ဘီလူး: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
No edit summary စာတွဲများ: မိုဘိုင်းလ် တည်းဖြတ် မိုဘိုင်းလ် ဝက်ဘ် တည်းဖြတ် အဆင့်မြင့် မိုလ်ဘိုင်းတည်းဖြတ် |
ပထမအဆင့် - ခေါင်းစဉ်ခွဲ၊ တူရာကပ်၊ (note: uncompleted ) |
||
စာကြောင်း ၁ -
{{Multiple issues|
{{cleanup}}
{{copy edit}}}}
[[File:Ba Lue Statue at Mal La Mu.jpg|thumb|right|ဘီလူးရုပ်တူ]]
'''ဘီလူး''' သည် အဆင်းသဏ္ဌာန် ဆိုးဝါး၍ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တတ်သော နတ်၊ ဘုတ်၊ မြေဘုတ်၊ ပြိတ္တာ၊ တစ္ဆေ တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ သတ္တဝါတို့ကို ညှဉ်းဆဲသတ်ဖြတ်ကာ အသားအသွေးကို စားသောက်တတ်သည့် သဘောရှိသည်။
==အမည်ဝေါဟာရ==
'ဘီလူး' အမည်သည် ပါဠိဘာသာ 'ဘိရု'မှ ဆင်းသက်လာ၏ ။ ဖြစ်လာပုံကား 'ဘိ' စကားလုံးကို 'ဤ' ပြောင်းလဲ၍ 'ရု' စကားလုံး၌ပါရှိသော 'ရ' ကို 'လ'၊ 'ဥ' ကို 'ဦ' ပြောင်းလဲ၍ ဝစ္စနှစ်လုံးထည့်သောကြောင့် 'ဘီလူး' ဖြစ်လာ၏ဟု ပေါရာဏကထာန္ထီကာတွင် အဆိုရှိသည်။
ဘီလူးကို ပါဠိဘာသာဖြင့် ''ယက္ခ''၊ ''ရဆသ''၊ ''ကုမ္ဘဏ္ဍ''၊ ''ဒေဝ''၊ ''ဘူတ''၊ ''ဒါနဝ''၊ ''ပေတ''၊ ''ပိသာစ''၊ ''အမနုဿ'' စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုးခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ မြန်မာဘာသာစကားဖြင့် ဘီးလူး၊ ရက္ခိုသ်၊ ကုမ္ဘဏ်၊ နတ်၊၊ ဘုတ်၊ မြေဘုတ်၊ ဒေါနော၊ ပြိတ္တာ၊ တစ္ဆေ၊ ဥပါ စသည့် အမည်အမျိုးမျိုးဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲလေ့ရှိသည်။
==ဖော်ပြချက်==
===အမျိုးအစားများ===
အမျိုးအစားများကို ရှုထောင့်အမျိုးအမျိုးမှ ခွဲခြားကြသည်။ ပထမ ခွဲခြားနည်း တစ်မျိုးမှာ :
# ကုန်းဘီလူး
# ရေဘီလူး တို့ဖြစ်ကြ၏ ။
ကုန်းဘီလူး ဆိုသည်မှာ တော၊ တောင်၊ သစ်ပင်၊ အဆောက်အုံ၊ မြေကွင်းပြင်၌ နေထိုင်ကျတ်စားသောဘီလူးမျိုးဖြစ်သည်။ တစ်ဖန် သမုဒ္ဒရာ၊ မြစ်၊ ချောင်း၊ အင်း၊ အိုင်၊ ရေကန်စသည်၌ ကျင်လည်ကျတ်စားသော ဘီလူးသည် '''ရေဘီလူး'''အမျိုးစားဖြစ်သည်။
