ဗော်လ်တဲယား: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
စာမျက်နှာအသစ်: right | thumb | ဗော်လ်တဲယား အမည်ရင်း '''ဖရန်ရွှိုင်း မာရီ … |
အရေးမကြီး Bot: Automated text replacement (-၀ပမ် +ဝမ်, -ဥ် +ဉ်, -ဩ +ဩ, -ဪ +ဪ, -့် + ့်, -စျ +ဈ, -၀ေ +ဝေ, -၀ိ +ဝိ, -၀ီ +ဝီ, -၀ု +ဝု, -၀ို +ဝို, -၀ူ +ဝူ, -၀ဲ +ဝ |
||
စာကြောင်း ၁ -
[[image:Voltaire.jpg | right | thumb | ဗော်လ်တဲယား ]]
အမည်ရင်း '''ဖရန်ရွှိုင်း မာရီ
ဗော်လ်တဲယားကို [[ပါရီမြို့]]တော်၌ ၁၆၉၄တွင်ဖွားမြင်သည်။ အဖမှာ [[ရှေ့နေ]]တစ်ဦးဖြစ်သလို ဗော်လ်တဲယားကိုယ်တိုင်လည်း ဥပဒေပညာကို အနည်းငယ်လေ့လာလိုက်စားဖူးသည်။ [[ဥပဒေပညာ]]ကိုလိုက်စားနေရာမှ ရုတ်တရက်ရပ်စဲလိုက်ပြီး ပါရီတွင် အနောက်အပြောင်နှင့် အထေ့အငေါ့ပျက်လုံးများကို ဖန်တီးရင်း ထင်ရှားလာသည်။ ရှေးအခါကထိုသို့ ပြုလုပ်ပါက အတော်ကိုအန္တရာယ်များသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ ပျက်လုံးများကြောင့် [[ဗာစတီးအကျဉ်းထောင်]] တွင် တစ်နှစ်အချုပ်ခံခဲ့ရဖူးပြီး ထိုတစ်နှစ်တာအတွင်း '''ဟင်နရိအိတ်''' အမည်ရှိ သမိုင်းလင်္ကာကြီးတစ်စောင်ကို ရေးဖွဲ့ခဲ့သည်။ ထောင်မှထွက်ကာစ ၁၇၁၈တွင် သူ့လက်ရာတစ်ခုဖြစ်သည့် '''အော်အေးဒစ်ပဲ''' ကို[[ပြဇာတ်]]အဖြစ် ရုံသွင်းပြသရာ အလွန်အောင်မြင်ပြီး
စာပေပညာရပ်တွင် စကားလုံးကြွယ်၀သည့် ဗော်လ်တဲ့ယားသည် ငွေကြေးပိုင်းတွင်လည်း ချမ်းသာသူဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၇၂၆တွင် ကြီးမားသည့် ပြဿနာနှင့် တွေ့ရတော့သည်။ အကြောင်းမှာ ထိုခေတ်က သူကောင်းမျိုးများနှင့် ဆက်ဆံလျှင် ရိုရိုသေသေဆက်ဆံရသည်မှာ ထုံးစံဖြစ်သည်ကို လှစ်လျှုရှုပြီး သူကောင်းမျိုးတစ်ဦးဖြစ်သည့် '''ရှာဗလျာ ဒေရိုဟန်''' ဆိုသူနှင့် စကားရည်လုခဲ့ခြင်းမှစသည်။ စကားရည်လုပွဲတွင် ဗော်လ်တဲယားနိုင်သော်လည်း ရှာဗလျာ၏ လက်ပါးစေတို့၏ ရိုက်နှက်နှိပ်စက်ခံရပြီး ဗာစတီးထောင်အတွင်းသို့ နောက်တစ်ကြိမ် အလည်သွားရပြန်သည်။ ထိုနောက် ပြင်သစ်တွင် မနေတော့ပါ
အင်္ဂလန်တွင်နေထိုင်ခဲ့ချိန်များသည် ဗော်လ်တဲယားအတွက် အဖိုးတန် အတွေ့အကြုံများကို ရရှိစေခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်စာပေနှင့် စကားကို သင်ကြားခွင့်ရခဲ့သည်။ နာမည်ကျော်များဖြစ်သည့် [[ရှိတ်စပီးယား]] ၊ [[အိုက်ဆက် နယူတန်]]၊ [[ဂျွန်လော့ခ်]]၊ [[ဖရန်စစ် ဘေကွန်]] အစရှိသူတို့၏ စာပေလက်ရာနှင့် အတွေးအခေါ်များကို လေ့လာခွင့်ရခဲ့သလို အခြားခေတ်ပြိုင် အင်္ဂလိပ်ပညာရှင်များနှင့် ဆွေးနွေးခွင့်ကိုလည်း ရခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အဓိကအချက်မှာ ပြင်သစ်နှင့် မတူသည့် အင်္ဂလန်၏ [[ဒီမိုကရေစီ]] အုပ်ချုပ်ရေးကို ပါမြည်းစမ်းခွင့်ရခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မိမိပြင်သစ်တွင် ခံစားခဲ့ရသကဲ့သို့ အပြစ်တစ်စုံတစ်ရာ ပြသခြင်းမရှိပဲ
