မင်းတုန်းမင်း: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
အရေးမကြီးNo edit summary |
အရေးမကြီးNo edit summary |
||
စာကြောင်း ၂၅ -
== ပဉ္စမ သင်္ဂါယနာတင်မင်း ==
မင်းတုန်းမင်းသည် မန္တလေး ရတနာပုံ ပထမမြို့တည် နန်းတည်မင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ ပဉ္စမသင်္ဂါယနာတင်မင်းဟူ၍ လည်းကောင်း၊ ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းသခင် ဘဝရှင်မင်းတရားဟူ၍ လည်းကောင်း ထင်ရှားသည်။ နိုင်ငံချင်းချင်းဆက်ဆံရေး၊ နိုင်ငံတွင်း စီးပွားရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ သာသာနာရေးစသည်တို့၌ အမြော်အမြင်ကြီးစွာ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးကို အထူးမြတ်နိုးသော မင်းတရားကြီးဖြစ်သည်။
== မင်းတုန်းမင်း(မြန်မာ ၁၁၇၆-၁၂၄ဝ) ==
မင်းတုန်းမင်းသည် [[ကုန်းဘောင်မင်းဆက်]]၏ ဒုတိယ နောက်ဆုံးဘုရင်ဖြစ်၍ [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]] [[ဝိတိုရိယ ဘုရင်မ|ဝိတိုရိယဘုရင်မကြီး]] နှင့် နန်းပြိုင်ဖြစ်သည်။ မန္တလေး ရတနာပုံ နေပြည်တော်ကြီးကို တည်ထောင်တော်မူသဖြင့် [[မန္တလေးမြို့|မန္တလေး]] ရတနာပုံ မြို့တည် နန်းတည်မင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ ပဉ္စမသင်္ဂါယနာ တင်တော်မူသည်ကိုစွဲ၍ ပဉ္စမသင်္ဂါယနာတင် မင်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ စော်ဘွားများကဆက်သသော [[ဆင်ဖြူတော်]]များကို ခံယူရသဖြင့်
ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းသခင် ဘဝရှင်မင်းတရား ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ငယ်စဉ်က မင်းတုန်းမြို့ကို စားရသဖြင့် မင်းတုန်းမင်းဟူ၍လည်းကောင်း ထင်ရှားသည်။ ငယ်မည်မှာ မောင်လွင်တည်း။ အမရပူရ ဒုတိယမြို့တည် နန်းတည် [[သာယာဝတီမင်း]]
နှင့် တောင်ဆောင်တော် ကျောက်မော်မြို့စား မိဖုရားသီရိသုစန္ဒာ မလ္လာမဟေ တို့မှ ဖွားမြင်သော သားတော် ၂ ပါးအနက် သားတော်ကြီးဖြစ်သည်။ (မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၁၇၆-ခုနှစ် ဝါဆိုလပြည့်ကျော် (၄)ရက်၊ အင်္ဂါနေ့ နေ့နှစ်ချက်တီးကျော် အချိန်တွင် ဖွားမြင်တော်မူသည်။ အနောက်တိုင်း ခရစ်နှစ်အရ ၁၈၁၄-နှစ်၌ ဖွားတော်မူသည်။)<ref>ဒဂုန်ခင်ခင်လေး၊ ရတနာပုံနိဒါန်းနှင့် နိဂုံး (အတွဲ-၁) စာ-၄၀၅</ref> ညီတော်မှာ သီရိပဝရ မဟာဓမ္မရာဇာဘွဲ့ခံ အိမ်ရှေ့မင်းသားအရာ အပ်နှင်းခံရသော [[ကနောင်မင်းသား]]ကြီး ဖြစ်သည်။