ဒုတိယ ခွဲခြားသော စနစ်မှာ နေထိုင်သော နေရာဌာနပေါ်လိုက်၍ ခွဲခြားခြင်းဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့မှာ :
# နတ်ပြည်၌ ဖြစ်သောဘီလူးများ
# လု့ပြည်၌ ဖြစ်သော ဘီလူးများ
Line ၂၃ ⟶ ၂၇:
လု့ပြည်၌ဖြစ်သော ဘီလူးများမှာ ရက္ခိုသ် ၊ တစ္ဆေ ၊ ပြိတ္တာ ၊ ဖုတ် ၊ ဒါနော စသည်တို့ဖြစ်၏။
=== လက္ခဏာ ===
လူယောင် ဆောင်ထားလျှင် -
# မျက်စိနီခြင်း
# မျက်တောင်မခတ်ခြင်း
# အရိပ်မထွက်ခြင်း
# အကြောက်အရွံ့ မရှိခြင်း
# ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်ခြင်း စသည့် လက္ခဏာများ ရှိသည်ဟု ဆိုကြသည်။
အထူးအားဖြင့် ဘီလူးတို့သည် လူယောင်ဖန်ဆင်း၍ နေသော်လည်း၊ လူစစ်နှင့်မတူ။ ထူးခြားသောအရာတို့မှာ (၁) မျက်စိနီခြင်း (၂) မျက်စိမမှိတ်ခြင်း (၃) အရိပ်မထွက်ခြင်း
(၄) မကြောက်ရွံ့ခြင်းဟူ၍ လေးပါးဖြစ် သည်။ ( တစ်နည်း ) (၅) မသနားခြင်းကို ထည့်သွင်းပြန်က ငါးပါးဖြစ်သည်။
ထိုလေးပါး၊ ငါးပါးသော ထူးခြား ချက်တို့ကို ကြည့်ရှု့ဆင်ခြင်၍၊ ဤသူကား လူစစ်မဟုတ်၊ လူယောင်ဆန်ဆင်းသော ဘီလူးဖြစ်ကြောင်း သိနိုင်သည်။
===အခွင့်အရေးနှင့် စွမ်းအားများ===
အချို့ ဘီလူးများက နတ်မင်း ၊ ဘုရင်တို့ထံမှ နေရာဒေသ ပိုင်းခြားပြီး အပိုင်စားရကာ ၎င်း၏ပိုင်နက်အတွင်း၌ မှီတင်းနေထိုင်သော သို့မဟုတ် ဖြတ်သန်းသွားလာသော သတ္တဝါတို့၏ အပြုအမူအားဖြင့်သော်၎င်း၊ အချိန်အခါကို ပိုင်းခြားသတ်မှတ်၍သော်လည်းကောင်း တစ်စုံတစ်ရာ ပြစ်မှားကျူးလွန်မိသည်များရှိသော် ၎င်းတို့ကိုသတ်စားခွင့်ရှိကြသည်။
သို့သော် အချို့ဘီလူးတို့သည် အပိုင်စားမရကြ၍ သင့်သလို ရှာဖွေစားသောက်ကြသည်။ အချို့မှာ တမူထူးခြားလျှက် နတ်သုဒ္ဓါ (သို့) လူများက ပူဇော်ပသထားသော အစားအစာများကို စားခွင့်ရကြသည်။
