အိန္ဒုမြစ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
Content in this edit is from the existing Wikipedia article at en:Indus River; see its history for attribution. |
အရေးမကြီးNo edit summary |
||
စာကြောင်း ၇၃ -
ကမ္ဘာ့မြစ်ကြီးတစ်မြစ်ဖြစ်သော အိန္ဒုမြစ်သည် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးမြစ်ကြီးဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယကျွန်းဆွယ်ကြီးတစ်ခုလုံး၏ အဓိကမြစ်ကြီး သုံးသွယ်အနက် တစ်ခုအပါအဝင်လည်း ဖြစ်သည်။ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ၌ တည်ရှိ၍ ထိုနိုင်ငံ၏ အသက်သွေးကြောမကြီးသဖွယ် အရေးပါလှသော မြစ်ကြီး ဖြစ်ပေသည်။
အိန္ဒုမြစ်ကြီး စတင်မြစ်ဖျားခံရာအရပ်သည် တိဗက်နိုင်ငံအတွင်း၌ကျရောက်၍ ဆီးနှင်းများဖုံးလွှမ်းရာ ဟိမဝန္တာတောင်စဉ်တောင်တန်းများ၌ အပါအဝင်ဖြစ်သည့် ကိုင်းလာ (ကေလာသ)တောင်တန်း၏ ရေခဲမြစ်တစ်ခုအဖြစ်မှ စတင်ခဲ့သည်။ ထိုမြစ်ဖျားခံရာအရပ်သည် ပင်လယ်ရေပြင်မှ ပေ ၁၈ဝဝဝ ခန့်မြင့်၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ဗြဟ္မပုတ္တရမြစ်ကြီး မြစ်ဖျားခံရာအရပ်နှင့် အနောက်မြောက်ဘက် မိုင် ၁ဝဝ ခန့်သာ ကွာလေသည်။
အိန္ဒုမြစ်ကြီး၏အလျားသည် မိုင်ပေါင်း ၁၉ဝဝ ကျော်ခန့်ရှိ၍ ယင်း၏ ရေဆင်းဒေသအကျယ်အဝန်းသည် စတုရန်း မိုင် ၃၆ဝဝဝဝ ကျော်သည်။ တောင်ဘက်သို့ အာရေဗျပင်လယ် (အိန္ဒိသမုဒ္ဒရာ)အတွင်း စီးဆင်းရာ၌ အိန္ဒုမြစ်ကြီးသည် ရှုမငြီးဖွယ်ရာ တင့်တယ်ခန့်ညားသော တောတောင်စိမ့်စမ်း ရှုခင်းသာများကိုလည်းကောင်း၊ ပူပြင်းခြောက်သွေ့သော သဲကန္တာရပိုင်းကို လည်းကောင်း၊ စိုက်ခင်းပျိုးခင်းတို့ဖြင့်ဝေဆာသော ဆည်မြောင်း ဒေသများကိုလည်းကောင်း အဆင့်ဆင့် ဖြတ်ကျော်ခဲ့သည်။ ထိုမြစ်ကြီးအတွင်းသို့ စီးဝင်သော မြစ်လက်တက်ကြီးငယ် အများအပြားရှိသည့်အနက် ဂျေလမ်၊ ချီနဗ်၊ ရာဗီ၊ ဗိအတ်နှင့်
ဆပ်တလက်မြစ်တို့သည် အဓိကမြစ်ကြီးများဖြစ်သည်။ ယင်းတို့သည်လည်း ဟိမဝန္တာတောင်တန်း၌ပင် မြစ်ဖျားခံကြသည်။ အိန္ဒုမြစ်သည် မြစ်ဖျားပိုင်းတွင် ဟိမဝန္တာတောင်တန်း ၏ မြောက်ဘက်တောင်ခြေရင်းတစ်လျှောက် အနောက်မြောက် ယွန်းယွန်း စီးလာပြီးနောက် ကသ္မီရပြည်နယ်ထဲသို့ဝင်သည်။ မြစ်ဝှမ်းကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ဖြင့် တိဗက်ကုန်းပြင်မြင့်ကို ဖြတ် သန်းလာခဲ့သော