ထိုင်းတော်ဝင်ဈာပန: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

'''ထိုင်းတော်ဝင်ဈာပနအခမ်းအနား''' များသည် အစိုးရအသုဘအခမ်းအနားများနှင့် ဆင်တူသည့် တော်ဝင်အခမ်းအနားများအဖြစ် စီစဉ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤအခမ်းအနားများသည် [[ချက္ကရီမင်းဆက်|တော်ဝင်မိသားစု]]မှ နတ်ရွာစံသူများအတွက် ကျင်းပခြင်းဖြစ်ပြီး ပုံမှန်ကာလအားဖြင့် လပေါင်းများစွာမှတစ်နှစ်အထိ ထုံးတမ်းစဉ်လာများဖြင့်ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် နတ်ကိုးကွယ် ယုံကြည်မှုများရောနှောထားသည့် ဟိန္ဒူသင်္ကေတများပါ၀င်ပြီး ၎င်းထုံးတမ်းစဉ်လာများအပြီးတွင် သေပြီးနောက် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သောကနဦး ဓလေ့ထုံးတမ်းများ၊ နှစ်ပေါင်းများစွာ နေထိုင်သောပြည်နယ်၊ ဗုဒ္ဓဘာသာအခမ်းအနားများ ကျင်းပခြင်းနှင့်နောက်ဆုံးသင်္ဂြိုဟ်ခြင်း အခမ်းအနားများပါဝင်သည်။ အဆင့်မြင့်အသုဘအခမ်းအနား သို့မဟုတ် မေရုမတ် သို့မဟုတ် ''မေန်'' ဟု လူသိများသည့် ယာယီမီးသင်္ဂြိုဟ်ဓလေ့ထုံးစံများသည် ၁၇ ရာစုမှဖြစ်ပြီး အယုဓယနိုင်ငံခေတ်မှ စတင်ခဲ့သည်။ ယန​ေ့​​​ခေတ်ယနေ့ ခေတ် မီးသင်္ဂြိုဟ်ပွဲများကို သမိုင်းဝင်စင်တာတွင်တည်ရှိရာ သန္နံလွင် တွင်ကျင်းပသည်။

[[ဖိုင်:104_Ramakien_Murals_(9148225737).jpg|thumb| ဝတ်ဗြကယ်ဝ် ''ရာမာခီယန်'' မော်ကွန်းတိုက်မှ အိန္ဒြာချစ် ( အိန္ဒြာဂျစ် ) ၏အသုဘအခမ်းအနားကို ထိုင်းရိုးရာဝတ်စားဆင်ယဉ်မှုဖြင့် ကိုယ်စားပြုသောနံရံဆေးရေးပန်းချီကားတစ်ချပ် ]]

ကွယ်လွန်သူ၏တော်ဝင်မိသားစုဝင်များ၏ရာထူးနှင့် အဆင့်အတန်းပေါ် မူတည်၍ တော်ဝင်အသုဘအခမ်းအနားများစွာရှိသည်။ ထိုကဲ့သို့သောခွဲခြားမှုများ‌ပေါ်ထိုကဲ့သို့သောခွဲခြားမှုများပေါ် မူတည်၍ အသုံးပြုသော ''ကော့ဒ်'' အမျိုးအစားနှင့်မီးသင်္ဂြိုဟ်ခြင်း၏တည်နေရာ၊ အသေးစိတ်အချက်အလက်များတွင်ရောင်ပြန်ဟပ်ပါသည်။ ဧကရာဇ်နှင့် အမြင့်ဆုံးသောတော်ဝင်မင်းသားများအတွက်သာ တည်ဆောက်သည်။ အဆင့်နိမ့်အဆင့်ရှိ တော်ဝင်သူများ၏ မီးသင်္ဂြိုဟ်ခြင်းသည် မေန် ဟုလူသိများသည့် ရိုးရှင်းသည့် အဆောက်အအုံများကိုသာလျှင် အသုံးပြုသည်။ ရိုးရှင်းသည့်ဆင်ယင်မှုသည် အဖြူရောင်အ၀တ်အထည်များဖြစ်သည်။ တော်ဝင်လယ်ကွင်း။ သာသနာပိုင်နှင့် အဆင့်မြင့် ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းတော်ကြီးများ၏ တော်ဝင်သင်္ချိုင်းတော်များသည် တော်ဝင်အစဉ်အလာများနှင့် အညီရရှိသည်။ <ref name="Glossary">{{Template:Cite book|title=คำศัพท์ที่เกี่ยวเนื่องกับงานพระราชพิธีพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช|publisher=Fine Arts Department|url=https://www.m-culture.go.th/th/download/king9/Glossary_about_HM_King_Bhumibol_Adulyadej%27s_Funeral2.pdf|accessdate=1 October 2017}}</ref>

