ဓမ္မစကြာသုတ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

စာကြောင်း ၂၀ -
== ၁ - ဓမ္မစကြာ နိဒါန်း ==
ဧဝံမေသုတံ -
ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရတိ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ ။မိဂဒါယေ။
တတြ ခေါတတြခေါ ဘဂဝါ ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ -
 
အခါတပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဗာရာဏသီပြည် ဣသိပတနအမည်ရသည့် သားသမင်တို့ကိုဘေးမဲ့ပေးရာသားသမင်တို့ကို ဘေးမဲ့ပေးရာ မိဂဒါဝုန်တော၌ သီတင်းသုံးစံနေတော်မူဆဲဖြစ်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ပဉ္စဝဂ္ဂီရဟန်းတို့ကို မိန့်တော်မူ၏။
 
== ၂ - အယုတ်တရား နှစ်ပါး ==
စာကြောင်း ၃၃ -
ယော စာယံ အတ္တကိလမထာနုယောဂေါ ဒုက္ခော အနရိယော အနတ္တသံဟိတော။
 
ရဟန်းတို့ ... ရဟန်းဖြစ်သူသည် ဤအစွန်းတရားနှစ်ပါးတို့ကို မမှီဝဲအပ်ကုန်၊မမှီဝဲအပ်ကုန်သော အစွန်းတရားနှစ်ပါးတို့သည်ကား အဘယ်နည်း။
 
၁။ ယုတ်ညံ့၍ ရွာသူတို့၏ အကျင့်ဖြစ်သော၊ ပုထုဇဉ်တို့၏ အလေ့အကျင့်သာဖြစ်၍ အရိယာတို့၏ အလေ့အကျင့်မဟုတ်သော၊ အကျိုးစီးပွားနှင့် မစပ်ယှဉ်သော၊ ကာမဂုဏ်တို့၌ ကာမဂုဏ်ချမ်းသာကို ကပ်ငြိသောအားဖြင့် အဖန်တလဲလဲ လိုက်စားအားထုတ်ခြင်းတည်းဟူသော အစွန်းတစ်ပါး။
စာကြောင်း ၄၀ -
 
== ၃ - အလယ်အလတ် အကျင့်တရား ==
ဧတေ ခေါဧတေခေါ ဘိက္ခဝေ ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။
 
ကတမာ စ သာ ဘိက္ခဝေ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ ။သံဝတ္တတိ။
အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ။မဂ္ဂေါ။
 
သေယျထိဒံ -
စာကြောင်း ၅၉ -
အလယ်အလတ်ဖြစ်သော (မဇ္ဈိမပဋိပဒါ) အကျင့်သည် ကိလေသာ အပူမီး ငြိမ်းအေးရန်အလို့ငှာဖြစ်၏။
 
ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် (သစ္စာလေးရပ်တရားမြတ်ကိုသစ္စာလေးရပ် တရားမြတ်ကို) ထိုးထွင်းသိမြင်ရန်အလို့ငှာဖြစ်၏။
 
နိဗ္ဗာန်ကို ထိုးထွင်းသိမြင်တတ်သည့် အရိယမဂ်ဉာဏ်ကို ရရှိရန်အလို့ငှာဖြစ်၏။
စာကြောင်း ၈၃ -
၈။ (ဥပစာရသမာဓိ အပ္ပနာသမာဓိတည်းဟူသော) မှန်စွာ တည်ကြည်ခြင်း 'သမ္မာသမာဓိ' တို့ပင်တည်း။
 
ရဟန်းတို့ ... ငါဘုရားရှင်သည် အထူးသဖြင့် ထိုးထွင်းသိမြင်တော်မူအပ်သော, ပညာမျက်စိကို ပြုတတ်သော၊ ဉာဏ်အမြင်ကို ပြုတတ်သော၊ ကိလေသာ အပူမီး ငြိမ်းအေးရန် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် (သစ္စာလေးရပ် တရားမြတ်ကို) ထိုးထွင်းသိမြင်ရန် နိဗ္ဗာန်ကို ထိုးထွင်းသိမြင်တတ်သည့် အရိယမဂ်ဉာဏ်ကို ရရှိရန် နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုရန်ဖြစ်သော ထိုအလယ်အလတ်ဖြစ်သော မြတ်သော (မဇ္ဈိမပဋိပဒါ) အကျင့်သည်ကား ဤသည်ပင်တည်း။
 
