ကန့်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

အရေးမကြီးNo edit summary
No edit summary
စာကြောင်း ၁ -
{{Infobox ဒြပ်စင်
[[File:Soufresicile2.jpg|thumb|200px|ကန့် ပုံဆောင်ခဲ]]
|အမည် = ကန့်
 
| image = Sulfur.jpg
ကန့်ကို လူတို့သည် အလွန်ရှေးကျသောခေတ်ကပင် သိရှိခဲ့ကြသည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ဆာလဖာ (Sulphur) ဟုခေါ်ပြီး ဓာတုဗေဒ သင်္ကေတမှာ S ဖြစ်သည်။ အာရပ်လူမျိုး အဂ္ဂိယတ်ဆရာတို့သည် ကန့်၏ မီးလောင်လွယ်သော ဂုဏ်အင်္ဂါကို အစွဲပြု၍ မီးလောင်ရာ၌ လိုအပ်သော အခြေခံပစ္စည်းဟု သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ကန့်ကို သဘာဝတွင် အနှံ့အပြား တွေ့ရသည်။ အချို့ကို သန့်သန့်တွေ့ရ၍ အချို့ကိုမူ ပြဒါးနှင့် ပေါင်းစပ်ကာ ဟင်းသပြဒါးရိုင်းအဖြစ်လည်းကောင်း၊ သံနှင့်ပေါင်းစပ်ကာ ဗဟန်းကျောက်အဖြစ်လည်းကောင်း၊ ခဲနှင့်ပေါင်းစပ်ကာ ဂလီးနားအဖြစ်လည်းကောင်း တွေ့ကြရသည်။ ဗဟန်းကျောက်တွင် ကန့်ကြွယ်ဝသဖြင့် တစ်ခါတစ်ရံ ကန့် သို့မဟုတ် ဆာလဖာဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ထုတ်ယူရန် အသုံးပြုသည်။ မီးတောင်ရှိသော အရပ်ဒေသများတွင် ကန့်သန့်သန့်ကို အများအားဖြင့် တွေ့ရှိရလေရာ ထိုသို့တွေ့ရခြင်းမျာ ဟိုက်ဒရိုဂျင် ဆာလဖိုက်နှင့် ဆာလဖာဒိုင်အောက်ဆိုက် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု တွေ့ဆုံကပြီး ဓာတ်ပြောင်းလဲမှု ဖြစ်ပွားခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ထင်မှတ်ရသည်။ ရှေးအခါက ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားရာ၌ အသုံးပြုခဲ့သည့် ကန့်အားလုံးကို စစ္စလီကျွန်းမှ ရရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါ အီတလီ၊ အမေရိကန်၊ ဂျပန်၊​ ချီလီနှင့် ပီရူးနိုင်ငံတို့မှလည်း တူးဖော်ရရှိသည်။
| ပုံအမည် = ကန့်ပုံဆောင်ခဲ
|အက်တမ်အမှတ်စဉ် = ၁၆
| အက်တမ်အလေးချိန် = 32.065(5) g·mol<sup>−1</sup>
| အီလက်ထရိုနက်ဂတစ်ဗတီး = 2.58
| ပုံသဏ္ဌန် = အငွေ့
| သိပ်သည်းဆ = 2.07 g·cm<sup>−3</sup>
| အရည်ပျော်မှတ် = 115.21 °C
| ရေဆူမှတ် = 444.6 °C
| ဗင်န်ဒါဝေါလ်အချင်းဝက် = 180 pm
| အိုင်ယွန်နစ်အချင်းဝက် =
| အိုင်ဆိုတုပ် = ၄
| ရှဲလ် = [[[Ne]]] 3s<sup>2</sup> 3p<sup>4</sup>
| အိုင်ရွန်နိုင်ဇေးရှင်းစွမ်းအင်= 1313.9 kJ·mol<sup>−1</sup>
| တွေ့ရှိသူ = Carl Wilhelm Scheele
| ခုနှစ် = 1773
}}
ကန့်ကို'''ကန့်'''ကို လူတို့သည် အလွန်ရှေးကျသောခေတ်ကပင် သိရှိခဲ့ကြသည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ဆာလဖာ (Sulphur) ဟုခေါ်ပြီး ဓာတုဗေဒ သင်္ကေတမှာ S ဖြစ်သည်။ အာရပ်လူမျိုး အဂ္ဂိယတ်ဆရာတို့သည် ကန့်၏ မီးလောင်လွယ်သော ဂုဏ်အင်္ဂါကို အစွဲပြု၍ မီးလောင်ရာ၌ လိုအပ်သော အခြေခံပစ္စည်းဟု သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ကန့်ကို သဘာဝတွင် အနှံ့အပြား တွေ့ရသည်။ အချို့ကို သန့်သန့်တွေ့ရ၍ အချို့ကိုမူ ပြဒါးနှင့်[[ပြဒါး]]နှင့် ပေါင်းစပ်ကာ ဟင်းသပြဒါးရိုင်းအဖြစ်လည်းကောင်း၊ သံနှင့်ပေါင်းစပ်ကာ[[သံ (သတ္တု)|သံ]]နှင့်ပေါင်းစပ်ကာ ဗဟန်းကျောက်အဖြစ်လည်းကောင်း၊ ခဲနှင့်ပေါင်းစပ်ကာ[[ခဲ]]နှင့်ပေါင်းစပ်ကာ ဂလီးနားအဖြစ်လည်းကောင်း တွေ့ကြရသည်။ ဗဟန်းကျောက်တွင် ကန့်ကြွယ်ဝသဖြင့် တစ်ခါတစ်ရံ ကန့် သို့မဟုတ် ဆာလဖာဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ထုတ်ယူရန် အသုံးပြုသည်။ မီးတောင်ရှိသော[[မီးတောင်]]ရှိသော အရပ်ဒေသများတွင် ကန့်သန့်သန့်ကို အများအားဖြင့် တွေ့ရှိရလေရာ ထိုသို့တွေ့ရခြင်းမျာ ဟိုက်ဒရိုဂျင် ဆာလဖိုက်နှင့် ဆာလဖာဒိုင်အောက်ဆိုက် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု တွေ့ဆုံကပြီး ဓာတ်ပြောင်းလဲမှု ဖြစ်ပွားခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ထင်မှတ်ရသည်။ ရှေးအခါက ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားရာ၌ အသုံးပြုခဲ့သည့် ကန့်အားလုံးကို စစ္စလီကျွန်းမှ ရရှိသည်။ သို့သော် ယခုအခါ အီတလီ၊ အမေရိကန်၊ ဂျပန်၊​ ချီလီနှင့် ပီရူးနိုင်ငံတို့မှလည်း တူးဖော်ရရှိသည်။
 
