ဆန်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
အရေးမကြီး Reverted 1 edit by 45.112.177.36 (talk) to last revision by 74.50.208.198. (TW) စာတွဲ: နောက်ပြန် ပြန်ပြင်ခြင်း |
စာတွဲများ: မိုဘိုင်းလ် တည်းဖြတ် မိုဘိုင်းလ် app တည်းဖြတ် အန်းဒရွိုက် app တည်းဖြတ် |
||
စာကြောင်း ၂ -
===မြန်မာ့အသက်သွေးခဲ===
[[File:Koeh-232.jpg|thumb|200px|ဆန်စပါး၏ ဖွဲ့စည်းတည်ရှိပုံ]]
[[ပြည်ထောင်စု
အာဏာပိုင်နိုင်ငံဖြစ်လာသည်နှင့်အမျှ
တောင့်တင်း ကြံ့ခိုင်ဖို့လိုပေသည်။ သို့မှသာလျှင် [[ပြည်ထောင်စု]]
[[တိုင်းရင်းသား]] တို့၏
လာမည်ဖြစ်၏။
စွာရောင်းချနိုင်ရန် နိုင်ငံတော်အစိုးရစိုက်ပျိုးရေးဌာနက [[စပါး]]
မျိုးကောင်းမျိုးသန့် ရရှိရေး၊ [[စပါးဖျက်ပိုး]]နှင့် [[ရောဂါ]]နှိမ်နင်းရေး၊
ရေးစသည့်
လျက်ရှိပေသည်။
[[File:US long grain rice.jpg|thumb|150px|အမေရိကရှိ အစေ့ဆံရှည်သော စပါးပင်]]
ရှေးလွန်လေပြီးသော ခေတ်အခါကပင်
ရရှိအောင် [[စပါး]]ကိုစိုက်ပျိုးခဲ့ကြသည်။
ဆန်သည် ပဓာနအစာဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် [[အရှေ့တိုင်းသား]]များအဖို့ အခြား[[ကောက်ပဲသီးနှံ]]များထက် ဆန်သည် အရေးပါလှသည်။ [[ရုက္ခဗေဒ]]ပညာရှင်များက ယခုစိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်နေကြသော စပါးမျိုးများသည် အရှေးအခါက အရိုင်းပေါက်ခဲ့သော စပါးမျိုးမှ ဆင်းသက်လာသည်ဟုဆို၏။
==သမိုင်းကြောင်း==
[[ရုက္ခဗေဒ]]အလိုအရ [[စပါး]]သည် 'အိုရီဇာ'မျိုးစုတွင် ပါဝင်သည်။
ယင်း[[မျိုးစု]]မှ [[မျိုးစိတ်]]ပေါင်း ၂၅ မျိုး ခွဲထွက်လာ၏။ ယင်းတို့ကို [[အာရှတိုက်]]၊ [[အာဖရိကတိုက်]]နှင့် [[တောင်အမေရိကတိုက်]] အပူပိုင်းနှင့် [[အပူလျော့ ပိုင်းဒေသ]]များတွင် အနှံ့အပြား တွေ့ကြရလေသည်။ ထိုမျိုးစိတ်များသည် အာရှတိုက်ရှိပင်ရင်းအမျိုး တစ်ခုမှ၎င်း၊ အာဖရိကတိုက်ရှိ ပင်ရင်းအမျိုးတစ်ခုမှ၎င်း ဆင်းသက်လာကြသည်ဟု ယူဆရသည်။ တောင်အမေရိကတိုက်ရှိ မျိုးစိတ်များသည် အာဖရိကတိုက်မျိုးမှ တစ်ဆင့်ပေါက်ပွားလာလေသည်။
အချို့ရုက္ခဗေဒပညာရှင်တို့ကလည်း အာရှတိုက်မျိုးဖြစ်သော အိုရီဇာ ဖက်တျူအာနှင့် အိုရီဇာ ဆာတီဗားမှ၎င်း၊ အနောက်အာဖရိကတိုက်မျိုးဖြစ်သော အိုရီဇာ စတက်ဖီးအိုင်မျိုးမှ၎င်း ပေါက်ပွားလာသည်ဟု ယူဆကြ၏။ အိုရီဇာဖက်တျူအာနှင့် အိုရီဇာ မိုင်နျုတာ စပါးမျိုးကို [[ဟိမဝန္တာ]]အရှေ့ပိုင်းမှ [[သီဟိုဠ်ကျွန်း]]အထိ၊ တစ်ဖန် [[တရုတ်နိုင်ငံ]]တောင်ဘက်အကျဆုံး