[[File:King Mindon Min.jpg|thumb|မန္တလေးတောင်ခြေ၊ ကျောက်တော်ကြီးဘုရားအတွင်းရှိ ဘဝရှင် မင်းတုန်းမင်းတရားကြီး ပုံတော်]]
ခမည်းတော် သာယာဝတီမင်းနှင့် နောင်တော် [[ပုဂံမင်း]] တို့လက်ထက် မြို့ဝှန်းတိုက် မင်းတုန်းမြို့များကို ကံကျွေးခံရသည်။ သီရိသုမဟာဓမ္မရာဇာဘွဲ့၊ သီရိမဟာသီဟသူရဘွဲ့များနှင့် မင်းသားကြီးတို့နေရာ အဆောင်အရွက်ပေးတော်မူ၍ လွှတ်တက် စီရင်ရသည်။ နောင်တော် ပုဂံမင်း စီမံအုပ်ချုပ်မှု ညံ့ဖျင်းသောကြောင့် မင်းတုန်းမင်းသားသည် ညီတော် ကနောင်မင်းသားနှင့် အတူ လူသူစုရုံး၍ ထီးနန်းကိုလုပ်ကြံကာ [[အမရပူရမြို့]]နှင့်တကွ
ထီးနန်းကို ၁၂၁၄ ခုနှစ် တပေါင်းလဆန်း ၁၁ ရက်နေ့တွင် သိမ်းပိုက်တော်မူသည်။ ထိုနှစ် တပေါင်းလပြည့်ကျော် ၅ ရက်နေ့တွင် ထီးဆောင်းမင်္ဂလာ ဥကင်သ ဖွင့်တော်မူသည်။ ခမည်းတော် မင်းတရားကြီးနှင့် မိဖုရားခေါင်ကြီးတို့မှမြင်သည့် သမီးတော်ကြီး၊ ပုဂံမင်း၏ နှမတော်အား သီရိပဝရ မဟာရာဇိန္ဒာဓိပတိ ရတနာဒေဝီဘွဲ့ပေးအပ်၍ မိဖုရားခေါင်ကြီး တင်မြှောက် တော်မူသည်။ မိဖုရားခေါင်ကြီးကား ပိဋကတ်ဗေဒင် ကျွမ်းကျင်လိမ္မာတော်မူသဖြင့် ခမည်းတော်၊ မောင်တော်မင်းတရားကြီး ၂ ပါး၏ အတိုင်ပင်တော် အမြဲခံရရုံမက အပြစ်ကြီးစွာသင့်သူတို့ ကို နုတ်ယူနိုင်သော ဇီဝိတဒါနဆုကိုလည်း ရတော်မူသည်။ နောင်တော် ပုဂံမင်းတရားကြီးကိုမူ မင်းတုန်းမင်းတရားကြီး သည် ရွှေဘိုမြို့၌ တင့်တယ်လှပသော အိမ်တော်ဆောက်၍ မိဖုရားအခြွေအရံ အပြည့်အစုံနှင့် ထားတော်မူသည်။ မင်းတုန်းမင်း တရားကြီးသည် အမရပူရ မြို့တော်တွင် ၄ နှစ်ခန့် စံတော်မူပြီးနောက် အမရပူရ မြို့တော်သည် မြို့သူ မြို့သား ကုန်သည် ဆင်းရဲသားများအတွက် အနေအထားကျဉ်းသည်ကို သိမြင်သဖြင့် ၁၂၁၈ ခုနှစ် တပို့တွဲလမှစ၍ ယခုမန္တလေးမြို့တည်ရာအရပ်တွင် ရတနာပုံ မန္တလေးနေပြည်တော်ကို စတင် တည်ထောင်တော်မူသည်။ ၁၂၁၉ ခုနှစ် ဝါခေါင်လဆန်း ၁၂ ရက်နေ့တွင် နန်းမြို့တော်သို့ ဝင်တော်မူ၍ ၁၂၂ဝ ပြည့်နှစ် ဒုတိယ ဝါဆိုလဆန်း ၆ ရက်နေ့တွင် ရွှေနန်းတော်ကြီးကို တက်သိမ်း စံပယ်တော်မူသည်။ ရွှေနန်းတော်ကို အုတ်မြို့ရိုး ပတ်လျက်တည်သည်။ အုတ်မြို့ရိုးကိုပတ်လျက် ကျုံးတူးသည်။ အုတ်မြို့ရိုးအပြင် အရပ်လေးမျက်နှာ၌ မြို့သူမြို့သား ကုန်သည် ဆင်းရဲသားများအား အလုပ်အကိုင်နှင့် လူမျိုး၏အမည်အလိုက် နေရာချပေးလေသည်။ ရွှေမျက်ပါးခတ်သူတို့ နေရာရပ်ကွက်ကို မျက်ပါးရပ်ဟုခေါ်၍ ဗရင်ဂျီအများ နေထိုင်ရာကို ဗရင်ဂျီရပ်ဟု
