ဝီကီပီးဒီးယား

ပြင်းထန်အသက်ရှုလမ်းကြောင်းရောဂါ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ၂: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ရာဇဝင်ကို အပြန်အလှန်အားဖြင့် ဝင်ကြည့်ရန်
← တည်းဖြတ်မူ အဟောင်းပိုသစ်သော တည်းဖြတ်မှု
Content deleted Content added
မြင်ကွင်းဝီကီစာသား
အရေးမကြီးNo edit summary
စာကြောင်း ၁၀ -
| synonyms =
* Wuhan coronavirus<ref name="Fox2020">{{cite journal|last1=Fox|first1=Dan|title=What you need to know about the Wuhan coronavirus|journal=Nature|year=2020|issn=0028-0836|doi=10.1038/d41586-020-00209-y}}</ref> ({{zh|s={{linktext|武汉|冠状|病毒}}|t={{linktext|武漢|冠狀|病毒}}}})
* Wuhan seafood market pneumonia virus<ref name="MN908947">{{cite journal |last1=Zhang |first1=Y.-Z. |display-authors=etal |title=Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/nuccore/MN908947 |website=GenBank |publisher=[[National Institutes of Health]] |accessdate=13 January 2020 |location=Bethesda, Maryland, United States |date=12 January 2020}}</ref>
| synonyms_ref =
| range_map = {{Location map|China|float=center|caption=|lat_deg=30|lat_min=37|lat_sec=11|lat_dir=N|lon_deg=114|lon_min=15|lon_sec=26|lon_dir=E}}
စာကြောင်း ၁၆ -
}}
 
