ပိုးစုန်းကြူး: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
စာတွဲများ: မိုဘိုင်းလ် တည်းဖြတ် မိုဘိုင်းလ် app တည်းဖြတ် အန်းဒရွိုက် app တည်းဖြတ် |
|||
စာကြောင်း ၃၃ -
<ref>{{Cite journal|last=Owens|first=Avalon Celeste Stevahn|last2=Meyer-Rochow|first2=Victor Benno|last3=Yang|first3=En-Cheng|date=2018-02-07|title=Short- and mid-wavelength artificial light influences the flash signals of Aquatica ficta fireflies (Coleoptera: Lampyridae)|url=http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0191576|journal=PLOS One|language=en|volume=13|issue=2|pages=e0191576|doi=10.1371/journal.pone.0191576|pmid=29415023|issn=1932-6203}}</ref> ပိုးစုန်းကြူးများသည် အင်းဆက်များကြားတွင် တစ်မူထူးခြားသည်။ သာမန်လူများပင် အလွယ်တကူ သိရှိနိုင်ပြီး လူမြင်ကွင်း၌ အထင်ကရဖြစ်သည့် မျိုးစိတ်ဖြစ်ကာ ညဘက်ကျက်စားသော တောရိုင်းသတ္တဝါလောက၌ အလင်း၏အကျိုးသက်ရောက်မှုအား လေ့လာရာတွင် စံပြ စံနမူနာကာင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ပတ်ဝန်းကျင်ပြောင်းလဲမှုအား လျင်မြန်စွာ တုံ့ပြန်ခြင်းနှင့် ယင်းတို့၏ အာရုံခံမှုစနစ်ကြောင့် ညဘက် အလင်းတု ဖန်တီးမှုအတွက် ပိုးစုန်းကြူးတို့သည် ကောင်းမွန်သော သက်ရှိဇီဝပြသသူများ ဖြစ်ကြသည်။<ref name=":0" /><ref name=":1" />
==ဇီဝဗေဒ==
[[File:Luciola4 crop.png|left|thumb|A larviform female showing light-emitting organs on abdomen]]
အရောင်၊ ပုံသဏ္ဍန်၊ အရွယ်အစားနှင့် ဦးမှင် ကဲ့သို့သော အင်္ဂါရပ်များသည် ယေဘုယျ အသွင်အပြင်တွင် ကွဲပြားမှု များစွာရှိသည်။ မျိုးစိတ်အပေါ် မူတည်၍ အရွယ်အစားသည် အတော်အတန် ခြားနားပြီး အကြီးဆုံးမှာ တစ်လက်မ အထိရှိသည်။ သို့သော်လည်း အချို့အမ မျိုးစိတ်များသည် အထီးများနှင့် အသွင်အပြင် ဆင်တူသည်။ များစွာသော ပိုးစုန်းကြူး မျိုးစိတ်များတွင် ပိုးလောင်းပုံစံ အမများကို တွေ့ရသည်။ အရွယ်ရောက်ကောင်များတွင် စုပေါင်းမျက်လုံး (အဆစ်ပါသည့်မျက်လုံး) များရှိသောကြောင့် ဤအမများကို သားလောင်းများသာလျှင်ခွဲခြားနိုင်သည်။ although the latter are much smaller than those of their males and often highly regressed.<ref name= "Lau & Meyer-Rochow 2006">{{cite journal|last=Lau|first=T.F.|last2=Meyer-Rochow|first2=V.B.|title=Sexual dimorphism in the compound eye of Rhagophthalmus ohbai (Coleoptera: Rhagophthalmidae): Morphology and ultrastructure| journal=Journal of Asia-Pacific Entomology|date=2006|volume=9|pages=19–30|doi=10.1016/S1226-8615(08)60271-X}}</ref> လူအများစု မြင်တွေ့ရသည့် ပိုးစုန်းကြူးသည် ညတွင်ကျက်စားသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.thefreedictionary.com/firefly|title=Firefly|publisher=[[TheFreeDictionary.com]]|accessdate=22 June 2013}}</ref> မျိုးစိတ်အများစုသည် နေ့တွင်ကျက်စားသည်။ နေ့မှ ကျက်စားသော မျိုးစိတ်များသည် အလင်း မထုတ်လွှတ်သော်လည်း မှောင်ရိပ်နယ်ပယ်တွင် ကျန်ရှိနေသော အချို့မျိုးစိတ်များသည် အလင်းထုတ်လွှတ်ကောင်း ထုတ်လွှတ်နိုင်သည်။