အပိုင်းမှ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[အင်ဒိုချိုင်းနား]]၊ ဂျားဗား၊ ဗော်နီယိုနှင့် [[ဖိလစ်ပိုင်ကျွန်း]]အထိ စွတ်စိုထိုင်မှိုင်းသော ဒေသများတွင် အနှံ့ အပြားတွေ့ရ၏။ [[အာရှတိုက်]]မှစပါးမျိုးများကို ၁၇ ရာစုနှစ်က အနောက်အာဖရိကတိုက်သို့ [[ပေါ်တူဂီ]]ကုန်သည်များ ယူဆောင်လာ၍ စိုက်ပျိုးခဲ့ကြသည်ဟု ဆို၏။ အာရှတိုက်ရှိ စပါးရိုင်းမျိုးများအနက် '''အိုရီဇာ ဆာတီဗား'''နှင့် '''အိုရီဇာ အော်ဖီစီနယ်လစ်''' စသော အပင်များမှာ ယခုအခါ စိုက်ပျိုးနေသော စပါးပင်များ၏ မူလအစပင်ဖြစ်သည်။
[[File:Nihonbashi bridge in Edo.jpg|thumb|150px|left|၁၈၂၀ ခုနှစ်အတွင်း ဂျပန်နိုင်ငံရှိ ဆန်ကုန်သည်ပွဲစားများ]]
[[ကမ္ဘာ့သမိုင်း]] ခေတ်ဦးခန့်ကပင်လျှင် အာရှတိုက်၌
တရုတ်စာပေများထဲ၌ ဆန်အကြောင်းကို တွေ့ရှိရ၏။ ထိုပြင်
ရှေးဟိန္ဒူကျမ်း စာများထဲ၌လည်း မိမိတို့၏ အယူဝါဒအရ ပူဇော်ပသရာ၌ ဆန်ကို အသုံးပြုကြောင်းတွေ့ရှိရလေသည်။ မည်သည့်တိုင်းပြည်တွင် စတင်စိုက်ပျိုးသည်ဟု မသိရသော် လည်း၊ အာရှအရှေ့တောင်ပိုင်းတွင် စတင်စိုက်ပျိုးခဲ့၍၊ မြောက်
ဘက်ဆီသို့ ပျံ့နှံ့သွားသည်ဟု ယူဆရ၏။ ထိုပြင် မလ္လာယု
ကျွန်းစုနှင့်
[[ဖိလစ်ပိုင်ကျွန်းစု]]တွင်လည်း ထို့အတူပင် ဖြစ်လေသည်။
သို့သော် အချိန်အတော်နှောင်းမှ အာရှတိုက်အရှေ့ပိုင်းတိုင်းပြည်များမှ တစ်ဆင့် အာရှတိုက်အနောက်ပိုင်းတိုင်းပြည်များ
သို့ လည်းကောင်း၊ ယင်းတို့မှတစ်ဆင့် အလွန်ယဉ်ကျေးတိုးတက်နေသော
အီဂျစ်၊ ဂရိ၊ ရောမတိုင်းပြည်များသို့ လည်းကောင်း ပျံ့နှံ့ရောက်ရှိသွား၏။ [[အီတလီနိုင်ငံ]]မြောက်ပိုင်း၌ [[၁၅ ရာစု]] နှစ်မှစ၍ စပါးကို စိုက်
ပျိုးခဲ့၏။ အာရပ်တို့သည် [[နိုင်းမြစ်ဝှမ်း]]တွင် စပါးကို စတင်
စိုက်ပျိုးခဲ့သည်။ [[မက်ဒါဂက်စကာကျွန်း]]သို့ [[ပသျှူးလူမျိုး]]များက စပါးကို ယူဆောင်လာခဲ့၍၊ အာဖရိက အရှေ့ကျွန်းများသို့မူ၊
[[အိန္ဒိယလူမျိုး]]များက စပါးကို ယူဆောင်လာခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။
မူးဝါးလူမျိုးတို့သည် [[စပိန်နိုင်ငံ]]သို့ စပါးကိုယူဆောင် လာခဲ့ပြီး
နောက်၊ စပိန်လူမျိုးတို့ကတစ်ဖန် အီတလီနိုင်ငံသို့ ယူဆောင်
သွားခဲ့သည်။ [[ဥရောပတိုက်]] အရှေ့တောင်ပိုင်းတွင် စပါးစိုက်ပျိုး
ခြင်းအလေ့ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်မှာ
ပြီလျှင်
[[၁၈၅၃]] ခုနှစ်ခန့်မှစ၍ စပါးကို စိုက်ပျိုးခဲ့ကြသည်။ အမေရိကန်
ပြည်ထောင်စု၌ [[၁၆၈၅]] ခုနှစ်ခန့်မှစ၍ စပါးကို စိုက်ပျိုးခဲ့ကြ