'''ဝူဟန် ဗိုင်းရပ်စ်'''<ref name="Fox2020"/> ဟုလူသိများသော ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ဆန်း ('''2019-nCoV''')<ref>{{Cite web |url= https://www.who.int/publications-detail/surveillance-case-definitions-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(ncov) |title=Surveillance case definitions for human infection with novel coronavirus (nCoV) |publisher=World Health Organization |accessdate=21 January 2020}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.cdc.gov/coronavirus/novel-coronavirus-2019.html |title=Novel coronavirus (2019-nCoV), Wuhan, China |date=10 January 2020 |publisher=[[Centers for Disease Control and Prevention]] |location=United States |url-status=live |accessdate=16 January 2020}}</ref> ''အသက်ရှုလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာကူးစက်ရောဂါ''ကို ဖြစ်စေသော ကူးစက်တတ်သောဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ၎င်းဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသည် လူအချင်းချင်းလည်းကူးစက်တတ်ပြီး [[တရုတ်နိုင်ငံ]] ဟူပေ့ခရိုင် [[ဝူဟန်မြို့]]အာဏာပိုင်များက ပထမဆုံးစတင်ခွဲခြားသတ်မှတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဝူဟန် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ဖြစ်ပေါ်ပြန့်ပွားခြင်း၏ အကြောင်းတစ်ရပ်လည်းဖြစ်ပေသည်။<ref name=dph2020>{{Cite web|url=http://www.dph.illinois.gov/topics-services/diseases-and-conditions/diseases-a-z-list/coronavirus/faq|title=2019 Novel Coronavirus (2019 nCoV): Frequently Asked Questions {{!}} IDPH|website=www.dph.illinois.gov|access-date=27 January 2020}}</ref> Genomic sequencing များကပြသသည်မှာ ၎င်းသည် ''positive-sense, single-stranded RNA'' coronavirus ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.chinacdc.cn/dfdt/201912/t20191226_209404.html|title=中国疾病预防控制中心|publisher=[[Chinese Center for Disease Control and Prevention]]|location=People's Republic of China|language=Chinese|accessdate=9 January 2020}}</ref><ref name=":xinhuanet9Jan2020">{{cite web|url=http://www.xinhuanet.com/english/2020-01/09/c_138690570.htm|title=New-type coronavirus causes pneumonia in Wuhan: expert|location=People's Republic of China|accessdate=9 January 2020|agency=Xinhua}}</ref><ref name=":gisaid">{{cite web|url=https://platform.gisaid.org/epi3/start/CoV2020|title=CoV2020|website=platform.gisaid.org|url-status=live|accessdate=12 January 2020}}</ref>
ကူးစက်ရောဂါ ပျံ့ပွားခြင်းဆက်နွှယ်ပတ်သတ်မှုများသည် ကြီးမားသော ပင်လယ်စာနှင့် အသားငါးဈေးကြီးတစ်ခုနှင့် သက်ဆိုင်နေသည်ဟု အစောပိုင်းရောဂါဖြစ်ပွားမှုသတင်းထုတ်ပြန်ချက်များအရသိရသည်။ သို့အတွက်ကြောင့် တိရိစ္ဆာန်မှ လူသို့ကူးစက်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။ သို့သော် ယခုထိ တိကျစွာအတည်မပြုနိုင်ပေ။<ref name=CDC18Jan2020>[http://www.nj.gov/health/cd/documents/topics/NCOV/NCoV_LINCS_wuhan_update_011820_combined.pdf "Update and Interim Guidance on Outbreak of 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) in Wuhan, China CDC Health Update"]. New Jersey Department of Health. 18 January 2020</ref> ယခုဗိုင်းရပ်စ်နှင့် တစ်ခြားတည်ရှိနေသောဗိုင်းရပ်စ်နမူနာများ၏ မျိုးရိုးဗီဇအစီအစဉ်များ(genetic sequences)နှိုင်းယှဉ်မှုများမှာ ဆားစ်ရောဂါဗိုင်းရပ်စ်(SARS-CoV)နှင့် (၇၉.၅%)၊ <ref name=":2">{{Cite journal|url=https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.01.22.914952v2|title=Discovery of a novel coronavirus associated with the recent pneumonia outbreak in humans and its potential bat origin|first1=Peng|last1=Zhou|first2=Xing-Lou|last2=Yang|first3=Xian-Guang|last3=Wang|first4=Ben|last4=Hu|first5=Lei|last5=Zhang|first6=Wei|last6=Zhang|first7=Hao-Rui|last7=Si|date=23 January 2020|journal=bioRxiv|pages=2020.01.22.914952|via=www.biorxiv.org|doi=10.1101/2020.01.22.914952}}</ref> အယူအဆသဘောအားဖြင့် လင်းနို့မှ စတင်သည့်ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသောဇစ်မြစ်နှင့်အတူ<ref name=":3" /><ref name=":4" /><ref>{{Cite journal|last=Callaway|first=Ewen|last2=Cyranoski|first2=David|date=2020-01-23|title=Why snakes probably aren’t spreading the new China virus|url=https://www.nature.com/articles/d41586-020-00180-8|journal=Nature|language=en|doi=10.1038/d41586-020-00180-8}}</ref> လင်းနို့ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်နှင့်(bat coronaviruses) (၉၆%)<ref name=":2" /> ထိတူညီနေသည်ကိုတွေ့ရသည်။
 
စာကြောင်း ၂၆ -
 
၂၀၂၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၄ ရက် (04:30 UTC) မှစ၍ အတည်ပြုထားသော ရောဂါဖြစ်ပွားမှု (20,604)ခုရှိပြီး (20,416)မှာ တရုတ်ပြည်မကြီးတွင်ဖြစ်ပေသည်။<ref name="GI2020Update">{{cite web|url=https://gisanddata.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6|title=Operations Dashboard for ArcGIS|last=|first=|date=2020-01-29|website=gisanddata.maps.arcgis.com|url-status=live|archive-url=https://archive.md/zfcA4|archive-date=2020-01-28|accessdate=2020-01-28}}</ref> ယနေ့ထိ အနီးစပ်ဆုံးအားဖြင့် ရောဂါစစ်တမ်းထုတ်ထားသော ဖြစ်ပွားမှု ငါးပုံတစ်ပုံသည် အလွန်ဆိုးရွားသောအခြေအနေ၌ ရှိကြသည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/situation-reports|title=Novel Coronavirus (2019-nCoV) situation reports no.8|last=|first=|date=|website=www.who.int|language=en|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-02-01}}</ref> ယနေ့ထိ တရုတ်ပြည်ပြင်ပတွင်ဖြစ်ပွားမှုများမှာ ဝူဟန်မြို့မှ ခရီးသွားခဲ့သူများ (သို့) ထိုဒေသမှ ခရီးသွားသူတစ်ဦးဦးနှင့် တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ဆက်ဆံသောသူများပင်ဖြစ်ကြသည်။<ref name=WHO25thUpdate>{{cite web |title=Novel Coronavirus (2019-nCoV) SITUATION REPORT - 5 25 JANUARY 2020 |url=https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200125-sitrep-5-2019-ncov.pdf |accessdate=26 January 2020}}</ref>
သေဆုံးသောအရေအတွက်မှာ ယခုထိ (၄၂၇)ဦးရှိသည်။<ref name=GI2020Update/> လူ-မှ-လူ သို့ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုအား ၂၀၂၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀တွင် တရုတ်ပြည် ကွမ်းတုံး(Guangdong)၌ ပထမဆုံးအတည်ပြုနိုင်ခဲ့၏ ။<ref name="auto">{{Cite news |url= https://www.cbc.ca/news/health/coronavirus-human-to-human-1.5433187 |title=China confirms human-to-human transmission of new coronavirus |date=20 January 2020 |publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |accessdate=21 January 2020 |url-status=live}}</ref>
 
