ပအိုဝ်းလူမျိုး: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

စာကြောင်း ၁၂ -
ပအိုဝ်းတို့သည် ကရင်မျိုးတို့တွင် လူဦးရေအားဖြင့် တတိယ အများဆုံးဖြစ်သည်။ ပအိုဝ်းတို့ကို မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့ဘက်နယ်စပ်ဒေသ၊ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တောင်ပိုင်းရှမ်းပြည်နယ် အလယ်ပိုင်းနှင့် အနောက်ဘက် နယ်စပ်ဒေသတို့တွင် အနှံ့အပြားတွေ့ရှိရသည်။ ပအိုဝ်းတို့၏ အချက်အချာဒေသ ၂ ခုမှာ [[သံလွင်မြစ်]]အောက်ပိုင်း ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသများနှင့် တောင်ပိုင်းရှမ်းပြည်ရှိ သထုံနယ်တို့ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်းရှိ ကျိုက္ခမီခရိုင်နှင့် သထုံခရိုင်တို့တွင် ပအိုဝ်းလူမျိုး အများဆုံး နေထိုင်ကြသည်။ [[တောင်ငူခရိုင်]]၊ [[ပဲခူးခရိုင်]]၊ [[ဖားအံခရိုင်]]၊ [[ကယားပြည်နယ်]]နှင့် [[ကော့ကရိတ်မြို့နယ်]] လခတို့တွင်လည်း ပအိုဝ်းလူမျိုးများ အနှံ့အပြား နေထိုင်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံမှအပ [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၊ [[ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ]]များနှင့် [[မဲခေါင်မြစ်]] အောက်ပိုင်းဒေသတို့တွင်လည်း ပအိုဝ်းများ အထင်အရှား ရှိလေသည်။
[[ဖိုင်:PaO Grandma.jpg|thumb|ထမ်းဆန်းဂူ စတုဒီသာရှိ လုပ်အားပေး ပအိုဝ်း အဖွားအို၊ ဟိုပုံး၊ ပအိုဝ်းကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ၊ ရှမ်းပြည်နယ်]]
မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်း သထုံခရိုင်သည် ပအိုဝ်းတို့၏ မူလဇာတိဒေသဖြစ်သည်။လက်ရှိသထုံမြို့ကျက်သ‌ရ‌ေ‌ဆာင်‌လေးဆူဓာတ်စံ ရွှေစာရံစေတော်မြတ်ကြီးအားတည်ထားသော သူရိယစန္ဒာမင်းသည် ပအိုဝ်းတောင်သူလူမျိုးဖြစ်ပြီး ၊ မွန်တို့မတိုင်မှီ ပထမသုဝဏ္ဏဘူမိနိုင်ငံတော်တွင် ပအိုဝ်းမင်းဆက်ပေါင်း (၁၅၈) ဆက်ထိအုပ်ချုပ်စိုးစံခဲ့သည်ဟုသာသနာအစသထုံကစာအုပ်တွင်ရေးသားဖော်ပြထားသည်။ ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်များအရ [[ပုဂံပြည်]]သို့ [[အနော်ရထာ]]မင်း သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းယူသွားသော သထုံပြည့်ရှင် [[မနူဟာမင်း]]သည် မွန် - ပအိုဝ်ကပြားဟု ဆိုသည်။ဆိုသည်။မနူဟာမင်းကား အရမညမင်း၏သားတော်ဖြစ်သည်။ ပုဂံသို့အရမညမင်း၏ မနူဟာမင်းခမည်းတော်မှာ ပါသွားပြီးနောက်မွန်လူမျိုးဖြစ်ပြီး နိုင်ငံပြိုကွဲ၍မယ်တော်မှာ အချို့ပအိုဝ်းတို့သည်ပအိုဝ်းလူမျိုး မြောက်ဘက်သို့ဖြစ်သည်ဟုဆို၏။ ရောက်သွားပြီးလျှင်အရမည ရှမ်းပြည်နယ်မင်းသည် တောင်ပိုင်းတွင်သက်တော် သထုံနယ်သစ်ကို၈၂ တည်ထောင်ကြသည်ဟုနှစ်သို့ရောက်သောအခါ ဆိုသည်။နတ်ရွာစံ၏။ သထုံပြည်မှဂေါတမမြတ်စွာဘုရားလက်ထက်တွင် ပြေးလာသောပအိုဝ်းမင်းဆက် ပအိုဝ်းတို့သည်၁၅၈ မြေလတ်တွင်လည်းဆက်ရှိရာ အခြေစိုက်ကြသည်။ဓမ္မမာလာမင်းမှာ [[ပုဂံကျောက်စာ]]တို့တွင်နောက်ဆုံးမင်းဖြစ်သည်ဟုဆိုလေသည်။ တောင်သူဟူ၍မနူဟာမင်းမတိုင်မှီ ဖော်ပြပါရှိရကားပအိုဝ်းမွန်ကပြားမင်းဆက် [[ပုဂံခေတ်]]ကပင်(၁၇) ပအိုဝ်းနှင့်ဆက်မင်းလုပ်အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြောင်းဆို၏။ မြန်မာတို့၎င်းတို့မှာ အဆက်အသွယ်ရှိသည်ဟု ယူဆရပေသည်။-
 