ထိုမြစ်ကြီးသည် ကသ္မီရနယ်နိမိတ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီးနောက်တွင် အကျယ် ၁ဝ မိုင်၊ အမြင့်ပေ ၆ဝဝဝ ခန့် ရှိသော ချောက်ကမ်းပါးကြီးတစ်ခုကို ဖြတ်သန်းစီးဆင်းရသည်။ ထို့နောက် ကာရာကိုရမ်တောင်တန်းနှင့် ဟိမဝန္တာတောင်တန်းအကြား တစ်လျှောက် စကာဒူးမြို့အရောက်စီးလာပြီးလျှင် ဟာရာမော့တောင်တန်းကိုဖြတ်သန်း၍ ပေ ၁ဝဝဝဝ နက်သောချောက် ကမ်းပါးကိုဖြစ်ပေါ်စေပြီးနောက် အနောက်ဘက်သို့ မြစ်ကြောင်းပြောင်းသည်။
ကသ္မီရပြည်နယ်၏ အရှေ့ဘက်နယ်ခြားခရိုင် လဒက်၏ရုံးစိုက်ရာမြို့ဖြစ်သော လေးမြို့၏အောက်ဘက်တွင် ဇန်စကာ ခေါ် မြစ်လက်တက်တစ်ခုစီးဝင်သည်။ ထို့နောက် ဒရတ်မြစ်သည်လည်းကောင်း၊ ဗလစ္စတန်မြစ်သည်လည်းကောင်း စီးဝင်သည်။ ထိုနေရာ၌ပင် ကာရာကိုရမ်တောင်တန်းမှ ရေခဲမြစ် တစ်မြစ်ဖြစ်သော ဂီလဂစ်မြစ်သည် အိန္ဒုမြစ်အတွင်းသို့ လကျာ်ဘက်ကမ်းမှ စီးဝင်သည်။ ထိုမြစ်နှစ်မြစ် ပေါင်းဆုံသည့်အရပ်တွင် မြေပြင်အမြင့်သည် ပေ ၄ဝဝဝ ခန့်သာရှိလေသည်။ ဟိမဝန္တာတောင်တန်းဒေသမှ အိန္ဒုမြစ်အတွင်းစီးဝင်သော မြစ်လက်တက်များအနက် ဂီလဂစ်သည် အကြီးဆုံးမြစ်ဖြစ်သည်။ အိန္ဒုမြစ်သည် ဂီလဂစ်မြစ်နှင့် ပေါင်းဆုံ၍ မိုင် ၁ဝဝ ခန့် ဆက်လက်စီးဆင်းလာပြီးနောက် အနောက်တောင်ဘက်သို့ ရုတ်တရက်မြစ်ကြောင်းပြောင်းလိုက်သည်။ ယင်းသို့မြစ်ကြောင်း ပြောင်း၍ မိုင် ၁၈ဝ ခန့် စီးဆင်းခဲ့ပြီးနောက်တွင်မူ တောင်တန်း တောင်ကုန်းဒေသကို လွန်မြောက်ကာ မြေနိမ့်ပိုင်းသို့ ဆင်းသက်လေသည်။
မြစ်၏အထက်ပိုင်းတွင် ကြိုးတံတား၊ ကြိမ်တံတား အနည်းငယ်ရှိသည်။ လေးမြို့တွင် သစ်သား မြစ်ကူးတံတား တစ်ခုရှိသည်။ အိန္ဒုမြစ်သည် မြေနိမ့်ပိုင်းသို့ဆင်း၍ ပန်ဂျပ်ပြည်နယ်အတွင်းသို့ ရောက်လာသောအခါ ယခင်က ဗြိတိသျှ ခံတပ်မြို့ဖြစ်ခဲ့သော အတော့မြို့၏အောက်ဘက်တွင် မီးရထားတံတားတစ်ခုက မြစ်ကိုဖြတ်ကျော်ထားသည်။ ထိုတံတားသည် ကရာချိ-ပက်ရှဝါ မီးရထားလမ်း၏ တံတားဖြစ်သည်။ အိန္ဒုမြစ်ပေါ်ရှိ အကောင်းဆုံးမြစ်ကူးတံတားသည် ဆွတ်ကူမြို့ရှိ လင်းစဒေါင်းတံတားဖြစ်၍ ထိုတံတား ဆောက်လုပ်ထားပုံသည် အံ့ဩ ချီးကျူးဖွယ်ရာ ဖြစ်ပေသည်။
အတော့မြို့တွင် အာဖဂန်နိစတန်နိုင်ငံမှလာသော ကဗူးမြစ်သည် အိန္ဒုမြစ်အတွင်းသို့ ပေါင်းဆုံစီးဝင်သည်။ ထိုအရပ်တွင် မြစ်အကျယ်သည် ပေ ၈ဝဝ ခန့်သာရှိ၍ ရေအနက်သည် အခါရာသီကိုလိုက်၍ ပေ ၃ဝ မှ ၆ဝ ခန့်သာရှိသည်။ မြေပြင်အမြင့်သည်လည်း ပေ ၉၅ဝ ခန့်မျှသာရှိ၍ ရေစီးလည်း နှေးလာသည်။ ကျန်ရှိသော မိုင်၉ဝဝ ခန့်ရှိသည့် မြစ်ကြောင်းသည် အနောက်တောင်ဘက်သို့စီးကာ အာရေဗျပင်လယ်ထဲသို့ စီးဝင်လေသည်။