== ၄ - ဒုက္ခ သစ္စာ ==
ဣဒံ ခေါ ပန ဘိက္ခဝေ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ - ဇာတိပိ ဒုက္ခာ၊ ဇရာပိ ဒုက္ခာ၊ ဗျာဓိပိ ဒုက္ခော၊ မရဏံပိ ဒုက္ခံ၊ အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော၊ ပိယေဟိ ဝိပ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော၊ ယံပိစ္ဆံ န လဘတိ၊ တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါန ခန္ဒာခန္ဓာ ဒုက္ခာ။
 
ရဟန်းတို့ ... ဤသည်ကား ဒုက္ခဖြစ်သည့် အရိယာတို့၏ အမှန်တရား 'ဒုက္ခအရိယသစ္စာတရား' ပေတည်း။
 
ပဋိသန္ဓေတည်နေရခြင်းသည်လည်း ဒုက္ခတည်း၊ဒုက္ခ၊
 
အိုရခြင်းသည်လည်း ဒုက္ခတည်း၊ဒုက္ခ၊
 
နာရခြင်းသည်လည်း ဒုက္ခတည်း၊ဒုက္ခ၊
 
သေရခြင်းသည်လည်း ဒုက္ခတည်း၊ဒုက္ခ၊
 
မချစ်မနှစ်သက်သောသူတို့နှင့် အတူနေရခြင်းသည်လည်း ဒုက္ခတည်း၊ဒုက္ခ၊
 
ချစ်ခင်နှစ်သက်သောသူတို့နှင့် ကွေကွင်းရခြင်းသည်လည်း ဒုက္ခတည်း၊ဒုက္ခ၊
 
လိုချင်ရာကို မရခြင်းသည်လည်း ဒုက္ခတည်း၊ဒုက္ခ၊
 
အကျဉ်းအားဖြင့် တဏှာ၊ ဒိဋ္ဌိတို့ဖြင့် စွဲလမ်းရာအာရုံဖြစ်ကုန်သော ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးတို့သည် ဒုက္ခတို့တည်း။
စာကြောင်း ၁၅၀ -
'ဣဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စ' န္တိမေ ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေအနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံ ဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။
 
ရဟန်းတို့ ... "ဤတရားသည် ဒုက္ခဖြစ်သည့် အရိယာတို့၏ အမှန်တရား 'ဒုက္ခအရိယသစ္စာတရား' မည်၏" ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးအဖို့ကရှေးအရင်က မကြားစဖူးကုန်သော (ဒုက္ခသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားရှင်၏ သန္တာန်၌ (ပညာ) မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ကွဲကွဲပြားပြားသိတတ်သော 'ပညာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ထိုးထွင်း၍ သိတတ်သော 'ဝိဇ္ဇာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ဉာဏ်အရောင်အလင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
== ၉ - ဒုက္ခသစ္စာ ၌ ကိစ္စဉာဏ် ==
'တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ပရိညေယျ' န္တိမေ ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေအနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။
 
ရဟန်းတို့ ... ငါဘုရားရှင်သည် ထိုဒုက္ခဖြစ်သည့် အရိယာတို့၏ အမှန်တရား 'ဒုက္ခအရိယသစ္စာတရား' ကို စင်စစ်ပိုင်းခြား၍ သိထိုက်၏ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးအဖို့ကရှေးအရင်က မကြားစဖူးကုန်သော (ဒုက္ခသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားရှင်၏ သန္တာန်၌ (ပညာ) မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ကွဲကွဲပြားပြား သိတတ်သော 'ပညာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ထိုးထွင်း၍ သိတတ်သော 'ဝိဇ္ဇာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ဉာဏ်အရောင်အလင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
ငါဘုရားရှင်၏ သန္တာန်၌ (ပညာ) မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
ကွဲကွဲပြားပြား သိတတ်သော 'ပညာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
ထိုးထွင်း၍ သိတတ်သော 'ဝိဇ္ဇာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
ဉာဏ်အရောင်အလင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
== ၁၀ - ဒုက္ခသစ္စာ ၌ ကတဉာဏ် ==
'တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ ပရိညာတ'န္တိမေ ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေအနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။
 
