ပင်လယ်ဓားပြမှု: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

အရေးမကြီးNo edit summary
→‎သမိုင်းကြောင်း: စာလုံးပေါင်း ပြင်ခဲ့သည်
စာတွဲများ: မိုဘိုင်းလ် တည်းဖြတ် မိုဘိုင်းလ် app တည်းဖြတ် အန်းဒရွိုက် app တည်းဖြတ်
စာကြောင်း ၁၄ -
ဘီစီ ၃ရာစုတွင် ပင်လယ်ဓားပြတို့က အိုလမ်ပို့စ် (အနာတိုလီးယားရှိမြို့) ကို တိုက်ခိုက်ခြင်းဖြင့် ထိုမြို့ကို မွဲပြာကျသွားစေခဲ့သည်။ ရှေးခေတ် ပင်လယ်ဓားပြများတွင် အထင်ရှားဆုံးမှာ အီလီရီယန်များ ဖြစ်ကြပြီး သူတို့သည် အနောက် ဘော်လ်ကန်ကျွန်းဆွယ်တွင် ကျက်စားခဲ့ကြသည်။ အေဒရီယားတစ် ပင်လယ်ကို အမြဲတစေ တိုက်ခိုက်ခြင်းဖြင့် အီလီရီယန်တို့သည် ရောမနိုင်ငံနှင့် ပဋိပက္ခများစွာ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဘီစီ ၁၆၈ ခုနှစ်တွင် ရောမတို့က အီလီရီးယားကို အောင်မြင်နိုင်ခဲ့ပြီး သူတို့နိုင်ငံအတွင်း သွတ်သွင်းခဲ့ခြင်းအားဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ အဆုံးသတ်သွားခဲ့သည်။
 
ဘီစီ ၁ ရာစုတွင် အနာတိုလီယန် ကမ်းရိုးတန်းတွင် ပင်လယ်ဓားပြတို့ ကျက်စားခဲ့ကြပြီး ရောမအင်ပိုင်ယာ၏ မြေထဲပင်လယ် အရှေ့ပိုင်း ကုန်သွယ်မှုများကို ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ ဘီစီ ရ၅ ခုနှစ်တွင် အေဂျင်ပင်လယ်ကို ဖြတ်ကူးသော ခရီးစဉ် တစ်ခုတွင် [[ဂျူးလိယက်ဆီဇာ]] သည် ဆီလီရှန် ပင်လယ်ဓားပြတို့၏ ပြန်ပေးဆွဲခံခဲ့ရပြီး ဖာမာကူဆာရှိ ဒိုဒီကန်နိစ်ကျွန်းတွင် အကျဉ်းသား အဖြစ် ဖမ်းဆီးထားခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ သူသည် ဖမ်းဆီးထားခံရစဉ် တစ်လျှောက်တွင်တလျှောက်တွင် မာန် လုံးဝ မချပဲ ဟန်မပျက် ပျော်ရွှင်စွာ နေခဲ့သည်။ ပင်လယ်ဓားပြတို့က ရွှေ ၂၀ တဲလင့်ဖြင့် ရွေးယူရန် တောင်းဆိုမည်ဟု ဆိုသော အခါတွင် ဂျူးလိယက်ဆီဇာက သူ့အနေနှင့် အနည်းဆုံး ၅၀ တဲလင့် တန်သည်ဟု ဆိုသဖြင့် ပင်လယ်ဓားပြတို့က ၅၀ တဲလင့်ဖြင့် ရွေးယူရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ဂျူးလိယက်ဆီဇာကို ၅၀ တဲလင့်ဖြင့် ရွေးယူ၍ လွှတ်လိုက်သော အခါတွင် ဂျူးလိယက်ဆီဇာက သင်္ဘောတစ်စင်းဖြင့် ပင်လယ်ဓားပြများကို လိုက်လံဖမ်းဆီးပြီး သတ်ပစ်ခဲ့သည်။
 
ပွမ်ပေမှ ဆီးနိတ်က ပင်လယ်ဓားပြမှုများကို နှိမ်နင်းရန် အတွက် ဘီစီ ၆၇ ခုနှစ်တွင် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး ၃ လကြာ ရေကြောင်းတိုက်ပွဲများဖြင့် ပင်လယ်ဓားပြရန်ကို ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့သည်။
စာကြောင်း ၂၉ -
အလယ်ခေတ် ဥရောပတွင် အထင်ရှားဆုံးနှင့် ကျက်စားရာ နယ်မြေ အကျယ်ပြန့်ဆုံး ပင်လယ် ဓားပြများမှာ ဗိုက်ကင်းခေတ်နှင့် အလယ်ခေတ် အစောပိုင်း ၇၈၃ မှ ၁၀၆၆ အထိ တိုက်ခိုက်ကျက်စားခဲ့သော စကင်ဒီနေဗီးယားမှ ဗိုက်ကင်းဟု ခေါ်သော လုယုစစ်တိုက်သူများ ဖြစ်သည်။ သူတို့သည် ကမ်းရိုးတန်းများ၊ မြစ်များနှင့် အနောက် ဥရောပရှိ ကုန်းတွင်းပိုင်းမြို့များကို ဆီဗေးသို့ ရောက်သည် အထိ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြပြီး ၈၄၄ ခုနှစ်တွင် နော့စ်တို့၏ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံခဲ့ရသည်။ ဗိုက်ကင်းတို့သည် မြောက်အာဖရိက ကမ်းရိုးတန်းနှင့် အီတလီ ကမ်းရိုးတန်းများကိုပင် တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ သူတို့သည် ဘောလတစ်ပင်လယ်၏ ကမ်းရိုးတန်းများကို တိုက်ခိုက်လုယူခဲ့ကြပြီး အရှေ့ဥရောပ၏ မြစ်များတလျှောက် ပင်လယ်နက်နှင့် ပါရှား အထိပင် သက်ဆင်းခဲ့ကြသည်။ အလယ်ခေတ်တွင် ဥရောပ၌ အုပ်ချုပ်ရေး အာဏာ တကွဲတပြား ဖြစ်နေခြင်းက ပင်လယ်ဓားပြတို့ကို အားသာမှု ဖြစ်စေခဲ့သည်။
 
