ကျောက်ဖယားမြစ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
"{{Geobox | River <!-- *** Name section ***..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် |
(ကွဲပြားမှု မရှိ)
|
၀၆:၅၉၊ ၈ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈ ရက်နေ့က မူ
ကျောက်ဖယားမြစ်(အင်္ဂလိပ်: Chao Phraya၊/ˌtʃaʊ prəˈjɑː/ CHOW-_-PRƏ-yah၊ထိုင်း: แม่น้ำเจ้าพระยา RTGS: Maenam Chao Phraya, အသံထွက် [mɛ̂ːnáːm tɕâːw pʰráʔjaː] သို့မဟုတ် [tɕâːw pʰrajaː][၁])သည် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အဓိကမြစ်ကြီးတစ်စင်းဖြစ်သည်။[၂]မြို့တော်ဘန်ကောက်ကို ဖြတ်၍ စီးဆင်းကာ ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့အတွင်း စီးဝင်သည်။
| ကျောက်ဖယားမြစ် (แม่น้ำเจ้าพระยา) | |
 နခွန်စဝမ်ရှိ မြစ်ဖျားခံရာ
| |
| နိုင်ငံ |  ထိုင်း
|
|---|---|
| မြစ်လက်တက်များ | |
| - ဘယ် | ပါစပ်မြစ် |
| - ညာ | သေက္ကဲခရမ်မြစ် |
| မြို့ | ဘန်ကောက် |
| ရင်းမြစ် | ပင်မြစ်နှင့် နန်မြစ် |
| - တည်နေရာ | ပက်နမ်ဖို, နခွန်စဝမ်ပြည်နယ် |
| - အမြင့် | ၂၅ m (၈၂ ft) |
| မြစ်ဝ | |
| - တည်နေရာ | ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့, စမယ်ပရာခမ်ပြည်နယ် |
| - အမြင့် | ၀ m (၀ ft) |
| အရှည် | ၃၇၂ km (၂၃၁ mi) |
| မြစ်ဝှမ်း | ၁၆၀,၄၀၀ km2 (၆၁,၉၃၁ sq mi) |
| ရေစီးဝင်မှု | for နခွန်စဝမ် |
| - ပျမ်းမျှ | ၇၁၈ m3/s (၂၅,၃၅၆ cu ft/s) |
| - အများဆုံး | ၅,၉၆၀ m3/s (၂၁၀,၄၇၅ cu ft/s) |
 Map of the Chao Phraya River drainage basin | |
အမည်နာမ
ရှေးကျလှသော ဥရောပမြေပုံများတွင် ကျောက်ဖယားမြစ်အား မီနမ်မြစ် ( Menam) သို့မဟုတ် (Mae Nam) (Thai: แม่น้ำ)ဟုတွေ့နိုင်သည်။ ထိုင်းမြေတိုင်းဌာန မတည်ထောင်မီကရှိခဲ့သော ဆိုင်ယမ်အစိုးရမြေတိုင်းဌာန၏ ညွှန်ကြားရေးမှုးချုပ်ဖြစ်သူ ဂျိမ်း အမ်စီ ကာသရီက ပြောကြားခဲ့သည်မှာ မိနမ်မှာ ယေဘူယျ အမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ မီ (me) မှာ အမေဟု အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်နိုင်ပြီး (Nam)မှာ ရေဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ "ဆိုင်ယမ်တိုင်းပြည်၏ အဓိကအကျဆုံးမြစ်ဖြစ်သည်။[၂]
ဆိုင်ယမ်၏ မိုင်းတွင်းဌာနတွင် ၁၈၉၁ခုနှစ်မှ ၁၈၉၆ခုနှစ်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော ဟားဘတ်ဝါတန်စမစ်[၃] မှ ၁၈၉၈ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သော သူ၏စာအုပ်တွင် မီနမ်ကျောက်ဖယား ဟုရည်ညွှန်းပြောဆိုခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ အတွင်းရှိ အင်္ဂလိပ်ဘာသာ မီဒီယာတွင် ကျောက်ဖယားမြစ်ကို မြစ်ဘုရင်ဟု ရံဖန်ရံခါ ဘာသာပြန်တတ်ကြသည်။ [၄]