ရဟန်းတို့ ... ငါဘုရားရှင်သည် ထိုဒုက္ခဖြစ်သည့် အရိယာတို့၏ အမှန်တရား 'ဒုက္ခအရိယသစ္စာတရား' ကို ပိုင်းခြား၍ သိခဲ့ပြီးပြီဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးအဖို့ကရှေးအရင်က မကြားစဖူးကုန်သော (ဒုက္ခသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားရှင်၏ သန္တာန်၌ (ပညာ) မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ကွဲကွဲပြားပြား သိတတ်သော 'ပညာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ထိုးထွင်း၍ သိတတ်သော 'ဝိဇ္ဇာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ဉာဏ်အရောင်အလင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
== ၁၁ - သမုဒယသစ္စာ၌ သစ္စဉာဏ် ==
'ဣဒံ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စ' န္တိမေ ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ ။
 
ရဟန်းတို့ ... "ဤ (တဏှာ) တရားသည် ဒုက္ခဖြစ်ကြောင်း အရိယာတို့၏ အမှန်တရား 'ဒုက္ခသမုဒယအရိယသစ္စာတရား' မည်၏" ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးအဖို့ကရှေးအရင်က မကြားစဖူးကုန်သော (သမုဒယသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားရှင်၏ သန္တာန်၌ (ပညာ) မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ကွဲကွဲပြားပြား သိတတ်သော 'ပညာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ထိုးထွင်း၍ သိတတ်သော 'ဝိဇ္ဇာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ဉာဏ်အရောင်အလင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
== ၁၂ - သမုဒယသစ္စာ ၌ ကိစ္စဉာဏ် ==
'တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ပဟာတဗ္ဗ' န္တိ မေ ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေအနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။
 
ရဟန်းတို့ ... ငါဘုရားရှင်သည် "ထို ဒုက္ခဖြစ်ကြောင်းဖြစ်သည့် အရိယာတို့၏ အမှန်တရား 'ဒုက္ခသမုဒယအရိယသစ္စာတရား' ကို ပယ်အပ်၏" ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးအဖို့ကရှေးအရင်က မကြားစဖူးကုန်သော (သမုဒယသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားရှင်၏ သန္တာန်၌ (ပညာ) မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ကွဲကွဲပြားပြား သိတတ်သော 'ပညာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ထိုးထွင်း၍ သိတတ်သော 'ဝိဇ္ဇာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ဉာဏ်အရောင်အလင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
== ၁၃ - သမုဒယသစ္စာ ၌ ကတဉာဏ် ==
'တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ ပဟီန' န္တိ မေ ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေအနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။
 
ရဟန်းတို့ ... ငါဘုရားရှင်သည် "ထို ဒုက္ခဖြစ်ကြောင်းဖြစ်သည့် အရိယာတို့၏ အမှန်တရား 'ဒုက္ခသမုဒယအရိယသစ္စာတရား' ကို ပယ်ပြီးပြီ" ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးအဖို့ကရှေးအရင်က မကြားစဖူးကုန်သော (သမုဒယသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားရှင်၏ သန္တာန်၌ (ပညာ) မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ကွဲကွဲပြားပြား သိတတ်သော 'ပညာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ထိုးထွင်း၍ သိတတ်သော 'ဝိဇ္ဇာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ဉာဏ်အရောင်အလင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
== ၁၄ - နိရောဓသစ္စာ ၌ သစ္စဉာဏ် ==
'ဣဒံ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စ' န္တိမေ ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေအနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။
 
ရဟန်းတို့ ... "ဤနိဗ္ဗာန်သည် ဒုက္ခချုပ်ရာဖြစ်သည့် အရိယာတို့၏ အမှန်တရား 'ဒုက္ခနိရောဓအရိယာသစ္စာတရား' မည်၏" ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးအဖို့ကရှေးအရင်က မကြားစဖူးကုန်သော (နိရောဓသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားရှင်၏ သန္တာန်၌ (ပညာ) မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ကွဲကွဲပြားပြားသိတတ်သော 'ပညာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ထိုးထွင်း၍ သိတတ်သော 'ဝိဇ္ဇာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ဉာဏ်အရောင်အလင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
== ၁၅ - နိရောဓသစ္စာ ၌ ကိစ္စဉာဏ် ==
'တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗ' န္တိ မေ ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေအနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။
 