တန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးမားကြသော ဘီလူးများရှိသကဲ့သို့ ထိုသို့အစွမ်းနည်းပါးသော ဘီးလူးများလည်းရှိကြသည်။ အချို့ဘီလူးများသည် လက်နက်အမျိုးမျိုးကို ကိုင်ဆောင်ကြသော်လည်း အချို့ဘီလူးတို့မှာ လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခြင်း မရှိကြပေ။ နတ်ဘီလူးတို့သည် မိမိတို့ကိုယ်ကို လူတို့မမြင်အောင် ကွယ်ဖျောက်နိုင်ကြ၍ မြင်အောင်လည်း ပြနိုင်သည့် အစွမ်းများလည်း ပိုင်ဆိုင်ထားသည်။ သတ္တဝါအမျိုးမျိုး၊ ရုပ်အဆင်းသဏ္ဌာန် အမျိုးမျိုး ဖြစ်လာအောင် ဖန်ဆင်းပြောင်းလဲနိုင်ကြသည်။
==စာပေရင်းမြစ်များ==
=== မြန်မာ ရာဇဝင်ပုံပြင်များ===
မဟာရာဇဝင်ကြီး ၊ ပထမတွဲ မှာ ယာခင်းစောင့်နေတဲ့ အခိုင်းအစေ အမျိုးသမီးလေးနဲ့ ဘုမ္မစိုး ဘီလူး ပေါင်းသင်းပြီးတော့ သားတစ်ယောက်မွေးလာတယ်။ [[ပုဂံ]]မင်း (၂၆)ဆက်မြောက် မြင်းကျွေးမင်း ဖြစ်တယ် လို့ ဆိုပါတယ် ။
နောက်ပုဂံဇာတ်လမ်းပါပဲ ။ အများသိပြီးသား ပန်းတော်ဆက်ဗျတ္တ နဲ့ ပုပ္ပားက ဘီလူး ပေါင်းစပ်ပြီး ရွှေဖျဉ်းကြီး ၊ ရွှေဖျဉ်းငယ် ကုလား-ဘီလူး ကပြားညီနောင်မွေးလာတယ် လို့ ဆိုပါတယ်။
မြန်မာမှာတော့ ဘီလူးကျွန်းရဲ့ သမိုင်းနဲ့ မွန်ခမာ-နီဂရစ်တို စစ်များ အပြီး နယ်မြေ သိမ်းပိုက်ခြင်းများ ၊ ရေဘီလူးများ သောဏထေရ်တို့ ရောက်လာပြီး နောက်ပိုင်း နယ်မြေပြောင်းရွှေ့ကြပုံတွေကို မွန်ရာဇဝင်ကျမ်းများ ၊ ဓမ္မစေတီမင်း၏ ကျောက်စာများမှာ ဖတ်ကြည့်နိုင်ပါတယ် ။ ဘီလူးကျွန်းဟာ သထုံဒေသကို အုပ်စိုးခဲ့ကြတဲ့ ဘီလူးများ (နီဂရစ်တို ဟူသော မျိုးနွယ်စုများ) စတင်နေထိုင်ခဲ့ကြကြောင်း တိကျသော သမိုင်း အထောက်အထားများအရ သိရှိရပါတယ်။ နောက်ပိုင်း ဘီလူးများ အကျွတ်တရားရပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာကို ယုံကြည်သက်ဝင်လာခြင်း ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုင်ရာ သာသနိက အဆောက်အဦးများကို စောင့်ရှောက်ခြင်း များရှိခဲ့တာကြောင့်လဲ ဘုရားစေတီ၊သိမ်ကျောင်း၊တန်ဆောင်း ၊ရေကန်တွေမှာ ဘီလူးရုပ်ထုလုပ်ထားတတ်ကြောင်း မွန်ရာဇဝင်များမှ သိနိုင်ပါတယ်။
ဘီလူးများကိုယ်တိုင်တည်ခဲ့သော ဘီလင်းမြို့နယ် ၊ ဇုတ်သုတ်ရွာ ၊ ထီးဆောင်းဘုရား ကိုလဲ ဖူးတွေ့နေကြရသောကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။
