ချီလီနိုင်ငံ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

No edit summary
စာတွဲများ: မိုဘိုင်းလ် တည်းဖြတ် မိုဘိုင်းလ် ဝက်ဘ် တည်းဖြတ်
No edit summary
စာတွဲများ: မိုဘိုင်းလ် တည်းဖြတ် မိုဘိုင်းလ် ဝက်ဘ် တည်းဖြတ် အဆင့်မြင့် မိုလ်ဘိုင်းတည်းဖြတ်
စာကြောင်း ၁၁၄ -
ထုတ်ယူရာတွင် အိုင်အိုဒင်းကို ဘေးထွက်ပစ္စည်းအဖြစ်ဖြင့်
ရသည်။ ကမ္ဘာ၌ ထွက်သော အိုင်အိုဒင်း ၇ဝ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ကို
ချီလီနိုင်ငံမှ ရသည်။ ထိုမှတစ်ပါးလည်းထိုမှတပါးလည်း ချီလီနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ
ပေါ်တွင် ကြေးနီထက်ရာ၌ ဒုတိယလိုက်လေသည်။ ဗယ်လ
ပရိုက်ဇိုမြို့၏ တောင်ဘက်၌ အဖိုးတန်သော ကျောက်မီးသွေး
တွင်းများမှ တစ်နှစ်လျှင် တန်ချိန် ၂ဝဝဝဝဝဝ ကျော်
ကျောက်မီးသွေးများကို တူးဖော်နိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းကြ၏။
အခြားတွင်းထွက်ပစ္စည်းများမှာ ရွှေ၊ ငွေ၊ သွပ်၊ သံ၊ တန်တန်စတင်၊ မန်ဂနိ၊ ကိုဗော့၊ ဗိုရိတ် စသည်တို့ ဖြစ်ကြ၍ တိုင်းပြည်အတွက် တန်ဖိုးများစွာ ရှိလေသည်။ လယ်ယာစိုက်ပျိုးခြင်း
စတင်၊ မန်ဂနိ၊ ကိုဗော့၊ ဗိုရိတ် စသည်တို့ ဖြစ်ကြ၍ တိုင်း
ပြည်အတွက် တန်ဖိုးများစွာ ရှိလေသည်။ လယ်ယာစိုက်ပျိုးခြင်း
သည် ချီလီနိုင်ငံ၌ အရေးကြီးသော လုပ်ငန်းတစ်ရပ် ဖြစ်၏။
ဂျုံ၊ မုယော၊ မြင်းစားဂျုံ၊ ပဲအမျိုးမျိုး၊ သစ်တော့သီး၊ ဖရဲသီး၊ စပျစ်သီး၊ မက်မုံသီး၊ ဆီးသီးနှင့် အာလူးတို့ကို အမြောက်အမြား စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြ၏။ နွားနို့လုပ်ငန်းကိုလည်း အကြီး
အကျယ် လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ထိုမှတစ်ပါးလည်းထိုမှတပါးလည်း ချီလီနိုင်ငံသည်
စပျစ်သီး၊ မက်မုံသီး၊ ဆီးသီးနှင့် အာလူးတို့ကို အမြောက်
အမြား စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြ၏။ နွားနို့လုပ်ငန်းကိုလည်း အကြီး
အကျယ် လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ထိုမှတစ်ပါးလည်း ချီလီနိုင်ငံသည်
ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အရက်အထွက်ဆုံးနိုင်ငံများတွင် တစ်ခုအပါအဝင်
ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် အခြားသော တောင်အမေရိကနိုင်ငံများ ကဲ့သို့ပင် ချီလီနိုင်ငံသည်လည်း စက်မှုလုပ်ငန်းတွင် များစွာ တိုးတက်ခြင်း မရှိသေးပေ။
ကဲ့သို့ပင် ချီလီနိုင်ငံသည်လည်း စက်မှုလုပ်ငန်းတွင် များစွာ
တိုးတက်ခြင်း မရှိသေးပေ။
 
 
လူဦးရေ၏ ၁၉ ရာခိုင်နှုန်းသည် ကုန်ချောလုပ်ငန်းတွင်
လုပ်ကိုင်လျက်ရှိကြ၏။ ချီလီနိုင်ငံမှ အခြားတိုင်းပြည်များသို့
တင်ပို့ရောင်းချသော ထုတ်ကုန်များမှာ တွင်းထွက်ပစ္စည်းများ၊ သိုးမွှေး၊ အသား၊ မုယော၊ မြင်းစားဂျုံ၊ ပဲအမျိုးမျိုးနှင့် လတ်
ဆတ်သောသစ်သီးဝလံများ ဖြစ်၏။ သွင်းကုန်များမှာ စက်ကိရိယာအမျိုးမျိုး၊ ရေနံ၊ သကြား၊ ပုံနှိပ်စက္ကူ၊ မော်တော်ယာဉ်များ၊ လက်ဖက်ခြောက်၊ ကော်ဖီနှင့် အထည်အလိပ်
သိုးမွေး၊ အသား၊ မုယော၊ မြင်းစားဂျုံ၊ ပဲအမျိုးမျိုးနှင့် လတ်
ဆတ်သောသစ်သီးဝလံများ ဖြစ်၏။ သွင်းကုန်များမှာ စက်
ကရိယာအမျိုးမျိုး၊ ရေနံ၊ သကြား၊ ပုံနှိပ်စက္ကူ၊ မော်တော်
ယာဉ်များ၊ လက်ဖက်ခြောက်၊ ကော်ဖီနှင့် အထည်အလိပ်
စသည်တို့ ဖြစ်လေသည်။
 
