ကျော်ငြိမ်း: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

→‎ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီခေတ်: စာလုံးပေါင်း ပြင်ခဲ့သည်
စာတွဲများ: မိုဘိုင်းလ် တည်းဖြတ် မိုဘိုင်းလ် app တည်းဖြတ် အန်းဒရွိုက် app တည်းဖြတ်
အရေးမကြီး ဘော့ - စာသားများကို အလိုအလျောက် အစားထိုးခြင်း (-ဦးဏှောက် +ဦးနှောက်, -ဥ် +ဉ်)
စာကြောင်း ၁၈ -
မြန်မာနိုင်ငံရေး နယ်ပယ်၌ ထင်ရှားသည်။ ကိုလိုနီခေတ် မြန်မာနိုင်ငံရေး ကြိုးပမ်းမှုတွင် တက္ကသိုလ်ကျောင်းသား သမဂ္ဂခေါင်းဆောင်၊ ပြည်သူ့အရေးတော်ပုံပါတီ ခေါင်းဆောင်၊ ဖဆပလ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး၊ ဆိုရှယ်လစ်ပါတီ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးခေတ်ဦး ဖဆပလအစိုးရအဖွဲ့တွင် ပြည်ထဲရေး၊ နိုင်ငံခြားရေး၊ သမဝါယမ၊ စက်မှုလက်မှုဌာနဝန်ကြီး၊ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်တာဝန်များကိုလည်း ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ တက္ကသိုလ်ကျောင်းသား ဘဝမှ နိုင်ငံခေါင်းဆောင်ဘဝတိုင် နိုင်ငံတကာ ဗဟုသုတနှင့် နိုင်ငံရေးစာပေ လေ့လာလိုက်စားရာတွင် ထင်ရှားသည်။ စာအလွန်ဖတ်သူအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည်။ ကမ္ဘာ့ဗဟုသုတ ဆိုင်ရာ အင်္ဂလိပ်စာအုပ်ပေါင်း ၅၀၀၀ ကျော် ဖတ်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးလောက၌ ထူးချွန်ထက်မြက်သော အာရှဆိုရှယ်လစ် ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးအဖြစ် ထင်ရှားသည်။ <ref>မောင်ဇေယျာ ရေး မြန်မာလူကျော် ၁၀၀ (ပထမအုပ်)၂၀၁၀ မတ်လ၊ စာ-၁၃</ref>
 
အရေးပါထင်ရှားသောလုပ်ဆောင်မှုများမှာအကျဥ်းချုပ်အားဖြင့်၊အရေးပါထင်ရှားသောလုပ်ဆောင်မှုများမှာအကျဉ်းချုပ်အားဖြင့်၊(Anti-colonial and Burma Independence Struggle) နယ်ချဲ့ဆန့်ကျင်ရေးနှင့်လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုများတွင်(ဗကသ)၊ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားများ သမဂ္ဂ၊ပြည်သူ့အရေးတော်ပုံပါတီ]] (Peoples Revolutionary Party)၊ဖက်ဆစ်တိုက်ဖျက်ရေး ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့ချုပ် (ဖတပလ)နောင်ဖဆပလတို့ကိုခေါင်းဆောင်ပိုင်းမှပါဝင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်(Decolonization)အာရှအာဖရိကနိုင်ငံများတွင်ကိုလိုနီစံနစ်ဖျက်သိမ်းရေးအတွက်ဘန်ကောက်တွင်ဖွဲ့စည်းသော(Southeast Asia League)အရှေ့ တောင်အာရှအဖွဲ့ ၊ရန်ကုန်တွင်ဖွဲ့စည်းသော (Asian Socialist Conference)အာရှဆိုရှယ်လစ်ကွန်ဖရင့်နှင့် (Anti-colonial Bureau)ကိုလိုနီစံနစ်ဆန့်ကျင်ရေးဗျူရိုတို့ကိုဦးဆောင်ပါဝင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။(State-Building and Nation-Building)နိုင်ငံတော်တည်ဆောက်ရေးနှင့်ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများအဖြစ်၁၉၄၇ခုဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်အခြေခံဥပဒေရေးဆွဲရာတွင်လည်းကောင်း၊တက်ကြွသောဖက်မလိုက်နိုင်ငံခြားရေးဝါဒ( Active Non-Aligned Foreign Policy)တည်ထောင်ထိန်းသိမ်းရာတွင်လည်းကောင်း၊နိုင်ငံတော်စီးပွားရေးမူဝါဒများ(Economic Vision and Policies)၊စက်မှုနိုင်ငံထူထောင်ရေးဝါဒ(Industrialization Policies)ချမှတ်ခြင်းနှင့်မှန်းသည်ထက်ပိုသောဂျပန်စစ်လျော်ကြေးရရှိရေးကိစ္စများတွင်ဦးဆောင်ပါဝင်ချမှတ်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref> .မြောင်းမြဗဆွေစီစဥ်သောကျွန်ုပ်တို့နှင့်ဦးကျော်ငြိမ်း၊လွင်ဦးစာပေ၊၂၀၁၂မြောင်းမြဗဆွေစီစဉ်သောကျွန်ုပ်တို့နှင့်ဦးကျော်ငြိမ်း၊လွင်ဦးစာပေ၊၂၀၁၂</ref><ref>စိန်ဝင်းစိန်ဘာသာပြန်၍Richard Butwellရေးသားသောဦးနုလောကသစ်စာပေ(၂၀၁၂)</ref><ref>ပြည့်စုံ(ရန်ကုန်)ရေးဦးကျော်ငြိမ်းအကြောင်း၊ပန်းဝေဝေစာပေ(၂၀၁၃)</ref><ref>ဆောလ်ရို့စSaul Roseရေးတောင်အာရှရှိဆိုရှယ်လစ်ဝါဒSocialism In Southern Asia အောက်စဖို့တက္ကသိုလ်ပုံနိပ်တိုက်(၁၉၅၉)</ref><ref>Su Lin Lewis 's Asian Socialism and the Forgotten Architects of Post-Colonial Freedom, 1952–1956, Journal of World History
University of Hawai'i Press, Volume 30, Numbers 1-2, June 2019, pp. 55-88</ref>
 
စာကြောင်း ၅၁ -
 
မြန်မာနိုင်ငံတွင်လွတ်လပ်ပြီးခေတ်တစ်လျှောက်အစိုးရအဆက်ဆက်စွဲကိုင်ကျင့်သုံးခဲ့သောကြားနေရေး၊ဘက်မလိုက်နိုင်ငံခြားရေးဝါဒ၏ဗိသုကာဖြစ်ပြီးကိုလိုနီခေတ်လွန်နိုင်ငံများ၏တတိယအင်အား(Third Force)မူဝါဒကိုဦဆုံးအဆိုပြု တည်ထောင်အားပေးသူ့ဖြစ်သည်။၊(Asian Socialist Conference) အာရှဆိုရှယ်လစ်ညီလာခံဟု အမည်တွင်သည့်အာရှတိုက်တတိုက်လုံးဆိုင်ရာဆိုရှယ်လစ်အဖွဲ့ကြီးကိုအဓိက
တွန်းအားပေးတည်ထောင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သူဖြစ်သည်။သွင်းကုန်အစားထိုးရေးမူဝါဒကိုကိုင်စွဲပြီး၁၉၅၀ပြည့်နှစ်များတွင်မြန်မာနိုင်ငံစက်မှုလက်မှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလုပ်ငန်းများ(Industrialization)ကိုတွန်းအားပေးပြီးစတင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ပညာရှင်Renaud Egreteau က ဦးကျော်ငြိမ်းအား“ မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်စနစ်အားမောင်းနှင်သောဦးဏှောက်”ဟုတင်စားခံခဲ့ရသူဖြစ်သည်။မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်စနစ်အားမောင်းနှင်သောဦးနှောက်”ဟုတင်စားခံခဲ့ရသူဖြစ်သည်။
 
၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် နယ်ချဲ့အင်္ဂလိပ် လက်အောက်မှ မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက် ဖွဲ့စည်းခဲ့သော ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီ အစိုးရအဖွဲ့တွင်ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးအဖြစ်၎င်း ဒု-ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ဖြင့်၎င်းတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုတွင် ဆိုရှယ်လစ်ပါတီဝင် ဝန်ကြီးများ နုတ်ထွက်သည့်အခါ ဒု-ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဖြစ်မှ နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။