သတ္တဗေဒ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

[[သတ္တဗေဒ၏သမိုင်း]]သည်သတ္တဗေဒ၏သမိုင်းသည် ရှေးခေတ်မှ ယနေ့ခေတ်အထိ [[တိရိစ္ဆာန်တိရစ္ဆာန်|တိရစ္ဆာန်နယ်ပယ်]]နယ်ပယ် အကြောင်းလေ့လာခြင်းကိုလေ့လာခြင်းပညာရပ်၏ ခြေရာခံသည်။ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာခဲ့မှုအကြောင်းကို သတ္တဗေဒ၏ဖော်ပြသည်။ တစ်သမတ်တည်းဖြစ်သောတစ်ခုတည်းသော လယ်ကွင်းတစ်ခု၏ကြောင်းကျိုးညီညွတ်သည့် နယ်ပယ်တစ်ရပ်အဖြစ် သတ္တဗေဒ အယူအဆသည် နောက်ပိုင်းတွင်နှောင်းကာလများစွာ၌ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော်လည်း သဘာဝသမိုင်းမှရှေးဟောင်း ရှေးဟောင်းဂရိဂရိ - ရောမမြို့ရှိရောမယဉ်ကျေးမှုခေတ်မှ အရစ္စတိုတယ်နှင့် ဂယ်လန်တို့၏ဂေးလန်တို့၏ ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာ လက်ရာများသို့လက်ရာများမှ ရောက်ရှိလာသည်။အစပြုဖြစ်ပေါ်လာသော ဤရှေးခေတ်အလုပ်ကို(သက်ရှိများအကြောင်းစူးစမ်းလေ့လာသည့်ပညာရပ်) နောက်ထပ်သဘာဝသမိုင်းမှ သတ္တဗေဒနှင့်ဆိုင်သော လောကဓာတ်ပညာရပ်များ ပေါ်ထွန်းလာခဲ့သည်။ ဤရှေးဟောင်းလက်ရာကို [[အလယ်ခေတ်|အလယ်ခေတ်ကာလများ]]၌ အလယ်ခေတ်၌ပို၍ မွတ်စလင်သမားတော်များနှင့်ချဲ့ထွင်တိုးတက်စေသူများမှာ အဲလ်ဘတ်တပ်စမက်ဂတ်စ်''အယ်လ်ဘာတပ်စ် စသည့်ပညာရှင်များမဲဂ်နပ်စ်'' ဖြင့်ကဲ့သို့သော တိုးတက်အောင်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ပညာရှင်များနှင့် မွတ်စလင်သမားတော်များဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite journal |first=Mehmet |last=Bayrakdar |year=1986 |title=Al-Jahiz နှင့်ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်တိုးတက်လာခြင်း |journal=ဓမ္မအန်ကာရာတက္ကသိုလ်ဌာန၏ဂျာနယ် |publisher=[[အန်ကာရာတက္ကသိုလ်]]|volume=27 |issue=1 |pages=307–315 |doi=10.1501/Ilhfak_0000000674 |url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/auifd/issue/40697/490291 }}</ref><ref>{{Cite book|title=ဘဝအကြောင်းကို စဉ်းစားခြင်း - ဇီဝဗေဒနှင့်အခြားသိပ္ပံသမိုင်းနှင့်ဒဿနိကဗေဒ|author1=Paul S. Agutter |author2=Denys N. Wheatley |lastauthoramp=yes |publisher=Springer|year=2008|isbn=978-1-4020-8865-0|page=43}}</ref><ref>{{cite book |author=Saint Albertus Magnus |title=တိရိစ္ဆာန်များတွင်:အလယ်ခေတ်l ဆမ်းမာ့သတ္တဗေဒ |year=1999 |publisher=Johns Hopkins တက္ကသိုလ်စာနယ်ဇင်း |isbn=0-8018-4823-7 }}</ref> Renaissance နှင့် ခေတ်သစ်အစောပိုင်းကာလများ အတွင်း၌ပင် သတ္တဗေဒဆိုင်ရာ အတွေးအခေါ်များသည် ဥရောပ၌ ပင်ကိုယ်မူလသဘောတရားနှင့် ဆန်းသစ်သောဝတ္ထုများကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်းအားဖြင့် တော်လှန်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ဒီလှုပ်ရှားမှုထဲမှာ ထင်ရှားသောသူတို့မှာ Vesalius နှင့် William Harvey တို့ဖြစ်ကြသည်။ မည်သူသည် စမ်းသပ်ချက်နှင့် ဇီဝကမ္မဗေဒအတွက် ဂရုစိုက်လေ့လာရေးကို အသုံးပြုခြင်း နှင့်