(၁) မောင်လ (၉) ရာဇပမော
 
(၂) အသန္တုလ (၁၀) ရာဇခုပါ
 
(၃) အဿရာဇ (၁၁) သုတ္တဥပါ
 
(၄) တတ္တိရာဇ (၁၂) ဇေယရာဇ
 
(၅) ဂုသေနာ (၁၃) သုဒ္ဓိရာဇ
 
(၆) ရာဇစောကန် (၁၄) ဥပလရာဇ
 
(၇) ရာဇဝဇေ (၁၅) မိမလရာဇ
 
(၈) ရာဇမစာတ (၁၆) ဒွါဒဿရာဇ
 
(၁၇) အရမညရာဇ
 
တို့ဖြစ်ကြ၏။ ပုဂံသို့ မနူဟာမင်း ပါသွားပြီးနောက် နိုင်ငံပြိုကွဲ၍ အချို့ပအိုဝ်းတို့သည် မူလသထုံမှမြေလှည်းကိုးစီး ရေလှည်းကိုးစီးကိုယူဆောင်ကာ မြောက်ဘက်သို့ ရောက်သွားပြီးလျှင် ရှမ်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်းတွင် သထုံနယ်သစ် (ယခု ဆီဆိုင်မြို့) ကို တည်ထောင်ခဲ့ကြသည်ဟု ဆိုသည်။ သထုံပြည်မှ ပြေးလာသော ပအိုဝ်းတို့သည် မြေလတ်တွင်လည်း အခြေစိုက်ကြသည်။ [[ပုဂံကျောက်စာ]]တို့တွင် တောင်သူဟူ၍ ဖော်ပြပါရှိရကား [[ပုဂံခေတ်]]ကပင် ပအိုဝ်းနှင့် မြန်မာတို့ အဆက်အသွယ်ရှိသည်ဟု ယူဆရပေသည်။
 
ရှမ်းပြည်နယ် သထုံနယ်တွင် ပအိုဝ်းတို့သည် နန်းခေ၊ တတုတ်၊ ကွန်လောင်၊ တန်စန်နှင့် ခိုင်ဟူ၍ လူမျိုးစု ၅ စု ကွဲသည်ဟုဆိုသည်။ တစ်ခါတစ်ရံ ရှမ်းပြည်နယ်မှ ပအိုဝ်းတို့ကို ရှမ်းတောင်သူဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။ ရှမ်းပအိုဝ်းတို့သည် မိမိတို့ကိုယ်ကို သထုံပန်းရင်ဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်၊ သထုံနယ်ကိုလည်း အုပ်ချုပ်သူ မြို့စားသည် ပအိုဝ်းလူမျိုးဖြစ်သည်။