ပြင်သစ်ပြန်ရောက်လျှင် အကြီးကျယ်ဆုံး၊ အကျော်ကြားဆုံးသော လက်ရာဖြစ်သည့် '''ဒဿနိကစာတမ်းများ''' အမည်ရကျမ်းကို ရေးသားဖြနေ့်၀သည်။ '''အင်္ဂလိပ်တို့အကြောင်း'''ဟု အလွယ်ခေါ်သည့် ထိုကျမ်းမှာ အစစနောက်ကျနေခဲ့သည့် ပြင်သစ်တို့အတွက် ဥာဏ်အလင်းဖွင့်သည့် လက်ဦးကျမ်းပင်ဖြစ်တော့သည်။ ထိုကျမ်းတွင် အင်္ဂလိပ်တို့၏ နေထိုင်မှုပုံစံ၊ တွေးခေါ်ပုံ၊ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် အစရှိသည့် အကြောင်းများကို စေ့စေ့ငှငှ ရေးသားချီးမွမ်းထားခြင်းဖြစ်ပြီး ပြင်သစ်အာဏာပိုင်များ၏ ဒေါသကို ကောင်းစွာမီးထိုးနှိုးဆွပေးနိုင်သဖြင့် ဗော်လ်တဲယား တစ်ယောက် ပါရီမှ ပြေးရပြန်သည်။
စာကြောင်း ၁၃ -
ပြင်သစ်အရှေ့ပိုင်း စီရဲမြို့တွင် ၁၅နှစ်တိုင်တိုင် ခိုလှုံနေထိုင်နေရင်း မြို့စားကတော် မဒမ် ဒူရှတ်တလေ နှင့်ငြိစွန်းခဲ့သေးသည်ဟု ဆိုကြသည်။ ၁၇၅၀တွင် မဒမ် ဒူရှတ်တလေ ကွယ်လွန်ပြီး နောက်တစ်နှစ်အကြာတွင် [[ပရပ်ရှားအင်ပါယာ]]၏ [[ဧကရာဇ်]] [[မဟာဖရက်ဒရစ်]] ကဖိတ်ခေါ်သဖြင့် ပရပ်ရှားမြို့တော် ပေါ့စဒမ် တွင်သွားရောက်နေထိုင်သည်။ အစဦးတွင် နှစ်ဦးသားဆက်ဆံရေး အဆင်ပြေချောမွေ့ သော်လည်း သုံးနှစ်အကြာတွင် အချေတင်စကားများသဖြင့် ၁၇၅၃တွင် ဗော်လ်တဲယား ပရပ်ရှား (ဂျာမနီ)မှ ပြောင်းရပြန်သည်။
ထိုနောက် ပြင်သစ်မင်း၊ ပရပ်ရှားမင်း များ၏ဘေးရန်မှ ကင်းေ၀းစေရန်အတွက် [[ဂျီနီဗာမြို့]]အနီးတွင် ခြံကြီးတစ်ခြံကို
အသက် ၇၀နားနီးချိန်တွင် ပြင်သစ်၌
၁၇၇၈တွင် အသက်၈၃နှစ်အရွယ် ဗော်လ်တဲယား ပါရီမြို့သို့ ပြန်လေသည်။ သူ့လက်ရာဖြစ်သည့် အီရန်းပြဇာတ်ကို ရုံတင်သည့် အခန်းအနားကို ကိုယ်တိုင်လာရောက် ကြည့်ရှုရန်ဖြစ်သည်။ ပြင်သစ်လူထုကြီး၏ တခဲနက် ထောက်ခံအားပေးသည့် လက်ခုပ်သံများကို ခံယူရရှိသလို [[ဘင်ဂျမင် ဖရမ်ကလင်]] အစရှိသည့် သူ့အားကြည်ညိုကြသည့် ကျော်ကြားသူတို့ လာရောက်လည်ပတ် ဆွေးနွေးသည်ကို လက်ခံတွေ့ဆုံသည်။ ၃၀၊ မေ၊ ၁၇၇၈တွင် ပါရီမြို့၌ ဗော်လ်တဲယား ကွယ်လွန်သည်။ ကွယ်လွန်သွားပြီးနောက် ကျန်ရှိရုပ်အလောင်းကို ပါရီသချိုင်းတွင်
ကွယ်လွန်သည့် နှစ်ပေါင်း ၂၀၀ကျော် ယနေ့တိုင် ဗော်လ်တဲယား၏ လက်ရာများမှာ ခေတ်မှီစဲ၊ အစွမ်းရှိနေစဲဖြစ်သည်ကို အသိအမှတ်ပြုကြသည်။ ထို့ပြင်ဗော်လ်တဲယား၏ အသိအမြင်ဖွင့်လှစ်ပေးမှုကြောင့်လည်း ၁၇၈၉[[ပြင်သစ်တော်လှန်ရေး]] ပေါက်ဖွားရခြင်း ဖြစ်သည်ဟုလည်း (တစ်နည်းဆိုလျှင် ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးအစပြုရသည်တွင် ဗော်လ်တဲယား၏ လက်ချက်လည်း တစ်စိတ်တစ်ဒေသ
[[ image: tomb of voltaire.jpg | right | thumb | ဗော်လ်တဲယား၏ အုပ်ဂူနေရာ]]
|