မဟာရာဇဝင်တော်ကြီး ပထမတွဲတွင် ပုဂံပြည်
နော်ရထာမင်းစောသည် လယ်တွင်း ကိုးခရိုင်မှ ပြန်လာ၍ ပုဂံမြို့သရဗာ တံခါးသို့ရောက်သောအခါ မုဆိုးတစ်ယောက်သည် အောင်သာမြစ်ခြေအရပ်၌ စက္ခုပါလ ကျွဲရိုင်းသည်
လူတို့ကို ရန်ပြု၍ နေပါသည် လျှောက်ထားရာ၊ မင်းကြီးသည် မြို့တော်သို့မဝင်သေးဘဲ၊ ငါဆင်နှင့် တိုက်သတ်မည်ဟု မိန့်ဆိုကာ၊ ဆင်တော်သန်မြင်စွာကို စီးလျက် စစ်သည်ဗိုလ်ပါနှင့်
တကွ လိုက်တော်မူသည်။ ထိုအခါ ကျွဲရိုင်းသည် ဆင်ထက်တွင် စီးနေသော မင်းကြီးကို ခတ်လိုက်ရာ မင်းကြီးနတ်ရွာစံတော်မူသည်။ ထိုကျွဲရိုင်းကား ကျွဲစစ်မဟုတ်၊ ရန်သူ ဖြစ်ဘူး
သော လိန်ပင်စောင့်နတ် ကျွဲယောင်ဆောင်၍ ခတ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ( ဤ၌ နတ်ဆိုသော်လည်း နတ်ဘီလူးဖြစ်သည်ဟု ယူဆရမည်။ ဤနတ်ဘီလူးကို ကျွဲယောင် ဆောင်သောကြောင့်
ကျွဲနတ်ဘီလူးဟု ဆိုထိုက်သည်။ ) အထူးသဖြင့်ဘုရင်မင်းမြတ်များ နတ်ရွာစံခါနီးနှင့် နန်းကျခါနီး၌ ဘီလူးရယ်သည်။ ဘီလူး ကိုယ်ထင်ပြသည်ဟု အဆိုရှိသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းကိုနိမိတ်
ဟု ယူဆကြသည်။
===ဗုဒ္ဓဘာသာကျမ်း၌ပါရှိသော ဘီလူးများ===
ဘုရားရှင်လက်ထက်မှာ အာဠာဝက ဘီလူး။ အာဠဝီပြည် နားက တောထဲမှာ ညောင်ပင် တစ်ပင်ကို အပိုင်စားရပြီး နေတယ်။ ဒီညောင်ပင်အောင်ရောက်လာသူကို စားခွင့် စတုမဟာရာဇ်နတ်မင်းတွေက ပေးထားတယ်။ သူလဲ ဒီလိုပဲ စောင့်ဖမ်းပြီး စားနေတယ်။ တစ်နေ့တော့ ဗုဒ္ဓရောက်လာပြီး သူ နောက်ဆုံးမှာ သောတာပန် တည်တယ်။
ဤနေရာ၌ ဘီလူးတွေ အများအပြား ရှိသော်လည်း ထင်ရှား၍ လူသိများသော ဘီလူးများကိုသာ ထုတ်ပြပါအံ့။ မြတ်စွာဘုရား လက်ထက်တော်အခါ ထင်ရှားသော အာဠာဝက ဘီလူးသည် မဇ္ဈိမဒေသ အာဠဝီပြည်အနီး တောကြီးအတွင်းဝယ် ကြီးကျယ်ခမ်းနားသော ဗိမာန်၌ မောင်းမမိဿံ ခြွေရံများနှင့်တကွနေ၏။ ဗိမာန်ကြီး၏ အနီး ညောင်ပင်ကြီးကို
ယင်းညောင်ပင်အောက်သို့ဝင်လာသော သတ္တဝါတို့ကို စားစေဟု စတုမဟာရာဇ် နတ် မင်းတို့ထံမှ အပိုင်စားရသဖြင့် ထိုညောင်ပင်ကြီးအောက်သို့ဝင်လာသော သတ္တဝါတို့ကို သတ်ဖြတ်ကာ စားသောက်၍နေ၏။ တစ်နေ့သောအခါ မြတ်စွာဘုရားကြွလာတော်မူ၍ တရားဟောရာ ကျွတ်တမ်းဝင်လျက် သောတာပန်အရိယာအဖြစ်သို့ရောက်လေသည်။
