သိပ္ပံပညာ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

== ဖီလိုဆိုဖီ ==

 

 

သိပ္ပံနည်းကျ နည်းစဉ်နှင့် ပတ်သက်၍ ဖီလိုဆိုဖီ သမားများတွင် အတွေးများစွာရှိသည်။ လက်တွေ့သမား (Methodological naturalism) များက သိပ္ပံနည်းကျ စမ်းစစ်ရာတွင် မြင်တွေ့နိူင်သော (observable) ဖြစ်ရပ်များကို ရှင်းလင်းရာတွင် လက်တွေ့ကျကျ လေ့လာပြီး အခြားသူကလဲ ပြန်လယ် စမ်းသပ်နိူင်မသာ ဖြစ်ရမည်ဟု ဆိုသည်။ ထို့ကြောင့် လက်တွေ့သမားများက [[သဘာဝလွန် ဖြစ်ရပ်]]များ၊ အာဏာရ အဖွဲ့အစည်း၏ အဆိုပြုချက်များ၊ ဘက်လိုက်သော လေ့လာမှုများကို လက်မခံပေ။ အမှန်တရားသမားများ (critical rationalism) ကမူ လေ့လာမှုများတွင် ဘက်မလိုက်အောင် လုပ်၍မရ ထို့အပြင် သဘာဝလွန်ဟုပြောသည်မှာ မည်မျှလွန်လျှင် သဘာဝမှ လွန်သည်ခေါ်မည်မှာ တိကျမှုမရှိဟု ညင်းဆိုသည်။ ထို့ကြောင့် အမှန်တရားသမားများက မှားကြောင်း ထောက်မပြနိူင်လျှင် အမှန်ဖြစ်သည် ဆိုသည်။ အမှန်တရားသမားသည် လက်တွေ့သမားများ တွေးခေါ်သည်နိူင်ထပ် ပိုမို ကျယ်ပြန့်သော နေရာများကိုပါ လေ့လာနိူင်ပြီး တချိုန်တည်းမှာပင် အာဏာပိုင်များကို ဖိဆံသည်။ အမှန်တရားသမားများက သိပ္ပံဆိုသည်မှာ လက်တွေ့ပြနိူင်မှုထက် အမှား မပါမှုက အရေးကြီးသည်ဟု ဆိုသည်။ တိုင်းတာမှုသမားများ (instrumentalism) ကမူ တိုင်းတာမှုများသည် အမှားအမှန်ထက် ဖြစ်ရပ်များကို ကြိုတင်တွက်ချက်ရန်သာ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။