ထိုအချိန် အတွင်းတွင် မြေထဲပင်လယ်၌ မွတ်စလင် ပင်လယ်ဓားပြတို့ ထင်ရှားခဲ့သည်။ ၉ ရာစု ကုန်သည် အထိ မွတ်စလင် ပင်လယ်ဓားပြတို့၏ ကျက်စားရာမှာ ပြင်သစ်နိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အီတလီနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်း တလျှောက်တို့ဖြစ်သည်။ ၈၄၆ ခုနှစ်တွင် မွတ်စလင် တိုက်ခိုက်သူများသည် ရောမကို စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ဗာတီကန်ကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ၉၁၁ တွင် ဖရက်ဆီနက်မှ မွတ်စလင်များ [[အယ်လ်ပ် တောင်တန်း]] ဖြတ်သန်းသည့် နေရာများကို ချုပ်ကိုင်ထားမှုကြောင့်ဘစ်ရှော့ချုပ်ကိုင်ထားမှုကြောင့် ဘစ်ရှော့ နာဘွန်းသည် ရောမမှ အီတလီသို့ ပြန်နိုင်ခြင်း မရှိခဲ့သည်။ မွတ်စလင် ပင်လယ်ဓားပြများသည် ၁၀ ရာစုတွင် ဘယ်လီရစ် ကျွန်းများကို အခြေပြု၍ လှုပ်ရှားခဲ့သည်။ ၈၂၄ မှ ၉၆၁ အထိ အာရပ် ပင်လယ်ဓားပြတို့သည် မြေထဲပင်လယ် တစ်ခုလုံးကို စီးနင်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။
 
=== ယခုခေတ် ===
ယခုခေတ်တွင် ပင်လယ်နီနှင့်အာဖရိကဦးချိုဒေသတွင်ပင်လယ်နီနှင့် ဆိုမာလီပင်လယ်ဓားပြများသောင်းကျန်းလျက်ရှိကြသည်။အာဖရိကဦးချိုဒေသတွင် ထို့ကြောင့်အချို့ကုန်တင်သင်္ဘောကြီးများသည်ဆိုမာလီပင်လယ်ဓားပြများ သောင်းကျန်းလျက်ရှိကြသည်။ ထို့ကြောင့် အချို့ကုန်တင်သင်္ဘောကြီးများသည် အာဖရိကတိုက်ကြီးအား ဂွတ်ဟုပ်အငူမှပတ်သည့်လမ်းဟောင်းကို အသုံးပြုလာကြသည်။
 
=== အိန္ဒိယ ===
အာရှတိုက်တောင်ပိုင်းနှင့်အရှေ့တောင်အာရှတွင်ပေါ်တူဂီပင်လယ်ဓားပြများနှင့်အာရှတိုက်တောင်ပိုင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် ပေါ်တူဂီပင်လယ်ဓားပြများနှင့် ရခိုင်ပင်လယ်ဓားပြများနာမည်ကြီးခဲ့ကြသည်။
ယခုခေတ်တွင် အရှေ့တောင်အာရှ ဆူမတြားကျွန်းနှင့်ဘော်နီယိုကျွန်းတစ်ဝိုက်တွင်ဆူမတြားကျွန်းနှင့်ဘော်နီယိုကျွန်းတဝိုက်တွင် အင်ဒိုနီးရှားပင်လယ်ဓားပြများသောင်းကျန်းကြသည်။ ထို့ကြောင့် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများသည် မလ္လကာရေလက်ကြားကို ရှောင်လွှဲနိုင်ရန် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာကမ်းခြေ မြန်မာနိုင်ငံထားဝယ်မြို့မှမြန်မာနိုင်ငံ ထားဝယ်မြို့မှ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာကမ်းခြေ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံဒါနန်းမြို့သို့ ရထားလမ်းဖောက်လုပ်လျက်ရှိသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် ပင်လယ်ဓားပြရန်ကြောင့် ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့များကို မာလာယုကျွန်းဆွယ်မှဖြတ်သန်းခြင်းမပြုတော့ဘဲမာလာယုကျွန်းဆွယ်မှ ဖြတ်သန်းခြင်းမပြုတော့ဘဲ မြန်မာနိုင်ငံမှဖြတ်လျက် ပိုက်လိုင်းဖြင့်သွယ်တန်းရန် မြန်မာနိုင်ငံမှဖြတ်လျက်ပိုက်လိုင်းဖြင့်သွယ်တန်းရန်စီစဉ်လျက်ရှိသည်။စီစဉ်လျက်ရှိသည်။
 
=== အရှေ့အာရှ ===