ဗညားဒလ (ဝန်ကြီး): တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ဝန်ကြီး ဗိုလ်မှူး '''အဂ္ဂမဟာသေနာပတိ ဗညားဒလ''' (၁၅၁၈-၁၅၇၃) သည် [[ဘုရင့်နောင်]] လက်ထက်တွင် အထူးထင်ရှားသည့် မွန်မှုးမတ်မွန်မှူးမတ် စစ်သူကြီး တစ်ဦးဖြစ်သည်။ စစ်ရေး၊ နှုတ်ရေး၊ လက်ရေး အစွမ်းကောင်းသူဖြစ်သသည်။ [[ရာဇာဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်း‎]]ကို မွန်ပေမူမှ ပထမဆုံးသောမြန်မာပေမူအဖြစ် ဘာသာပြန်ဆိုသည်။<ref name=mat-133-134>{{cite book | last=Aung-Thwin | first=Michael A. | title=The Mists of Rāmañña: The Legend that was Lower Burma | edition=illustrated | publisher=University of Hawai'i Press | year=2005 | location=Honolulu | isbn=978-0-8248-2886-8 | page=133–134}}</ref>

မင်းတရားရွှေထီးလက်ထက်တွင်ဘုရင့်နောင်ကျော်ထင်နော်ရထာလက်ထက်တွင် စစ်ရှုံး မွန်ဘုရင်များလွန်သည့်အခါ မွန်မင်းများထံတွင် အမှုတော်ထမ်းရွက်ခဲ့ကြသည့်မွန်အမှူးအမတ်တို့သည် မြန်မာဘုရင်နှစ်ပါးတို့၏လက်အောက်သို့ ဝင်ရောက်အမှုးထမ်းရွက်ကြသည်။ဝင်ရောက်အမှူးထမ်းရွက်ကြသည်။ အထူးသဖြင့် ဆင်ဖြူများရှင် ဘုရင့်နောင် ကျော်ထင်နော်ရထာသည် သတ္တိဗျတ္တိနှင့်ပြည့်စုံသည့် အာဇာနည်သူရဲကောင်းတို့ကို ချစ်မြတ်နိုးသည့်အလျောက် မွန်မြန်မာဟူ၍ မခွဲခြားဘဲ ချီးမြှောက်စားသင့်သူကို ချီးမြှင့်မြောက်စားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်ပင် သူ့ထံတွင် စစ်သေနာပတိ စစ်မှုးစစ်ကဲများစွာစစ်မှူးစစ်ကဲများစွာ ဝင်ရောက်အမှုထမ်းခဲ့သည်ကို တွေ့မြင်ရလေသည်။

ဘုရင့်နောင်ထံတွင် စစ်ရည်စစ်သွေး ပြည့်စုံစွာဖြင့် အမှုတော်ထမ်းရွက်နေသော အမတ်ကြီးသည်လည်း မွန်ဘုရင် သုရှင်တကာရွက်ပိလက်ထက်တွင် စွမ်းစွမ်းတမံ အမှုတော်ထမ်းရွက်ခဲ့သည့် စစ်သေနာပတိ စစ်မှုးအမတ်ကြီးစစ်မှူးအမတ်ကြီး ဗညားဒလ ဖြစ်ဖွယ်ရှိသည်။ ဖြစ်နိုင်ရန်အကြောင်းလည်း များစွာရှိနေပေသည်။ ဆင်ဖြူများရှင်ဘုရင့်နောင်ကျော်ထင်ရထာသည် မွန်ဝန်ကြီး ဗညားဒလ၏ လက်ရုံးရည်နှင့် နှလုံးရည် တို့ကို အားရတော်မူ၍အထွက်အထိပ်သို့ တိုးမြင့်မြှောက်စားခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် မွန်ဝန်ကြီးသည် မြန်မာဘုရင် ဆင်ဖြူများရှင်လက်အောက်တွင် နေရသည်ကို နှစ်သက်ဟန်မတူသဖြင့် ဆင်ဖြူများရှင် ဘုရင်မင်းတရားကြီးအား သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် လုပ်ကြံခဲ့ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။