ကျည်စိုး: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

အရေးမကြီး →‎ကိုးကား
infobox
စာကြောင်း ၁ -
{{Infobox royalty
ကျဉ်စိုးမင်းသည် ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်းကြီး၏ တောင်ပြင်သည် မိဖုရားကြီးမှ ဖွားမြင်သည်။ [[စုက္ကတေး]]မင်းသား၏ အကြံနှင့် ကျဉ်စိုးမင်းသားတို့ ပူးပေါင်းကာ ကျောင်းဆောင်တစ်ဆောင် ဆောက်လုပ်လှူဒါန်းပြီး ကျောင်းတော် ရေစက်ချအလှူ၌ သာဓုခေါ်ပေးရန် မင်းကြီးကို ဖိတ်ကြားရာ ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်းလည်း ကြွရောက်လေသည်။ ကျောင်းရောက်လျှင် သီတင်းသုံးမည့် ပုဂ္ဂိုလ်မတွေ့သဖြင့်မေးရာ မင်းကြီးပင်ဖြစ်သည်ဟုဆိုကာ နန်းချလိုက်လေသည်။ ထို့နောက် ကျဉ်စိုးမင်းသား နန်းတက်ခဲ့သည်။
| type = monarch
| name =ကျဉ်စိုး
| image = Pareinma Shin Mingaung Nat.jpg
| caption = [[ပရိမ္မရှင်မင်းခေါင်]]နတ်အဖြစ် ဖော်ပြကြသည်
| reign = ၁၀၂၁–၁၀၃၈
| coronation =
| succession = ပုဂံပြည့်ရှင်မင်း
| predecessor = [[ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ]]
| successor = [[စုက္ကတေး]]
| suc-type = ဆက်ခံသူ
| reg-type =
| regent =
| spouse =
| issue =
| issue-link =
| full name =
| house = [[ပုဂံခေတ်|ပုဂံ]]
| father = [[ညောင်ဦးစောရဟန်း]]
| mother = [[တောင်ပြင်သည် (ညောင်ဦးစောရဟန်း)|တောင်ပြင်သည်]]
| birth_date = c. ဒီဇင်ဘာ ၁၀၀၀<br> c. မြန်မာသက္ကရာဇ် ၃၆၂၊ ပြာသိုလ (အင်္ဂါနေ့ဖွား)<ref group=note>(Hmannan Vol. 1 2003: 227): Kyiso was born 3 months earlier than his half-brother Sokkate. (Zata 1960: 63): Sokkate was born in Kason 363 ME. It means Kyiso was born c. Pyatho/Tabodwe of 362 ME (29 November 1000 to 26 January 1001). Since he was born on a Tuesday, he was born between 3 Dec 1000 to 21 January 1001.</ref>
| birth_place = [[ပုဂံ]]
| death_date = c. ဧပြီ ၁၀၃၈ (အသက် ၃၇)
| death_place = [[မုံရွာ]]
| date of burial =
| place of burial =
| religion = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]
| signature =
}}
'''ကျဉ်စိုးမင်း''' (ခန့်မှန်း ၁၀၀၀–၁၀၃၈) သည် ပုဂံခေတ်တွင် ၁၀၂၁ ခုနှစ်မှ ၁၀၃၈ ခုနှစ်အထိ နန်းတက်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ [[မြန်မာရာဇဝင်ကျမ်းများ]]အဆိုအရ ကျဉ်စိုးမင်းသည် ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်းကြီး၏[[ညောင်ဦး တောင်ပြင်သည်စောရဟန်း]]၏ မိဖုရားကြီးမှသားတော် ဖွားမြင်သည်။ဖြစ်သော်လည်း [[ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ]]မင်းက ကျွေးမွေးပြုစုခဲ့သည်။ ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူမင်းသည် ညောင်ဦးစောရဟန်း၏ မိဖုရားခေါင်သုံးပါးကို လက်ထပ်ခဲ့ရာ မိဖုရားနှစ်ပါးမှာ ကိုယ်ဝန်ရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး ကျဉ်စိုးနှင့် စုက္ကတေးတို့ကို မွေးဖွားခဲ့သည်။ စုက္ကတေးနှင့် ကျဉ်စိုးတို့ကို ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူမင်းက သားအရင်းကဲ့သို့ ကျွေးမွေးပြုစုခဲ့သည်။ သားတော်နှစ်ပါး အရွယ်ရောက်သောအခါ [[စုက္ကတေး]]မင်းသား၏ အကြံနှင့် ကျဉ်စိုးမင်းသားတို့ ပူးပေါင်းကာ ကျောင်းဆောင်တစ်ဆောင် ဆောက်လုပ်လှူဒါန်းပြီး ကျောင်းတော် ရေစက်ချအလှူ၌ သာဓုခေါ်ပေးရန် မင်းကြီးကို ဖိတ်ကြားရာ ကွမ်းဆော်ကြောင်ဖြူမင်းလည်း ကြွရောက်လေသည်။ ကျောင်းရောက်လျှင် သီတင်းသုံးမည့် ပုဂ္ဂိုလ်မတွေ့သဖြင့်မေးရာ မင်းကြီးပင်ဖြစ်သည်ဟုဆိုကာ နန်းချလိုက်လေသည်။ ထို့နောက် ကျဉ်စိုးမင်းသား နန်းတက်ခဲ့သည်။
 