မြေမျက်နှာသွင်ပြင်
ကျောက်ဖယားမြစ်မှာ နခွန်စဝမ်ဒေသ (ပတ်နမ်ဖို) တွင် ပင်မြစ်နှင့် နမ်မြစ်တို့ ပေါင်းဆုံကာ မြစ်ဖျားခံလာသည်။ ထို့နောက်တွင် တောင်ဘက်သို့ အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်များမှ ဘန်ကောက်မြို့သို့၃၇၂ ကီလိုမီတာ (၂၃၁ မိုင်) စီးဆင်းကာ ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့အတွင်း စီးဝင်သည်။ချနတ်ဒေသတွင်သချင်းမြစ်လက်တက် စီးဆင်းသည်။သချင်းမြစ်မှာ ပင်မမြစ်ကြီးနှင့်အပြိုင် စီးဆင်းကာဘန်ကောက်မြို့၏ အနောက်ဘက် ၃၅ ကီလိုမီတာ (၂၂ မိုင်)ခန့်အကွာ စမွတ်ဆခွန်ဒေသတွင် ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့အတွင်း စီးဝင်သည်။ချိုင်းနတ်ဆည် အောက်ပိုင်းမှစသော အနိမ့်ပိုင်းလွင်ပြင် ဒေသမှစ၍ ခလွန်ဟုခေါ်သော တူးမြောင်း များစွာရှိသည်။ ထိုတူးမြောင်းများမှာ ဒေသတွင်း ကောက်ပဲသီးနှံ စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ရေသွင်း တူးမြောင်းများဖြစ်သည်။
ကျောက်ဖယားမြစ်၏ ယေဘူယျ ကိုသြဒိနိတ်အညွှန်းမှာ 13N၊ 100E ဖြစ်သည်။ဤဒေသတွင် မုတ်သုံရာသီဥတုရှိပြီးတစ်နှစ်လျှင် မိုးရေချိန် ၁,၄၀၀ မီလီမီတာ (၅၅ လက်မ) ခန့်ရှိသည်။ဘန်ကောက်မြို့တွင် အပူချိန် ၂၄ to ၃၃ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် (၇၅ to ၉၁ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်) ရှိသည်။
မြစ်ကြောင်း ပြုပြင်ခြင်းများ
အယုဒ္ဓယခေတ်က ကျောက်ဖယားမြစ် အောက်ပိုင်းတွင် လူလုပ်ပြုပြင်မှုများ ရှိခဲ့သည်။တူးမြောင်း တော်တော်များများမှာ မြစ်ဘေးတွင် ကြီးမားသော ကွင်းများအဖြစ် တည်ရှိသည်။
- ၁၅၃၈ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး မြစ်ကြောင်းပြုပြင်မှုဖြစ်သော ၃ km (၂ mi) ရှည်လျားသော တူးမြောင်းတစ်ခုကို ချာရီချာဘုရင်၏ အမိန့်တော်ဖြင့် တူးဖော်ခဲ့သည်။ ခလွန်လတ် ဟုခေါ်သည်။ယနေ့ခေတ်တွင် ခလွန် ဘန်ကောက်နွိုင်ဟု သိကြသည်။ဤတူးမြောင်းမှာ ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့မှ မြို့တော် အယုဒ္ဓယသို့ လာရောက်ကြမည့် သင်္ဘောများကို 13–14 km ခရီးတိုစေသည်။[၅]
- ၁၅၄၂ခုနှစ်တွင် ခလွန်လတ်ဘန်ကောက်ဟု ခေါ်သော ၂ကီလိုမီတာ ရှည်လျားသော တူးမြောင်းတစ်ခု တူးဖော်ခဲ့သည်။ယနေ့ခေတ်တွင် ခလွန်ဘန်ကောက်ရီဟု သိကြသည်။ထိုတူးမြောင်းမှာ မြစ်အတွင်း ခရီးသွားလာရေး လမ်းကြောင်းကို၁၄ km (၉ mi) တိုစေသည်။[၅]