၂၀၂၀ ဇန်နဝါရီ ၃၀တွင် ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ် (2019-nCoV)ကို ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီး(WHO)က ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအရေးပေါ်အခြေအနေအဖြစ်ကြေငြာခဲ့၏ ။<ref name="WHODeclaration">{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-51318246 |title=Coronavirus declared global health emergency |author=<!--Not stated--> |date=30 January 2020 |publisher=[[BBC News Online]] |access-date=30 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200130201004/https://www.bbc.com/news/world-51318246 |archive-date=30 January 2020 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news | title=W.H.O. Declares Global Emergency as Wuhan Coronavirus Spreads | first1=Sui-Lee | last1=Wee | first2=Donald G. | last2=McNeil Jr. | first3=Javier C. | last3=Hernández | website=[[The New York Times]] | date=30 January 2020 | url=https://www.nytimes.com/2020/01/30/health/coronavirus-world-health-organization.html | access-date=30 January 2020}}</ref><ref>{{cite web | title=Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV) | website=[[World Health Organization]] (WHO) | date=30 January 2020 | url=https://www.who.int/news-room/detail/30-01-2020-statement-on-the-second-meeting-of-the-international-health-regulations-(2005)-emergency-committee-regarding-the-outbreak-of-novel-coronavirus-(2019-ncov) | access-date=30 January 2020}}</ref> ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီး(WHO)က ဤဗိုင်းရပ်စ်ကဖြစ်စေသော ရောဂါကို "2019-nCoV acute respiratory disease" (၂၀၁၉-nCoV အထူးစိုးရိမ်ဖွယ်ရာ အသက်ရှုလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါ)ဟူသော ကြားဖြတ်ဝေါဟာရကိုတီထွင်သုံးဆွဲခေါ်ဝေါ်သည်။<ref>{{cite report | title = Novel Coronavirus (2019-nCoV): Situation Report - 10 (30 January 2020) | date = 30 January 2020 | url = https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200130-sitrep-10-ncov.pdf?sfvrsn=d0b2e480_2 | publisher = [[World Health Organization]] (WHO) | archive-url=https://web.archive.org/web/20200131005409/https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200130-sitrep-10-ncov.pdf | archive-date=31 January 2020 | access-date = 30 January 2020 | lay-url = https://reliefweb.int/report/china/novel-coronavirus-2019-ncov-situation-report-10-30-january-2020 }}</ref>
 
