အဘိဓမ္မာပိဋကတ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

အရေးမကြီး အော်တိုစားထိုးဘော့
အရေးမကြီး ဘော့ - စာသားများကို အလိုအလျောက် အစားထိုးခြင်း (-ထားပါသည် +ထားသည်, -ရှိပါသည် +ရှိသည်, -ဆိုပါသည် +ဆိုသည်, -ခဲ့ပါသည် +ခဲ့သည်, -အဓိပ္ပါယ် +အဓိပ္ပာယ်)
စာကြောင်း ၁ -
{{ဗုဒ္ဓဘာသာ}}
{{ပိဋကတ်သုံးပုံ}}
ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားရှင်သည် သတ္တမမြောက်ဝါကို တာ၀တိံသာနတ်ပြည်တွင် ဝါကပ်တော်မူပြီး မယ်တော်မိနတ်သားအားအမှူးထား၍ အဘိဓမ္မာတရားတော်ကို ဟောကြားတော်မူခဲ့ပါသည်။ဟောကြားတော်မူခဲ့သည်။ ထိုသို့ဟောကြားစဉ် နေ့စဉ်ဆွမ်းခံချိန်၌ နတ်ပြည်တွင် နိမ္မိတရုပ်ပွားကို ကိုယ်စားဟောကြားစေပြီး မြောက်ကျွန်းဥတ္တရကုရုသို့ ဆွမ်းခံကြွတော်မူပါသည်။ ထိုနောက် အနောဓာတ်အိုင်၌ဆွမ်းဘုဉ်းပေးတော်မူပြီး လက်ယာရံ အဂ္ဂသာဝက ရှင်သာရိပုတ္တရာအား အဘိဓမ္မာတရားတော်ကို အကျဉ်းချုပ် ဟောကြားတော်မူပါသည်။ အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် ပညာအရာ၌ ဧတဒဂ်ရသည့်အားလျော်စွာ ဘုရားရှင်ဟောကြားအပ်သော တရားအကျဉ်းကို အကျယ်သိမြင်တော်မူပြီး လင်းနို့သားငါးရာဖြစ်ဖူးသော တပည့်ရဟန်းတော်များကို ပြန်လည်ပို့ချခဲ့ပါသည်။ပြန်လည်ပို့ချခဲ့သည်။ လူ့ပြည်ရှိ အဘိဓမ္မာပိဋကသည် အရှင်သာရိပုတ္တရာ ကိုယ်တော်မြတ်ဟောကြားပို့ချခဲ့သော ပိဋက ဖြစ်သည်။
 
== အဘိဓမ္မာ ==
စာကြောင်း ၉ -
အဘိဓမ္မာ ဆိုသည်မှာ ရုပ်၊ နာမ်တရားများကို ဟောကြားရာတွင် နားလည်လွယ်သော ဝေါဟာရများကို အခြေမခံပဲ အရှိအရှိအတိုင်း အမှန်အမှန်အတိုင်း ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ကျကျဖြင့် ဟောပြသောတရားတော်များ စုစည်းရာနေရာဖြစ်သည်။
 
== အဘိဓမ္မာတရား ဟောကြားပုံ ဟောကြားနည်း သုံးမျိုးရှိပါသည်။သုံးမျိုးရှိသည်။ ==
(က) မြတ်စွာဘုရားရှင် တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ မယ်တော်မိနတ်သားအား အမှူးထား၍ နတ်ဗြဟ္မာပရိသတ်တို့အား အကျယ်နည်းဖြင့် ဟောကြားတော်မူခြင်း။
 
