ပြဒါး သာမိုမီတာ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

'''ပြဒါး သာမိုမီတာ''' ({{lang-en|'''mercury-in-glass''' or '''mercury thermomete'''}}) ကို ၁၇၁၄ တွင် <ref name="Boltzmann constant">[https://www.neonics.co.th/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B9%89%E0%B8%B2/%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%93%E0%B8%AB%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B8%A1%E0%B8%B4 Temperature measurement & Sensor Technology] (2019).</ref> [[အမ်စတာဒမ်မြို့]]တွင် ရူပဗေဒပညာရှင် ဒန်ညယ် ဂါဘရီး ဖားရင်ဟိုက်က တီထွင်ခဲ့သည်။ အဝကျဉ်းဖန်ပြွန်ကို ပြဒါးပါဝင်သော ဖန်လုံး(ဖု) တစ်ခုတွဲဆက်၍ တပ်ဆင်ထားသည်။ ပြဒါး၏ ထုထည်သည် ဖန်လုံးအတွင်းပိုင်းထုထည်ထက် အလွန်နည်း၏။အလွန်နည်း၏ ။ ပြဒါးထုထည်မှာ အပူချိန်အလိုက် အနည်းငယ်ပြောင်းလဲသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ထုထည်အနည်းငယ်ပြောင်းရုံမျှဖြင့် အဝကျဉ်းဖန်ပြွန်ဘက်၌ သိသိသာသာ ပြောင်းလဲသွားသည်။ ပြဒါး၏အထက်တွင် နိုက်ထရိုဂျင်ဓာတ်ငွေ့ ဖြည့်သွင်းခြင်း (သို့) တပိုင်းလေဟာနယ် (လေထုဖိအားထက်နည်းစေရန်) ပြုလုပ်ထားသည်။

သာမိုမီတာကို အပူချိန်အမှတ်အသားများ ပြုလုပ်ရန် ရေ/ရေခဲ ရောနှောမှုကဲ့သို့ စံအပူချိန်တစ်ခုနှင့်အတူ အပူမျှခြေတစ်ခု ရရှိရန် ဖန်လုံးကို ထိုအခြေနေသို့ ရောက်အောင် ဆောင်ရွက်ထားရသည်။ ထို့နောက် ရေ/ခိုးငွေ့ စံအပူချိန်ဖြင့် ဖန်လုံးအခြေအနေကို ဖန်တီးရသည်။ ဖန်ပြွန်ကို အစွန်းနှစ်ဖက်ကြား တူညီ ညီမျှသော အပိုင်းများရရှိစေရန် ပိုင်းကန့်သည်။ အခြေခံသဘောအားဖြင့် သာမိုမီတာများကို မတူညီသော ပါဝင်အသုံးပြုပစ္စည်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြုလုပ်ကြ၍ ဥပမာအနေဖြင့် အရောင်ပါ [[အယ်လ်ကိုဟော သာမိုမီတာ]]သည် ပါဝင်အရည်၏ ပြန့်ကားနိုင်စွမ်းကြောင့် မတူညီသော တိုင်းတာမှုဖတ်ရှုခြင်းကို ပေးနိုင်သည်ဟု ထင်မြင်ယူဆနိုင်သည်။ လက်တွေ့၌ အသုံးပြုအရည်တို့သည် မျဉ်းဖြောင့် ပြန့်ကားမှု (တသမတ် ပြန့်ကားမှု) ဂုဏ်သတ္တိများရှိသောကြောင့် စစ်မှန်သော သာမိုဒိုင်းနမစ် အပူချိန်၏ လုပ်ဆောင်ခြင်းအစွမ်းရှိ၍ ဆင်တူသော ရလဒ်များကို ပေးနိုင်လေသည်။ )

ပြဒါး (၁၇၁၄) နှင့် ဖာရင်ဟိုက် စကေး (၁၇၂၄) ကို ဖန်ပြွန်သာမိုမီတာများအတွက် အသုံးပြုခြင်းသည် သာမိုမီတာနယ်ပယ်တွင် တိကျသေချာသော ခေတ်တစ်ခေတ်ကို အစပျိုးပေးနိုင်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၆၆ မှစ၍ ယနေ့ခေတ်ထိတိုင် အတိကျဆုံး ရနိုင်သမျှသော သာမိုမီတာများအနက် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်သည်ဟု ယူဆကြ၏။ယူဆကြ၏ ။<ref>Grigull, Ulrich (1966). ''Fahrenheit, a Pioneer of Exact Thermometry''. (The Proceedings of the 8th International Heat Transfer Conference, San Francisco, 1966, Vol. 1, pp. 9–18.)</ref>

ဤအမှတ်များသည် အနီးစပ်ဆုံး တိုင်းတာမှတ်သားရန်အတွက် လုံလောက်၏။လုံလောက်၏ ။ သို့သော် အမှတ်နှစ်ခုစလုံးသည် လေထုဖိအားအလိုက် ပြောင်းလဲကြသည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် ရေခဲမှတ်အစား ရေ၏ သုံးဆမှတ် (triple point) ကိုသုံးစွဲကြသည်။ ယင်းအမှတ်တန်ဖိုးမှာ ၂၇၃.၁၆ ကယ်လ်ဗင် (K)၊ ၀.၀၁ °C ဖြစ်သည်။

စစ်မှန်သော သာမိုဒိုင်းနမစ် အပူချိန်ကို ရှာဖွေမတွေ့မီ သာမိုမီတာသည် အပူချိန်ကို သတ်မှတ်ဆုံးဖြတ်ပေးသော ကိရိယာဖြစ်၍ အမျိုးအစားမတူသော ပါဝင်ပစ္စည်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြုလုပ်သော သာမိုမီတာများသည် အမျိုးမျိုးသော အပူချိန်တိုင်းတာမှုအမှတ်များကိုပြသ၏။အပူချိန်တိုင်းတာမှုအမှတ်များကိုပြသ၏ ။ (အရောင်သွင်း [[အယ်လ်ကိုဟော သာမိုမီတာ]]များသည် ပြဒါး သာမိုမီတာနှင့် အနည်းငယ်ကွဲလွဲသော အမှတ်ကို ပြသတတ်သည်။ အမှတ်ဝက်ခန့် ကွာနိုင်ခြေရှိသည်) လက်တွေ့တွင် အချို့သော (သာမိုမီတာ) ပါဝင်ပစ္စည်းများသည် အချင်းချင်းသော်၎င်း၊ စစ်မှန်သော သာမိုဒိုင်းနမစ် အပူချိန်နှင့်သော်၎င်း ခပ်ဆင်ဆင် အပူချိန်များကို ပြသသည်။