ရှင်မဖြူကျွန်း: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

လင့်ခ်များပေါင်းထည့်ခဲ့သည်
စာတွဲများ: မိုဘိုင်းလ် တည်းဖြတ် မိုဘိုင်းလ် app တည်းဖြတ် အန်းဒရွိုက် app တည်းဖြတ်
အရေးမကြီးNo edit summary
စာကြောင်း ၁ -
{{Cleanup}}
ရှင်မဖြူကျွန်းက အင်္ဂလိပ်လို Shapuree (ရှပူရီ) လို့ခေါ်သည်။ [[နတ်မြစ်]]ဝပေါ်တွင် ရှိသည်။ မြန်မာပြည်နဲ့ခရစ်နှစ် ပိုနီးပြီး၁၈၂၄-ခုနှစ်တွင် မြန်မာမပိုင်ပါ။[[ပထမ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာစစ်]] စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ [[ကုန်းဘောင်ခေတ်]]၊ [[ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း)]] လက်ထက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ရှင်မဖြူကျွန်းကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ အငြင်းပွားရာမှ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ခရစ်နှစ် ၁၈၂၆-ခုနှစ်တွင် [[ရန္တပိုစာချုပ်]]ချုပ်ဆိုပြီး စစ်ပွဲပြီးဆုံးသည်။
==နယ်စပ်မှ ပြဿနာများ==
 
ရခိုင်၊ အာသံနဲ့ မဏိပူရ တို့သည် မြန်မာ၏အုပ်ချုပ်မှုအောက်ရောက်ရှိနေပြီး အင်္ဂလိပ်အုပ်ချုပ်နေသော ဗြိတိသျှ-အိန္ဒိယနှင့် နယ်စပ်ထိစပ်နေသည်။ နယ်မြေချင်းထိစပ်တဲ့ နေရာများတွင် ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိသော နယ်ခြားမျဉ်းကိစ္စ၊ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှု အစရှိသော ပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဖြစ်စဉ်တစ်ခုမှာ အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္မဏီမှ ဆင်ဖမ်းသမားများဟာ မြန်မာ့ပိုင်နက်ထဲ ဝင်လာခဲ့သဖြင့် မြန်မာဘက်က ဖမ်းဆီးထားခဲ့သည်။ ထိုအကြောင်းအရာမှာ နှစ်ဘက်တင်းမာမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး ၁၈၂၃ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် မြန်မာမှ အင်္ဂလိပ်စစ်တပ်ငယ်တစ်ခု တပ်စွဲထားတဲ့ ရှင်မဖြူကျွန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့တယ်။ ထိုကဲ့သို့ သိမ်းပိုက်ခဲ့သဖြင့် အင်္ဂလိပ်တပ်များက ရှင်မဖြူကျွန်းကနေ မြန်မာတပ်တွေ ဆုတ်ခွာပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့သည်။ နောင်တွင် နယ်စပ်ပဋိပက္ခများ ထပ်မံမဖြစ်ပွားရအောင် နယ်စပ်မျဉ်းနယ်နမိတ်ကို အတိအကျ ဆွဲရန်အတွက် ကိုယ်စားလှယ်နှစ်ယောက်ကို စေလွှတ်လိုက်ခဲ့သည်။ ထို့သို့ စေလွှတ်လိုက်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ် နှစ်ယောက်ကို မြန်မာဘက်က ထပ်မံဖမ်းဆီးထားလိုက်သဖြင့် နှစ်ဘက် နယ်စပ်ပဋိပက္ခမှာ ပိုမိုကြီးထွားလာခဲ့သည်။
 
၁၈၂၄ နှစ်တွင် အင်းဝနေပြည်တော်မှ စစ်သူကြီး သတိုးသီရိ မဟာဥဇနကို အင်္ဂလိပ်တို့ အုပ်ချုပ်နေသော ကချာပြည်နယ်၊ ဂျိန်းတိယနယ်ထဲသို့ ရခိုင်၊ အာသံနဲ့ မဏိပူ တော်လှန်ရေးတပ် (သူပုန်တပ်) တွေကို နှိမ်နင်းရန်အတွက် စေလွှတ်လိုက်ခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်ဘက်မှလည်း မြန်မာတပ်နဲ့ ရင်ဆိုင်ရန်အတွက် အင်္ဂလိပ်တပ်များကို စေလွှတ်ခဲ့သည့်အတွက် ကချာပြည်နယ်တွင် ရင်ဆိုင်တိုက်ပွဲများ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သို့ နယ်စပ်ပြဿနာကို အကြောင်းပြု၍ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာပထမစစ်သည် ၁၈၂၄ မတ်လ၊ ၅ ရက်နေ့တွင် စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။
ခရစ်နှစ် ၁၈၂၄-ခုနှစ်တွင် [[ပထမ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာစစ်]] စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ [[ကုန်းဘောင်ခေတ်]]၊ [[ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း)]] လက်ထက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ရှင်မဖြူကျွန်းကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ အငြင်းပွားရာမှ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ခရစ်နှစ် ၁၈၂၆-ခုနှစ်တွင် [[ရန္တပိုစာချုပ်]]ချုပ်ဆိုပြီး စစ်ပွဲပြီးဆုံးသည်။
 
