အရေးမကြီး ကျော်ထင် - '→‎မြန်မာစလုံးပေါင်း: အပိုင်းသစ်' ၏ သုံးသပ်ချက်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးနေသည်
စာကြောင်း ၂၇ -
' {{unsigned2|11:22, 14 May 2020|ကျော်ထင်}}
 
== မြန်မာစာ အသုံးမှန် ==
 
''အရှေ့၊အနောက်၊တောင်နှင့်မြောက်တွေ
 
ဆရာဒေါက်တာညီညီဖေနဲ့ ထမင်းစားရင်း ဆရာ့ဆီကနေ မြန်မာစကားလုံး အသုံးတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ မကျေ မချမ်းသံတွေကို နားစွင့်မိခဲ့ပါတယ်။အရှေ့၊အနောက် အသုံးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ချွတ်ချော်နေကြတာတွေကို ညည်း ချင်းထုတ်ပြပါတယ်။ဟုတ်လည်း ဟုတ်နေပါတယ်။ဆရာပြောသလိုလည်း ရှေ့နဲ့ အရှေ့၊နောက်နဲ့ အနောက် အ သုံးတွေမှာ လွဲမှား သုံးနေကြတာကို ကြားနေရ၊မြင်နေရပါတယ်။ရိုးတောင် ရိုးနေပါပြီလို့ ဆိုရပါဦးမယ်။
ကျနော့် ရှေ့က လူလို့ သုံးရမှာကို ကျနော့်အရှေ့က လူလို့ သုံးနေတာမျိုး။ကျနော့် နောက်မှာ လူတစ်ယောက်လို့ ပြောရမှာကို ကျနော့် အနောက်မှာ လူတစ်ယောက် လို့ ပြောနေကြတာမျိုးတွေဟာ ချွတ်ချော်လွဲမှားနေတဲ့ အသုံး အနှုန်းတွေပါ။တကယ်တော့ အရှေ့နဲ့အနောက်ဆိုတာ အရပ်မျက်နှာတွေကို ဆိုလိုတာပါ။အရှေ့ဆိုတာ နေထွက် ရာ အရပ်၊အနောက်ဆိုတာက နေဝင်ရာ အရပ်တွေပါ။ဆရာကြီး ဦးဖိုးလတ်ရဲ့ မြန်မာစကား အဖွင့်ကျမ်း မှာက တော့အဲ့ဒီ့အရှေ့နဲ့အနောက် စကားလုံးတွေဟာ တိဗက်ဘာသာစကားကနေ ဆင်းသက်လာတယ်လို့ ယုတ္တိယုတ္တာ ထုတ်ပြထားတာ တွေ့ရပါတယ်။
အရှေ့ဆိုတာ တိဗက် ရှရ်ကနေ ဆင်းသက်လာတယ်။တိဗက် ရှရ်ဆိုတာကလည်း နေထွက်တယ်ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ် ရပါတယ်။အနောက်ဆိုတာကတော့ တိဗက်ဘာသာစကား နုဗ်ကနေ အဆင့်ဆင့် ပြောင်းလဲလာတယ်။နုဗ် ဆိုတာ ကလည်း နေလဝင်တယ်ဆိုတဲ့ အနက်ထွက်နေတယ်။ဒါကြောင့် အရှေ့၊အနောက်ဆိုတဲ့ စကားလုံးတွေဟာ တိ ဗက်ဘာသာစကားကနေ ဆင်းသက်လာတယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။ဒီအဆိုကို မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့လည်း ယတိပြတ် ငြင်းပယ်ဖို့ မရဲသလို၊ဟုတ်ပါတယ်လို့ လက်ခံဖို့ကလည်း နှစ်ကာလပေါင်းက အများကြီး ဝေးကွာခဲ့တာဖြစ်လို့ ဉာဏ်မကွန့်နိုင်ပါဘူး။