အတော့မြို့၏အောက်ဘက် မိုင် ၁၁ဝ ခန့်ရှိ ကာလာ ဗက်မြို့အနီးတွင် မြစ်အကျယ်သည် ပေ ၁၄ဝဝ ခန့်ရှိပြန်သည်။ မြေနိမ့်မြေပြန့်ဒေသ၌ စီးဆင်းသဖြင့် မြစ်ရေသည်ရွှံ့နှစ်ထနေသည်။ မတ်လတွင် တောင်တန်းဒေသမှ နှင်းများပျော်ဆင်းသဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဇွန်နှင့်ဇူလိုင်လများတွင် မိုးရေကြောင့် လည်းကောင်း မြစ်ရေတိုးသဖြင့် မြစ်ရေလျှံသည်။ မြစ်ရေကျသွားသည့်အခါ နုန်းတင်မြေနုများ ကျန်ခဲ့သဖြင့် အလွန်မြေဩဇာ ထက်သန်ကောင်းမွန်သောကြောင့် ဂျုံ၊ စပါး၊ ဝါဂွမ်း၊
ပြောင်းစသည့် သီးနှံများစိုက်ပျိုးရေး အလွန်အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းလေသည်။
Line ၂၇၆ ⟶ ၂၀၃:
ထိုသို့ လူနေမှုစနစ်အဆင့်အတန်းမြင့်မားခဲ့သော အိန္ဒု မြစ်ဝှမ်းသားတို့၏ အမျိုးအမည်ကို မဖော်ထုတ်နိုင်သေးသော်လည်း၊ ယင်းတို့သည် အာရိယာန်တို့ထက်ပင် ရှေးဦးကျသော လူ့ယဉ်ကျေးမှုများဖြစ်ကြောင်းကိုကား လက်ခံနိုင်သည်။ ထို့ပြင် ထိုလူမျိုးများနှင့်ဒြာဗီးဒီးယန်းလူမျိုး၊ အာရိယန်လူမျိုးတို့ မည်ကဲ့သို့ ဆက်သွယ်မှုရှိခဲ့ကြောင်း ဖော်ထုတ်ရန် ကျန်ပေသေးသည်။ အသေအချာပြောနိုင်သော အချက်တစ်ရပ်မှာမူ အိန္ဒုမြစ်ဝှမ်း ယဉ်ကျေးမှုသည် ထိုဒေသ၌ပင် မူလပေါက်ဖွားခဲ့၍ ထိုယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားရာဒေသသည်လည်း အတော်အတန်ကျယ်ပြန့်ခဲ့ပေသည်။
ထိုမျှ ဖွံ့ဖြိုးထွန်းကားခဲ့သော ယဉ်ကျေးမှုသည် မည်သို့ သောအကြောင်းကြောင့် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်ကိုမူ အတိအကျ မဖော်ထုတ်နိုင်သေးပေ။ သဘာဝဘေးဆိုး တစ်ခုခုကြောင့်သော် လည်းကောင်း၊ သတ္ထန္တရကပ်ဘေးကြောင့်သော်လည်းကောင်း၊ ထိုယဉ်ကျေးမှု ပျက်သုန်းခဲ့ရမည်မှာကား မလွဲနိုင်သောအချက်ဖြစ်သည်။ အချို့သော သုသေသီတို့အလိုမှာမူ သံဖြင့်ပြုလုပ်သော လက်နက်များစွဲကိုင်လျက် မြင်းများစီးကာ အိန္ဒုမြစ်ဝှမ်းဒေသသို့ ဒလကြမ်းဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်လာသော အာရိယန်တို့ကြောင့် ထိုယဉ်ကျေးမှုကြီး ပျက်စီးခဲ့ရသည်ဟုယူဆကြလေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၅)</ref>
==ကိုးကား==
| |||