ကျဉ်စိုးမင်းသား ၆-နှစ်မျှ ထီးနန်းစိုးစံပြီးနောက် တစ်နေ့ [[မုံရွာ]]အနီး တောကစားထွက်ရင်း သမင်တစ်ကောင် ရေသောက်နေသည်ကို တွေ့သဖြင့် အသာချောင်းမြောင်း နေလေသည်။ ထိုစဉ်အတွင်း တောလိုက်မုဆိုးတစ်ဦးကလည်း ယင်းသမင်ကို တောစပ်ချုံပုတ် တစ်နေရာမှ ချောင်းမြောင်းနေလေသည်။ သမင်သည် ကျဉ်စိုးမင်းသားအား တွေ့သည်နှင့် ရုတ်တရက်လန့်၍ ပြေးရာ မုဆိုးပစ်လိုက်သည့်မြားက ကျဉ်စိုးမင်းကို ထိမှန်လျှက် နတ်ရွာစံရလေသည်။ နတ်ရွာစံပြီးနောက် ''' [[ပရိမ္မရှင်မင်းခေါင်|ရိုးမရှင်မင်းခေါင်]] [[နတ် (ဝိညာဉ်)|နတ်]]''' အဖြစ် ယုံကြည်ကိုးကွယ်ကြသည်။<ref name=geh-19>Harvey 1925: 19</ref>
 
* (သမိုင်းတွင် ညီတော် စုက္ကတေးကလုပ်ကြံသဖြင့် ကျဉ်စိုးမင်း ကွယ်လွန်သည်ဟု မှူးမတ်အချို့က မှတ်ယူကြသည်။ အမှန်တကယ်တွင်လည်း သံသယဖြစ်ဖွယ်ကောင်းလှသည်။ ပုဂံဘုရင်တစ်ပါးတည်း တောကစားထွက်ခြင်း၊ သာမန်မုဆိုးတစ်ဦး၏ လက်ချက်ဖြင့် မြားမှန်ကာ ဘုရင်နတ်ရွာစံရခြင်းမှာ ယုတ္တိမရှိလှပေ။)
 
ပုဂံနေပြည်တော်တွင် ကျဉ်စိုးမင်း၏ သတင်းကို ညီတော် စုက္ကတေးမင်းသားက ဖုံးဖုံးဖိဖိပြုကာ ထီးနန်းကို ဆက်ခံလေသည်။<ref>တင်နိုင်တိုး ၏ ပုဂံရွှေပြည်မှ သူရဲကောင်းများ ၂၀၀၆-ခု၊ ဧပြီလ </ref>
 
==ရက်စွဲများ==
ကျဉ်စိုးမင်း၏ ဘဝသက်တမ်းနှင့် နန်းတက်ချိန်များကို ရာဇဝင်ကျမ်းများက အမျိုးမျိုး မှတ်တမ်းတင်ထားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။<ref name=my-1-347>Maha Yazawin Vol. 1 2006: 347</ref> သက်တမ်းအရင့်ဆုံး ''ဇာတာတော်ပုံ ရာဇဝင်''ကို ပုဂံခေတ်ကာလအတွက် အတိကျဆုံးဖြစ်သည်ဟု ယူဆကြသည်။<ref group=note>(Maha Yazawin 2006: 346–349): Among the four major chronicles, only ''Zatadawbon Yazawin's'' dates line up with Anawrahta's inscriptionally verified accession date of 1044 CE. (Aung-Thwin 2005: 121–123): In general, ''Zata'' is considered "the most accurate of all Burmese chronicles, particularly with regard to the best-known Pagan and Ava kings, many of whose dates have been corroborated by epigraphy."</ref> အောက်ဖော်ပြပါ ဇယားသည် ထင်ရှားသော ရာဇဝင်ကျမ်းလေးစောင်တွင် ဖော်ပြထားသော ရက်စွဲများ ဖြစ်သည်။ ကျဉ်စိုးမင်း စိုးစံချိန်ကို ''ဇာတာတော်ပုံရာဇဝင်ကျမ်း''က ၁၇ နှစ်ဟု ဖော်ပြထားပြီး ကျန်ကျမ်းများက ၆ နှစ်ဟု ဖော်ပြသည်။ ''ဇာတာတော်ပုံ''တွင် ကျဉ်စိုးမင်းလွန်ပြီးနောက် နန်းတက်သော စုက္ကတေးမင်း၏ နန်းသက်ကို ၆ နှစ်ဟု ဖော်ပြသည်။<ref name=my-1-347/>
 
