မြဘုရား: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
အရေးမကြီးNo edit summary |
အရေးမကြီးNo edit summary |
||
စာကြောင်း ၁ -
[[File:Emerald Buddha.jpg|thumb|မြဘုရားဆောင်းတွင်းသင်္ကန်းဝတ်ဆင်စဉ်]]
'''မြဘုရား'''သို့မဟုတ် '''ဗုဒ္ဓမဟာမဏီ ရတနပဋိမာကောရ်''' ({{lang-pi|ဗုဒ္ဓမဟာမဏီ ရတနာပဋိမာကရ}}; {{lang-th|พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร}}) သည်
== သမိုင်း ==
ယခုအခါ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၊ [[ဘန်ကောက်မြို့]]တွင် [[တော်ဝင်နန်းတော် (ဘန်ကောက်)|တော်ဝင်နန်းတော်]]ရှိ မြဘုရားဗိမာန်တော်၌ အပူဇော်ခံထားရှိသော ကျောက်စိမ်းဘုရား ဖြစ်ကာ၊ မူလက [[အနော်ရထာ|အနော်ရထာဘုရင်]]ကို သီဟိုဠ်ဘုရင်က လက်ဆောင် ဆက်သလာသော ဘုရား ဖြစ်သည်။ လမ်းခရီးတွင် မုန်တိုင်းမိပြီး [[လာအိုနိုင်ငံ]]သို့ ရောက်ရှိကာ လာအိုဘုရင်မှ ကိုးကွယ်ထားရှိသည်ကို ကြားသိရပြီးနောက် အနော်ရထာမင်းက အကြမ်းမဖက် ပြန်မယူဘဲ သီဟိုဠ်ဘုရင်ကိုပါ အခေါ်လွှတ်ပြီး သုံးဦးသားရှေ့မှောက်တွင် ရေစက်ချချ၍ လာအိုဘုရင်အား လှူဒါန်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု မြန်မာရာဇဝင်များတွင် ဆိုသော်လည်း အထောက်အထား မခိုင်လုံချေ။
သမိုင်းမှတ်တမ်းများအရ ၁၄၃၄ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း လန်န အမည်ရှိ တိုင်းပြည်တပြည်တည်ရှိခဲ့ပြီး ထိုနိုင်ငံတွင် ဆင်းတုတော်တစ်ဆူ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ရှာဖွေတွေ့ရှိချက်တစ်ခုအဆိုအရ ဝတ်ဖရယိုင်(ဝါးတော ကျောင်း(နောက်ပိုင်းတွင် ဝတ်ဖရခရုမ်ဟုအမည်ပြောင်းခဲ့)တွင် စေတီတစ်ဆူအား မိုးကြိုးထိမှန်၍ ပြိုပျက်ခဲ့ပြီးနောက် ရွံ့စေးမြေများဖြင့် ဖုံးအုပ်နေသည့် ဘုရားတစ်ဆူအားရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက်ယင်းဆင်းတုတော်အား ကျောင်းထိုင်ဆရာတော်မှ မြင့်မြတ်သည့်နေရာတွင် ပူဇော်ထားခဲ့ကြပြီးနောက် ဆင်းတုတော်၏ နားခေါင်းပေါ်မှ ရွံ့စေးမြေကွာကျလာရာ အတွင်းတွင် အစိမ်းရောင်ကို တွေ့ရှိလေသည်။ ယင်းကွာကျနေသည့် ရွံ့စေးမြေများအား ကျောင်းထိုင်ဆရာတော်က ဖယ်ရှားလိုက်ရာ အတွင်းတွင် ကျောက်စိမ်းဖြင့်ထုလုပ်ထားသည့် မြဆင်းတုတော်အား တွေ့ရှိလေသည်။ ယင်းနောက်ပိုင်းတွင် ဖရခရုမ်မရိုကော့၊ မြန်မာဘာသာဖြင့် မြဘုရားဟူ၍ သိခဲ့သည်။ ပညာရှင်အချို့က မြဘုရားသည် ၁၅ရာစု ချေသျှမ်းခေတ်လက်ရာဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြကြပြီး လန်နခေတ်အမွေအနှစ် ဖြစ်သည်။ <ref name="SubhadradisDiskul">{{Cite book |last=Diskul (M.C.) |first=Subhadradis |url=https://books.google.com/?id=NwDFO8uY3dIC |title=History of the Temple of the Emerald Buddha |publisher=Bureau of the Royal Household |year=1982 |location=Bangkok |language=en}}</ref><ref name="Williams2">{{Cite book |last=Williams |first=China |url=https://books.google.com/books?id=oc0LoROKM0MC&pg=PA350#v=onepage&q&f=false |title=Thailand |last2=Aaron Anderson |last3=Brett Atkinson |last4=Becca Blond |last5=Tim Bewer |date=2010-09-15 |publisher=Lonely Planet Publications |isbn=978-1-74220-385-0 |pages=350–352 |language=en |access-date=27 March 2010}}</ref>
ဒဏ္ဍရီမှတ်တမ်းများတွင်ဖော်ပြထားသည်မှာ လန်နာတိုင်ပြည် ပြည့်ရှင် ဆမ်ဖန်ကင်းက ထိုဆင်းထုတော်အား ချင်းမိုင်ရှိ ၎င်း၏နေပြည်တော်တွင် တည်ထားကိုးကွယ်ချင်သော်လည်း ဘုရားပင့်ဆောင်လာသည့် ဆင်တော်မှာ လန်ပန်သို့ သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် ဦးတည်သွားရောက်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ နိမိတ်လက္ခဏာကြောင့် မြဘုရားသည် လန်ပန်မြို့တွင် သီတင်းသုံးလိုသည်ဟု မှတ်ယူကာ ထို့မြို့၌ နှစ်ပေါင်း ၃၂နှစ်တိုင်အောင် အထူးဆောက်လုပ်ထားသည့် ဘုရားကျောင်း(ယနေ့ခေတ်တွင် ဝပ်ဖရာ့ကဲအိုတောင်ဟုခေါ်သည်) တွင် တည်ထားကိုးကွယ်ခဲ့သည်။ ၁၄၆၈ခုနှစ်ရောက်သောအခါ တီလိုကရာဇ်ဘုရင်မှ ချင်းမိုင်းမြို့ရှိ လွမ်စေတီခေါ်သည့် စေတီကြီးအတွင်း၌ မြဘုရားအား ပြောင်းရွေ့တည်ထား ကိုးကွယ်ခဲ့လေသည်။<ref name="history">{{Cite web |url=http://www.cs.ait.ac.th/wutt/wat.html |title=Wat Phra Kaew |last=M.C. Subhaddradis Diskul |website=www.cs.ait.ac.th |access-date=2020-03-05}}</ref>
မြဘုရားသည် ချင်းမိုင်တွင် ၁၅၅၂ ခုနှစ်တိုင်အောင်တည်ရှိပြီး လာအိုနိုင်ငံ၏ မြို့တော်ဖြစ်သော လွမ်ပရာဘွမ်သို့ပင့်ဆောင်ခဲ့ချိန်တွင် လောပြည်၏မြို့တော်မှာ လင်းဇင်း ဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်မတိုင်မီ အစောပိုင်းက လင်းဇင်း၏ အိမ်ရှေ့မင်းသား ဆထ္ထသီရတ်အား လန်နာပြည်၏ လစ်လပ်နေသော ထီးနန်းအား သိမ်းယူရန် မင်းသား၏ မယ်တော်မှ ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။ ထိုမယ်တော်မှာ ထီးနန်းဆက်ခံသူမရှိဘဲ နတ်ရွာစံသွားသည့် ချင်းမိုင်ဘုရင်၏ ညီမတော်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ခမည်းတော် ဖိုတီဆာရပ်မင်း နတ်ရွာစံပြီးနောက် မင်းသားဆထ္ထသီရတ်သည်လည်း လင်းဇင်းပြည် ပြည့်ရှင်မင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထို့နောက် မွေးရပ်မြေသို့ ပြန်လာခဲ့ပြီး မြဘုရားကိုလည်း တပါတည်းပင့်ဆောင်လာခဲ့သည်။