ကျနော်တို့ဟာ တိဗက်တို-ဘာမင်အုပ်စုကနေ ပေါက်ဖွားဆင်းသက်လာတဲ့ မျိုးနွယ်စုတွေ ဖြစ်ခဲ့ရိုး မှန်ရင်တော့ ဘာသာဗေဒအမြင်အရဆရာကြီး ဦးဖိုးလတ်ရဲ့ အဆိုဟာ ယုတ္တိကျတယ်လို့ ဆိုရမှာပါပဲ။ဒါပေမယ့်လည်း စကား လုံးတစ်လုံးရဲ့ မူလရင်းမြစ်ကို တိတိကျကျသိအောင်လိုက်ဖို့ဆိုတာ ခက်ခဲလွန်းလှပါတယ်။အထူးသဖြင့် စကား ဦးစကားဖျားတွေဖြစ်တဲ့ ဝေါဟာရအိုကြီးတွေကို ဘယ်က ဆင်းသက်သလဲဆိုတာမျိုးက ပိုလို့တောင် ဆိုးလိမ့် မယ်ထင်ပါတယ်။ဒါတွေကို ဝေါဟာရ မုဆိုး လုပ်ပြီး ရှာဖွေဖော်ထုတ်နိုင်မှသာ ဂဃနဏသိရှိနိုင်တာပါ။လှေသင်း အတွင်းဝန်မင်းကြီး ပြုစုတဲ့ဝေါဟာရ လီ နတ္ထ ဒီပနီကျမ်းကို လေ့လာကြည့်ရင် တောင်မြောက်အရပ်တွေနဲ့ ပတ် သက်တဲ့ အခြားအခေါ်အဝေါ်တွေကို ထပ်ပြီး လေ့လာလို့ ရဦးမှာပါ။
ကျောင်းသုံးစာအုပ်မှာမောင်းထောင်ဦးကျော်လှရဲ့ ကောက်စိုက်သမ (၈) ဦး အလှူသံချိုတစ်ပုဒ် ပြဋ္ဌာန်းထားတာ ရှိပါတယ်။အဲ့ဒီ့သံချိုမှာ မြေဝရံ ဧသာန်ရပ်တွင်လို့ ဖွဲ့ဆိုထားတာပါတယ်။ဧသာန်ကိုလည်း ခက်ဆစ်အဖွင့်မှာ အရှေ့ မြောက်အရပ်လို့ ဖွင့်ဆိုပေးထားပါတယ်။တစ်ခါတုန်းကတော့ ဧသာန်ဆိုတာကို မောင်းထောင်ရွာရဲ့ ရပ်ကွက်တစ် ခုအမည်လို့ ပေါ့ပေါ့ပါးပါးဖွင့်ဆိုပြခဲ့ကြဖူးပါတယ်။ဧသာန်ဆိုတာ အရှေ့မြောက်အရပ်ပါပဲ။ဒီအခေါ်အဝေါ်တွေဟာ အရှေ့ ပုပ္ပ၊မြောက် ဥတ္တရ၊တောင် ဒက္ခိဏဆိုတဲ့ အခေါ်အဝေါ်တွေနဲ့ မတူဘဲ တစ်မူခြားနေပါလိမ့်မယ်။
အရှေ့အရပ်ကို ဣန္ဒ။အရှေ့တောင်ထောင့်အရပ်ကို အဂ္ဂိ။တောင်အရပ်ကိုယမ။အနောက်တောင်ကို နရတိ။ အ နောက်အရပ်ကျတော့ ဝရုဏ။အနောက်မြောက်ထောင့်ကို ဗာယပ်။မြောက်အရပ်ကို ကုဝေရ။ အရှေ့မြောက် အရပ်ကို ဧသာန်လို့ ခေါ်ဝေါ်ကြောင်းနဲ့ ဒီအမည်တွေဟာ အရပ်မျက်နှာကို စောင့်ရှောက်ကြတဲ့ ဆိုင်ရာ နတ်မင်း တွေရဲ့ အမည်နာမတွေသာ ဖြစ်ကြောင်းကိုတော့ လှေသင်းအတွင်းဝန်မင်းကြီး ပြုစုတဲ့ဝေါဟာရလီနတ္ထ ဒီပနီကို ဖတ်မိရင် သိရှိနိုင်ပါလိမ့်မယ်။
ဣန္ဒဆိုတာ အရှေ့အရပ်ကိုစောင့်တဲ့သိကြားမင်း။အဂ္ဂိဆိုတာ အရှေ့တောင်ထောင့်ကိုစောင့်တဲ့ မီးနတ်မင်း။ ယမ ဆိုတာ တောင်အရပ်စောင့်ယမမင်း။နရတိဆိုတာ အနောက်တောင်ထောင့်စောင့် ရေနတ်မင်း။ဝရဏဆိုတာ အ နောက်အရပ်စောင့်မိုးနတ်မင်း။ဗာယပ်ဆိုတာ အနောက်မြောက်ထောင့်ကို စောင့်တဲ့ လေနတ်မင်း။ကုဝေရဆိုတာ မြောက်အရပ်ကို စောင့်တဲ့ ဝေဿဝဏ်နတ်မင်း။ဧသာန်ဆိုတာကတော့ အရှေ့မြောက်ထောင့်ကို စောင့်ရှောက်တဲ့ ပရမေ သုရာနတ်မင်းပါတဲ့။