{| width=75% class="wikitable"
|-
! style="background-color:#B9D1FF" width=20% | ရာဇဝင်ကျမ်း
! style="background-color:#B9D1FF" width=10% | မွေးဖွား–ကွယ်လွန်
! style="background-color:#B9D1FF" width=10% | အသက်
! style="background-color:#B9D1FF" width=10% | အုပ်စိုးကာလ
! style="background-color:#B9D1FF" width=10% | ထီးနန်းသက်
|-
| ''[[ဇာတာတော်ပုံ ရာဇဝင်]]''
| ၁၀၀၀–၁၀၃၈
| ၃၈
| ၁၀၂၁–၁၀၃၈
| ၁၇
|-
| ''[[မဟာရာဇဝင်ကြီး]]''
| ၉၅၀–၉၇၇
| ၂၆
| ၉၇၁–၉၇၇
| ၆
|-
| ''[[ရာဇဝင်သစ်ကျမ်း]]'' နှင့် ''[[မှန်နန်း ရာဇဝင်]]''
| ၉၆၄–၉၉၂
| ၂၇
| ၉၈၆–၉၉၂
| ၆
|-
| ''မှန်နန်း'' (ပြန်လည်ညှိ)
| ၉၉၂–၁၀၂၀
| ၂၇
| ၁၀၁၄–၁၀၂၀
| ၆
|}
 
==မှတ်စု==
{{reflist|group=note}}
 
== ကိုးကား ==
{{reflist}}
 
==ကျမ်းပြုစာရင်း==
* {{cite book | last=Aung-Thwin | first=Michael A. | title=The Mists of Rāmañña: The Legend that was Lower Burma | edition=illustrated | publisher=University of Hawai'i Press | year=2005 | location=Honolulu | isbn=9780824828868}}
* {{cite book | last=Harvey | first=G. E.| title=History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824 | publisher=Frank Cass & Co. Ltd | year=1925 | location = London}}
* {{cite book | last=ကုလား | first=ဦး | title=[[မဟာရာဇဝင်ကြီး]] | publisher=ရာပြည့်စာအုပ်တိုက် | location=ရန်ကုန်| year=၁၇၂၄| edition=၂၀၀၆၊ စတုတ္ထအကြိမ် | language=မြန်မာဘာသာ| volume=၁–၃}}
* {{cite book | author=တော်ဝင်မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းကော်မရှင် | title=[[ဇာတာတော်ပုံ ရာဇဝင်]] | year=c. ၁၆၈၀ | edition=၁၉၆၀ | editor=ဦးလှတင် (လှသမိန်) | publisher=Historical Research Directorate of the Union of Burma}}
* {{cite book | author=[[တော်ဝင်မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းကော်မရှင်]] | title=[[မှန်နန်း ရာဇဝင်]] | volume=၁–၃ | year=၁၈၃၂ | location=ရန်ကုန် | language=မြန်မာဘာသာ | edition=၂၀၀၃ | publisher=ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန}}
 
{{s-start}}
== ကိုးကား ==
{{s-hou|[[ပုဂံခေတ်]]|c. ဒီဇင်ဘာ|၁၀၀၀|c. ဧပြီ|၁၀၃၈}}
<references/>
{{s-reg}}
{{s-bef|before=[[ကွမ်းဆော်ကြောင်းဖြူ]]}}
{{s-ttl|title=[[မြန်မာဘုရင်များ စာရင်း|ပုဂံပြည့်ရှင်]]|years= ၁၀၂၁–၁၀၃၈}}
{{s-aft|after=[[စုက္ကတေး]]}}
{{s-end}}
 
{{ပုဂံခေတ်}}