=== ချိုးရေတော်သုံးခြင်းပွဲနှင့် ''သုခန်‌ သော့ပ်သုခန်‌သော့ပ်'' ===

မေရုမတ် တည်ဆောက်ခြင်းပြီးပြည့်စုံရန်အတွက်လပေါင်းများစွာ၊ ခြောက်သွေ့ရာသီတွင်မီးသင်္ဂြိုဟ်ရခြင်းအကြောင်းအရင်းနှင့်အတူမီးသင်္ဂြိုဟ်ခြင်းမတိုင်မီရှည်လျားသောအချိန်ကာလကိုစောင့်မျှော်ခြင်ကာလ ဖြစ်ပါသဖြစ်ပါသည်။ များသောအားဖြင့်''မေရုမတ် at'' (သို''မေန်ျား'' ပြီးဆုံး ''သ''သည့်''သောအခါ'' တော်ဝင်သေဆုံးမှုများစွာဖြစ်ပွားခဲ့သည့်အတွက်၎င်းကိုမီးသင်္ဂြိုဟ်ခြင်းများစွာအတွက်အသုံးပြုခဲ့သည်။ <ref name="Thai Rath Jan 2017">{{Template:Cite news|title=เกร็ดประวัติศาสตร์ งานพระราชพิธีพระบรมศพจอมกษัตริย์ไทย|url=https://www.thairath.co.th/content/837936|accessdate=1 October 2017|date=19 January 2017|language=th}}</ref>

ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာသည့် ရိုးရာအစဉ်အလာအရ တော်ဝင်ဈာပနများသည် တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ်အပြောင်းအလဲနှင့်လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင်ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ ဘုရင် ချူလာလောင်ကွန်း၏ဈာပနအခမ်းအနားပြီးသည့် နောက်အခမ်းအနားများစွာကိုရိုးရှင်းအောင်ပြုလုပ်ပြီး၊ မသာတလုာ်ကိုင်တွယ်ခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်ကိုပြောင်းလဲစေခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် ခေတ်၏တိုးတက်မှုအရ ထိုအခမ်းအနားတွင်တိုက်ရိုက် ရုပ်မြင်သံကြားထုတ်လွှင့်ခြင်းနှင့်ပြည်သူလူထုပါ၀င်မှုတိုးမြှင့်ခြင်းတို့ပါဝင်သည်။ မင်းသမီးသီရိနာဂရိန္ဒြာ၏မိခင် မသာတော်ရေချိုးခြင်းအခမ်းအနား အတွင်း တော်ဝင်မိသားစုနှင့်အတူ ပြည်သူများသည် ပထမဦးဆုံး အခမ်းအနားတွင်ပါဝင်ခွင့်ရခဲ့ပြီး ၂၀၀၈ခုနှစ်တွင် နတ်ရွာစံ မင်းသမီး ကလျာဏီဝဓန၏ အသုဘအတွက် မိသားစုမှ အိမ်ရှင်ဘာသာရေးထုံးတမ်းစီမံခွင့်ရခဲ့သည် <ref>{{Template:Cite news|title="อ.ธงทอง" เผยสมัย ร.9 ประชาชนมีส่วนร่วมในพระราชพิธีมากขึ้น-หลายอย่างที่เห็นไม่เคยมีมาก่อน|url=https://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1479382080|accessdate=29 September 2017|work=Prachachat Online|date=17 November 2016|language=th}}</ref> <ref>{{Template:Cite news|title=King's Funeral Rites Will Continue Tradition of Accessibility, Expert Says|url=http://www.khaosodenglish.com/culture/2016/11/23/kings-funeral-rites-will-continue-tradition-accessibility-expert-says/|accessdate=4 October 2017|work=Khaosod English|date=23 November 2016}}</ref> ထို ဗြကော့ဒ်ခန်တွင် မိဘုရားကြီး ရံဘိုင်ဘရဏီ၏, မင်းသမီးသီရီနာဂရိန္ဒြာ၏ မိခင်, မင်းသမီး ကလျာဏီ ဝဓနနှင့်မင်းသမီး ဗီဇရတနတို့သည်လည်းထိန်းသိမ်းမထားပါ။ သို့အစား မီး ‌ေလောင်တိုက်သွင်း၍ မီးရှို့ခဲ့ကြသည်။ <ref>{{Template:Cite news|title=พระโกศจันทน์ เริ่มมาแต่สมัยพุทธกาล! จนถึงพระบรมศพสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี... สมเด็จพระเทพฯจึงให้งดเผาศิลปะอันล้ำค่า!!|url=http://www.manager.co.th/OnlineSection/ViewNews.aspx?NewsID=9590000128320|accessdate=2 October 2017|work=Manager Online|date=26 December 2017|language=th}}</ref> မင်းသမီး ကလျာဏီ ဝဓန၏မီးသင်္ဂြိုဟ်‌ေတာ်ပွဲတွင်ဝဓန၏မီးသင်္ဂြိုဟ်‌တော်ပွဲတွင် လျှပ်စစ်မီးဖိုများကိုအသုံးပြုခဲ့သည်။ <ref name="Sarakadee 2012">{{Template:Cite journal|title=เรื่องพระโกศทรงพระศพ และการพระราชทานเพลิงพระศพ|journal=Sarakadee|date=December 2013|issue=286|url=http://www.sarakadee.com/2012/04/04/grand-funeral/|accessdate=29 September 2017|language=th}}</ref>