ဒီအထဲက အချို့နတ်တွေကတော့ ပါဠိဗုဒ္ဓဘာသာစာပေတွေမှာ ပါဝင်ခဲ့ကြတာတွေ မဟုတ်ပါဘူး။ဗေဒင်ကျမ်း တွေကနေယူငင်ထားတာတွေပဲ ဖြစ်မှာပါ။အထူးသဖြင့်အဂ္ဂိ မီးနတ်၊နရတိယျ ရေနတ်နဲ့ဗာယပ် လေနတ်ဆိုတာ တွေဟာ ဗုဒ္ဓဘာသာစာပေတွေထဲမှာ မတွေ့ဖူးတဲ့ နတ်တွေပါပဲတဲ့။ဣန္ဒ သိကြား၊ကုဝေရ(ဝေဿ ဝဏ်)၊ယမ(ယမ မင်း)၊ဤသာန (ဧသာန်နတ်)တွေကတော့ ပိဋကနဲ့သာသနာဝင်ကျမ်းတွေမှာ ပါဝင်နေတာ တွေ့ရပါတယ်။သံချို ဆရာမောင်းထောင်ဦးကျော်လှရဲ့ကဗျာထဲကဧသာန်အရပ်က ဧသာန်နတ်ဆိုရင် သိကြားဣန္ဒရဲ့ လက်ရုံးတစ် ယောက်ပါပဲ။
ဒါကြောင့်လည်း အသုရာတွေနဲ့ စစ်ခင်းတဲ့အခါ သူ့နတ်စစ်သည်တွေကို ကြောက်စိတ်ဝင်လာရင် ကြောက်စိတ် ပြေအောင် ကြည့်ခိုင်းတဲ့ အောင်လံတံခွန်တွေထဲမှာဤသနနတ်မင်း(ဧသာန်)ရဲ့ အောင်လံလည်း ပါဝင်နေတာကို လေ့လာတွေ့ရှိရပါတယ်။ပေတဝတ္ထုနဲ့နေတ္တိအဋ္ဌကထာတွေမှာတော့ နတ်နဲ့အရပ်မျက်နှာဖော်ပြထားတာတွေက စတုလောကပါလ နတ်လေးပါးထဲက ဝိရူဠကနတ်မင်းက မြင့်မိုရ်တောင်ရဲ့အလယ် တောင်မျက်နှာမှာ နေတယ်။မ တရဋ္ဌ နတ်မင်းက မြင့်မိုရ်တောင်ရဲ့အလယ် အရှေ့မျက်နှာ၊ဝိရူပက္ခ နတ်မင်းက အနောက်မျက်နှာ၊ကုဝေရ နတ်မင်း ကတော့ မြောက်မျက်နှာပါ။
ဒါပေမယ့်လည်းဒီအစောင့်အရှောက် နတ်မင်းတွဟာ တနင်္လာ အရှေ့အရပ်။အင်္ဂါ အရှေ့တောင်။ဗုဒ္ဓဟူး တောင် အရပ်။စနေ အနောက်တောင်။ကြာသပတေး အနောက်။ရာဟူး အနောက်မြောက်။သောကြာ မြောက်။တနင်္ဂနွေ အရှေ့မြောက်ဆိုတာတွေနဲ့ယှဉ်မိတဲ့အခါကျတော့ တိုးလျှိုငုပ်ကွယ်သွားကြရတာကို တွေ့ရပါတယ်။ရပ်ထဲ ရွာထဲ ပြောကြတဲ့ မိုး စနေ၊လေရာဟူးဆိုတဲ့ ဆိုရိုးစကားလေးလောက်သာ ပညတ်နဲ့ ဓာတ်သက် တွဲနေသေးတယ်လို့ ပြောရမယ်။ဒါတောင် မိုး စနေဆိုတာကို အနောက်တောင်ထောင့်က မိုးတိမ်တက်လာရင် မိုးရွာတယ်လို့ပဲ အသိ များကြပြီး၊ရေပါအောင် မိုးကြီးကြီး ရွာတတ်တယ်ဆိုတာကိုတော့ မေ့လျော့နေကြမယ် ထင်ပါတယ်။
တကယ်တော့ တောင်မြောက်အသိတွေဘက်မှာ ဝေဝါးနေတာတွေဟာဒီလောက်လေးတင် မကပါဘူး။ ဗုဒ္ဓ ဘာသာစာပေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြောနေကြ၊ရေးနေကြတဲ့ တောင်ပိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာစာပေ၊မြောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ စာပေဆိုတဲ့ထဲက တောင်မြောက်ဗျုပ္ပတ္တိနိမိတ်တွေဟာလည်း စဉ်းစားစရာကောင်းတဲ့အကြောင်း ဆရာမကြီး ဒေါ်အုန်းရဲ့ ပါဠိစာပေသမိုင်းစာအုပ်ကို လှန်ဖတ်မိမှ သိရှိရပြန်ပါတယ်။ဆရာမကြီးက ပိဋက ပါဠိစာပေဟာ အိန္ဒိယပြည် တောင်ပိုင်းနဲ့ ဘယ်လိုမှ အဆက်အစပ် မရှိဘဲ၊ပိဋက ပါဠိစာပေကော၊ပိဋကဝင် မဟုတ်တဲ့ ပါဠိစာ ပေတွေကောဟာ အိန္ဒယမြောက်ပိုင်းက ပေါ်ထွက်လာတဲ့ စာပေတွေသာ ဖြစ်ပါတယ်တဲ့။