ပဉ္စဝုဓဇာတ် ငယ်ငယ်က သင်ဖူးကြတယ်။ ကပ်စေးနှဲ ဘီလူး ခေါ်မယ်ထင်တယ် သူ့ကို ထိတာနဲ့ ကပ်သွားတယ်။ ဒါကို မင်းသားက ဇွဲနဲ့ မကြောက်ဘဲ ခံချတယ်။
မဟာသီလဝဇာတ် ကျတော့ သုသာန်မှာ လူသေကောင်ကို လုနေကြတဲ့ ဘီလူးနှစ်ကောင်ကို မဟာသီလဝ မင်းကြီးက မျှတစွာ ခွဲဝေပေးတဲ့ အကြောင်း ။
ကာကဝလိယ ဇာတ်က ဒီဃတာလ ဘီလူးကျတော့ ရာဇဂြိုဟ်ပြည် မြို့တံခါးမှာ စောင့် နေပြီးတော့ နေဝင်ကနေ အာရုံတက် အထိ နောက်ကျပြီး ရောက်လာသူ ၊ ဝင်သူတွေကို စားခွင့် ဘုရင်ဆီက ရထားတယ်။
နောက်ထင်ရှားတာ ခုဒ္ဒကနိကာယ်၊ ခုဒ္ဒကပါဌပါဠိတော် နှင့် သုတ္တ နိပါတ်ပါဠိတော်မှ ရတနသုတ် ။ ဝေသာလီပြည်မှယ အငတ်ဘေး ၊ ဘီလူးဘေး၊ အနာရောဂါဘေးတွေ ကျရောက် ပြီး လူတွေ သေကြလို့ ဘုရားရှင်နဲ့ ရဟန်း ၅၀ဝ ကြွရောက်ပြီး အရှင်အာနန္ဒာကို ရတနာ့သုတ်ရွတ်စေ ပြီး ကယ်တင်ခဲ့တယ်။
ပဒကုသလ မာဏဝ ဇာတ်မှာ ဘီလူးမက လိုဏ်ဂူမှာနေပြီး သူအပိုင်စားရတဲ့ တောထဲရောက်လာသူတွေကို ဖမ်းစားတယ်။ တစ်နေ့တော့ ချောမောတဲ့ ပုဏ္ဏားကိုဖမ်းမိပြီး မစားဘဲ ပေါင်းသင်းနေလိုက်တယ် ။ ကောင်းစွာရှာဖွေကျွေးမွေးတယ်။ နောက်တော့ သားလေးမွေးလာတယ်။ သားအဖနှစ်ယောက်ထွက်ပြေးကြတော့ ဘီလူးမကြီး ရင်ကွဲနာကျသေရရှာတယ်။ လူ့ပြည်မှာ သားအဆင်ပြေဖို့ ဂါထာတစ်ခု သင်ပေးလိုက်တယ် ။ ထိုဂါထာမှာ စိန္တာမဏိဂါထာတော် ဖြစ်သည်။ ပစ္စည်းပျောက်ရှာရာတွင် အလွန်အစွမ်းထက်၏။
ပါရာဇိကဏ် အဋ္ဌကထာမှာလဲ သုဝဏ္ဏဘုမ္မိ ၊သထုံပြည် မှာ ရေဘီလူးတွေက သီရိမာသောကမင်း ရဲ့ မွေးဖွါးခါစ ကလေးတိုင်းကို လာစားလို့ တတိယသံဂါယနာ တင်အပြီးရောက်လာတဲ့ သောဏထေရ် နဲ့ ၊ ဥတ္တရထေရ်တို့က မနုဿီုံဟရုပ်တွေ ဖန်ဆင်းပြီး ဘီလူးတွေကို လိုက်ကြတယ် ။ လူတွေကို ကာကွယ်ပေးတယ် ဆိုပါတယ်။ ပြီးမှ ကျန်တဲ့ ဘီလူးတွေကို ဗြဟ္မဇာလသုတ်တော် ဟောပြီး အကျွတ်တရားရစေတယ်။ အဲဒီနေ့က မွေးတဲ့ ကလေးကိုလဲ သောနုတ္တရ မင်းသားလို့ ခေါ်တယ်။