==ကုသခြင်း==
စာကြောင်း ၃၉ -
လူ မှ လူသို့ ဗိုင်းရပ်စ် ကူးပြောင်းခြင်းကို အတည်ပြုပြီးဖြစ်၏။<ref name="auto"/> ရောဂါပျိုးချိန်တွင်ပင် ဤဗိုင်းရပ်စ်မှာ ကူးစက်တတ်ကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်မှုများရှိခဲ့သည်။<ref name=latent>{{cite news |title=【武漢肺炎】衛健委︰新型冠狀病毒傳播力增強　潛伏期最短僅1天 |url=https://news.mingpao.com/ins/%E5%85%A9%E5%B2%B8/article/20200126/s00004/1580028707559/%E3%80%90%E6%AD%A6%E6%BC%A2%E8%82%BA%E7%82%8E%E3%80%91%E8%A1%9B%E5%81%A5%E5%A7%94-%E6%96%B0%E5%9E%8B%E5%86%A0%E7%8B%80%E7%97%85%E6%AF%92%E5%82%B3%E6%92%AD%E5%8A%9B%E5%A2%9E%E5%BC%B7-%E6%BD%9B%E4%BC%8F%E6%9C%9F%E6%9C%80%E7%9F%AD%E5%83%851%E5%A4%A9 |work=明報新聞網|language=CN}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://news.163.com/20/0126/16/F3R33UL80001899O.html|title=专家：病毒潜伏期有传染性 有人传染同事后才发病|date=26 January 2020|website=news.163.com|language=CN}}</ref> သို့သော် ၂၀၂၀ ဇန်နဝါရီ ၂၇နေ့မှစ၍ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးနှင့် တားဆီးရေးဌာနများ(CDC)၏ အရာရှိများက ၎င်းတို့တွင် ကူးစက်ခံနေရသော(ကူးစက်ခံပြီးဖြစ်သော)လူနာနှင့်ပတ်သက်၍ ရောဂါလက္ခဏာအစမတိုင်မီ သက်သေအထောက်အထားမရှိဟု ထုတ်ပြန်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.medpagetoday.com/infectiousdisease/publichealth/84548|title=U.S. Notches Fifth Coronavirus Case as Global Count Nears 3,000|date=27 January 2020|website=www.medpagetoday.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/media/releases/2020/t0127-coronavirus-update.html|title=Transcript of 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) Update &#124; CDC Online Newsroom &#124; CDC|date=28 January 2020|website=www.cdc.gov}}</ref>
 
သုသေသနအုပ်စုများက အောက်ပါအတိုင်းခန့်မှန်းကြပြီးဖြစ်သည်။ ဤဗိုင်းရပ်စ်၏ အခြေခံရောဂါကူးစက်ပြန့်နှံ့နိုင်စွမ်းအရေအတွက် (basic reproduction number)(<math>R_0</math>, pronounced ''R-nought'') သည် 1.4 and 5 ကြားရှိ၍ အများစုခန့်မှန်းတွက်ချက်မှုများမှာ 3.8အောက် ဖြစ်၏ ။<ref>{{Cite web|url=https://www.theatlantic.com/science/archive/2020/01/how-fast-and-far-will-new-coronavirus-spread/605632/|title=The Deceptively Simple Number Sparking Coronavirus Fears|date=28 January 2020|website=[[The Atlantic]]|language=EN}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Liu|first=Tao|last2=Hu|first2=Jianxiong|last3=Kang|first3=Min|last4=Lin|first4=Lifeng|last5=Zhong|first5=Haojie|last6=Xiao|first6=Jianpeng|last7=He|first7=Guanhao|last8=Song|first8=Tie|last9=Huang|first9=Qiong|last10=Rong|first10=Zuhua|last11=Deng|first11=Aiping|last12=Zeng|first12=Weilin|last13=Tan|first13=Xiaohua|last14=Zeng|first14=Siqing|last15=Zhu|first15=Zhihua|last16=Li|first16=Jiansen|last17=Wan|first17=Donghua|last18=Lu|first18=Jing|last19=Deng|first19=Huihong|last20=He|first20=Jianfeng|last21=Ma|first21=Wenjun|date=2020-01-25|title=Transmission dynamics of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV)|url=https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.01.25.919787v1|journal=bioRxiv|language=en|pages=2020.01.25.919787|doi=10.1101/2020.01.25.919787}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Zhao|first=Shi|last2=Ran|first2=Jinjun|last3=Musa|first3=Salihu Sabiu|last4=Yang|first4=Guangpu|last5=Lou|first5=Yijun|last6=Gao|first6=Daozhou|last7=Yang|first7=Lin|last8=He|first8=Daihai|date=2020-01-24|title=Preliminary estimation of the basic reproduction number of novel coronavirus (2019-nCoV) in China, from 2019 to 2020: A data-driven analysis in the early phase of the outbreak|url=https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.01.23.916395v1|journal=bioRxiv|language=en|pages=2020.01.23.916395|doi=10.1101/2020.01.23.916395}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Read|first=Jonathan M.|last2=Bridgen|first2=Jessica RE|last3=Cummings|first3=Derek AT|last4=Ho|first4=Antonia|last5=Jewell|first5=Chris P.|date=2020-01-28|title=Novel coronavirus 2019-nCoV: early estimation of epidemiological parameters and epidemic predictions|url=https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.01.23.20018549v2|journal=medRxiv|language=en|pages=2020.01.23.20018549|doi=10.1101/2020.01.23.20018549}}</ref> ဆိုလိုသည်မှာ ကူးစက်မှုကိုတားဆီးထိန်းချုပ်ကာကွယ်ခြင်းမရှိသောအခါ ဤဗိုင်းရပ်စ်သည် အခြေခိုင်ပြီးဖြစ်သောရောဂါကူးစက်မှုတစ်ခု(established infection)တိုင်း၌ နောက်ထပ်ရောဂါအသစ် 1.4 မှ 3.8 အရေအတွက်ထိဖြစ်စေနိုင်သည်။ ဤဗိုင်းရပ်စ်သည် ကွင်းဆက်သဘောအရ အနည်းဆုံး လူလေးယောက်သို့ ကူးပြောင်းနိုင်ကြောင်း သက်သေထူပြီးလည်းဖြစ်ပေသည်။ <ref name=Saey24Jan2020>{{Cite web|url=https://www.sciencenews.org/article/how-new-wuhan-coronavirus-stacks-up-against-sars-mers|title=How the new coronavirus stacks up against SARS and MERS|first=Tina Hesman|last=Saey|date=24 January 2020|access-date=25 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200125064423/https://www.sciencenews.org/article/how-new-wuhan-coronavirus-stacks-up-against-sars-mers|archive-date=25 January 2020|url-status=live}}</ref>
 