- ၁၆၀၈ခုနှစ်တွင် ခလွန်ဘန်ဖို ဟုခေါ်သော ၇ကီလိုမီတာရှည်လျားသော တူးမြောင်းကို တူးဖော်ပြီးစီးခဲ့ပြန်သည်။ထိုတူးမြောင်းမှာ ကျောက်ဖယားမြစ်၏ မူလလမ်းကြောင်းကို ၁၈ km (၁၁ mi)တိုတောင်းစေသည်။.[၅]
- ၁၆၃၆ခုနှစ်တွင် ခလွန်လတ်မောင်းနော့သဘူရီ တူးမြောင်းကို တူးဖော်ပြီးစီးခဲ့သည်။[၅]
- ၁၇၂၂ခုနှစ်တွင် ခလွန်လတ်ကရတ်နွိုင် ဟုခေါ်သော တူးမြောင်းတစ်ခုကို တူးဖော်ပြီးစီးရာ ကျောက်ဖယားရေကြောင်းခရီးအား ၇ km (၄ mi) တိုစေခဲ့သည်။ ဤလမ်းကြောင်းမှာ ခိုခရတ်ကျွန်းမှ ဖြစ်သည်။.[၅]
မြစ်ကြောင်းတစ်လျှောက်ရှိ ဒေသများ
ကျောက်ဖယား မြစ်ကြောင်းတစ်လျှောက် မြောက်မှတောင်သို့ ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရာဒေသများမှာ နခွန်စဝမ်ဒေသ၊အုတုန်သနီဒေသ၊ချနတ်ဒေသ၊စင်ဘူရီဒေသ၊အန်သန်းဒေသ၊အယုဒ္ဓယဒေသ၊ပသွန်သနီဒေသ၊နော့သဘူရီဒေသ၊ဘန်ကောက်နှင့် စမွတ် ဖယာခန်ဒေသတို့ဖြစ်သည်။ ထိုမြို့များမှာ သမိုင်းကြောင်းအရ အရေးပါသောမြို့များဖြစ်ကာ ရေကြောင်းခရီးကြောင့် လူဦးရေ ထူထပ်ရာမြို့များဖြစ်သည်။
သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး
ဘန်ကောက်မြို့တွင် ကျောက်ဖယားမြစ်ကိုဖြတ်၍ တည်ဆောက်ထားသော အဓိကတံတားကြီးများမှာ ရာမ၆ သံလမ်းတံတား၊နန်းတော်အနီးမှ ဖရာဖင်ခလိုတံတား၊ ရာမ ၈ တံတား၊ရာမ၉တံတား၊မီဂါတံတား တို့ဖြစ်သည်။
ဘန်ကောက်တွင် ကျောက်ဖယားမြစ်မှာ ရေကြောင်းဘတ်စ်များ၏ အဓိကသွေးကြောဖြစ်သည်။နေ့စဉ်နှင့်အမျှ မြစ်ကြောင်းတစ်လျှောက် ဖယ်ရီများ၊မြစ်တစ်ဖက်ကမ်းကူး ဖယ်ရီများ၊ဝါးတားတက္ကဆီများ စသည်တို့ဖြင်ြ ကျောက်ဖယားမြစ်အတွင်းတွင် ကူးလူးသွားလာနေသည်။ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့မှုများသော ဘန်ကောက်မြို့တွင် မိုးပျံရထား၊မြေအောက်ရထားများအပြင် ဤရေကြောင်းသယ်ယူရေးများဖြင့်လည်း သွားလာကြသည်။မြစ်နှင့် မြို့တွင်းရှိတူးမြောင်းများတွင် လှေလိုင်းပေါင်း ၁၅ခုထက်မက ရှိသည်။ ညပိုင်းတွင် ကျောက်ဖယားမြစ်အတွင်း ညစာသင်္ဘော၊နေဝင်ချိန်ကြည့်သင်္ဘောများစွာ ရှိတတ်သည်။ပြည်တွင်းပြည်ပ ခရီးသွားများကိုဆွဲဆောင်ရာလည်းဖြစ်သည်။
မြစ်လက်တက်များ
ကျောက်ဖယားမြစ်၏ အဓိကမြစ်လက်တက်များမှာ ပစပ်မြစ်၊သောက္ကဲခရမ်မြစ်၊နမ်မြစ်၊ The principal ပင်မြစ်နှင့် သချင်မြစ်တို့ဖြစ်သည်။[၆][၇][၈]
ကျောက်ဖယား ရေဝေရေလဲ
ကျောက်ဖယားမြစ်နှင့် သူ၏မြစ်လက်တက်များပါဝင်သော စနစ်အရ ကျောက်ဖယားရေဝေရေလဲစနစ် ရှိသည်။ဤစနစ်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် အကြီးမားဆုံး စနစ်ဖြစ်သည်။နိုင်ငံ၏ ၃၅ရာခိုင်နှုန်းခန့် ဖြန့်ကျက်ထားသည်။
မြစ်ဝကျွန်းပေါ်
