ဝမ်းလျှောခြင်း: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

| deaths = ၁.၃ သန်း (၂၀၁၅)<ref>{{cite journal | author = GBD၂၀၁၅ ခုနှစ်သေဆုံးမှုနှင့်သေစေနိင်သည့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများအကြောင်းရင်းများ | title = ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ၊ ဒေသဆိုင်ရာနှင့်အမျိုးသားသက်တမ်းအများအားဖြင့်သေဆုံးမှုနှင့်သေစေနိုင်သောအကြောင်းရင်း ၂၄၉ ခုကြောင့်သေစေနိုင်သောအကြောင်းအရင်း၊ ၁၉၈၀-၂၀၁၅၊ | journal = Lancet | volume = 388 | issue = 10053 | pages = 1459–1544 | date = October 2016 | pmid = 27733281 | pmc = 5388903 | doi = 10.1016/s0140-6736(16)31012-1 }}</ref>

}}

ဝမ်းလျှောခြင်း (ဂရိ စကားလုံး διάρροια မှဆင်းသက်လာပြီး၊ "စီးဆင်းသည်"ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်) ဝမ်းလျောခြင်း ဟု လည်းစာလုံးပေါင်းသည်။ ဝမ်းလျှောခြင်း ဟူသည် တစ်နေ့လျှင် သုံးကြိမ် သို့မဟုတ် ၎င်းထက်ပို၍ ပျော့ပျော့ သို့မဟုတ် အရည်ဖြစ်သော ဝမ်းသွားခြင်း ဖြစ်သည်။ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် ၎င်းမှာ သေဆုံးမှုဖြစ်လေ့ရှိသော အကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာအဝှမ်းတွင် မွေးကင်းစကလေးငယ်များသေဆုံးမှု အဖြစ်အများဆုံးတွင် ဒုတိယမြောက် အကြောင်းရင်းဖြစ်သည်။ ဝမ်းလျောခြင်းကြောင့် အရည်များ ဆုံးရှုံးခြင်းသည် ရေဓာတ်ခမ်းခြောက်ခြင်း နှင့် ဓာတ်သဘောပစ္စည်းများ မမျှတခြင်းကို ဖြစ်စေသည်။ ၂၀၀၉ တွင် ဝမ်းလျောခြင်းမှ အသက် ၅ နှစ်နှင့် အထက်လူပေါင်း ၁.၁ မီလီယံ နှင့် အသက် ၅ နှစ်အောက်ကလေးပေါင်း ၁.၅ မီလီယံ ကို သေဆုံးမှု ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ပြီးခဲ့သော ၂၅ နှစ်အတွင်း ဓာတ်ဆားရည်များ နှင့် ဇင့်ဆေးပြားများ သည် ကလေးပေါင်း ၅၀ မီလီယံကို ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည် ဟုခန့်မှန်းရသည်။

 

== ပျံ့နှံ့ဖြစ်ပေါ်မှု ==

၂၀၀၄ တွင် တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် အကြမ်းအားဖြင့် ၂.၅ သန်းသောသူတို့ ဝမ်းလျောခြင်းရောဂါ ဖြစ်ခဲ့ပြီး အသက်ငါးနှစ်အောက် ကလေးများတွင် ၁.၅ သန်းသေဆုံးစေခဲ့သည်။ယင်းတို့မှ တစ်ဝက်ကျော်မှာ အာဖရိက နှင့် အာရှတောင်ပိုင်း ဒေသများတွင် ဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုမှ တစ်နှစ်လျှင် လူ ၅မီလီယံ သေဆုံးနှုန်းမှ လျော့နည်းခဲ့သည်။ဝမ်းလျောခြင်းရောဂါသည် ထိုအသက်အုပ်စုတွင် အဆုတ်ရောင်ခြင်း (၁၇%) ပြီးလျှင် ဒုတိယ အများဆုံး သေဆုံးစေမှုအကြောင်း (၁၆%) အဖြစ်ရှိနေသေးသည်။