၏။
မှစ၍ စပါးကို စိုက်ပျိုးခဲ့ကြ၏။ ဩစတြေးလီးယားတိုက်၌ [[၁၈၉၁]] ခုနှစ်ခန့်ကစ၍ စပါးကို စမ်းသပ်စိုက်ပျိုးကြည့်ခဲ့ရာ၊ ပထမဦးစွာတွင် မအောင်မြင်ခဲ့သော်လည်း၊ နောင်တွင် အမျိုးမျိုး စမ်းသပ်စိုက်ပျိုးသည့် အခါမှပင် ကောင်းစွာအောင်မြင်ခဲ့ သဖြင့် [[၁၉၂၄]] ခုနှစ်မှစ၍ စီးပွားဖြစ် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ခဲ့လေ
သည်။
==စိုက်ပျိုးပုံ==
[[File:Burmarice.JPG|thumb|200px|မုတ်သုံရာသီချိန်တွင် မြင်တွေ့ရသော ဗမာ့လယ်ယာစိုက်ခင်းများ]]
စပါးသည် မြေဩဇာမကောင်းသော နေရာများ၌ပင် ဖြစ်ထွန်းနိုင်၏။ အရေးတကြီးလိုအပ်သည်မှာ ကောင်းစွာဖြစ်ထွန်း
လာသည်အထိ [[ရေ]]လုံလောက်စွာ ရရှိရန်ပင်ဖြစ်သည်။ စပါး
သည် [[အပူလျော့ပိုင်းဒေသ]]နှင့် [[နွေးသမပိုင်းဒေသ]]များ၌ အကောင်း
ဆုံးဖြစ်ထွန်းသည်။ စပါးသည် [[အီကွေတာ]]တောင်ဘက် လတ္တီ
တွဒ်ဒီဂရီ ၄ဝ နှင့် မြောက်ဘက် လတ္တီတွဒ်ဒီဂရီ ၄ဝ အကြား
၌ များပြားလှသည့်
ထွန်းနိုင်သည်။ အများအားဖြင့် စိုစွတ်သော အပူပိုင်းဒေသများ
နှင့် ကောင်းစွာသင့်လျော်သည်ဟု သဘောထား လေ့ရှိသော်
လည်း၊
အရပ်ဒေသများဖြစ်သည့်
လည်း ဖြစ်ထွန်းပေသည်။ ထိုပြင် အီကွေတာတောင်ဘက်လတ္တီ
တွဒ် ဒီဂရီ ၄ဝ နှင့် မြောက်ဘက်တွင် လက်တ္တီတွဒ်ဒီဂရီ ၄ဝ
အကြားရှိ အလယ်ပိုင်းအမေရိက၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု
ထက်ဝက်ခန့်၊ အနောက် အိန္ဒိယကျွန်းစု၊
[[ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ]]တွင်းရှိ [[ကျွန်း]]များ၌လည်း စပါးဖြစ်ထွန်းနိုင်
သည်။ ဤသို့ စပါးသည် နေရာအနှံ့အပြား၊ ရာသီဥတု
အခြေအနေအမျိုးမျိုး၌ ဖြစ်ထွန်းနိုင်ခြင်းမှာ စပါးပင် အမျိုးမျိုးအဖုံဖုံ ရှိသောကြောင့်ပင် ဖြစ်၏။ အချို့သော စပါးပင်များသည်
[[မိုးခေါင်ခြင်း]]ဒဏ်ကို ခံနိုင်ရည်ရှိ၏။ အချို့ကား ရေလွှမ်းသော်
လည်း ရှင်နေနိုင်၏။ အချို့စပါးများကို [[ရေချို]]၌သာစိုက်ပျိုး
နိုင်၏။ အချို့စပါးမျိုးများမှာကား [[ရေငန်]]၌လည်း ဖြစ်ထွန်း
နိုင်၏။
လိုသော်လည်း၊ အချို့သော စပါးမျိုးတို့သည် အအေးဒဏ်ကို
ခံနိုင်ကြသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ စပါးတစ်မျိုးကို ဆောင်းဥတု
[[ဇန်နဝါရီလ]]တွင် စိုက်ပျိုးလေ့ရှိ၍ [[မတ်လ]]၌ ရိတ်သိမ်းကြ၏။ စပါး
ပင် ဖြစ်ထွန်းနိုင်ရန် အရေးကြီးဆုံးမှာ
လောင်းရိပ်သည် အပင်ကို
စပါးစိုက်ပျိုးရန် ကောင်းမွန်သော မြေမျိုးသည် ရေကို