သချင်းမြစ်မှာ ကျောက်ဖယားမြစ်မှခွဲထွက်၍ အပြိုင်စီးကာ ထိုင်းပင်လယ်ကွေ့အတွင်းသို့ စီးဝင်သည်။ကျောက်ဖယားမြစ်နှင့် သချင်းမြစ်နှင့် မြစ်လက်တက်များရှိသော ထိုကြားဒေသသည် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဖြစ်သည်။
ဇီဝမျိုးကွဲများ
ကျောက်ဖယားစနစ်၏ အောက်ပိုင်းဒေသများဖြစ်သော နိုင်ငံအလယ်ပိုင်းတွင် စိမ့်မြေတောများ၊အပူပိုင်းနှင့် စိမ့်သမနွေရွက်ကြွေတောများရှိသည်။ မြောက်မှတောင်သို့ ၄၀၀ km (၂၄၉ mi) ရှည်ကာ၁၈၀ km (၁၁၂ mi)ကျယ်သည်။ မူလ စိမ့်မြေတောများမှာ ဖယ်ရှားခြင်းခံခဲ့ရပြီး လွင်ပြင်များအဖြစ်ပြောင်းလဲကာ စပါး၊ ကောက်ပဲသီးနှံ၊ အခြား စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ၊ဘန်ထိုဒေသတွင် ကျက်စားသော သားရဲတိရိစ္ဆာန်များပါ ပျောက်ကွယ်ကုန်သည်။ထိုအထဲတွင် ငါးများ၊ငှက်များပါ ပါဝင်သည်။
ငါးများ
ကျောက်ဖယား ရေဆင်းစနစ်အတွင်း ငါးမျိုးစိတ်ပေါင်း ၂၈၀ခန့်ရှိသည်။
ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန်=
ကိုးကား
- ↑ Pronunciation
- ↑ ၂.၀ ၂.၁ McCarthy၊ James Fitzroy (2005-07-13) [1900]။ "Chapter VI. From Bangkok to Korat – Elephants"။ Surveying and exploring in Siam (PDF)။ London: John Murray, Albemarle Street။ p. 21။ OCLC 5272849။ 8 February 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
The Me Nam Chao P'ia is a magnificent river.
[လင့်ခ်သေ] - ↑ Tamara Loos (1 December 2002)။ Introduction to Five Years in Siam။ 1994 reprint။ Pine Tree Web။
- ↑ The River of Kings II : City of Angels။ Thai Stories။ “"The River of Kings II – City of Angels", a light and sound musical”
- ↑ ၅.၀ ၅.၁ ၅.၂ ၅.၃ ၅.၄ Steve Van Beek: The Chao Phya, p.39
- ↑ Royal Irrigation Department River Gauges Report။ RID Stations (2002)။ 14 August 2009 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
- ↑ Chao Phraya River Basin (Thailand)။ World Water Assessment Programme။ 8 June 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
- ↑ Detailed Map of the Chao Phraya River Basin (Thailand)။ World Water Assessment Programme။ 18 September 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
- ↑ Rainer Froese နှင့် Daniel Pauly ၏ တည်းဖြတ်မှု (2015 ခုနှစ်)။ "Catlocarpio siamensis" ဆိုင်ရာ FishBase ၏ 2015 ခုနှစ် Marchလထုတ် မူကွဲပုံစံပါ အချက်အလက်များ။
- ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedIUCNCatlocarpio