လွတ်လပ်စွာဟောပြောခွင့်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

No edit summary
စာကြောင်း ၁ -
 
လွတ်လပ်စွာဟောပြောခွင့် သည် စိစစ်ဖြတ်တောက်ခြင်း၊ ကန့်သတ်ခြင်းမ ရှိသည့် လွတ်လပ်စွာပြောဆိုပိုင်ခွင့် ပင်ဖြစ်သည်။ အနက် အဓိပ္ပာယ်တူသည့် လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော် ပြသခွင့် ဆိုသည်မှာ တစ်ခါတစ်ရံ လွတ်လပ်စွာစကားပြောဆိုခွင့် တစ်ခုတည်းသာ မဟုတ်ပဲ သတင်းအချက်အလက် သို့မဟုတ် စိတ်ကူးအကြံအစည် များကိုပါ မည်သည့် ပုံစံဖြင့် ဖြစ်စေ ရှာဖွေခြင်း ၊ လက်ခံခြင်းနှင့် ပေးကမ်းခြင်း တို့ ကို ကြားခံ ဆက်သွယ် ရေးနည်းလမ်း များကိုထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်းမရှိပဲ လွတ်လွတ်လပ်လပ် ပြုလုပ်ခြင်းလည်းပါဝင် သည်။ လက်တွေ့တွင် လွတ်လပ်စွာ ဟောပြော ခွင့် သည် မည်သည့်နိုင်ငံ တွင်မှ အပြည့်အဝ မရ ရှိပဲ ထိုအခွင့်အရေးသည် ယေဘုယျ အားဖြင့် အကန့်အသတ် ရှိနေသည့်ကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်ပြီး မုန်းတီးရေးဟောပြောမှုကဲ့သို့ ဖြစ်နေသည်။
လွတ်လပ်စွာဟောပြောခွင့် ကို တစ်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေးကြေငြာစာတမ်း ၏ပုဒ်မ 19 အောက် နှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ တရားမရေးရာ နှင့်[[ နိုင်ငံရေး]] အခွင့်အရေးညီလာခံ ၏ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလူ့အခွင့်အရေးဥပဒေတို့တွင်လူ့အခွင့်အရေးအဖြစ်အသိအမှတ်ပြုထားသည်(ICCPR)။ICCPRသည်လွတ်လပ်စွာဟောပြောခွင့်ကိုအဟန့်အတားမရှိထင်မြင်ယူဆချက်များကို ဆုပ်ကိုင်ထားခွင့်ဟု လက်ခံထားသည်။ လူတိုင်းတွင် လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြသနိုင်သည့်အခွင့်အရေးရှိကိုရှိရမည်။ထို့အပြင်လွတ်လပ်စွာဟောပြောခွင့်ကိုဥရောပ၊အမေရိကတိုက်အတွင်းနှင်လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြသနိုင်သည့်အခွင့်အရေးရှိကိုရှိရမည်။ထို့အပြင်လွတ်လပ်စွာဟောပြောခွင့်ကို[[ဥရောပ]]၊အမေရိကတိုက်အတွင်းနှင်[[အာဖရိက]] ဒေသတို့တွင် လူ့အခွင့်အရေး ဥပဒေအဖြစ်သိမှတ်ထားသည်။လွတ်လပ်စွာဟောပြောခွင့်သည် လွတ်လပ်စွာတွေးတောနိုင်သည်ဆိုသည့်အမြင်နှင့် လုံးဝမတူညီပဲ ရော ထွေး ၍ မရပါ။
 
==လွတ်လပ်စွာဟောပြောခွင့်နှင့် ထုတ်ဖော်ပြသခွင့်==
လွတ်လပ်စွာဟောပြောခွင့်ကို ရှေးယခင် လူ့အခွင့်အရေးစာတမ်းများတွင် တွေ့ ရှိနိုင်ပြီး ခေတ်သစ်အမြင် လွတ်လပ်စွာ ဟောပြောခွင့်သည် ဥရောပတိုက်သားများ ညဏ်ပွင့်လင်း ချိန်ကာလ အတွင်း တစ်ဖြည်းဖြည်းပေါ်ပေါက်လာသည်။အင်္ဂလန် ၏အခွင့်အရေးများ ဥပဒေမူကြမ်း 1689 သည် လွှတ်တော်အတွင်း လွတ်လပ်စွာဟောပြောခွင့်ပြုခဲ့ပြီး[[ ပြင်သစ်တော်လှန်ရေး1789ပြင်သစ် တော်လှန်ရေး|ပြင်သစ်တော်လှန်ရေး]]1789 အတွင်းက ချမှတ်ခဲ့သည့် လူနှင့် နိုင်ငံသားများ ၏ အခွင့်အရေးကြေငြာစာတမ်း တွင် လွတ်လပ်စွာ ဟောပြောခွင့် ကို လွှဲပြောင်း ၍မရ သည့် အခွင့်အရေးတစ်ရပ်အဖြစ် အထူးပြု၍ အခိုင်အမာ ပြောဆိုထားသည်။
ယင်းကြေငြာစာတမ်း ၏ပုဒ်မ 11 တွင် လွတ်လပ်စွာဟောပြောခွင့်ကို ဖွင့်ဆိုထားသည်မှာ-
စိတ်ကူးအကြံအစည်များနှင့် ထင်မြင် ယူဆချက်များ လွတ်လပ်စွာ ဆက်သွယ် ဆောင် ရွက်နိုင်ခြင်းသည် အလွန်တန်ဖိုးထားရမည့် လူသားအခွင့်အရေး တစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံသားတိုင်းသည် လွတ်လပ်ခွင့်နှင့် ကိုက်ညီစွာ ရေးသားပြောဆို ပုံနှိပ် ထုတ်ဝေ နိုင်သည်။ သို့သော် ဥပဒေ အရ သတ်မှတ်ထားသည့် လွတ်လပ်ခွင့် ကို အလွဲသုံးစားပြုလုပ် ခဲ့လျှင် တာဝန် ရှိကြောင်းသိ ရှိရမည်။
Line ၁၅ ⟶ ၁၄:
၃။သတင်းအချက်အလက်နှင့် စိတ်ကူးစိတ်သန်းများကို ပေးဝေနိုင်ခွင့်
 
လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖေါ်ပြသနိုင် ခွင့် တွင်ပါဝင်သည့် အင်တာနက်သို့မဟုတ်[[အင်တာနက်]]သို့မဟုတ် အနုပညာရပ်များမှတစ်ဆင့် ပြောကြားခြင်း၊ ရေးသားခြင်း၊ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်းများကို လွတ်လပ်စွာဟောပြောခွင့်ဟု နိုင်ငံတကာ၊ ဒေသဆိုင်ရာနှင့် နိုင်ငံတော်စံချိန်စံနှုန်းများက အသိအမှတ်ပြု သည်။ လွတ်လပ်စွာဟောပြောခြင်းကိုအခွင့်အရေးတစ်ရပ်အဖြစ် ကာကွယ်ထားခြင်းဖြစ်ကြောင်း အဓိပ္ပာယ်သက်ရောက်ရာတွင် ခေါင်းစဉ်မာတိကာသက်သက်သာမဟုတ်ပဲ ထုတ်ဖော်ပြသခြင်းကိုပါ အဓိပ္ပာယ်သက်ရောက်သည်။
 
==မူလအစများနှင့် ပညာရေးလွတ်လပ်ခွင့်==