ရဟန်းတို့ ... ငါဘုရားရှင်သည် "ထိုဒုက္ခချုပ်ရာဖြစ်သည့် အရိယာတို့၏ အမှန်တရား 'ဒုက္ခနိရောဓအရိယသစ္စာတရား' ကို မျက်မှောက်ပြုအပ်၏" ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးအဖို့ကရှေးအရင်က မကြားစဖူးကုန်သော (နိရောဓသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားရှင်၏ သန္တာန်၌ (ပညာ) မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ကွဲကွဲပြားပြားသိတတ်သော 'ပညာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ထိုးထွင်း၍ သိတတ်သော 'ဝိဇ္ဇာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ဉာဏ်အရောင်အလင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
== ၁၆ - နိရောဓသစ္စာ ၌ ကတဉာဏ် ==
'တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ သစ္ဆိကတ'န္တိ မေ ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေအနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံဥဒပါဒိ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ။
 
ရဟန်းတို့ ... ငါဘုရားရှင်သည် "ထိုဒုက္ခချုပ်ရာဖြစ်သည့် အရိယာတို့၏ အမှန်တရား 'ဒုက္ခနိရောဓအရိယသစ္စာတရား' ကို မျက်မှောက်ပြုပြီးပြီ" ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးအဖို့ကရှေးအရင်က မကြားစဖူးကုန်သော (နိရောဓသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားရှင်၏ သန္တာန်၌ (ပညာ) မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ကွဲကွဲပြားပြားသိတတ်သော 'ပညာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ထိုးထွင်း၍ သိတတ်သော 'ဝိဇ္ဇာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ဉာဏ်အရောင်အလင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
== ၁၇ - မဂ္ဂသစ္စာ ၌ သစ္စဉာဏ် ==
" ဣဒံ ဒုက္ခနိရောဓ ဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယ သစ္စ " န္တိမေ ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေအနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဉာဏံဥဒပါဒိ ၊ ပညာ ဥဒပါဒိ ၊ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ ၊ အာလောကော ဥဒပါဒိ ။
 
ရဟန်းတို့ ... "ဤမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ကျင့်စဉ်တရားသည် ဒုက္ခချုပ်ရာ (နိဗ္ဗာန်) သို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ဖြစ်သည့် 'ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စာ (= မဂ္ဂအရိယသစ္စာ) တရား' မည်၏" ဟု (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးအဖို့ကရှေးအရင်က မကြားစဖူးကုန်သော (မဂ္ဂသစ္စာ) တရားတို့၌ ငါဘုရားရှင်၏ သန္တာန်၌ (ပညာ) မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ အသိဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ကွဲကွဲပြားပြား သိတတ်သော 'ပညာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ထိုးထွင်း၍ သိတတ်သော 'ဝိဇ္ဇာ' ဉာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။ ဉာဏ်အရောင်အလင်းသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်တော်မူခဲ့၏။
 
== ၁၈ - မဂ္ဂသစ္စာ ၌ ကိစ္စဉာဏ် ==
"တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခနိရောဓ ဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ ဘာဝေတဗ္ဗ " န္တိ မေ ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေအနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ ဉာဏံဥဒပါဒိ ပညာ ဥဒပါဒိ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ အာလောကော ဥဒပါဒိ ။
 
ချစ်သားရဟန်းတို့  “ဒုက္ခခပ်သိမ်းချုပ်ပြတ်ငြိမ်း၍ ဇာတ်သိမ်းရာအမွန် နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကောင်းလမ်းမွန်ဖြစ်သော ဤအရိယသစ္စာတရားကို ဘာဝနာအလုပ်ဖြင့် အားထုတ်ကြိုးစား ပွါးများအပ် ပွါးများထိုက်၏ ” ဟူ၍ ငါဘုရားသည် ရှေးဘုရားမဖြစ်မီကာလ၌  တခါတရံ မကြားစဘူးကုန်သော တရားအပေါင်းတို့၌ မြင်နိုင်တုံဘိညာဏ်မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၍လာ၏။ ထိုးထွင်းဟုတ်မွန် အသိညာဏ်သည်  ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၍လာ၏။ မြင်အားသန်စွာ ညာဏ်ပညာသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၍လာ၏။ ထိုးထွင်းသိတတ်ဝိဇ္ဇာဓာတ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၍လာ၏။  မောဟကြီးဖျက်ဆီးထွန်းပြောင် အလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၍လာ၏။
 