===ရောဂါပိုးသိုမှီးရာ===
စာကြောင်း ၇၉ -
 
[[လန်ဒန်မြို့|လန်ဒန်]]တော်ဝင်ကောလိပ်(Imperial College London)ရှိ ဆေးပညာဌာနမှ ကာကွယ်ဆေးတစ်ခုထုတ်လုပ်ရန်နှင့် တိရိစ္ဆာန်စမ်းသပ်မှုများပြုလုပ်ရန်ငွေစိုက်ထုတ်ထားပြီးဖြစ်၏ ။ထိုစမ်းသပ်မှုအဆင့်သည် ၂၀၂၀ ဖေဖော်ဝါရီလလယ်၌ ပြီးဆီးနိုင်မည်ဟုလည်းမျှော်လင့်ကြသည်။ သို့သော် လူများ၌လေ့လာစမ်းသပ်မှုဆက်လက်လုပ်ကိုင်ရန် ပိုမိုသောငွေစိုက်ထုတ်မှုလိုအပ်လျှက်ရှိသည်။<ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/KayBurley/status/1221711134606155776|title="To get the vaccine into human studies would be about £1,500,000...to move it beyond that depends on how big the epidemic is." Imperial College's Prof Robin Shattock discusses the rush to develop a vaccine for coronavirus. JM #KayBurleypic.twitter.com/Pj1YABMufZ|last=Burley|first=Kay|date=2020-01-27|website=@KayBurley|language=en|access-date=2020-01-30}}</ref>
 
==References==
==ကိုးကား==
{{Reflist|refs=
 
Line ၁၀၀ ⟶ ၁၀၁:
 
 
{{Taxonbar|from=Q82069695}}
 
[[Category:၂၀၁၉-၂၀ ဝူဟန်ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဖြစ်ပွားမှု]]
[[Category:Betacoronaviruses]]
[[Category:Unaccepted virus taxa]]
[[Category:2019–20 Wuhan coronavirus outbreak|*]]
"https://my.wikipedia.org/wiki/ပြင်းထန်အသက်ရှုလမ်းကြောင်းရောဂါ_ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်_၂" မှ ရယူရန်