စပါးကို [[မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ]]များနှင့် [[မြစ်ချောင်း]]ကမ်းပါး
တစ်လျှောက်၌ စိုက်ပျိုးလေ့ရှိရာ၊ စပါး စိုက်ပျိုးရာဒေသများ
တည်နေပုံမှာ မြေအမျိုးအစားထက် ရေရရှိမှုအပေါ်တွင် ပို၍
တည်သည်ဟု ဆိုရပေမည်။ ထိုပြင် စပါးသည်
သဲမြေ ၌ပင် ရေအမြောက်အမြားသွင်း၍၊
ကာ စိုက်ပျိုးလျှင်လည်း ကောင်းစွာဖြစ်ထွန်းနိုင်၏။ [[တူးမြောင်း]]
များဖြင့် ရေသွင်း၌စိုက်ပျိုးရာ၌ ရေသွင်းရေထုတ်ကို အထူးပင်
ဂရုစိုက်ရ၏။ အပင်များကြီးလာသည်နှင့်အမျှ ရေကိုများများ သွင်းပေးရ၏။ ထိုနောက် ရေကို တဖြည်းဖြည်းလျှော့ပေးရသည်။ သို့မှသာစပါးရိတ်သိမ်းချိန်၌ မြေကြီးသည် ခြောက်သွေ့
နေပေမည်။ ရေသွင်းပေးရာ၌လည်း ရေကို ဝပ်မနေစေရ။ ရေဝပ်နေလျှင် စပါးပင်များ ပျက်စီးတတ်၏။
[[File:Rice plantation in Java.jpg|thumb|150px|အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဂျာဗားရှိ ကောက်စိုက်နေကြသော ကောက်စိုက်သမများ]]
[[File:Rice 02.jpg|thumb|150px|ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရှိ ပျိုးနှုတ်နေသည့် လယ်သူမတစ်ဦးအားတွေ့ရစဉ်(ပျိုးနှုတ်ခြင်းသည် ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးခြင်း၏ ပထမအဆင့်တွင်ပါဝင်သည့်]]
Line ၁၄၃ ⟶ ၁၀၂:
စပါးအထွက်မှာ စပါးပင်အတွက် အသုံးပြုသော ရေပေါ်၌
တည်၏။ ရေထဲ၌အပင်များအဖို့
များလည်းပါရှိ၏။ သို့မဟုတ် အပင်များကို ပျက်စီးစေသော
ပစ္စည်းများလည်းပါရှိနိုင်၏။ မြစ်များမှသွင်းယူသော ရေသည်
Line ၁၅၀ ⟶ ၁၀၉:
ရေလုံလောက်စွာ မရရှိလျှင် အပင်များပျက်စီးနိုင်သည်။ မြန်မာ
နိုင်ငံအောက်ပိုင်း၌ ရေသွင်း ရေထုတ်ခြင်း ပြုလုပ်ရန်မလိုပေ။
သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်း၌
အထူးပင်အရေးကြီး၏။
ပေသည်။
စပါးအမျိုးမျိုးရှိရာတွင် အချို့မှာ ခြောက်သွေ့သော အခြေ
အနေများ၌ပင် စိုက်ပျိုးနိုင်၏။ သို့သော် မိုးရေ ကို ၃၊
ရရှိရပေမည်။ ရေထဲ၌ စိုက်ပျိုးရသည့် စပါးမျိုးအနက် အချို့
သော စပါးသည် ရေစီးထဲ၌ ကောင်းစွာဖြစ်ထွန်း၏။ အချို့ကိုမူ
ပေ ၂ဝ မျှအထိ လွှမ်းသွားသော်လည်း မပျက်စီးနိုင်ပေ။
[[File:Rice p1160004.jpg|thumb|150px|မချက်ရသေးမီ အလွန်လှပသောဆန်စေ့များ]]
Line ၁၆၇ ⟶ ၁၂၆:
ပေါ်တွင်၎င်း၊ ပြည်တွင်းစားသုံးရန်အတွက်လော၊ သို့မဟုတ်
ပြည်ပသို့ တင်ပို့ရောင်းချရန်လော ဟူသည့်အချက်ပေါ်တွင်၎င်း
တည်နေပေ၏။ ပမာဆောင်ရသော်၊ ဖိလစ်ပိုင်ကျွန်းစု၌ စပါး လုံးရှည်၍ ဆန်လုံးမာသော စပါးမျိုးကို စိုက်ကြ၏။ ဂျပန်လူမျိုးများသည် စပါးလုံးတို၍ စေးသောဆန်ထွက်သည့် စပါး