ခေါ်သည်။ မြို့ပတ်ဝန်းကျင်တွင်လည်း ဥယျာဉ်စိုက်ခြင်း၊ မြောင်းဖောက်ခြင်း၊ ကန်ဆည်ခြင်းတို့ ပြုထားရာ ရတနာပုံ [[မန္တလေးမြို့]]သည် သာယာလေသည်။
မင်းတုန်းမင်းလက်ထက်တွင် မြန်မာမင်းပိုင်
ထို့ကြောင့် မင်းတုန်းမင်းသည် ပဲခူးတိုင်းကို ပြန်ရလိုသဖြင့် ၁၂၁၆ ခုနှစ်တွင် [[ကာလကတ္တားမြို့|ကာလကတ္တား]]မြို့ရှိ အင်္ဂလိပ်ဘုရင်ခံချုပ် [[ဒါလဟိုဇီ၊ လော့|လော့ဒါလဟိုဇီ]]ထံ မြန်မာမှူးမတ်များ လွှတ်လေသည်။
ဘကြီးတော်ဘုရား လက်ထက်က တနင်္သာရီတိုင်းကိုပင်ရရှိသော အကျိုးအမြတ် ထက် အကုန်အကျကပိုများသဖြင့် ကြေးငွေနှင့် အလဲအလှယ်ပြု ရန် ပြောဆိုခဲ့ဘူးသော အင်္ဂလိပ်အစိုးရသည် မြန်မာနိုင်ငံကို ထက်ဝက်မျှ သိမ်းပိုက်မိသောအခါ အတိုင်းမသိ နယ်ချဲ့မာန် တက်ခဲ့ကြသည်။ နယ်မြေ တောင်းရန်လာသော မြန်မာမှူးမတ် များအား လော့ဒါလဟိုဇီက ''နေမင်းသည် မိုးကောင်းကင်၌ ရှိနေသမျှ ကာလပတ်လုံး အင်္ဂလိပ်မင်းအလံသည် အင်္ဂလိပ်မင်း တိုက်ခိုက်သိမ်းယူခဲ့သော နယ်မြေများပေါ်တွင် တလူလူလွင့်ပျံ လျက်နေမည်သာဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် အင်္ဂလိပ်မင်းသည် မြန်မာမင်းနှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာဆက်ဆံပါမည်'' ဟု အမိန့်ရှိလိုက် လေသည်။ မင်းတုန်းမင်းသည် လော့ဒါလဟိုဇီ၏ နယ်ချဲ့မာန် စကားကို ကြားသောအခါ စိတ်မသာမယာဖြစ်သော်လည်း လွတ်လပ်နေသေးသော အထက်မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကျိုးကို ထောက်ထား၍ အမြော်အမြင်ကြီးစွာဖြင့် သည်းခံကာ အင်္ဂလိပ်အစိုးရနှင့် သင့်မြတ်အောင် ဆက်ဆံလေသည်။ ယင်းသို့တောင်း ဆိုခြင်း မပြုမီလည်း ဗြိတိသျှတို့အကျိုးကို များစွာလိုက်လျော ခြင်း ပြုခဲ့သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် စစ်သူပုန်ထ၍ မြန်မာနိုင်ငံမှ ဗြိတိသျှတပ်များကို ရုပ်သိမ်းကာ ဗြိတိသျှတို့ အိန္ဒိယ၌ အားသွန်တိုက်ခိုက်နေရစဉ် ဗြိတိသျှတို့အား နောက်ပိုင်းမှအကျပ်
ကိုင်တိုက်ခိုက်ဖို့ အချို့က တိုက်တွန်းသော်လည်း မင်းတုန်းမင်းသည် တိုက်ခိုက်ခြင်းမပြုရုံမက စစ်သူပုန်ကြောင့် ဒုက္ခရောက်ကြသူများအား ကယ်ဆယ်ရေးအတွက် အလှူငွေ ပေါင် ၁ဝဝဝ ထည့်ဝင်လှူဒါန်းခဲ့ဖူးသည်။ ထိုအချိန်အခါလောက်က အင်္ဂလိပ်၊ ပြင်သစ်၊ အမေရိကန်၊ ရုရှစသော လက်နက်နိုင်ငံကြီးများသည် အရှေ့ဘက်တစ်လွှား၌ အပြိုင်နယ်ချဲ့နေကြချိန် ဖြစ်သဖြင့် အဆင်အခြင်နှင့်ပြည့်စုံသော ဘုရင်ပီပီ အားမတန် မာန်လျှော့၍ သင့်မြတ်အောင်ဆက်ဆံခြင်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များ နှင့် ပိုမိုသင့်မြတ်စေရန် ၁၂၃၄ ခုနှစ်တွင် မင်းတုန်းမင်းသည် [[ကင်းဝန်မင်းကြီး]]အား သံအကြီးခန့်၍ အင်္ဂလန်ပြည်သို့ စေလွှတ်လေသည်။