ကန့်တွင် မြေစေး၊​ ထုံးကျောက်နှင့် ဂျစ်ပဆမ်ကဲ့သို့ အညစ်အကြေးများ ပါရှိတတ်သဖြင့် အခြားနိုင်ငံများသို့ တင်ပို့ မရောင်းချမီ ဤအညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားပစ်ရသည်။ ရှေးအခါက အသုံးပြုသည့်နည်းတွင် ကန့်ကို စုပုံ၍ အရည်ပျော်သွားစေရန် မီးဖြင့် တိုက်ရိုက်ရှို့ပေးသည်။ ဤသို့ တိုက်ရိုက်မီးရှို့ယူနည်းမျာ ကန့်ကို အလဟဿ ဖြုန်းတီးရာရောက်သဖြင့် ယခုအခါ မီးဖြင့်အပူတိုက်ပေးရုံသာ တိုက်ပေးပြီးလျှင် ကန့်အရည်ကို စိုနေသော သစ်သားသွန်းပုံများတွင် အတုံးပြုလုပ်ယူသည်။ သို့သော် ဤကန့်တွင် အညစ်အကြေးများ မစင်သေးသဖြင့် သံအိုးများတွင် ထည့်၍ ထပ်မံပေါင်းတင်ပေးသည်။ သံအိုးမှ ထွက်လာသော ကန့်အငွေ့ကို ကျောက်ဖြင့်ပြုလုပ်ထားသည့် အခန်းများတွင် အအေးခံယူသောအခါ ပုံဆောင်ခဲဖြစ်သော ကန့်အမှုန့်များကို ရရှိသည်။ တစ်ခါတစ်ရံ ကန့်ကို တိုက်ရိုက် အခဲမပြုလုပ်ပဲ အရည်အဖြစ် ထုတ်ယူ၍ အရည်မှတဖန် အတောင့်သို့ ပြောင်းလဲယူသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု လူဝီးဇီယန္နနှင့် တက္ကဆက်ပြည်နယ်များ၌ တွေ့ရှိရသော ကန့်များမှာ သဲရှင်များနှင့် ရောနေသည့်အတွက် ရိုးရိုးနည်းဖြင့် တူးဖော်၍ မရချေ။ ထိုအရပ်ဒေသများ၌ ယခုအခါ အသုံးပြုလျက်ရှိသော နည်းတစ်နည်းမျာ ပြွန်တစ်လုံးတွင် တစ်လုံးသွင်းထားသော ပြွန် ၄ ခုကို မြေထဲကန့်ရှိရာ နေရာသို့ ရောက်အောင် ချပေးသည်။ ပြွန်တို့၏ အချင်းမှာ ၁၀ လက်မ၊ ၆ လက်မ၊ ၃ လက်မနှင့် ၁ လက်မ အသီးသီး ရှိကြ၏။ ၃ လက်မရှိသောပြွန်မှ အပူကဲရေနွေးငွေ့ကို သွင်း၍ အလယ်ပြွန်မှ ဖိသိပ်လေ မှုတ်သွင်းပေးသောအခါ အခြားပြွန်များမှ အရည်ပျော်နေသော ကန့်ထွက်လာသည်။
"https://my.wikipedia.org/wiki/ကန့်" မှ ရယူရန်