အလားတူတော်ဝင်ဈာပနအခမ်းအနားများကို [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ|ကမ္ဘောဒီးယား]] နှင့်သမိုင်းကြောင်းအရ [[လာအိုနိုင်ငံ|လာအို]] တွင်တွေ့ရပါသည်။ တိုင်းပြည်များသည်သမိုင်းကြောင်းအရထိုင်းနိုင်ငံနှင့်ယဉ်ကျေးမှုနယ်ပယ်တူညီကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် နတ်ရွာစံဘုရင်မင်းမြတ် [[နိုရိုဒွန် သီဟာနု|နိုရိုဒွမ် သီဟာနု]]၏နောက်ဆုံးဈာပနတော် တော်ဝင်မီးသင်္ဂြိဟ် ခြင်း ၂၀၁၃ခုနှစ်၌ကျင်းပကယူပြီး၊ ပြီးလေသည့် နှစ်၅၀ခန့်မှ ကျင်းပခဲ့သည့်ဈာပန‌တော်ပြီးလျှင်‌နောက်ဆုံးကျင်းပသည့် ဈာပနဖြစ်သည်။<ref>{{Template:Cite news|title=A royal funeral for the ages|url=http://www.phnompenhpost.com/national/royal-funeral-ages|work=Phnom Penh Post|date=1 February 2013|accessdate=2 October 2017}}</ref> လာအိုတွင် ၁၉၆ခုနှစ် ဘုရင်မင်းမြတ် [[ဆီဆာဗန်ဗောင်|သီသဝင်‌ဗောင်၏ ဈာပန‌တော်]] သည်နောက်ဆုံးတော်ဝင်ဈာပနဖြစ်ပါသည်် နောက်ပိုင်းတွင် တိုင်းပြည်ကိုကွန်မြူနစ်များကသိမ်းပိုက်ခဲ့သည့်အတွက် နောက်ဆုံးဘုရင်မင်းမြတ် သီသဝင်ဝဓနာ သည်သုံ့ပန်း ဘဝတွင် သေဆုံးခဲရ့သည်။ <ref>{{Template:Cite news|title=Laos: Collapse|url=http://content.time.com/time/subscriber/article/0,33009,872324-1,00.html|work=Time|date=5 May 1961|accessdate=2 October 2017}}</ref>