နှင့်ဆုံတွေ့ပြီး ဆရာတင်ခဲ့သည်။ဆိုကရေးတီးစ် အသက် ၇၂ နှစ်တွင် မရေရာသော စွဲချက်ဖြစ်သည့်ဘုရားများကို မယုံကြည်သည့် အပြစ်၊လူငယ်များကို လမ်းမှားပို့သည့် အပြစ်များဖြင့် အဆိပ်သောက်သေစေသည်။ ထိုကိစ္စနှင့် ပတ်သတ်ပြီး နောင်တစ်ချိန်တွင် ပလေတိုက"ငါတွေ့ဖူးသမျှ လူတွေထဲမှာ ဆရာ ဆိုကရေးတီးစ်ဟာ ပညာဉာဏ်အကြီးဆုံး၊တရားအမျှဆုံးဖြစ်လို့သူ့ကို သုတ်သင်လိုက်တာဟာ ဒီမိုကရေစီအုပ်ချုပ်ရေးရဲ့ အမှားဖြစ်တယ်။"ဟု နာကျင်စွာဆိုခဲ့သည်။
 
ဆိုကရေးတီးစ် ကွယ်လွန်ပြီးနောက် ပလေတိုသည် နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ ၁၂နှစ်တိုင် လှည့်လှယ်သင်ယူပြီး ဘီစီ ၃၈၇ မှအေသင်သို့ပြန်ရောက်လာသည်။နောက် [[အကယ်ဒမီကျောင်း]] ကိုတည်ထောင်ပြီး အသက်၈၀ (ဘီစီ ၃၄၇)ထိ၊သက်ဆုံးတိုင် ပညာသင်ကြားပေးသွားခဲ့သည်။အသက် ၆၀တွင် နာမည်ကျော်တပည့် [[အရစ္စတိုတယ်]]လာရောက် ပညာသင်ကြားသည်။
 
ပလေတိုသည် အဓိကအားဖြင့် နိုင်ငံရေးနှင့် ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ ကျမ်းများကို အရေးများသည်။ တက္ကိတ နှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ များကိုလည်း ရေးလေ့ရှိသည်။စုစုပေါင်း ကျမ်း၃၆ ကျမ်းပြုစုခဲ့ပြီး၊နာမည်ကျော်မှာ '''သမ္မတနိုင်ငံ''' ဟူသောကျမ်းဖြစ်သည်။ဆရာ ဆိုကရေးတီးစ် ကို သတ်သည့် တရားခံမှာ [[ဒီမိုကရေစီ]] စနစ်ဖြစ်သည်ဟု အယူအစွဲရှိသည်ကြောင့်လားမသိ၊ပလေတိုက ရွေးကောက်တင်မြှောက်သည့် စနစ်ကိုပင် များစွာအားမပေးလှပေ။ထူးခြားချက်မှာ ယောကျာ်း၊မိန်းမ တန်းတူအခွင့်အရေးပေးရန်တောင်းဆိုချက်ဖြစ်သည်။ထိုခေတ်အခါက ထိုသို့တောင်းဆိုရဲသူမှာ သူတစ်ဦးသာရှိသည် ဟုဆိုနိုင်သည်။
 
ပညာရေးအနေဖြင့် ကလေးများငယ်စဉ်ကပင် သင်တန်းကျောင်းဖြင့် တာဝန်များကို သင်ကြားပေးပြီး အချိန်တန်၊ပညာစုံလျှင် စာမေးပွဲကျင်းပကာ ထူးချွန်သူများအား နိုင်ငံတာဝန်များကို ထမ်းဆောင်စေရမည် ဟူသောသဘောမျိုးကို အားပေးသည်။ ထိုထူးချွန်သူများအား ရွေးကောက်ရေးအဖွဲ့ဝင်အဖြစ် တာဝန်ပေးကာ အုပ်ချုပ်သူတစ်ဦးအား ရွှေးချယ်တာဝန်ထမ်းစေသည့် စနစ်မျိုးကို ပလေတိုက ပုံဖော်ရေးသားသည်။ သို့သော် နှစ်ပေါင်း ၂၃၀၀ ကျော်သည့်တိုင် ပလေတို၏ စိတ်ကူး သမ္မတနိုင်ငံ စနစ်မျိုးကို မည်သည့် တိုင်းပြည်ကမှ ဖော်ဆောင်ကျင့်သုံးခြင်းမရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။
 
ရှေးခေတ်တွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သမျှသော ယထာဘူတကဝိများအနက်၊ ဂရိလူမျိုး ပလေးတိုသည် အထင်ရှား အကျော်စောဆုံးသော ပညာရှင်ကြီးတဦးဖြစ်၏။ အဖအရစ္စတန် အမိပယ်ရစ်တီအွန်းတို့က ပလေးတိုကို ခရစ်မပေါ်မီ ၄၂၇ ခုနှစ်ခန့်က [[ဂရိနိုင်ငံ]] [[အေသင်မြို့]]တွင် ဖွားမြင်သည်။ အချို့ကလည်း အေဂျီးနားကျွန်းတွင် ဖွားမြင်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ သူ၏ အမည်ရင်းမှာ အယ်ရစ္စတိုကလီး ဖြစ်သည်။ ပလေးတိုဟူသော အမည်မှာ ခင်မင်ရင်းနှီးသော မိတ်ဆွေများက ကျီစယ် ခေါ်ရာမှ တွင်ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းအမည်ကို ဂရိဘာသာစကားဖြစ်၍ ကျယ်ပြန့်သော ပခုံးဟု အနက်ရသည်။ မိဖမျိုးရိုး သည်သူကောင်းမျိုးဖြစ်သည့်အပြင်၊ ဂရိသမိုင်းတွင် အလွန်ထင်ရှားသော နိုင်ငံပြုသုခမိန်တစ်ဦး ဖြစ်သည့် ဆိုလွန်၏ အဆက်အနွယ်ဖြစ်သည်။
 
Line ၁၇ ⟶ ၄၂:
ပလေးတို၏ကြံဆချက် တွေးခေါ်ချက်များကို နှစ်သက်သော အတွေးအခေါ်သမားများနှင့် စာပေပညာရှင်များ အတော်များများ
ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ တပည့်တပန်းများလည်း အတော်ပေါ်ခဲ့ သည်။ ယင်းတို့အနက် အယ်ရစ္စတိုတယ်သည် ထင်ရှားလေသည်။
 
 
==ကိုးကား==
{{Reflist}}
 
[[Category:အတွေးအခေါ်ပညာရှင်များ]]