== ၁၉ - မဂ္ဂသစ္စာ၌ ကတဉာဏ် ==
" တံ ခေါ ပနိဒံ ဒုက္ခနိရောဓ ဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ ဘာဝေတဗ္ဗ " န္တိ မေ ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေအနနုဿုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပါဒိ ဉာဏံဥဒပါဒိ ပညာ ဥဒပါဒိ ဝိဇ္ဇာ ဥဒပါဒိ အာလောကော ဥဒပါဒိ ။
 
ချစ်သားရဟန်းတို့  “ ဒုက္ခခပ်သိမ်းချုပ်ပြတ်ငြိမ်း၍ ဇာတ်သိမ်းရာအမှန် နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကောင်းလမ်းမွန်ဖြစ်သော ဤအရိယသစ္စာတရားကို ဘာဝနာအလုပ်ဖြင့် အားထုတ်ကြိုးစားပွါးများခြင်းကိစ္စပြီးပြီ” ဟူ၍ ငါဘုရားသည် ရှေးဘုရားမဖြစ်မီကာလ၌ တခါတရံ မကြားစဘူးကုန်သော တရားအပေါင်းတို့၌ မြင်နိုင်တုံဘိဉာဏ်မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၍လာ၏။ ထိုးထွင်းဟုတ်မှန် အသိညာဏ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၍လာ၏။ မြင်အားသန်စွာ ဉာဏ်ပညာသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၍လာ၏။ ထိုးထွင်းသိတတ်ဝိဇ္ဇာဓာတ်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၍လာ၏။ မောဟကြီးဖျက်ဆီးထွန်းပြောင် အလင်းရောင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၍လာ၏။
 
== ၂၀ - ရှေးက ဘုရား ဖြစ်ကြောင်း ဝန်မခံခဲ့ပုံ ==
ယာဝကီဝဉ္စ မေ ဘိက္ခဝေ ဣမေသု စတူသု အရိယသစ္စေသု ဧဝံ တိပရိဝဋ္ဋံ ဒွါဒသာကာရံ ယထာဘူတံ ဉာဏ ဒဿနံ န သုဝိသုဒ္ဓံ အဟောသိ ။
 
နေဝ တာဝါဟံ ဘိက္ခဝေ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ " အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ " တိ ပစ္စညာသိံ ။
 
ချစ်သားရဟန်းတို့ အကြင်မျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး ငါဘုရားအား (၄) လေးပါးကုန်သော ဤမဖောက်မပြန်မှန်ကန်တုံလတ် အရိယသစ္စာမြတ်တို့၌ ဤသို့ပြဆိုအပ်ပြီးသောအတိုင်း(၁) သစ္စဉာဏ် (၂) ကိစ္စဉာဏ် (၃) ကတဉာဏ်အားဖြင့် စက်လည်ပုံသုံးပါးရှိသော (၃ x ၄) သုံးပါး လေးလီအားဖြင့် အခြင်းအရာတဆယ့်နှစ်ပါး (ဉာဏ် ၃ ပါး x သစ္စာ ၄ ပါး) ရှိသော ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ပိုင်းခြားထင်ထင်ဉာဏ်အမြင်သည် စင်စင်ကြယ်ကြယ် မဖြစ်ပေါ်လာသေး။ ချစ်သားရဟန်းတို့ ထိုမျှလောက်သော ကာလပတ်လုံး ငါဘုရားသည် နတ်ပြည်နှင့်တကွဖြစ်သော မာရ်နတ်လွမ်းခြုံ ဝသဝတီဘုံနှင့်တကွဖြစ်သော ဗြဟ္မာ့ဘုံနှင့်တကွဖြစ်သော အနန္တစကြာဝဠာ ကမ္ဘာလောကတိုက်ဘောင် အတွင်း၌ ရဟန်းပုဏ္ဏား၊ နတ် လူနှင့်တကွဖြစ်သော သတ္တဝါများအလယ်၌ “သတ္တဝါများအလယ်၌“ အတုမရှိသော ဘုရားဖြစ်ရန် သဗ္ဗညုတရွေဉာဏ်ကို ပိုင်ပိုင်ရရှိထိုးထွင်း၍သိတော်မူပြီ” ဟု ဝန်ခံတော်မမူသေး။
 
