ပသေနဒိကောသလမင်း: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

'''ပသေနဒိ ကောသလမင်း''' ({{lang-en|'''Pasenadi Kosala'''}}) သည် ဘီစီ ၆၀၀ ဝန်းကျင်ခန့် ကာလ [[ဂေါတမဗုဒ္ဓ]]လက်ထက်တော်က [[ကောသလတိုင်း]]နှင့် [[ကာသိတိုင်း]]{{efn|ထေရဝါဒပိဋကတ်များတွင် ပသေနဒိကောသလမင်းအုပ်စိုးစဉ် ကာသိ ခေါ် ကာသီတိုင်းသည် ကောသလမင်း၏ လက်အောက်ခံတိုင်းတစ်ခုဖြစ်၍ နောင်သောအခါ ရာဇဂြိုလ်ပြည့်ရှင်ရာဇဂြိုဟ်ပြည့်ရှင် အဇာတသတ်၏ လက်အောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Koshala, Kośalā, Kosala, Kośala, Kosalā: 29 definitions>Buddhism>Theravada |url=https://www.wisdomlib.org/definition/koshala#buddhism|publisher=Wisdom Library |quote=''In the Buddhas time it was a powerful kingdom ruled over by Pasenadi, who was succeeded by his son Vidudabha. By this time Kasi was under the subjection of Kosala, for we find that when Bimbisara, king of Magadha, married Kosaladevi, daughter of Mahakosala and sister of Pasenadi,...''}}</ref>}}ကို အစိုးရခဲ့သော မင်းတစ်ပါးဖြစ်၍ နေပြည်တော်မှာ [[သာဝတ္ထိ]]ဖြစ်သည်။ ဂေါတမဗုဒ္ဓ၏ တပည့်သာဝကတစ်ဦးလည်းဖြစ်သကဲ့သို့ ဗုဒ္ဓနှင့် အလွန်ရင်းနှီးသော မိတ်ဆွေဘုရင်တစ်ပါးလည်းဖြစ်သည်။ အသက်ရွယ်အားဖြင့်လည်းတူညီကြကာ ဗုဒ္ဓနှင့် အပြန်အလှန်ပြောဆိုသောစကားများသည် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ရင်းရင်းနှီးနှီးအနေအထားဖြစ်၏။ ကောသလမင်းပြဿနာရှိတိုင်း မိဖုရား မလ္လိကာက ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်ထံသွား၍ မေးလျှောက်ရန် အကြံပေးသည်။

ဒီဃကာရာယန စိတ်တွင် အတိတ်တစ်ချိန်က ကောသလသည် ရဟန်းဂေါတမနှင့် နှစ်ဦးတည်း တိုင်ပင်၍ ဦးကြီးတော်သူ ဗန္ဓုလကို သတ်ခဲ့သည်။ ယခုလည်း ၎င်းကို သတ်ရန် ကြံစည်နေကြပေမည်ဟု စိတ်ကူးခဲ့၍ ထိုမင်းဝတ်တန်ဆာက်ုယူ၍ ဝိဋဋူဘကို လွှမ်းမိုးပြောဆိုခဲ့ကာ ဝိဋဋူဘကို မင်းဖြစ်စေသည်။ ကောသလမင်းကြားသော် တူဖြစ်သူ အဇာတသတ်ကို အကူညီတောင်း၍ သာဝတ္ထိပြည်ပြန်ကာ ဝိဋဋူဘကို ဖမ်းဆီးမည်ဟု ဆို၍ ရာဇဂြိုလ်သို့ရာဇဂြိုဟ်သို့ ထွက်ခွာရာ ညအချိန်မတော်ဖြစ်၍ မြို့တံခါးများပိတ်ထားသဖြင့် မြို့ဘေးစရပ်၌ နေရသည်။ အတူပါလာသူ မောင်းမတစ်ဦး၏ ရင်ခွင်၌ အိပ်၍ ရောဂါဖိစီးသောကြောင့် ကံကုန်တော်မူသည်။ {{sfn|မဟာဗုဒ္ဓဝင်|၁၉၉၇|p=၃၄-၃၇}}

နံနက်ရောက်သော် ဦးရီးတော် ကောသလမင်းအဖြစ်ကို သိသော အဇာတသတ်က ကောင်းစွာသင်္ဂြိုလ်ပေးခဲ့သည်။ကောင်းစွာသင်္ဂြိုဟ်ပေးခဲ့သည်။<ref name="shwe"/>