၁၅၆၄ခုနှစ်တွင် ဗမာတို့ လာရောက်ကျူးကျော်သောကြောင့် ဘုရင်ဆထ္ထသီရတ်သည် ၎င်း၏နေပြည်တော်အား ဗီယန်ကျင်းသို့ ပြောင်းရွေ့ခဲ့ပြီး ဆင်းတုတော်အား ဟော်ဖရခရုမ်တွင် စံပယ်တော်မူစေ၏။ ယင်းနောက် ဆင်းတုတော်သည် ဗီယန်ကျင်းတွင် နောက်ထပ်နှစ်ပေါင်း ၂၁၄ ခုနှစ်တိုင်အောင်စံပါယ်တော်မူလေသည်။
၁၇၇၉ခုနှစ်တွင် ယိုးဒယား စစ်ဗိုလ်ချုပ် ချောင်ဖရားချက်ကရီက တော်လှန်ပုန်ကန်ခဲ့ပြီး ဗီယန်ကျင်းအား သိမ်းပိုက်ကာ မြဘုရားကို ယိုးဒယားသို့ ပင့်ဆောင်လာခဲ့သည်။ ယင်းနောက် ယိုးဒယားမြို့တော်သစ်ဖြစ်သည် သွန်ဘူရီရှိ ဝပ်အာရန်အနီး နတ်ကွန်းတစ်ခုတွင် စံပါယ်စေသည်။ ချောင်ဖရားချက္ကရီသည် ရာဇပလ္လင်အား ၎င်းကိုယ်တိုင်အတွက် သိမ်းယူခဲ့ပြီး ရတနာကိုဆင်တိုင်းပြည်၏ ချက္ကရီမင်းဆက်ကို တည်ထောင်လေသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ထိုမင်းအား ရာမ ၁ ဟူ၍ အမည်ပေးကြလေသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ချောင်ဖရားမြစ်အားဖြတ်၍ ယနေ့ ဘန်ကောက်ဖြစ်လာမည့်နေရာသို့ ပြောင်းရွေ့ကာ မြို့တည်လေသည်။ ပြီးလျှင် ဝပ်ဖရခရုမ်ကျောင်း ပါဝင်သည့် မင်းနေပြည်တော်အား တည်ဆောက်လေသည်။ ၁၇၈၄ ခုနှစ်တွင် ဝပ်ဖရာ့ခရုမ်ကျောင်းအား သန့်ရှင်းစေပြီး မြဘုရားကိုလည်း ၁၇၈၄ခုနှစ် မတ်လ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ခမ်းနားထယ်ဝါပြီး ဘုန်းကျက်သရေနှင့် ပြီးပြည့်စုံစွာ ဝပ်ဖရာ့ခရုမ် သိမ်တော်သို့ ပင့်ဆောင်ပူဇော်လေသည်။
==မြဘုရားသီတင်းသုံးတော်မူခဲ့သော ကျောင်းတော်များ==
<gallery mode="packed">
File:WatPhraKaew-CR-Ubosoth.jpg |The image first appeared in 1434 at [[Wat Phra Kaew, Chiang Rai|Wat Phra Kaew]], [[Chiang Rai]]
File:วัดพระแก้วดอนเต้าสุชาดาราม ลำปาง.jpg |From 1434 to 1468 it was housed at [[Wat Phra Kaeo Don Tao]], [[Lampang]]
File:Chiang Mai - Wat Phra Singh - 0004.jpg |From 1468 to 1552 it was housed at [[Wat Phra Singh]], [[Chiang Mai]]
File:Vat Phra Kèo.JPG|From 1552 to 1564 it was taken to [[Luang Prabang]] and from 1564 to 1779 it was housed at [[Haw Phra Kaew]], [[Vientiane]]
File:วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพมหานคร (63).jpg|From 1779 to 1784 it was housed at [[Wat Arun]], [[Thonburi]]
File:พระบรมมหาราชวังและวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร (55).jpg|Since 1784 it is housed at [[Wat Phra Kaew]], [[Bangkok]]
</gallery>
== ထူးခြားချက် ==
| |||