အင်္ဂလန်သို့အသွား မြန်မာသံအဖွဲ့သည် ပြင်သစ်၊ အီတလီနိုင်ငံတို့သို့ ပါဝင်၍ မဟာမိတ်ပြုသည်။ ထိုနှစ်တွင်ပင် အီတလီနိုင်ငံမှ သံများ မြန်မာနိုင်ငံသို့ရောက်လာကာ ကင်းဝန်မင်းကြီးနှင့် ညိ|နှိုင်းရေးသားသောစာချုပ်ကို အတည်ပြု လက်မှတ်ရေးထိုးကြသည်။ နောက်တစ်နှစ်တွင် ပြင်သစ်သံအဖွဲ့ ရောက်လာကြပြန်သည်။ သို့ရာတွင် မင်းတုန်းမင်းတရားကြီးသည် နေပြည်တော်သို့ ဝင်ထွက်လာရောက်ကြသော အင်္ဂလိပ်သံတို့အား အခြားအကြောင်းတို့ကိုသာ မေးမြန်းပြောဆိုတော်မူ၍ အင်္ဂလိပ်ပိုင် အောက်မြန်မာနိုင်ငံကို အသိအမှတ်ပြုရမည့်စာချုပ်နှင့် စပ်လျဉ်းသော စကားကိုမူ အမြွက်မျှပြောဆိုတော်မမူဘဲ ယဉ်ကျေး သိမ်မွေ့စွာ တိမ်းရှောင်တော်မူသည်။ ၁၂၃၇ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်မင်း၏ သားတော် ဥပရာဇာ ဝေလာမင်းသား အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ လာရောက်သောအခါ ကင်းဝန်မင်းကြီးအား မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် စေလွှတ်၍ နှုတ်ခွန်းဆက်စေခဲ့ခြင်ဖြင့် မဟာမိတ် ဝတ်တရား ကျေအောင် ဆောင်ရွက်တော်မူခဲ့ကြောင်း ရတနာပုံ နေပြည်တော် သတင်းစာ ဒုတိယတွဲ ဂဏန်း ၃၃ တွင် ဖော်ပြထားလေသည်။ မင်းတုန်းမင်းသည် အင်္ဂလိပ်၊ ပြင်သစ်၊ အီတလီနိုင်ငံတို့နှင့်သာမဟုတ်၊ အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့်လည်း ချစ်ကြည်ရေး ရာဇသံများ ပေးပို့ဆက်သွယ်ခဲ့သည်။ ၁၂၁၈ ခုနှစ်တွင် မင်းတုန်းမင်းကြီးက အမေရိကန် သမ္မတကြီးဂျိမ်းဗတ်ကနန်ထံ သဝဏ်လွှာပေးပို့၍ အမေရိကန်သမ္မတကြီးက ၁၂၁၉ ခုနှစ်တွင် ၂ ပြည့် တစ်ပြည် ချစ်ကြည်ရေးသဝဏ်လွှာ ပြန်လည်ပေးပို့ခဲ့သည်။ အမေရိကန်သံတော်များအားလည်း တခမ်းတနား ကြိုဆိုခဲ့လေသည်။ မင်းတရားကြီးကား နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များ နှင့် အသင့်အတင့် ကျင့်တော်မူသည် မှန်သော်လည်း အင်္ဂလိပ်တို့နှင့် မန္တလေးမြို့ရှိ အင်္ဂလိပ် ကိုယ်စားလှယ်တို့က မင်းတရားကြီးရှေ့တော်သို့ ဝင်သောအခါ ဖိနပ်စီး ဓားလွတ်စွဲလျက်ဝင်လိုကြောင်း တောင်းဆိုသည်နှင့် ထိုကစ၍ ထိုအင်္ဂလိပ်သံ အင်္ဂလိပ် ကိုယ်စားလှယ်တို့ကို ဖူးမြော်ခွင့်မပေးတော့ဘဲ မှူးမတ်တို့နှင့်သာ ဆက်ဆံစေလေသည်။ မြန်မာ့ဂုဏ်နှင့် ယဉ်ကျေးမှုကိုကား အနှိမ့်အချ မခံခဲ့ချေ။
ငြိမ်းချမ်းရေးဝါဒကို နှစ်သက်တော်မူသော မင်းတုန်း
| |||