ပလာစမာ (ရူပဗေဒ): တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
No edit summary |
အရေးမကြီး ဘော့ - စာသားများကို အလိုအလျောက် အစားထိုးခြင်း (-ဂြိုလ် +ဂြိုဟ်, -တုန့်ပြန် +တုံ့ပြန်, -၄င်း +၎င်း) |
||
စာကြောင်း ၂၈ -
}}</ref> တို့၌သာ ဖြစ်ပွားသည်။
၁၉၂၇ ခုနှစ်တွင် နိုဘယ်ဆုရှင် အမေရိကန် ဓာတုဗေဒ ပညာရှင် Irving Langmuir က Ionized gas တစ်ခုကို ဖော်ထုတ်ပြရန်အတွက် ဤပလပ်စမာ ဆိုသည့် ဝေါဟာရကို စတင် အသုံးပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ Irving Langmuir က လျပ်စစ်စက်ကွင်း အရည်ထုထဲမှာ အီလက်ထရွန်နဲ့ အိုင်းယွန်း တို့ကို သယ်ဆောင်သလိုမျိူး သွေးပလပ်စမာက သွေးဖြူဥ သွေးနီဥ ကို carry လုပ်ပေးတယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို သတိပြုမိခဲ့တယ်။ သူနှင့် သူရဲ ့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် Lewi Tonks တို့ဟာ filament တစ်ခုရဲ ့ lifetime ကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ချ ဲ့ ကြည့်နိုင်တဲ့ နည်းလမ်းကို ရှာဖွေနိုင်ဖို့အတွက် Tungsten-filament အသုံးပြုထားသည့် မီးသီး မီးလုံးတွေရဲ ့ ရူပဓာတု ဖြစ်စဉ်တွေကို စုံစမ်းလေ့လာခဲ့ကြပါတယ်။ ( နောက်ပိုင်းမှာလည်း တစ်ဖြည်းဖြည်းနဲ့ သူတို့ ထိုနည်းလမ်းကို လေ့လာနိုင်ခဲ့ကြပါတယ် ) ။ ဒီဖြစ်စဉ်ကနေ အိုင်းယွန်းဖြစ် ပလပ်စမာ နှင့် အစိုင်အခဲ မျက်နှာပြင်တွေ ရဲ ့ ကြားမှာဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ boundary layer ဖြစ်စဉ် လို့ခေါ်တဲ့ Plasma sheaths theory ကို ဖော်ထုတ် ရရှိခဲ့ပြန်ပါတယ်။ နောက်ပြီး အီလက်ထရွန် သိပ်သည်းဆ ရဲ ့ ကာလအလိုက်ပြောင်းလဲနိုင်မှ ုကို ဖော်ပြနိုင်တဲ့ plasma discharge tube တစ်ခုရဲ ့ တိကျသေချာတဲ့ နယ်ပယ်တွေကိုလည်း ရှာဖွေ တွေ ့ရှိခဲ့ပြန်ပါတယ်။
ပထမတစ်ခုကတော့ ရေဒီယိုအသံလွှင့် ဌာနတွေကနေတဆင့် ကမ္ဘာ ့အိုင်းယွန်းအလွှာ ( ionosphere) ကို တွေ့ရှိစေမှ ုပဲဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာ ့အိုင်းယွန်းလွှာဆိုတာကတော့ ကမ္ဘာ ့မြေပြင်မှ အကွာအဝေး ကီလိုမီတာ ၆၀ မှ ၁၀ဝ၀ အတောအတွင်းမှာ ရှိတဲ့ အိုင်းယွန်းများစွာဖြင့် ပြည့်နှက်နေသော ကမ္ဘာ ့လေထု အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ လေထုအလွှာ အပေါ်ပိုင်းတွင်ရှိသော ionized gas အလွှာအချို ့သည် ရေဒီယို အသံလှိုင်းများကို
ဒုတိယအချက်အနေနဲ့ကတော့ အာကာသရူပဗေဒ ပညာရှင်တွေရဲ ့ အာကာသထဲမှာ ပလပ်စမာ တွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေတယ်ဆိုတာကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အာကာသရူပဗေဒ ဖြစ်စဉ်တွေကို ပိုမိုနားလည်ဖို့အတွက် ရူပဗေဒ ပလပ်စမာ သဘောတရားများကို နားလည်သဘောပေါက်မှ ု ပြည့်ဝနေမှသာ အဆင်ပြေမှာဖြစ်ပါသည်။ ဤနယ်ပယ်တွင် ရှေ ့ဆောင်စွန် ့ ဦးတီထွင်သူ Hannes Alfven သည် ၁၉၄၀ ဝန်းကျင်က magneto-hydrodynamics (MHD) သီအိုရီ ကို ရှာဖွေတွေ ့ရှိခဲ့ပါတယ်။
တတိယတစ်ခုကတော့ ၁၉၅၂ ခုနှစ်က ထုတ်လုပ်ခဲ့သော ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဗုံး တီထွင်မှ ုပင်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတီထွင်မှ ုသည် အနာဂါတ်အတွက် ဖြစ်နိုင်သော စွမ်းအားအရင်းအမြစ်တစ်ခုအဖြစ် thermonuclear fusion ထိန်းချုပ်မှ ုကို အမှန်တကယ် စိတ်ဝင်စားစေနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ပထမဆုံးအနေနဲ့ အမေရိကန်၊ ရုရှား၊ ဂရိတ်ဗြိတိန် နိုင်ငံတွေမှာ လျှို ့ဝှက်စွာဖြင့် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သုတေသနလုပ်ငန်းတွေ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။ သို့ရာတွင် ပလပ်စမာ သုတေသနလုပ်ငန်းတွင် thermonuclear fusion သုတေသနပြုမှ ုကို လုံခြုံမှ ုလျို ့ဝှက် အဆင့်အတန်းမှ လျှော့ချ၍ ၁၉၅၀ နှောင်းပိုင်း နှင့် ၁၉၆၀ အစပိုင်း ကာလများတွင် ရူပဗေဒ စာပေများတွင် ကျယ်ပြန့်စွာ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့စေပြီး အရေးပါသော သုတေသနပြုမှ ုအဖြစ် ဦးတည်စေခဲ့ပါတယ်။ ထင်ထင်ရှားရှား ပြောရမယ်ဆိုရင် အဲ့ဒီနှစ်တွေအတောအတွင်းမှာပဲ ပလပ်စမာရူပဗေဒ သီအိုရီသည် သင်္ချာနည်းအရ ခရေစေ့တွင်းကျ နည်းလမ်းမှန်ကန်စွာ ထွက်ပေါ်လာသော သီအိုရီဖြစ်ပါသည်။ Fusion Physics လေ့လာသူတွေဟာ အများအားဖြင့် သံလိုက်စက်ကွင်းကြောင့် thermonuclear plasma ဘယ်လို ပိတ်မိနေတယ်ဆိုတာ နားလည်ဖို့ ကို စိတ်ဝင်စားမှ ုများခဲ့ကြပါတယ်။ ပြီးတော့ ပလပ်စမာတော်တော်များများ instabilities ဖြစ်ခြင်းကနေ ကျော်လွန် လွတ်မြောက်ဖို့အတွက် စုံစမ်းလေ့လာနေကြဆဲပဲဖြစ်ပါတယ်။
စတုတ္ထတစ်ခုကတော့ ၁၉၅၈ ခုနှစ်မှာ James A.Van Allen ရ ဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံမှ ထုတ်လွှင့် ထားသော အချက်အလက်များကို အသုံးပြုပြီး ကမ္ဘာ့ ပတ်ပတ်လည်မှာရှိနေတဲ့ Van Allen radiation belts ကို ရှာဖွေတွေ ့ရှိမှ ုပဲဖြစ်ပါတယ်။
နောက်ဆုံးတစ်ချက်ကတော့ ၁၉၆၀ ခုနှစ်မှာ လေဆာပလပ်စမာရူပဗေဒ နယ်ပယ်မှ ထုတ်ဖော်ချပြခဲ့တဲ့ စွမ်းအားမြှင့်လေဆာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှ ု ကဏ္ဍပင်ဖြစ်သည်။ စွမ်းအားမြင့် လေဆာအလင်းတန်းတစ်ခုသည် solid ပစ်မှတစ်ခုကို ထိရိုက်သောအခါ ၎င်းပစ္စည်းသည် ချက်ချင်း လောင်ကျွမ်းဆုံးရှုံးမှု ဖြစ်ပေါ်သည်။ အဲဒီနောက် လေဆာအလင်းတန်း နှင့် လေဆာပစ်မှတ်ကြားတွင် ပလပ်စမာဖြစ်ပေါ်လာသည်။ လေဆာပလပ်စမာတွင် အစိုင်အခဲများ၏ ထူးခြားသော သိပ်သည်းမှု လက္ခဏာများ ကဲ့သို့သော အတန်အသင့် လွန်ကဲမှုရှိနေသော ဂုဏ်သတ္တိများရှိနေပါသည်။ သမားရိုးကျ ပလပ်စမာများထဲတွင်တော့ ထိုကဲ့သို့ မတွေ ့ရှိနိုင်ပါ။ လေဆာ ပလပ်စမာ ရူပဗေဒ၏ အဓိက အသုံးပြုမှု အပိုင်းတစ်ခုကတော့ inertial confinement fusion လို့သိထားကြတဲ့ Fusion energy ဆီကို ဦးတည်နေချဉ်းကပ်နေမှုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဤချဉ်းကပ်မှုတွင် nuclear fusion ရ ဲ့ သိပ်သည်းဆ နှင့် အပူချိန်များကို ရရှိလာသည့်တိုင်အောင် သေးငယ်သော အစိုင်အခဲ ပစ်မှတ်ဆီသို့ လေဆာ အလင်းတန်းများကို အတွင်းဘက်သို့ စုစည်းကျရောက်နိုင်စေရန် တင်းတင်းကျပ်ကျပ် focused ရယူထားရပါတယ် (ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဗုံး၏ အလည်ဗဟိုတွင် ဤကဲ့သို့ဖြစ်၏)။ နောက်ထပ် လေဆာပလပ်စမာ ရူပဗေဒ၏ စိတ်ဝင်စားဖွယ် အသုံးပြုမှုတစ်ခုကတော့ အမှုန်များ အရှိန်မြင့်တက်လာစေရန်အတွက် ပလပ်စမာကို ပြင်းအားမြင့်လေဆာ pulse တစ်ခုက ဖြတ်သန်းသွားသောအခါ အလွန်အားကောင်းသော လျပ်စစ်စက်ကွင်းများ ထုပ်လုပ်မှုကို အသုံးချခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ High-Energy လေ့လာသည့် ရူပဗေဒပညာရှင်များသည် အမှုန် accelerators တွေရဲ ့ တန်ဖိုး နှင့် အရွယ်အစားကို လျှော့ချနိုင်စေရန်အတွက် ပလပ်စမာ အရှိန်မြှင့်နည်းပညာကို အသုံးပြုနိုင်ရန်လည်း မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည်။
|