အက်တမ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

[[Image:Helium atom QM.svg|thumb|300px|ဟီလီယမ် အဏုမြူအက်တမ်]]

'''အက်တမ် (သို့) အဏုမြူ''' ({{lang-en|Atom}}) ဆိုသည်မှာ ပုံမှန်အရာဝတ္တု ပစ္စည်းတစ်ခု၏ အသေးငယ်ဆုံး အစိတ်အပိုင်းအား ခေါ်ဆိုခြင်းဖြစ်ပြီး ဒြပ်စင်တို့၏ အခြေခံ ဂုဏ်သတ္တိများ ရှိပါသည်။ ဂရိဘာသာစကား အရ ''indivisible'' ခွဲခြားလို့ မရနိုင်သော ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပါသည်။ အခဲ၊ [[အရည်]]၊ [[အငွေ့]]နှင့် plasma ဟုခေါ်သော အခဲနှင့် အရည်အခြေကြားရှိ အရာဝတ္ထုတိုင်းကို ဓာတ်ပြယ်အဏုမြူဓာတ်ပြယ်အက်တမ် သို့မဟုတ် လျှပ်စစ်ဓာတ်ရှိသော အိုင်းယွန်း ionized atom များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။ အဏုမြူများသည်အက်တမ်များသည် အလွန်သေးငယ်ပြီး ပုံမှန်အဏုမြူတစ်ခု၏ပုံမှန်အက်တမ်တစ်ခု၏ အရွယ်အစားသည်100pm(တစ်မီတာ၏ သန်းတစ်သောင်းပုံတစ်ပုံ သာရှိပါသည်။

အဏုမြူ၏အက်တမ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံမှာ ထိုအဏုမြူ၏ထိုအက်တမ်၏ အလယ်ဗဟိုတွင် နျူကလီးယပ်ခေါ် ဝတ်ဆံ (Nucleus) ရှိပြီး ထို ဝတ်ဆံအားနျူကလီးယပ်အား [[အီလက်ထရွန်]] သို့ ဓာတ်မမှုန်များက လှည့်ပါတ်နေပါသည်။ အဏုမြူ၏အက်တမ်၏ အလယ်ဗဟိုတွင်ရှိသော ဝတ်ဆံထဲတွင်နျူကလီးယပ်ထဲတွင် [[လျှပ်စစ်]]အဖိုဂုဏ်သတ္တိ ရှိသည့် [[ပရိုတွန်]] ခေါ် ဓာတ်ဖိုမှုန်နှင့် မည်သည့် လျှပ်စစ်ဂုဏ်သတ္တိမှ မဆောင်သော [[နျူထရွန်]] ခေါ် ဓာတ်မဲ့မှုန် ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် အဏုမြူအက်တမ် ဗဟိုထု (သို့) ဝတ်ဆံသည်နျူကလီးယပ်သည် လျှပ်စစ်အဖို ဂုဏ်သတ္တိအား ပိုင်ဆိုင်ပါသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဓါတ်ဖိုမှုန်နှင့်ပရိုတွန်နှင့် ဓါတ်မဲ့မှုန်နျူထရွန် ရှိသည့်အနက် ဓါတ်မဲ့မှုန်မှာနျူထရွန်မှာ မည်သည့် ဂုဏ်သတ္တိမှ မပိုင်ဆိုင်သောကြောင့် အဖို ဂုဏ်သတ္တိ ရှိသော ဓါတ်ဖိုမှုန်ကပရိုတွန်က ကြီးစိုးသောကြောင့် ဝတ်ဆံတွင်နျူကလီးယပ်တွင် အပေါင်း (သို့) လျှပ်စစ်အဖို ဂုဏ်သတ္တိ ရှိပါသည်။ ထို ဝတ်ဆံနျူကလီးယပ် အား လှည့်ပါတ်နေသော ဓါတ်မမှုန်အလက်ထရွန် တွင် လျှပ်စစ်အမ ဂုဏ်သတ္တိ ရှိပါသည်။ အဏုမြူအက်တမ် တစ်ခုလုံးအနေနှင့် မည်သည့် လျှပ်စစ် ဂုဏ်သတ္တိကို မှ မဆောင် ပါ။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် အဏုမြူ၏အက်တမ်၏ အလယ်ဗဟို တွင် ရှိသောဝတ်ဆံ၏ရှိသောနျူကလီးယပ်၏ လျှပ်စစ်ဓာတ်ဖို အရေအတွက်နှင့် ထို ဝတ်ဆံအားနျူကလီးယပ်အား လှည့်ပါတ်နေသော ဓါတ်မမှုန်များ၏အလက်ထရွန်များ၏ လျှပ်စစ်ဓာတ်မ အရေအတွက် ညီသောကြောင့် အဖို နှင့် အမ ဓာတ်ပြုပြီး အဏုမြူအမှုန်သည်အက်တမ်အမှုန်သည် မည်သည့်လျှပ်စစ်ဂုဏ်သတ္တိမှ မရှိခြင်း ဖြစ်ပါသည်။