== ၂၁ - ယခုမှ ဘုရား ဖြစ်ကြောင်းဝန်ခံပုံ ==
ယတော စ ခေါ မေ ဘိက္ခဝေ ဣမေသု စတူသု အရိယသစ္စေသု ဧဝံ တိပရိဝဋ္ဋံ ဒွါဒသာကာရံ ယထာဘူတံ ဉာဏ ဒဿနံ သုဝိသုဒ္ဓံ အဟောသိ ။
 
အထာဟံ ဘိက္ခဝေ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ " အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေါ" တိ ပစ္စညာသိံ ။
 
ချစ်သားရဟန်းတို့ အကြင်အခါ၌သာလျင် ငါဘုရားအား လေးပါးကုန်သော ဤမဖောက်မပြန် မှန်ကန်တုံလတ် အရိယသစ္စမြတ်တို့၌အရိယသစ္စာမြတ်တို့၌ ပြဆိုအပ်ပြီးသောအတိုင်း သစ္စဉာဏ် ကိစ္စဉာဏ် ကတဉာဏ်အားဖြင့် စက်လည်ပုံသုံးပါးရှိသော သုံးပါး လေးလီအားဖြင့် အခြင်းအရာတဆယ့်နှစ်ပါးရှိသောအခြင်းအရာ တဆယ့်နှစ်ပါးရှိသော ဟုတ်မှန်သောအတိုင်း ပိုင်းခြားထင်ထင်ဉာဏ်အမြင်သည် စင်စင်ကြယ်ကြယ် ဖြစ်ပေါ်၍လာ၏။ ချစ်သားရဟန်းတို့ ထိုအခါ၌သာလျင် ငါဘုရားသည် နတ်ပြည်နှင့်တကွဖြစ်သော မာရ်နတ်ခြုံ ဝသဝတ္တီဘုံနှင့်တကွဖြစ်သော ဗြဟ္မာ့ဘုံနှင့်တကွဖြစ်သော အနန္တစကြာဝဠာ ကမ္ဘာလောကဓာတ်တိုက်ဘောင်အတွင်း၌ ရဟန်းပုဏ္ဏား၊  နတ်လူနှင့်တကွဖြစ်သော သတ္တဝါများအလယ်၌ အတုမရှိသော ဘုရားဖြစ်ရန် သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကို ပိုင်ပိုင်ရရှိ ထိုးထွင်း၍ သိတော်မူပြီ" ဟူ၍ ဝန်ခံတော်မူပြီ။
 
== ၂၂ - ပစ္စဝေက္ခဏာ ဉာဏ်ဖြင့် သိမြင်ပုံ ==
ဉာဏဉ္စ ပန မေ ဒဿနံ ဥဒပါဒိ "အကုပ္ပါ မေ ဝိမုတ္တိ၊ အယ' မန္တိမာ ဇာတိ ၊ဇာတိ၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ" တိ။
 
ချစ်သားရဟန်းတို့ ငါဘုရား၏ ဟုတ်တိုင်းအမှန် အမြင်သန်သော ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏ်တော်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၍လာပြီ။ ငါဘုရား၏အရဟတ္တဖိုလ်ငါဘုရား၏ အရဟတ္တဖိုလ် ဉာဏ်တော်သည် မပျက်စီးနိုင် ခံ့ခိုင်တည်တံ့လေပြီ။ ငါဘုရား၏ ဤဘဝသည် နောက်ဆုံး အဆုံးစွန်သောအဖြစ်ပေတည်း။အဆုံးစွန်သော အဖြစ်ပေတည်း။ ယခုအခါ၌ ဘဝအသစ် တဖန်ဖြစ်ဖို့အရေးသည် မရှိတော့ချေ။ ဤသို့ ဉာဏ်အမြင်သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၍လာပြီ။
 
== ၂၃ - ပဉ္စဝဂ္ဂီ ရဟန်းတို့ တရားကို နှစ်သက်ကြပုံ ==
Line ၂၄၀ ⟶ ၂၃၀:
အတ္တမနာ ပဉ္စဝဂ္ဂီယာ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာတိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
 
ဘုန်းတော်ကြီးသောမြတ်စွာဘုရားသည် `ဤဓမ္မစက္ကပဝတ္တနသုတ္တန်ကို ပထမလက်ဉီး မြွက်ကျူးဟောကြားတော်မူလေ၏။ ကောဏ္ဍည အမှူးငါးဉီးအစုအဝေးရှိကုန်သောအမှူးပြု ငါးဉီးအစုအဝေးရှိကုန်သော ရဟန်းတို့သည် ဘုန်းကြီးသော မြတ်စွာဘုရား၏ ဟောတော်မူအပ်သော တရားတော်ကို အရိယသစ္စဉာဏ် ထက်သန်ပွင့်လင်းဝမ်းမြောက်ခြင်း ရှိကြကုန်သည်ဖြစ်၍ ရွှင်လန်းအားရ နှစ်သက်ကြလေကုန်သတည်း။
 