မျိုးကို စိုက်ကြ၏။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၌ ကြိတ်ဆန် အကောင်းအညံ့ကို လိုက်၍ ဆန်မျိုး ၄ စားခွဲထား၏။ ဆန်လုံးရှည်၊ ဆန်လုံးသေး၊ ဆန်လုံးပုနှင့် ကောက်ညှင်းဟူ၍ဖြစ်သည်။ မလ္လာယုနိုင်ငံ၌လည်း ဆန်လုံးအရွယ် ပမာဏကိုကြည့်၍ ဆီရော့မျိုး၊
ရာဒင်မျိုး၊ ရန်ကုန်မျိုး၊ ယိုးဒယားမျိုးဟူ၍ ၄ မျိုး ၄ စား
ခွဲခြားထား၏။
မျိုးတို့၏ မူလဘူတမှာ
လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း ၃ဝ အတွင်း ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ စပါးမျိုး
ပေါင်း ၅ဝဝဝ ခန့် မျိုးယူ၍ စမ်းသပ်စိုက်ပျိုး ခဲ့၏။ သို့သော်
Line ၁၈၃ ⟶ ၁၃၇:
တစ်မျိုးကို မျိုးစပ်ပေါင်းခြင်းဖြင့် ရရှိခဲ့သော မျိုးသစ်စပါးများ
ဖြစ်၏။ ထိုစပါးတို့မှ ထွက်သော ဆန်မျိုးတို့တွင် အချို့သည်
မှာ ဧည့်မထနှင့်အလားတူ၏။ ဂျပန်နိုင်ငံ၌ရာသီဥတုအခြေအနေ
အမျိုးမျိုးတွင် စိုက်ပျိုးရန် သင့်လျော်မည့် စပါးမျိုးများကို
သုတေသနပြုလုပ်၍ ရှာကြံယူကြ၏။ ရုရှနိုင်ငံ၌လည်း မိမိတို့
၏ ရာသီဥတု နှင့်သင့်လျော်မည့် စပါးမျိုးကို ရှာကြံစမ်းသပ်
လျက်ရှိလေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စပါးရိုးရိုးနှင့်
ဟု ခွဲခြားခေါ်ဝေါ်ကြသည့်အနက် ကောက်ညှင်းသည် ရုက္ခဗေဒ
အလိုအားဖြင့် အိုရီဇာ ဂလူတီနိုး ဇားဖြစ်သည်။ ယင်းကို အာရှ
Line ၂၂၅ ⟶ ၁၇၉:
အိန္ဒိယနိုင်ငံ ၂၃ ရာခိုင်နှုန်း<br>
တရုတ်နိုင်ငံ ၂၁ ရာခိုင်နှုန်း<br>
==ဈေးကွက်==
၁၉၃၉ ခုနှစ် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မဖြစ်မီအချိန်က တစ်ကမ္ဘာ
လုံးတွင် (ရုရှနိုင်ငံမှအပ) ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးသည့် မြေဧကမှာ
Line ၂၄၁ ⟶ ၁၉၅:
အခါတွင် ဆန်ပိုမိုထွက်ရှိစေရန် ဆည်မြောင်းများ ဖောက်လုပ်၍
ဆန်စပါး စိုက် ပျိုးရေးကို တိုးတက်အောင် ကြိုးစားနေကြ၏။
သည်။
မွန်သော နေရာပေါင်းအမြောက်အမြားပင် ရှိနေသော်လည်း၊
ထွက်သော ဆန်တန်ချိန်သည် [[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]]မဖြစ်မီကစံချိန်ကို
ပြန်၍မှီလာပေပြီ။ သို့သော် ရှေ့အဖို့၌ ကမ္ဘာကလိုအပ်သမျှသော
ဆန်တန်ချိန်ကို ဖြည့်စွမ်းပေးနိုင်အောင် ဆန်ထုပ်လုပ်ရေးကို
ပိုမိုလုပ်ကိုင်နိုင်ကြလိမ့်မည်ဟု မယူဆနိုင်သေးချေ။ အထူး သဖြင့် နိုင်ငံရေးမငြိမ်မသက်ဖြစ်နေသည့် ဒေသတို့တွင် ရှေး အခါကကဲ့သို့ ရင်းစားအခြေသို့ ပြန်ဆိုက်ဖို့ခက်သည်။