==နယ်စပ်မှ ပြဿနာများ==
 
အထက်ကတင်ပြသလို ရခိုင်၊ အာသံနဲ့ မဏိပူရ တို့က မြန်မာအုပ်ချုပ်မှုအောက်ရောက်နေတော့ အင်္ဂလိပ်အုပ်ချုပ်နေတဲ့ ဗြိတိသျှ-အန္ဒိယ နဲ့ နယ်စပ်ထိစပ်နေပြီ ဖြစ်တဲ့အတွက် မဖြစ်မနေ ရင်ဆိုင်လာရတာက နယ်မြေချင်းထိစပ်တဲ့ နေရာတွေမှာ ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိတဲ့ နယ်ခြားမျဉ်းကိစ္စ၊ ဟိုဘက်ဒီဘက် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှု စတဲ့ ပြဿနာတွေဖြစ်တယ်။ အဲ့သလို ဖြစ်စဉ်တစ်ခုမှာ အရှေ့အန္ဒိယကုမ္မဏီက ဆင်ဖမ်းသမားတွေ မြန်မာ့ပိုင်နက်ထဲ ဝင်လာလို့ မြန်မာဘက်က ဖမ်းထားလိုက်တယ်။ အဲ့ဒါကို အကြောင်းပြုပြီး နှစ်ဘက်တင်းမာ နေတဲ့ အချိန် ၁၈၂၃ စက်တင်ဘာ မှာ မြန်မာက အင်္ဂလိပ်စစ်တပ်ငယ်တစ်ခု တပ်စွဲထားတဲ့ ရှင်မဖြူကျွန်းကို တက်သိမ်းတယ်။ အဲ့သလို တက်သိမ်းတော့ အင်္ဂလိပ်က ရှင်မဖြူကျွန်းကနေ မြန်မာတပ်တွေ ဆုတ်ခွာပေးဖို့ တောင်းဆိုတယ်။ ပြီးတော့ နောင် နယ်စပ်ပဋိပက္ခ မဖြစ်အောင် နယ်စပ်မျဉ်း အတိအကျ ဆွဲဖို့ဆိုပြီး ကိုယ်စားလှယ်နှစ်ယောက် လွှတ်လိုက်တယ်။ လွှတ်လိုက်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ် နှစ်ယောက်ကိုပါ မြန်မာဘက်က ဖမ်းထားလိုက်တယ်။ အဲသလိုနဲ့ နှစ်ဘက် နယ်စပ်ပဋိပက္ခတွေက ပိုကြီးထွားလာတယ်။
 
==စစ်ဖြစ်စေခဲ့သော အဓိက အကြောင်းများ==
၁၈၂၄ နှစ်ဆန်းမှာပဲ အင်းဝနေပြည်တော်က စစ်သူကြီး သတိုးသီရိ မဟာဥဇန (နာမည်အမှတ်မှားနိုင်တယ်) ကို အင်္ဂလိပ် အုပ်ချုပ်နေပြီဖြစ်တဲ့ ကချာနယ်၊ ဂျိန်းတိယနယ်ထဲ အထိလိုက်ပြီး ရခိုင်၊ အာသံနဲ့ မဏိပူ တော်လှန်ရေးတပ် (သူပုန်တပ်) တွေကို နှိမ်နင်းဖို့ လွှတ်လိုက်တယ်။ အင်္ဂလိပ်ကလည်း သူတို့ရဲ့ တပ်တွေကို မြန်မာတပ်နဲ့ ရင်ဆိုင်ဖို့ လွှတ်တော့ ကချာနယ်မှာ ရင်ဆိုင်တိုက်ပွဲတွေ စဖြစ်တယ်။ အဲ့သလိုနဲ့ နယ်စပ် ပြဿနာကို အကြောင်းပြုပြီး အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ ပထမစစ်ကို ၁၈၂၄ မတ်လ၊ ၅ ရက်နေ့မှာ တရားဝင် စဖြစ်တယ်။
 