တကယ်တော့ ဒီအခေါ်အဝေါ်တွေဟာဗုဒ္ဓဘာသာ ပြန့်ပွားရာ အရပ်ဒေသပေါ်မူတည်ပြီး မှည့်ခေါ်ခဲ့ကြတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။အိန္ဒိယတောင်ပိုင်း သီရိလင်္ကာ၊မြန်မာ၊ထိုင်း၊ကမ္ဘောဒီးယား၊ဗီယက်နန်၊မလေးရှား၊အင်ဒိုနီးရှား စတဲ့ အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွေမှာ ပြန့်ပွားခဲ့တာရယ်၊အိန္ဒိယ မြောက်ပိုင်းနဲ့အနောက်မြောက်ဘက်တွေဖြစ်တဲ့ နီပေါ၊ တိဗက်၊အာဖဂန်နီစတန်နဲ့ အာရှအလယ်ပိုင်း၊တရုတ်၊ကိုရီးယား၊ဂျပန်တွေမှာ ပြန့်ပွားခဲ့တာတွေကို အမှီပြုပြီး တောင်၊မြောက်ခွဲခြားခဲ့တာ ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ဆရာမကြီး ဒေါ်အုန်းကတော့ ဟိနယာနဂိုဏ်းကို တောင်ပိုင်း ဗုဒ္ဓဘာ သာလို့ ခေါ်တဲ့အခေါ်ဟာလည်းမှားယွင်းနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ဘာလို့လဲဆိုတော့ ထေရဝါဒဂိုဏ်းနဲ့ အခြားဟိန ယာနဂိုဏ်းတွေဟာ အိန္ဒိယတောင်ပိုင်းဒေသက ပေါက်ဖွားလာတာ မဟုတ်ဘဲ အိန္ဒိယ မြောက်ပိုင်းဒေသတစ်ဝိုက် ကသာ ပေါ်ထွက်ခဲ့လို့လို့ ဆိုပါတယ်။ဒါကြောင့် တောင်ပိုင်းဗုဒ္ဓဘာသာဆိုတာထက်၊ခေါ်ချင်း ခေါ်ရင် ပါဠိဗုဒ္ဓသာ သာလို့ခေါ်ဆိုတာဟာ အသင့်တော်ဆုံးပဲလို့ထောက်ပြဆွေးနွေးထားပါတယ်။
ဆရာမကြီးဒေါ်အုန်းရဲ့ ယူဆချက်ကို ဖတ်မိတော့ ပုဂံသွားခဲ့တုန်းက အဖြစ်အပျက်လေးကိုတောင် သတိရမိပါ တယ်။ရွှေစည်းခုံက ဘယ်နားလဲဗျဆိုတော့ အရှေ့မှာတဲ့။ကျနော်က နေထွက်ရာ အရပ်ကို အရှေ့ဟုခေါ်သည်ဆိုတဲ့ သူမျိုးဆိုတော့ ဟာ-သောက်ကျိုးနည်း ညကြီးမင်းကြီး အရှေ့အရပ်ကို ဘယ်လိုရှာမလဲဆိုတဲ့ အတွေးနဲ့ ဖုန်းဖွင့်ပြီး ရှာမယ် အလုပ်မှာ အိမ်သူက တော်ကလည်း ဒီကနေ ရှေ့ကို ဆက်သွားရင် တွေ့မယ်လို့ပြောသွားပြီပဲ။ဘာလို့ ဖုန်း ဖွင့် ရှာနေဦးမှာလဲ။ဆက်မောင်းကြည့်တဲ့။ကျနော်လည်းအရှေ့အရပ်ကို မရှာတော့ဘဲ ဆက်မောင်းလိုက်တော့ ရွှေ စည်းခုံစေတီကြီးကို တွေ့ရတယ်ဗျာ။ဒီလိုဆိုတော့လည်းသူ့အရပ်နဲ့သူ့ဇာတ်တွေကြားမှာ ကျနော်တို့ပဲ အရှေ့ အ နောက် မှားနေကြတယ် ထင်ပါရဲ့ ဆရာကြီး၊ဆရာမကြီးတို့ရေ--။
ကျော်ထင်