== ၂၄ - အရှင်ကောဏ္ဍည သောတာပန် ဖြစ်ပုံ ==
ဣမသ္မိံ စ ပန ဝေယျာကရဏသ္မိံ ဘညမာနေ အာယသ္မတော ကောဏ္ဍညဿ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ " ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ ၊ သဗ္ဗံတံ နိရောဓ ဓမ္မ " န္တိ ။
 
ဂါထာမဖက် (အမေး၊ အဖြေသက်သက်) စုဏ္ဏိယသက်သက်ဖြစ်သော ဤဓမ္မစက္ကပဝတ္တနသုတ်တော်ကြီးကို ဟောတော်မူအပ်သည် ရှိသော် သက်တော်ရှည် အရှင်ကောဏ္ဍညမထေရ်အားအရှင်ကောဏ္ဍညမထေရ်သည် ကိလေသာမြူတို့မှ စင်ဖြူကင်းဝေးသော မှောက်မှား ဒိဋ္ဌိ အညစ်အကြေးမရှိသော သောတာပတ္တိမဂ်ဉာဏ်ဟုသောတာပတိ္တမဂ်ဉာဏ်ဟု ဆိုအပ်သော တရားမျက်လုံးသည် ထင်ရှားစွာ ပေါ်ပေါက်ချေ၏။ အလုံးစုံသော တေဘုမ္မကဝဋ်ဒုက္ခတရားစုသည်တေဘုမ္မက ဝဋ်ဒုက္ခတရားစုသည် ဖြစ်ပေါ်ခြင်း အကြောင်းရင်းရှိ၏။ ထိုအလုံးစုံသော တေဘုမ္မကဝဋ်တရားစုသည် မကြွင်းမကျန် အမှန်ချုပ်ဆုံးခြင်းသဘောရှိ၏။ (ဤသို့ ဟုတ်တိုင်း မှန်သိ ဉာဏ်မျက်စိသည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်၍လာ၏။)
 
== ၂၅ - နတ်၊ ဗြဟ္မာ တို့ ကောင်းချီးပေးပုံ ==
Line ၂၈၀ ⟶ ၂၇၀:
 
== ၂၈ - မြတ်စွာဘုရား ဥဒါန်းကျူးပုံ ==
အထ ခေါ ဘဂဝါ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ "အညာသိ ဝတ ဘော ကောဏ္ဍညော ၊ကောဏ္ဍညော၊ အညာသိ ဝတဘော ကောဏ္ဍညော" တိ ။
ဣတိဟိဒံ အာယသ္မတော ကောဏ္ဍညဿ အညာသိ - ကောဏ္ဍညော တွေဝ နာမံ အဟောသိ ။
 
ထိုအခါ၌ ဘုန်းတော်ကြီးသောမြတ်စွာဘုရားသည် ဝမ်းမြောက်မြွက်ကြား ဤဉဒါန်းတော်အမိန့်စကားကို ကျူးရင့်တော်မူလေ၏။
 
“ အို .. လူ နတ် ဗြဟ္မာ သတ္တဝါအပေါင်းတို့ ငါ့သားတော်ကြီးဖြစ်သော ကောဏ္ဍညသည် အသိဉာဏ်အလင်းပေါက်၍ သောတာပန်အဖြစ်သို့ ရောက်လေပြီတကား ” (ဤသို့ ကျူးရင့်တော်မူလေ၏) ဤဉဒါန်းစကားတော်အားဖြင့် သက်တော်ရှည်အရှင်ကောဏ္ဍမထေရ်မြတ်ကြီးအားသက်တော်ရှည် အရှင်ကောဏ္ဍမထေရ်မြတ်ကြီးအား အညာသိကောဏ္ဍည ဟူ၍သာဟူ၍ ဤအမည်ထူးသည်အမည်ထူးတွင်လေသတည်း။ ဖြစ်လေသတည်း။
 
== ၂၉ - အညာသိကောဏ္ဍည ရှင်ရဟန်းအဖြစ် တောင်းပုံ ==