=== အင်္ဂလိပ် ===
==အင်္ဂလိပ်ဘက်က စစ်တိုက်ချင်တဲ့ အကြောင်းများ==
(ဒီနေရာမှာ သတိပြုစေချင်တာက မြန်မာဘုရင်က အထက်မှာ တင်ပြသလို အင်္ဂလိပ်အုပ်ချုပ်တဲ့ ဒေသတွေနဲ့ နယ်စပ်ချင်းထိတဲ့ အထိ နယ်မချဲ့ဘဲနေလည်း အင်အားကြီးမားနေပြီဖြစ်တဲ့ အင်္ဂလိပ်က (အဲ့အချိန်မှာ အင်္ဂလိပ်က ကမ္ဘာမှာ နပိုလီယံရဲ့ ပြင်သစ်အင်ပါယာကိုလည်း နိုင်ပြီးဖြစ်) တဖြည်းဖြည်းနဲ့ နယ်စပ်က နိုင်ငံငယ်လေးတွေကို သိမ်းပြီး တစ်ချိန်ချိန်မှာ မြန်မာပြည်ကိုလည်း သိမ်းမှာဖြစ်တယ်။)
 
#မြန်မာနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး ဈေးကွက်ရယူလိုချင်မှု၊
==အင်္ဂလိပ်ဘက် က စစ်တိုက်ချင်တဲ့ အဓိက အကြောင်းများ==
# မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထဝီတည်နေရာ အနေအထား ကောင်းမွန်မှုး၊
# ကုန်ကြမ်းရှာလို့ရတဲ့၊ ကုန်ချောပြန်ရောင်းလို့ရတဲ့ ဈေးကွက် လိုချင်မှု၊
# မိမိ၏ အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်လိုမှု၊
# ပထဝီနိုင်ငံရေး၊
# မိမိရဲ့ အကျိုးစီးပွား နဲ့ အကျိုးစီးပွားဖြစ်နေတဲ့ နယ်ပယ်ကို ကာကွယ်လိုမှု၊
# အင်ဂလို-ဖရန်းစစ် အားပြိုင်မှု၊
# လတ်တလောဖြစ်နေတဲ့ နယ်စပ် ပဋိပက္ခများ
(အဲ့အချိန်မှာ ပြင်သစ်ကလည်း မြန်မာမင်းတွေနဲ့ အဆက်အဆံရှိနေပြီ ဖြစ်တယ်။ အထူးသဖြင့် ပြင်သစ်သင်္ဘောတွေ မြန်မာ့ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းတွေမှာ အသုံးချခွင့်ရသွားမှာ စိုးရိမ်တယ်။)
# လတ်တလောဖြစ်နေတဲ့ နယ်စပ် ပဋိပက္ခများ
 
===မြန်မာ===
==မြန်မာဘုရင်ဘက်မှ စစ်တိုက်ဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းများ==
 
# အင်းဝနေပြည်တော် အင်ပါယာကို အနောက်ဘက်မှာ ဆက်လက်ချဲ့ထွင်လိုမှု၊
# နိုင်ငံငယ်လေးတွေကို အစဉ်အဆက် နိုင်နေကျ ဖြစ်တဲ့အတွက် အခြားမည့်သည့် နိုင်ငံနှင့်မဆို မိမိအလိုကျ ဆက်ဆံနိုင်ဟု ယူဆမှု၊
# ဘကြီးတော် လက်ထက်ဘကြီးတော်လက်ထက် အာဏာထက်နေတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်များရဲ့ မိမိအင်အားကို အထင်ကြီးမှု၊
# နိုင်ငံတကာမှာ ဘာတွေဖြစ်နေတယ်ဆိုတာကို မသိတော့တစ်ဖက် အင်္ဂလိပ်ရဲ့ အင်အားကို မှန်မှန်ကန်ကန် မသုံးသပ်တတ်မှု၊
# ပထဝီတည်နေရာ အနေအထားကို နားလည်မှုမရှိမှု၊၊
# ပထဝီနိုင်ငံရေးကို မသိမှု၊
# လတ်တလောဖြစ်နေတဲ့ နယ်စပ် ပဋိပက္ခများ၊ပဋိပက္ခများ၊၊
 
==စစ်ပွဲစတင်ဖြစ်စ နှစ်ဘက် အနိုင်၊ အရှုံး အခြေအနေ==