Line ၁၄၅ ⟶ ၁၃၆:
ချီလီနိုင်ငံအတွင်း၌ ယနေ့အထိ ဖောက်လုပ်ပြီးစီးသော
မီးရထားလမ်းမှာ မိုင်ပေါင်း ၆၂ဝ၉ မိုင် ဖြစ်၏။ ပထမဆုံး
မီးရထားလမ်းကို ၁၈၅ဝ ပြည့်နှစ်တွင် မြောက်ပိုင်း၌ စတင်စတင်ဖောက်လုပ်ခဲ့သည်။ ဗယ်လရိုက်ဇိုနှင့် ဆန်တီယာဂိုမြို့စပ်ကြားရှိ
မီးရထားလမ်း တစ်ဝက်ကျော်ကျော်ကိုတဝက်ကျော်ကျော်ကို အစိုးရကပိုင်၍ ကျန်
ဖောက်လုပ်ခဲ့သည်။ ဗယ်လရိုက်ဇိုနှင့် ဆန်တီယာဂိုမြို့စပ်ကြားရှိ
မီးရထားလမ်း တစ်ဝက်ကျော်ကျော်ကို အစိုးရကပိုင်၍ ကျန်
အပိုင်းများကို ကုမ္ပဏီက ပိုင်၏။ အကျော်ကြားဆုံး မီးရထား
လမ်းမှာ ချီလီနိုင်ငံရှိ အန်းတိုဖာဂါးစတားမြို့နှင့် အာဂျင်တီးနား
နိုင်ငံရှိ ဗေနာဇဲရစ်နှင့် အခြားမြို့များကို ဆက်သွယ်ထားသော
အန်းဒီးတောင်ကျော် မီးရထားလမ်းပင် ဖြစ်သည်။ ထိုလမ်းထိုလမ်းသည် ၅၄၃ မိုင် ရှည်လျား၍ တစ်နေရာတွင် ပေပေါင်း ၁၄၂၈၂ ခန့်ထိ မြင့်သော နေရာသို့ပင် ရောက်သည်။
ချီလီနိုင်ငံသည် စပိန်တို့လက်အောက်၌ နှစ်ပေါင်း ၃ဝဝ ကျော် နေခဲ့ရပြီးနောက် ၁၈၁၈ ခုနှစ်တွင် ကျွန်ဘဝမှ လွတ်
သည် ၅၄၃ မိုင် ရှည်လျား၍ တစ်နေရာတွင် ပေပေါင်း
၁၄၂၈၂ ခန့်ထိ မြင့်သော နေရာသို့ပင် ရောက်သည်။
ချီလီနိုင်ငံသည် စပိန်တို့လက်အောက်၌ နှစ်ပေါင်း ၃ဝဝ
ကျော် နေခဲ့ရပြီးနောက် ၁၈၁၈ ခုနှစ်တွင် ကျွန်ဘဝမှ လွတ်
မြောက်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၂၅ ခုနှစ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းအတည်ပြုသော
အုပ်ချုပ်ရေးဥပဒေအရ နိုင်ငံ တော် သမ္မတကို ၆ နှစ်တစ်ကြိမ်
Line ၁၇၀ ⟶ ၁၅၇:
တွင်သာ မဲပေးနိုင်ခွင့် ရှိကြသည်။
 
ချီလီနိုင်ငံတွင် ပညာရေးဌာနကို ပညာရေးဝန်ကြီး လက်လက်အောက်တွင် ထား၍ တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်သည်။ ၁၉၂ဝ ပြည့်နှစ်
၏။က အစပြု၍ ပညာရေးကို အခလွတ် မသင်မနေရ ပြုလုပ်ခဲ့၏။ ချီလီတက္ကသိုလ်၊ အမျိုးသား စာကြည့်တိုက်နှင့် ကက်
အောက်တွင် ထား၍ တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်သည်။ ၁၉၂ဝ ပြည့်နှစ်
က အစပြု၍ ပညာရေးကို အခလွတ် မသင်မနေရ ပြုလုပ်ခဲ့
၏။ ချီလီတက္ကသိုလ်၊ အမျိုးသား စာကြည့်တိုက်နှင့် ကက်
သလစ် (ဗရင်ဂျီ)တက္ကသိုလ်သည် ဆန်တီယာဂိုမြို့၌ တည်ရှိ၏။
အခြားတက္ကသိုလ် ၂ ခုမှာ ကွန်ဆက်ရှမြို့နှင့် ဗယ်လပရိုက်ဇိုမြို့
တို့၌ တည်ရှိကြသည်။ အစိုးရအသိအမှတ်ပြု မထားသော်လည်း
လူများစုက ကိုးကွယ်သောဂိုဏ်းမှာ ဗရင်ဂျီဂိုဏ်း ဖြစ်၏။ စပိန်စပိန်စကားကို အများဆုံး ပြောဆိုကြသည်။ ယခုအခါ ချီလီနိုင်ငံ၌
အရွယ်ရောက်သူတိုင်း စစ်ပညာ မသင်မနေရစံနစ်ကို ပြုလုပ်ပြုလုပ်ထားသဖြင့် လူငယ်တိုင်း စစ်ပညာ တတ်မြောက်လေ့ကျင့်ပြီး
စကားကို အများဆုံး ပြောဆိုကြသည်။ ယခုအခါ ချီလီနိုင်ငံ၌
အရွယ်ရောက်သူတိုင်း စစ်ပညာ မသင်မနေရစံနစ်ကို ပြုလုပ်
ထားသဖြင့် လူငယ်တိုင်း စစ်ပညာ တတ်မြောက်လေ့ကျင့်ပြီး
ဖြစ်သည်။