[[၁၉၃၉]] ခုနှစ် မတိုင်မီက၊ တစ်ကမ္ဘာလုံးမှထွက်သော
စပါးတန်ချိန်သည် မက်ထရစ်တန်ချိန် ၁၄၇ ၁/၂ သန်းဖြစ်၏။
မျိုးစပါးအတွက် နုတ်ပြီးနောက်၊ ကြိတ်ပြီးသား ဆန်တန်ချိန်မှာ
Line ၂၅၈ ⟶ ၂၀၉:
က စပါးထွက်မှာ အာရှတိုက်တွင် လျော့နည်းသွားခဲ့၍ ကမ္ဘာ
အနောက်ပိုင်း တိုင်းပြည်များ၌ တိုးလာခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ ခုနှစ်၌
ဆန်စပါးကို တိုးချဲ့စိုက်ပျိုးခဲ့သော်လည်း၊
လှုပ်ရှားမှုများကြောင့် နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ဆန်တန်ချိန် ၅ သန်းမျှ
လိုနေခဲ့ပေသည်။
Line ၂၈၆ ⟶ ၂၃၇:
မျိုးကောင်း မျိုးသန့်စပါး၊ မြေဩဇာနှင့် အခြားလိုအပ်
သည့် ပစ္စည်းများ ချို့တဲ့ခြင်းကြောင့်လည်း ဆန်အထွက်ကို
ထိခိုက်စေနိုင်၏။ စစ်အတွင်းက ပျက်စီးခဲ့သော
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးအဖြစ်မီက [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၌ ဆန်စပါး စိုက်ပျိုးသည့် ဧကပေါင်းမှာ ၁၂ ၁/၂ သန်းရှိ၏။ မျိုးစပါးကို နုတ်ယူပြီးနောက် ဆန်တန်ချိန်ပေါင်း [[မက်ထရစ်]]တန်ချိန် ၄၅၈၇ဝဝဝ ထွက်၏။ ယင်းဆန် တန်ချိန်မှ ဆန်တန်ချိန် ၃ သန်း သို့မဟုတ် ဆန်ထွက်တန်ချိန်အားလုံး၏ ၆၇ ရာခိုင်နှုန်း ကို [[နိုင်ငံခြား]]သို့ တင်ပို့ရသည်။ သို့သော် စစ်ပြီးနောက်ပိုင်း အချိန် ၁၉၅၁ ခုနှစ်၌ ဆန်တန်ချိန် ၁၃ဝဝဝဝဝ သို့မဟုတ် ဆန် ထွက်တန်ချိန်၏ ၃၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှကိုသာ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့နိုင်ခဲ့၏။
အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံတိုင်း၌ ဆန်စပါးကို စိုက်ပျိုးကြသော်လည်း၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ]]၊ [[ယိုးဒယားနိုင်ငံ]]၊ [[ကိုရီးယားနိုင်ငံ]]နှင့် ဖေါ်မိုဆာကျွန်းများမှသာ နိုင်ငံခြားသို့ ဆန်တင်ပို့ နိုင်ခဲ့ပေသည်။ [[ဥရောပနိုင်ငံ]]အချို့၊ [[အီဂျစ်]]၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် ဘရာဇီးနိုင်ငံများမှလည်း နိုင်ငံခြားသို့ ဆန်တင်ပို့ကြ၏။ အချို့ အာရှနိုင်ငံများသည် ပြည်တွင်းစားသုံးရန်ပင် မလုံလောက်၍ နိုင်ငံခြားမှ ဆန်ကို တင်သွင်းယူရပေသည်။
နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရောင်းချသော ဆန်တန်ချိန် ၇ဝ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အာရှတိုက်နိုင်ငံများမှ ထွက်၏။ တစ်ကမ္ဘာ လုံးမှထွက်သည့် ဆန်တန်ချိန် ၇ဝ ရာခိုင်နှုန်းကိုလည်း အာရှတိုင်းပြည်များကပင် စားသုံးကြသည်။
ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မဖြစ်မီက မြန်မာနိုင်ငံမှ တစ်နှစ်လျှင်
ဆန်တန်ချိန် သန်းပေါင်း ၃
၂၂ ကုဋေဖြစ်၏။ စစ်ပြီးနောက် တန်ချိန် သန်းပေါင်း ၁.၂၆
အထိ ကျဆင်းသွား၏။ သို့သော် တန်ဖိုးမှာ ၈၂.၆ ကုဋေဖြစ်
Line ၃၂၀ ⟶ ၂၅၂:
တစ်နှစ် လျှင် တန်ချိန် သန်းပေါင်း ၃.၅ ထွက်မည်ဟု မျှော်
လင့်၏။ ကမ္ဘာ့ဈေး၌ မြန်မာ့ဆန်ကို အခြားတိုင်းပြည်များမှ
ထွက်သော ဆန်၊ ဂျုံ၊ ဂျုံမှုန့်များနှင့် ယှဉ်ပြိုင်ရောင်းချနိုင်စေရန် အဘက်ဘက်မှ ကြိုးစားကြရမည်ဖြစ်သည်။ စစ်ပြီးခေတ်နောက်ပိုင်း၌ ၁၉၅၃ ခုနှစ်အထိ ဗမာ့ဆန်မှာ ကမ္ဘာ့ဈေး၌ မျက်နှာပန်း ပွင့်လှသည်။ ထိုနှစ်နောက်တွင်ကား၊ ကမ္ဘာ့ဆန်ဈေးမှာ
တဖြည်းဖြည်း ကျဆင်းလာ၏။ ဆန်ဈေးကျဆင်းလာသည်နှင့်အမျှ နိုင်ငံတော်အစိုးရ၏ [[နိုင်ငံခြားသုံးငွေ]]မှာလည်း လျော့နည်းလာ၏။ ထိုကြောင့် နောင်အခါတွင် ဆန်တန်ချိန် အမြောက်အမြား တင်ပို့ရမည့်အပြင်၊ တင်ပို့သည့် ဆန်အမျိုးအစားကို
လည်း ပထမတန်းဖြစ်အောင် ကြိုးစားရမည်ဖြစ်သည်။ ထိုပြင်
နိုင်ငံခြားသို့တင်ပို့ရာ၌ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး အခက်အခဲများ
Line ၃၃၆ ⟶ ၂၆၂:
လျက်ရှိလေသည်။
[[File:MansfieldWinnowingBarn.jpg|thumb|150px|ကော်ရိုလိုင်းနားတောင်ပိုင်းရှိ စပါးစိုက်ပျိုးရေးတစ်နေရာ၊ ဂျော့တောင်းမြို့]]
မြန်မာနိုင်ငံမှ
များကို နိုင်ငံခြားသို့တင်ပို့၏။ ၁၉၅၄ ခုနှစ်၌ နိုင်ငံခြားသို့တင်
ပို့သော ဆန်နှင့် ဆန်ထွက်ပစ္စည်းများမှာ စုစုပေါင်းတန်ချိန်
Line ၃၄၄ ⟶ ၂၇၀:
၂၇၅ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တက်လာကြောင်းတွေ့ရလေသည်။
စစ်မဖြစ်မီက မြန်မာ့ဆန်နှင့် ဆန်ထွက်ပစ္စည်းများကို
ယူနိုက်တက် ကင်းဒမ်း၊
နိုင်ငံများသို့ တင်ပို့ခဲ့၏။ မြန်မာ့ဆန်ရောင်းရာဒေသများကို
အုပ်စုခွဲကြည့်လျှင် ၄ မျိုး ၄စား ခွဲနိုင်၏။ ပထမအုပ်စု၌
Line ၃၅၄ ⟶ ၂၈၀:
လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော် ဖြစ်လာသော
အခါ၊ မြန်မာ့ဆန်ကိုဝယ်မည့် ဖောက်သည်နိုင်ငံများကို ရှာခဲ့၏။
တိုးလာသော မြန်မာ့ဆန်ဖောက်သည်နိုင်ငံများမှာ
[[အနောက်ဂျာမနီ]]၊ [[ပိုလန်နိုင်ငံ]]နှင့် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]တို့ဖြစ်၏။
စစ်မဖြစ်မီက နိုင်ငံခြားသို့တင်ပို့သော ဆန်တန်ချိန်၌
Line ၃၇၆ ⟶ ၂၉၉:
စစ်ပြီးခေတ်၌ မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရ စိုက်ပျိုးရေးဌာနမှ
ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးရေးနှင့် ပတ်သက်၍ ပိုမိုကောင်းမွန်သော
ရောဂါများ နှိမ်နင်းရေး၊ မြေဩဇာများအသုံးပြုရေး၊ စိုက်ပျိုးရေး
နည်းသစ်များစုံစမ်းရေး၊ ခေတ်မှီစိုက်ပျိုးရေးကရိယာများ အသုံး
Line ၃၈၇ ⟶ ၃၀၉:
ကြိုးစားလုပ်ကိုင်လျက်ရှိ၏။ ထိုပြင် အမတော်ကြေး ထောက်ပံ့
၍လည်း စပါးစိုက်ပျိုးရေးကို အားပေးလျက်ရှိပေသည်။
==အာဟာရတန်ဖိုး==
[[အာဟာရဗေဒ]]အလိုအားဖြင့် ဆန်ထဲ၌ အာဟာရဖြစ်စေမည့်
ဓာတ်ပစ္စည်းများ ရှိကြောင်းသိရ၏။ ဆန်၌ [[ပရိုတင်းဓာတ်]] ရာခိုင်
နှုန်း ၆ မှ ၇ အထိပါရှိ၏။ ယင်းပရိုတင်းဓာတ်မျိုးသည် [[ဂျုံ]]ထဲ
၌ပါသော ပရိုတင်းဓာတ်ထက်ပို၍ တန်ခိုးသတ္တိထက်ကြောင်း
သိရသည်။ ဆန်ထဲ၌ အဆီလည်း အနည်းငယ်ပါရှိပြီးလျှင်
ကယ်လဆီယမ်ခေါ်
ဆန်ညှောက်၊ မျိုးဗီဇ၊ (၂) အမြှေး၊ ဖွဲနု (၃) ဆန်နှစ်ဟူ၍
အစိတ်အပိုင်း သုံးမျိုးခွဲခြားနိုင်သည်။ ဆန်နှစ်ကို ဖုံးအုပ်နေ
သော အမြှေးဖွဲနုနှင့် ဆန်ညှာဆန်ညှောက်တွင် အာဟာရဖြစ်
စေသော ပရိုတင်းဓာတ်၊
စွာပါရှိ၏။ ဆန်နှစ်တွင် အာဟာရဓာတ်အလွန်နည်းပါး၏။
ဆန်နှစ် တွင် ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ဓာတ်သာ များများပါ၏။
Line ၄၁၁ ⟶ ၃၃၅:
စပါးကို ပထမဦးစွာ ရေနွေးဖြင့် ပေါင်းတင်ရသဖြင့် အာဟာရ
ဓာတ်များမှာ ဆန်သားထဲ၌ စိမ့်ဝင်သွားသဖြင့်၊ ရိုးရိုးဆန်ဖြူ
ထက်ပိုမို၍ အာဟာရဓာတ်ပါရှိ၏။ မောင်းထောင်းဆန်သည် ဆန်ဖြူထက်ပိုမို၍ ဗိတာမင် ဘီပါရှိသဖြင့် စားသုံးရန်ပို၍ သင့်လျော်၏။ လုံးတီးဆန်ကို ဖြူစေရန် စက်ဖြင့်ကြိတ်ရာ၌ ဗီတာမင်ဓာတ်များ ၇၅ဇ္ဇ ယုတ်လျော့သွားသည် ဟုဆို၏။ ဆန်ကို ဖြူအောင် မောင်းနှင့်ဖွပ်ရာ၌ ဆန်လုံးများပျက်သဖြင့် သင့်တော်ရုံပင် ဖွပ်ကြလေသည်။ ထိုကြောင့် မောင်းထောင်းဆန်၌ ဖွဲနုရာခိုင်နှုန်း ၅ဝ မှ ၇ဝ အထိ ပါရှိသေးသည်။
ဆန်ကို ဖြူအောင်စက်ဖြင့်ကြိတ်ရာ၌ ဗိတာမင် ဘီ ၂
များလည်း ဆုံးရှုံးရ၏။ အာဟာရဓာတ်ထဲ၌ ယင်းဗီတာမင်များ ချို့တဲ့မှုကြောင့် ဗယ်ရီဗယ်ရီခေါ် [[ထုံနာစို]] ကိုယ်ဖောနာဖြစ်တတ်သည်။ အာဟာရချို့တဲ့နေသော ဆန်ဖြူကို ချက်သည့်အခါ အကြိမ်ကြိမ် ဆေးပြီးမှ ချက်၍၊ တစ်ဖန်ထမင်းရည်ကို သွန်ပစ်လေ့ရှိပြန်ရာ ချက်ပြီးသောထမင်း၌ အာဟာရဓာတ်လွန်စွာချို့တဲ့တတ်သည်။ ဂျပန်နှင့်တရုတ်လူမျိုးများသည် ဆန်ကို ချက်မစားဘဲ၊ ပေါင်းစားလေ့ရှိကြသည်။ ထိုဓလေ့သည် အထူးပင်ကောင်းမွန်လှပေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၄)</ref>
==ကိုးကား==
<references/>
| |||