မဟာဗန္ဓုလ ပန်းခြံ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ယခင် က ၁၈၆၇ခုနှစ်၊ ၁၈၇၁ ခုနှစ်တို့တွင် ရန်ကုန်မြို့ကို အကွက်ချ ပြုပြင်ခဲ့သော မဟာဝန်ရှင်တော်မင်းကြီး မေဂျာဂျင်နရယ် [[ဖိုက်၊အဲလ်ဗတ် ဆာ၊ အဲလ်ဗတ်ဖိုက်|အဲလ်ဘတ်ဖိုက်ချ်]] ကို အစွဲပြု၍ ဖိုက်ချ်စကွဲ ဟု ခေါ်သည်။ <ref>{{cite news|last=Thant Myint-U|title=Forgotten treasures|url=http://www.ft.com/cms/s/2/8acdba9a-15dc-11e1-8db8-00144feabdc0.html#axzz2gynU7194|accessdate=6 October 2013|newspaper=Financial Times|date=2 December 2011}}</ref> ထိုနေရာသည် ယ္ခင်က တင့်စကွဲဟု သိကျသော ညွန်ပေါသော နေရာလွတ်ကြီးတစ်ခုသာဖြစ်ပြီး အများပြည်သူ အပန်းဖြေရာနေရာအဖြစ် ရှင်းလင်းအကွက်ချခဲ့ရသည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.bl.uk/onlinegallery/onlineex/apac/photocoll/f/019pho000752s10u00020000.html|title=Fytche Square, Rangoon|date=26 March 2009|work=The British Library|accessdate=13 July 2015}}</ref> ရန်ကုန်ရှိ ချမ်းသာသော အမေရိကန်ကုမ္ပဏီတစ်ခုမှ စကျင်ကျောက်တို့ဖြင့် ထုလုပ်ထားသော [[ဝိတိုရိယ ဘုရင်မ]]ကျောက်ရုပ်ကို လက်ဆောင်အဖြစ်ပေး၍ ပန်းခြံ၏ အလယ်တွင် ၁၈၉၆ ခုနှစ်တွင် ထားရှိခဲ့သည်။ <ref>{{cite journal|date=1904|title=Indian Engineering|location=Calcutta|volume=XXXV|pages=122}}</ref><ref name="cernea">{{cite book|last=Cernea|first=Ruth Fredman|title=Almost Englishmen: Baghdadi Jews in British Burma|publisher=Lexington Books|date=2007|pages=11, 22, 130|isbn=9780739116470}}</ref> ၁၉၃၅ ခုနှစ်လွန်ခဲ့ပြီးနောက် အမျိုးသားစိတ်ဓာတ်များ ရင့်သန်လာသောအခါတွင် ထိုရင်ပြင်အား ဗန္ဓုလရင်ပြင်ဟု အမည့်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ <ref name="cernea"/>အင်္ဂလိပ်ခေတ်က ညနေစောင်းအခါများ၌ ပန်းခြံတွင်းတွင် အင်္ဂလိပ်[[ဘင်ခရာ]] အဖွဲ့သာ ဖျော်ဖြေရပြီး နောင်တွင်မှ မြန်မာ[[အငြိမ့်]] များပါ ဖျော်ဖြေခဲ့ကြသည်။ <ref>[http://www.scribd.com/doc/100740788/History-of-Yangon-by-Nagarbo-Htake-Tin-Dwe နဂါးဗိုလ် ထိပ်တင်ဒွေး၊ ရန်ကုန်ရာဇဝင်၊ စာမျက်နှာ ၆၈]</ref>