ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

→‎ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်: စာလုံးပေါင်း ပြင်ခဲ့သည်
စာတွဲများ: မိုဘိုင်းလ် တည်းဖြတ် မိုဘိုင်းလ် app တည်းဖြတ် အန်းဒရွိုက် app တည်းဖြတ်
စေတနာထားပြီတတ်နိင်သလောက်ထည့်ပေးထားပါသည်
စာကြောင်း ၁ -
{{Evolutionary biology}}
[[ဇီဝဗေဒ]] ပညာတွင် ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ် သို့မဟုတ် အီဗော်လူးရှင်း ဆိုသည်မှာ သက်ရှိအစုအဝေးများတွင် တွေ့ရသော မျိုးရိုးလိုက်သည့် လက္ခဏာရပ်များ အချိန်နှင့် အမျှ ပြောင်းလဲသွားခြင်းကို ခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ မျိုးရိုးလိုက်သည့် လက္ခဏာများတွင် [[ခန္ဓာဗေဒ]] ဆိုင်ရာ၊ [[ဇီဝဓာတုဗေဒ]]ဆိုင်ရာ နှင့် အပြုအမူဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ ပါဝင်ပြီး ထို လက္ခဏာများသည် မျိုးရိုး တစ်ခုမှ အခြားမျိုးရိုးတစ်ခုသို့ ပြောင်းလဲချိန်တွင် လက်ဆင့်ကမ်း သယ်ဆောင်လေ့ရှိသည်။ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုသည် အစုအဖွဲ့အတွင်းတွင် မျိုးရိုးလိုက်သည့် လက္ခဏာများ ပြောင်းလဲမှု ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အချိန်တွင် ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ ထိုသို့ အပြောင်းအလဲများ ဖြစ်ရသည့် အကြောင်းမှာ မျူတေးရှင်း (mutation) ခေါ် ဂျီနုမ်း အစီအစဉ်များ ပြောင်းလဲခြင်း၊ မျိုးဗီဇဆိုင်ရာ ပြန်လည် ပေါင်းစပ်ခြင်း နှင့် ဇီဝမျိုးစေ့ စီးဆင်းခြင်း တို့ကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။ အီဗော်လူးရှင်းကြောင့် ဘိုးဘွားမိဘတူသော သက်ရှိများမှ တစုနှင့် တစု မတူညီဘဲ ကွဲပြားခြားနားသော သက်ရှိမျိုးကွဲများ ဖြစ်ပေါ်ပြီး [[ချားလ်စ်ဒါဝင်]] က ထိုအဖြစ်အပျက်ကို "အဆုံးမရှိအောင် လှပသော ပုံစံများ နှင့် အံဩဘနန်း ထူးဆန်းသော ပုံစံများ" ဟု ဆိုခဲ့သည်။
[[ဖိုင်:Lucretius Rome.jpg|thumb|upright|Lucretius]]
[[ဖိုင်:Alfred-Russel-Wallace-c1895.jpg|thumb|upright|Alfred Russel Wallace]]
[[ဖိုင်:Thomas Robert Malthus Wellcome L0069037 -crop.jpg|thumb|upright|Thomas Robert Malthus]]
[[ဖိုင်:Charles Darwin aged 51.jpg|thumb|upright|၁၈၄၂ ခုနှစ်တွင်ချားလ်စ်ဒါဝင်သည်သူ၏ပထမဆုံး''မျိုးစိတ်များ၏မူလအစ''ပုံကြမ်း<ref>{{harvnb|Darwin|1909|p=53}}</ref>]]
[[ဇီဝဗေဒ]] ပညာတွင် ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ် သို့မဟုတ် အီဗော်လူးရှင်း ဆိုသည်မှာ သက်ရှိအစုအဝေးများတွင် တွေ့ရသော မျိုးရိုးလိုက်သည့် လက္ခဏာရပ်များ အချိန်နှင့် အမျှ ပြောင်းလဲသွားခြင်းကို ခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{harvnb|Hall|Hallgrímsson|2008|pp=[https://books.google.com/books?id=jrDD3cyA09kC&pg=PA4 4–6]}}</ref><ref>{{cite web |title=Evolution Resources |location=Washington, DC |publisher=National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine |year=2016 |url=http://www.nas.edu/evolution/index.html |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160603230514/http://www.nas.edu/evolution/index.html |archivedate=2016-06-03}}</ref> မျိုးရိုးလိုက်သည့် လက္ခဏာများတွင် [[ခန္ဓာဗေဒ]] ဆိုင်ရာ၊ [[ဇီဝဓာတုဗေဒ]]ဆိုင်ရာ နှင့် အပြုအမူဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ ပါဝင်ပြီး ထို လက္ခဏာများသည် မျိုးရိုး တစ်ခုမှ အခြားမျိုးရိုးတစ်ခုသို့ ပြောင်းလဲချိန်တွင် လက်ဆင့်ကမ်း သယ်ဆောင်လေ့ရှိသည်။ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုသည် အစုအဖွဲ့အတွင်းတွင် မျိုးရိုးလိုက်သည့် လက္ခဏာများ ပြောင်းလဲမှု ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အချိန်တွင် ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ ထိုသို့ အပြောင်းအလဲများ ဖြစ်ရသည့် အကြောင်းမှာ မျူတေးရှင်း (mutation) ခေါ် ဂျီနုမ်း အစီအစဉ်များ ပြောင်းလဲခြင်း၊ မျိုးဗီဇဆိုင်ရာ ပြန်လည် ပေါင်းစပ်ခြင်း နှင့် ဇီဝမျိုးစေ့ စီးဆင်းခြင်း တို့ကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။ အီဗော်လူးရှင်းကြောင့် ဘိုးဘွားမိဘတူသော သက်ရှိများမှ တစုနှင့် တစု မတူညီဘဲ ကွဲပြားခြားနားသော သက်ရှိမျိုးကွဲများ ဖြစ်ပေါ်ပြီး [[ချားလ်စ်ဒါဝင်]] က ထိုအဖြစ်အပျက်ကို "အဆုံးမရှိအောင် လှပသော ပုံစံများ နှင့် အံဩဘနန်း ထူးဆန်းသော ပုံစံများ" ဟု ဆိုခဲ့သည်။
 
အမျိုးအနွယ်တစ်ခုကို တိရစ္ဆာန်၊ သို့မဟုတ် အပင်တစ်မျိုးမျိုးသည် မျိုးဆက်တဆက်မှ တဆက်သို့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲခြင်း ကို အီဗော်လျူရှင်းဟုခေါ်သည်။ ထိုသို့ အမျိုးအနွယ်တစ်ခုမှ တစ်ခုသို့ အဆက်မပြတ် ပြောင်းလဲခြင်းကြောင့် ရှေးကရှိခဲဘူး သော တိရစ္ဆာန်၊ သို့မဟုတ် အပင်နှင့် ယခုအခါ ရှိနေသော တိရစ္ဆာန်၊ သို့မဟုတ် အပင်သည် မတူနိုင်တော့ချေ။