|
=== မြန်မာမွတ်ဆလင်အုပ်စုများ ===
* နိုင်ငံအဝှမ်းတွင် မွတ်ဆလင်များသည် အစုငယ်များအနေဖြင့် ပျံ့နှံ့နေထိုင်ကြသည်။ အိန္ဒိယမှ ဆင်းသက်လာသော မွတ်ဆလင်များသည် ရန်ကုန်တွင် အဓိက နေထိုင်ကြသည်။ [[မြန်မာအိန္ဒိယနွယ်ဖွားများ#မွတ်ဆလင်များ|မြန်မာအိန္ဒိယ မွတ်ဆလင်များ]] ကို ကြည့်ပါ။
* [[ဘင်္ဂါလီဘာသာစကား|ဘင်ဂါလီရိုဟင်ဂျာ]]များသည် မြန်မာနိုင်ငံ အနောက်ပိုင်း၊ [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]မြောက်ပိုင်းရှိ မွတ်ဆလင် လူမျိုးစုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဘင်ဂါလီများသည် ဘင်ဂလားဒေ့နိုင်ငံမှခိုးဝင်လာသူများနှင့်မူလကတည်းက ရှိပြီးဖြစ်သော ဘင်ဂါလီများပင်ဖြစ်သည်။ထိုလူဦးရေသည်ရိုဟင်ဂျာလူဦးရေသည် ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ မြို့နယ်ငါးခုဖြစ်သော [[မောင်တောမြို့နယ်|မောင်တော]]၊ [[ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်|ဘူးသီးတောင်]]၊ [[ရသေ့တောင်မြို့နယ်|ရသေ့တောင်]]၊ [[သံတွဲမြို့နယ်|သံတွဲ]] နှင့် [[ကျောက်တော်မြို့နယ်|ကျောက်တော်]]မြို့နယ်များတွင် အဓိကနေထိုင်ကြသည်။
* [[ပန်းသေး]]၊ မြန်မာတရုတ် မွတ်ဆလင်များ။
* မလေးနွယ်ဖွား မွတ်ဆလင်များသည် [[ကော့သောင်းမြို့]]တွင် နေထိုင်ကြသည်။ မလေးနွယ်ဖွားများကို ''ပသျှုး'' ဟူ၍လည်း ခေါ်ဆိုကြသည်။
* [[ကမန်လူမျိုး]]
=== ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ဘင်ဂါလီရိုဟင်ဂျာ ပဋိပက္ခ ===
မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဘင်ဂါလီရိုဟင်ဂျာ ၈၀၀,၀၀၀ ခန့် နေထိုင်ကြပြီး ၈၀% မှာ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အနောက်ပိုင်းတွင် အစ္စလာမ်ပြည်နယ် ရရှိရေးအတွက် ဘင်ဂါလီစစ်သွေးကြွအချို့သည်ရိုဟင်ဂျာစစ်သွေးကြွအချို့သည် ၁၉၄၀ ဆယ်စုနှစ်မှ စတင်ကာ မကြာခဏ တိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည်။<ref>{{cite ထိုစဥ်ကအစ္စလာမ်ဘာသာnews|title=Myanmar, ကိုးကွယ်သောBangladesh ဘင်ဂါလီများသည်leaders ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း'to လုံခြုံရေးလျော့ပါးနေစဥ်discuss အခွင့်ကောင်းယူ၍ဒေသခံRohingya'|url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5j7a3oPcHSvWSpkXzzSruvNZfdPMA?docId=CNG.8d52d8a6dba835c4ac54aab3f3c8031b.571|agency=Agence ရခိုင်၊France-Presse|date=29 မြို၊June သက် စသည့် မြန်မာတိုင်းရင်းသားများကိုသတ်၍ တိုင်းရင်းသူများကို မုဒိန်းကျင့်သတ်ဖြတ်မှု၊ စစ်ပြီးခေတ်တွင်လည်း ဒေသခံလူမျိုးများကိုလည်းဓါးမြတိုက် လုယက်မှု၊ လုံခြုံရေးစစ်သည်များကို နှောင့်ယှက်ပစ်ခတ်မှုများကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ပြုလုပ်မှုကို ၎င်းတို့က ကိုယ့်ကိုကိုယ်မူဂျာဟစ်ဟု ခေါ်ကြသည်။2012}}</ref> မူဂျာဟစ် လှုပ်ရှားမှုကာလ (၁၉၄၇-၁၉၆၁) အတွင်း သူတို့၏ ကနဦး ရည်ရွယ်ချက်မှာ မြန်မာနိုင်ငံအနောက်ပိုင်း၊ ရခိုင်ဒေသရှိ ဘင်ဂါလီအများစုနေထိုင်ကြသောရိုဟင်ဂျာ အများစုနေထိုင်ကြသော [[မယူမြစ်]]နယ်ခြားဒေသကို ခွဲထုတ်ကာ အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသော အိမ်နီးချင်း [[အရှေ့ပါကစ္စတန်]] (လက်ရှိ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]) သို့ သိမ်းသွင်းရန် ဖြစ်သည်။<ref name="yegar-1">{{cite book|last=Yegar|first=Moshe|title=Muslims of Burma|year=1972|publisher=Verlag Otto Harrassowitz|location=Wiesbaden|isbn=|page=96}}</ref>
လှုပ်ရှားမှုများသည် ၁၉၇၁ ခုနှစ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွတ်မြောက်ရေး စစ်ပွဲကာလအတွင်းတွင် ထပ်မံထကြွလာခဲ့သည်။ မကြာမီက ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[၂၀၁၂ ရခိုင်ပြည်နယ် ပဋိပက္ခ|ရခိုင်ပြည်နယ် ပဋိပက္ခ]]တွင် မီဒီယာများ၏ အဆိုအရ ဘင်ဂါလီအကြမ်းဖက်စစ်သွေးကြွအုပ်စုများ၏ရိုဟင်ဂျာ စစ်သွေးကြွအုပ်စုများ၏ ရည်မှန်းချက်သည် ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းအား လွတ်လပ်ရေး သို့မဟုတ် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရပြည်နယ်အဖြစ် ဖန်တီးရန် ဖြစ်သည်။<ref name="BD-1">{{cite web| url=http://www.dainikpurbokone.net/index.php?option=com_content&view=article&id=47174:2012-09-07-21-41-19&catid=6:2011-05-26-03-32-28&Itemid=1| title=টার্গেট আরাকান ও বাংলাদেশের কয়েকটি জেলা স্বাধীন রাষ্ট্রের স্বপ্ন জঙ্গিদের (Some Arakan and Bangladeshi militants target of Independent State)|publisher=Dainik Purbokone Bangladesh|accessdate=22 October 2012 }}</ref><ref name="BD-2">{{cite web| url=http://www.the-editor.net/bangla/index.php/2012-06-24-03-58-28/2012-06-11-07-22-53/3608-2012-09-08-09-12-10| title=নতুন রাষ্ট্র গঠনে মিয়ানমারের ১১ টি বিচ্ছিন্নতাবাদী গ্রুপ সংগঠিত হচ্ছে (11 secessionist group is organizing to create a new state in Burma)|publisher=The Editor, Bangladesh|accessdate=22 October 2012 }}</ref>
အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန၏ ၂၀၀၉ ခုနှစ် နိုင်ငံတကာ ဘာသာရေး လွတ်လပ်မှု အစီရင်ခံစာတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဗုဒ္ဓဘာသာမဟုတ်သူများ၏ လူဦးရေကို သန်းခေါင်စာရင်းတွင် လျော့ပေါ့တွက်ချက်ထားသည်ဟု ဆိုသည်။ အစ္စလာမ်ပညာရှင်များက မြန်မာနိုင်ငံ၏ မွတ်ဆလင်လူဦးရေသည် နိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၆% မှ ၁၀% ခန့်အထိ ရှိသည်ဟု ဆိုကြသည်။<ref name="US Department of State">{{cite web |url=https://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2009/127266.htm |title=Burma—International Religious Freedom Report 2009 |publisher=U.S. Department of State |date=26 October 2009 |accessdate=11 November 2009}}</ref> မွတ်ဆလင်များကို [[အိန္ဒိယမွတ်ဆလင်များ|အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများ]]၊ အင်ဒို-ဗမာများ၊ ပါရှားများ၊ [[အာရပ်လူမျိုး|အာရပ်များ]]၊ [[ပန်းသေး]]များနှင့် တရုတ်ဟိုင်လူမျိုးများ အဖြစ် ခွဲခြားနိုင်သည်။
=== နှိပ်ကွပ်မှုများ ===
မွတ်ဆလင်လူဦးရေများသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဥပဒေများမလိုက်နာသဖြင့် အချို့နှိပ်ကွပ်မှုများနှိပ်ကွပ်မှုများ ကြုံနေရသည်။ လွတ်လပ်ရေးရပြီးချိန်မှစ၍ အစိုးရ (တပ်မတော်အစိုးရနှင့် ဒီမိုကရေစီအစိုးရ နှစ်ရပ်စလုံး) သည် ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ဘင်ဂါလီရိုဟင်ဂျာ မွတ်ဆလင်များအား နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ကို ငြင်းပယ်ထားပြီး အချို့သာသနာပြုလုပ်ငန်းများသာသနာပြုလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ခြင်းကို ပိတ်ပင်ထားသည်။ ဘင်ဂါလီများသည်ရိုဟင်ဂျာများသည် အိမ်နီးချင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံနှင့် အခြား အစ္စလာမ်နိုင်ငံများသို့ ထွက်ခွာသွားရန် တွန်းအားပေးခြင်း ခံနေရသည်။
နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ကို ဗုဒ္ဓဘာသာသာဝင် ရခိုင်တိုင်းရင်းသားများက ကန့်ကွက်ထားကြသည်။ ဤသည်မှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကာလအတွင်း ဘင်ဂါလီများသည်ရိုဟင်ဂျာများသည် ဂျပန်တပ်များကို ခုခံရမည့်အစား ရခိုင်ကျေးရွာများအား ဖျက်ဆီးခဲ့ခြင်း၏ အကျိုးဆက်ဟု ကန်ဒါတက္ကသိုလ်မှ သမိုင်းပညာရှင် ဦးအေးချမ်းက ရေးသားထားသည်။<ref name="aye-chan">{{cite web | url=http://www.soas.ac.uk/sbbr/editions/file64388.pdf | title=The Development of a Muslim Enclave in Arakan (Rakhine) State of Burma (Myanmar) | publisher=SOAS | year=2005 | accessdate=1 November 2011 | author=Aye Chan| ref=harv}}</ref> ၂၈ မတ် ၁၉၄၂ တွင် ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းနေ ဘင်ဂါလီမွတ်ဆလင်များသည်ရိုဟင်ဂျာမွတ်ဆလင်များသည် ရခိုင်လူမျိုး ၂၀,၀၀၀ ခန့်ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ အပြန်အလှန်အဖြစ် [[မင်းပြားမြို့နယ်|မင်းပြား]]နှင့် [[မြောက်ဦးမြို့နယ်]]များရှိ မွတ်ဆလင် ၅,၀၀၀ ခန့်ကို ရခိုင်အမျိုးသားရေးလှုပ်ရှားသူများနှင့် [[ကရင်နီ]]များက သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြသည်။<ref name=kzt>{{cite journal | title=Background of Rohingya Problem | author=Kyaw Zan Tha, MA |date=July 2008 | page=1}}</ref>
==မှတ်စုများ==
| 