သုစိလောမ ဘီလူးနှင့် ခရလောမ ဘီလူးတို့သည်လည်း မဟာဗောဓိပင်အနီး ဂယာရွာကြီး၏ တံခါး တံမြက်ချေးစွန့်ရာ အရပ်ဝယ်နေကြ၏။ တစ်နေ့သောအခါ မြတ်စွာ ဘုရားကြွ
Line ၁၅၃ ⟶ ၁၄၂:
သဏ္ဌာန်ဖန်ဆင်း၍ လိုက်သောကြောင့် ဘီလူးတို့ပြေးကြသည်။ မထေရ်တို့က ဗြဟ္မဇာလသုတ်ကို ဟောသဖြင့် အကျွတ်တရား ရကြသည်။ နန်းတော်၌ မွေးဖွားသော သားကိုလည်း မထေရ်
တို့တန်ခိုးကြောင့် အသက်ချမ်းသာရာရသည့်အတွက် မထေရ်တို့အမည်ကိုယူ၍ သောနုတ္တရသတို့သားဟု အမည်မှည့်ကြသည်။
ဗမ္မပဒအဋ္ဌကထ သုပ္ပဗုဒ္ဓကုဋ္ဌိဝတ္ထုတွင် သုပ္ပဗုဒ္ဓသူနူသည် တစ်နေ့သောအခါ မြတ်စွာ ဘုရား တရားတော်ကို နာရ၍ ကျွတ်တမ်းဝင်ကာ သောတာပန် အရိယာအဖြစ်သို့
Line ၁၇၂ ⟶ ၁၅၃:
ယူဆသင့်လေသည်။ )
==နိုင်ငံတကာ ဒဏ္ဍာရီဇာတ်လမ်းများမှ ဘီလူးများ==
အထက်ဖော်ပြပါ ဗုဒ္ဓအယူဝါဒီတို့ကြားဘူးနားဝရှိနေကြသော ဘီလူးများအပြင်၊ ဥရောပတိုက်၊ အာရှ တိုက်တို့မှ နိုင်ငံအသီးသီး၊ လူမျိုးအထွေထွေ၏ ထုံးဟောင်းပုံပြင်များ
Line ၂၁၁ ⟶ ၁၈၆:
ပီတျူတရီဂလင်း ဖောက်ပြန်လာ၍ အချိုးမကျဘဲ ကိုယ်ခန္ဓာ ကြီးထွားလာခြင်းကို ဖြစ်စအချိန်၌ ဆရာကောင်း သမားကောင်းများဖြင့် ကြပ်မကုသက ပျောက်ကင်းနိုင်လေ
သည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref>
==အနုပညာလက်ရာများ==
သူ့ရဲ့ လုပ်ငန်းသဘောသဘာဝမှာ အစောင့်အရှောက် အလုပ်ကို များစွာ တာဝန် ပေးခံရတဲ့ အတွက် နတ်မင်းကြီးများရဲ့ အခြံအရံ အလုပ်အကျွေးတွေ ဖြစ်ကြတဲ့ ဘီလူးစစ်သည်များကို ရည်စူးပြီး ဘုရားစေတီ၊သိမ်ကျောင်း၊တန်ဆောင်း ၊ရေကန်တွေမှာ ဘီလူးရုပ်ထုလုပ်ထားတတ်ကြောင်း အစဉ်အလာ တစ်ခုအဖြစ်သိရပါတယ်။
ဘုရင်မင်းမြတ်တို့နန်းတော်၌လည်းကောင်း၊ မြို့တော်၌ လည်းကောင်း၊ ကျောင်းကန်ဘုရား တန်ဆောင်းစသော အဆောက်အအုံများ၌ လည်းကောင်း၊ အပြောက်အမွမ်းသဘောဖြင့် လည်းကောင်း၊ အစောင့်အရှောက် သဘောဖြင့်
လည်းကောင်း၊ ဘီလူးရုပ်လုံးများ ထုလုပ်ထားသည်ကို တွေ့မြင်ရသည်။ ထုလုပ်ပုံမှာ အများအားဖြင့် နတ်ဝတ်တန်ဆာနှင့်
လက်ယာဒူးထောင်၊ လက်ဝဲဒူးချ၊ လက်ယာလက်သန်လျက်စွဲ၊ လက်ဝဲလက်ထောက်၊ ဗောင်း သရဖူဆောင်းလျက် ဖြစ်သည်။
==ကိုးကား==
| |||