အမတစ်ကောင်သည် မိတ်လိုက်ပြီး ရက်အနည်းငယ်အကြာတွင် သန္ဓေအောင်ဥများကို မြေမျက်နှာပြင် သို့မဟုတ် အောက်ဘက်တွင် ဥချသည်။ သုံးပတ်မှ လေးပတ်အကြာတွင် ဥများပေါက်လာပြီး သားလောင်းများကို နွေရာသီကုန်သည်အထိ အစာကျွေးရသည်။ သားလောင်းများကို Glowworms (မီးလင်းသည့် ပိုးကောင်) ဟုခေါ်သည်။ (not to be confused with the distinct beetle family Phengodidae or the fly genus ''Arachnocampa''). lampyrid သားလောင်းများ၏ မျက်စိသည် ရိုးရှင်းသည်။ glowworm ဟူသော ဝေါ်ဟာရကို အရွယ်ရောက်ကောင်များနှင့် ''Lampyris noctiluca'' ကဲ့သို့သော ဥရောပ မျိုးစိတ်များ၏ သားလောင်းများ အတွက်လည်း အသုံးပြုသည်။ ဥရောပရှိ မပျံသန်းနိုင်သော အရွယ်ရောက် အမများသာလျှင် တောက်ပစွာ လင်းပြီး ပျံသန်းနိုင်သော အထီးများသည် ပျော့ပြောင်းပြီး ပြတ်တောင်းပြတ်တောင်း လင်းသည်။
[[File:FireFlies short video.webm|thumb|ပိုးစုန်းကြူးများ၏ ရုပ်သံ]]
ပိုးစုန်းကြူးများသည် ပိုးလောင်းအဆင့်တွင် ဆောင်းခိုတတ်ကြသည်။ အချို့မျိုးစိတ်များသည် နှစ်ပေါင်းများစွာကြာသည်။{{Clarify|date=February 2017}} အချို့သည် မြေအောက်တွင် တွင်းများတူး၍ ဆောင်းခိုကြပြီး သစ်ခေါက်အတွင်း သို့မဟုတ် အောက်ဖက်တွင် နေ၍လည်း ဆောင်းခိုတတ်ကြသည်။ နွေဦးကာလ ရောက်မှသာ ပေါ်ထွက်လာသည်။ ခရုများ၊ တီကောင်များ၊ အင်းဆက်များကို ရက်သတ္တပတ်များစွာ စားသုံးပြီးနောက် တစ်ပတ်မှ နှစ်ပတ်ခွဲ အဖို့ ပိုးတုန်းလုံးဖြစ်လာပြီး အရွယ်ရောက်ကောင်များ ဖြစ်လာကြသည်။ မျိုးစိတ် အများစု၏ သားလောင်းများသည် အခြား ပိုးလောက်လမ်း ကုန်းခရုနှင့် ပတ်ကျိများကို စားသည်။ အချို့သည် အစာခြေအရည်ကို သားကောင်ဆီသို့ တိုက်ရိုက်ပို့ဆောင်ပေးသော မြောင်းပါသည့် အောက်မေးရိုး (ကိုက်ရန်၊ တုပ်ရန် ပါးစပ်ပိုင်း) ပါရှိသည်။ ဥရောပ မီးလင်းသည့် ပိုးတောင်မာ ကဲ့သို့သော ''Lampyris noctiluca'' တွင် ပါးစပ်မရှိပါ။ အခြား အရွယ်ရောက်ကောင်များ ဝတ်မှုန်<!--plant eating only?-->နှင့် ဝတ်ရည် စားသုံးစဉ်တွင် အချို့သည် အမဲလိုက်<!--carnivore?-->စားသည်။
ကျောရိုးရှိ သားရဲတိရစ္ဆာန်များအတွက် ပိုးစုန်းကြူး အများစုသည် မနှစ်မြို့ဖွယ်ကောင်းသည်။ lucibufagins ဟုလူသိများသော steroid pyrones အုပ်စုတစ်စုကြောင့် ဖြစ်ရာ ၎င်းသည် အဆိပ် ရှိသည့် ဖားပြုတ်တွင် တွေ့ရသည့် cardiotonic bufadienolides နှင့်ဆင်တူသည်။<ref>{{Cite journal
| last1 = Eisner | first1 = Thomas
| last2 = Wiemer | first2 = David
| last3 = Haynes | first3 = Leroy
| last4 = Meinwald | first4 = Jerrold
| title = Lucibufagins: Defensive steroids from the fireflies Photinus ignitus and P. marginellus (Coleoptera: Lampyridae)
| pmid=16592501 | year = 1978
| volume = 75
| issue = 2
| pages = 905–908
| pmc = 411366
| journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | doi=10.1073/pnas.75.2.905| bibcode = 1978PNAS...75..905E
}}</ref>
===အလင်းနှင့် ဓာတုဓာတ်ပြုထုတ်လွှတ်မှု===
လူတွေက ပိုးစုန်းကြူး ဆိုတဲ့ နာမည်ကို ကောင်းကောင်းသိကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ကိုယ်ပေါ်က အလင်းရောင် ဘာကြောင့်ထွက်ရသလဲဆိုတာကိုတော့ မသိကြပါဘူး။ ပိုးစုန်းကြူးတွေရဲ့ ဝမ်းဗိုက်အောက်မှာ အလင်းထွက်တဲ့ အောင်ဂင်များ ရှိပါတယ်။ ပိုးစုန်းကြူးတွေဟာ အောက်စီဂျင်ကို စုပ်ယူပြီး စပါယ်ရှင် ဆဲလ်တွေထဲမှာ ဓာတုဓာတ်ပြုမှုတွေဖြစ်ပြီး luciferin လို့ ခေါ်တဲ့ ဓာတုပစ္စည်းထွက်လာပါတယ်။ ဒီ luciferin က အလင်းထုတ်လွှတ်နိုင်ပေမယ့် အပူတော့ မထွက်ပါဘူး။
| |||