ဗြိတိသျှအင်ပါယာ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
No edit summary |
အရေးမကြီး Bot: Automated text replacement (-ဥာ +ဉာ, -ဥ် +ဉ်, -ုွ +ွု, -ံွ +ွံ, -ှွ +ွှ, -ံု +ုံ, -စျ +ဈ, -သြ +ဩ, -ဪ +ဪ, -၀ိ +ဝိ, -၀ီ +ဝီ, -၀ု +ဝု, -၀ူ +ဝူ, -၀ေ |
||
စာကြောင်း ၂ -
[[File:BritishEmpire1919.png|thumb|300px|ဗြိတိသျှအလံတော် နှင့် တစ်ချိန်က ဗြိတိသျှ အင်ပါယာ၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသ ဖြစ်ခဲ့ကြသော ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နယ်မြေများ။ လက်ရှိ ဗြိတိသျှ ပင်လယ်ရပ်ခြား နယ်မြေများ ကို အနီရောင် အောက်ခံမျဉ်းသား ထားသည်။]]
'''ဗြိတိသျှ အင်ပါယာ''' သည် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း(United Kingdom)မှ အုပ်ချုပ်သော သို့မဟုတ် စီမံခန့်ခွဲသော ဒိုမီနီယမ်များ၊ ကိုလိုနီများ၊ အထိန်းသိမ်းခံနိုင်ငံများ၊ အုပ်ချုပ်ပိုင်ခွင့်အောက်တွင် ထားရှိသောနိုင်ငံများနှင့် အခြားနယ်ပယ်များတို့နှင့် ဖွဲ့စည်းထားရှိခဲ့ပြီး ၎င်းတို့သည် ၁၆ ရာစု နှောင်းပိုင်းနှင့် ၁၇ ရာစုအစောပိုင်းတို့တွင် အင်္ဂလန်မှ ထူထောင်ခဲ့သော ပင်လယ်ရပ်ခြား ကိုလိုနီများ၊ အရောင်းအဝယ်ဋ္ဌာနများတို့နှင့်အတူ ပေါ်ပေါက် ခဲ့သည်။ ၎င်းအထွတ်အထိပ်ဖြစ်နေချိန်တွင် သမိုင်းတွင် အကြီးဆုံးသော အင်ပါယာ တစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး ရာစုနှစ်တစ်ခုကျော် တိုင်အောင် အထင်ကရဖြစ်သည့် ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှ အင်ပါယာသည် ထိုအချိန်က ကမ္ဘာ့လူဦးရေ၏ လေးပုံတစ်ပုံဖြစ်သောလူဦးရေ ၄၅၈ သန်း ကျော်ခန့် ကို
ရလဒ်တစ်ခုအနေဖြင့် ၎င်း၏ နိုင်ငံရေး၊ ဘာသာ စကား နှင့် ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်များသည် ၎င်းတို့ အုပ်ချုပ်သော နေရာ ဒေသများသို့ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ နယ်ချဲ့တို့၏
== နယ်မြေသစ်ရှာဖွေကြပုံများ ==
နယ်ပယ်သစ်များကို ရှာဖွေနေသည့် အချိန် ဖြစ်သည့် ၁၅ နှင့် ၁၆ ရာစု အတောအတွင်းတွင်၊ ပေါ်တူဂီ နှင့် စပိန် တို့သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် [[ဥရောပ]]မှ စူးစမ်းရှာဖွေခြင်းကို စတင်ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြပြီး ထိုဖြစ်စဉ်တွင် ပင်လယ်ရပ်ခြား အင်ပါယာကြီးများကို ထူထောင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုအင်ပါယာများမှ နှင်းအပ်သည့် ကြီးကျယ်သော ကြွယ်ဝချမ်းသာ မှုများအပေါ်တွင် ဝန်တိုမှုဖြစ်ပေါ်ကာ အင်္ဂလန်၊[[ပြင်သစ်နိုင်ငံ|ပြင်သစ်]] နှင့် နယ်သာလန် တို့သည် အမေရိကနှင့် [[အာရှ]]တို့တွင် ၄င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ကိုလိုနီများနှင့် ကုန်သွယ်မှုကွန်ရက်များကို စတင်ထူထောင်လာကြသည်။
၁၇ နှင့် ၁၈ ရာစု များတွင် အစဉ်လိုက်ဖြစ်ပွားသော နယ်သာလန်နှင့် ပြင်သစ် စစ်ပွဲများသည် အင်္ဂလန်အား ( ဗြိတိန်၊ စကော့တ လန်နှင့် ၁၇၀၇ ပေါင်းစည်းခြင်း အက်ဥပဒေ ကို လိုက်နာခြင်းဖြင့်) မြောက်အမေရိကနှင့် အိန္ဒိယတို့တွင် လွှမ်းမိုးမှုရှိသော ကိုလိုနီ
== ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်အဆင့်တိုးမြှင့်ခြင်း ==
၁၈၁၅ ခုနှစ် Napoleonic France (နပိုလီယန် ပြင်သစ်) ကို အနိုင်ရပြီးနောက်တွင် ဗြိတိန်တို့သည် ရာစုနှစ်တစ်ခု လုံးတွင် ပြိုင်ဘက် ကင်းသော
၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းတွင် ဂျာမနီ နှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့၏ ကြီးထွားလာမှုသည် ဗြိတိန်၏ စီးပွားရေး ဦးဆောင်မှုကို တစ်စထက်တစ်စ ဆုတ်ယုတ်စေခဲ့သည်။ ဗြိတိန် နှင့် ဂျာမနီ တို့အကြားတွင် နောက်ဆက်တွဲ ဖြစ်ပေါ် သော စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေး တင်းမာမှုများသည် [[ပထမ ကမ္ဘာစစ်]] ဖြစ်စေသည့် အဓိက အကြောင်း အရင်းများ ဖြစ်ပြီး ထိုအတောအတွင်းတွင် ဗြိတိန်သည် ၄င်း၏အင်ပါယာ အပေါ်တွင် အလွန်အမင်း မှီခို အား ထားခဲ့သည်။ ထိုတိုက်ပွဲသည် ဗြိတိန်တို့အပေါ်တွင် မြောက်မြားစွာသော ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ပိခြင်းကို ဖြစ်ပေါ် စေပြီး စစ်ပြီးနောက် တွင် အင်ပါယာသည် ၄င်း၏ အကြီးဆုံးသော နယ်မြေအကျယ်အဝန်းကို အောင်မြင် ရရှိခဲ့ သော်လည်း ၎င်းသည် ပြိုင်ဘက်ကင်းသော စက်မှုလုပ်ငန်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အင်အားကြီးနိုင်ငံ အဖြစ်တည်ရှိတော့ မည်မဟုတ်ပါ။ [[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] တွင် [[အရှေ့တောင်အာရှ]] ရှိ ဗြိတိသျှ ကိုလိုနီနယ်မြေများ သည်ဂျပန်တို့၏ သိမ်းပိုက်ခြင်းခံရပြီး ဗြိတိသျှ၏ အောင်မြင်မှုရှိနေသေး သော်ငြားလည်း ၄င်းတို့၏ ဂုဏ်သိက္ခာ ကို ပျက်စီးစေ၍ အင်ပါယာ ကျဆုံးခြင်းကို အရှိန်မြှင့်ပေးခဲ့သည်။ စစ်ကြီးပြီးဆုံးပြီး နှစ် နှစ် အတွင်းတွင် ဗြိတိန် သည် ၎င်း၏ လူဦး ရေ အထူထပ်ဆုံးနှင့် တန်ဖိုးအရှိဆုံး ကိုလိုနီဖြစ်သော [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ|အိန္ဒိယ]] ကို လွတ်လပ်ရေး ပေးခဲ့ ရသည်။ [[File:Grand fleet jutland.jpg|thumb|200px|left|ဂရန့်ဖလဲ့ သင်္ဘောများ ဂျန့်လန့် မှထွက်ခွာလာစဉ်(ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်း)]]
၂၀ ရာစု၏ ကျန်ရှိသည့်အပိုင်းတွင် အင်ပါယာ၏ နယ်မြေပိုင်နက်အများစုသည် ဥရောပအင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ ကြီးမားသော တစ်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကိုလိုနီနိုင်ငံကို လွတ်လပ်ရေးပေးရေးလှုပ်ရှားမှု ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အဖြစ် ဖြင့် လွတ်လပ်ရေးရလာကြပြီး ၁၉၉၇ တွင် [[ဟောင်ကောင်]]ကို [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]သို့ ပြန်လည် လွှဲပြောင်း ပေးအပ်ခြင်းဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်တွင် ယခင် ဗြိတိသျှ ကိုလိုနီနိုင်ငံ အများအပြား သည် ဓနသဟာယနိုင်ငံများ၊ လွတ်လပ်သောတိုင်းပြည်များ၏ လွတ်လပ်သည့်အသင်းကြီးသို့ ပူးပေါင်းဝင် ရောက်ခဲ့သည်။ [[ဓနသဟာယနိုင်ငံ]] တစ်ဆယ့်ခြောက်နိုင်ငံသည် ၄င်းတို့ တိုင်းပြည်၏ အကြီးအကဲ Queen Elizabeth II (ဘုရင်မ အဲလိဇဘက် II ) အား ဓနသဟာယနိုင်ငံများတွင် ဘုရင်မအုပ်စိုးခြင်း အဖြစ် မျှဝေ ခံယူကြသည်။ နယ်မြေဒေသ ဆယ့်လေးခုသည် ဗြိတိသျှအချုပ်အခြာ အာဏာအောက်တွင် ဗြိတိသျှ ပင်လယ် ရပ်ခြားနယ်မြေဒေသများအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေသည်။
စာကြောင်း ၃၁ -
== ဗြိတိန်၏ ဖွဲ့စည်းပုံ ==
ဗြိတိသျှတို့ရေးဆွဲခဲ့သော နယ်နိမိတ်များသည် တစ်သားတည်းဖြစ်သော လူမျိုးစုများ သို့မဟုတ် ဘာသာတရား များကို အမြဲတမ်းထင်ဟပ်ခြင်းမရှိခဲ့ပဲ ကက်ရှ်မီးယား၊ ပါလက်စတိုင်း၊ ဆူဒန်၊ နိုင်ဂျီးရီးယား နှင့် သီရိလင်္ကာ တို့တွင် အငြင်းပွားမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှအင်ပါယာသည် လူအများအကြီးအကျယ် ရွေ့ပြောင်း ခြင်းအတွက်လည်းတာဝန်ရှိသည်။ ဗြိတိသျှကျွန်းများကို စွန့်ခွာခဲ့ကြသူ သန်းပေါင်းများစွာတို့သည် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၊ ကနေဒါ၊
|