စာကြောင်း ၂၁ -
- စကားအစဉ်၏ နက်နဲခြင်း၊
 
- အနက်အဓိပ္ပါယ်၏အနက်အဓိပ္ပာယ်၏ နက်နဲခြင်း၊
 
- ဖော်ထုတ်ဟောပြမှု၏ နက်နဲခြင်း၊
စာကြောင်း ၄၃ -
 
== အဘိဓမ္မာ ကျမ်းခုနှစ်ကျမ်း ==
အဘိဓမ္မာတရားတော်ကို ဟောကြားပုံနည်းအရ ကျမ်းခုနှစ်ကျမ်းခွဲခြားထားပါသည်။ကျမ်းခုနှစ်ကျမ်းခွဲခြားထားသည်။
*(၁) [[ဓမ္မသင်္ဂဏီ]]
*(၂) [[ဝိဘင်း|ဝိဘင်း (ဝိဘင်္ဂ)]]
စာကြောင်း ၅၆ -
 
=== (၁) ဓမ္မသင်္ဂဏီ ပါဠိတော် ===
ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက ၁၂ ရက်တိုင်တိုင်ဟောကြားတော်မူသည်။ ဓမ္မ- တရား၊ သင်္ဂဏီ- ရေတွက်ခြင်း ဟူ၍ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ပါတယ်။အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ပါတယ်။
 
- အရှင်နာရဒထေရ်က တရားဓမ္မများကို အမျိုးအစားခွဲခြားပြခြင်းဟု အနက်ဖွင့်ပြီး၊
 
- ဘိက္ခုသကျလောကပဏ္ဍိတက သဘာဝဓမ္မများကို အကျဉ်းချုပ် ဟောကြားချက်များဟု ဖွင့်ဆိုပါသည်။ဖွင့်ဆိုသည်။
 
- လန်ဒန်ပါဠိစာပေအသင်းကြီး၏ ဥက္ကဋ္ဌ Mrs. Rhys David က ဓမ္မသင်္ဂဏီပါဠိတော်ကို A Buddhist manual of psychological ethics or Buddhist Psychology, of the 4th Century B.C သို့ ပြန်ဆိုခဲ့ပါသည်။ပြန်ဆိုခဲ့သည်။
 
=== (၂) ဝိဘင်း ပါဠိတော် ===
စာကြောင်း ၈၁ -
၃။ တရားနာရာတွင် အလွန်ထိရောက်သော အမေးအဖြေနည်း (ပဥှပုစ္ဆကနယ) တို့ဖြစ်ပါတယ်။
 
- ဆရာတော်အရှင်သေဠိလက The Book of ANALYSIS ဖြင့် ပြန်ဆိုခဲ့ပါသည်။ပြန်ဆိုခဲ့သည်။
 
=== (၃) ဓာတုကထာ ပါဠိတော် ===
- ခြောက်ရက်တိုင်တိုင်ဟောကြားတော်မူခဲ့သည်။
- ခြောက်ရက်တိုင်တိုင်ဟောကြားတော်မူခဲ့ပါသည်။
 
- အရှင်နာရဒထေရ်က ဓာတ်များကို ဆွေးနွေးခြင်း၊
စာကြောင်း ၉၀ -
- ဘိက္ခုသကျလောကပဏ္ဍိတက ဓာတ်သဘောတို့ဖြင့် ဟောကြားချက်များ။
 
- ဆရာတော်အရှင်နာရဒက Discourse on Elements အမည်ဖြင့် ပြန်ဆိုခဲ့ပါသည်။ပြန်ဆိုခဲ့သည်။
 
=== (၄) ပုဂ္ဂလပညတ် ပါဠိတော် ===
စာကြောင်း ၁၀၁ -
- A Designation of Human Types အမည်ဖြင့် Bimala Charan Law, M.A., B.L က၎င်း၊
 
- ဒေါ်မြတင် (မဟာဝိဇ္ဇာ) က Puggala Pannatti ဖြင့် ပြန်ဆိုခဲ့ပါသည်။ပြန်ဆိုခဲ့သည်။
 
=== (၅) ကထာဝတ္ထု ပါဠိတော် ===
- ရှစ်ရက်တိုင်တိုင်ဟောကြားတော်မူခဲ့သည်။
- ရှစ်ရက်တိုင်တိုင်ဟောကြားတော်မူခဲ့ပါသည်။
 
- အရှင်နာရဒထေရ်က ဗုဒ္ဓဝါဒနှင့် ပရဝါဒတို့ကို ရှင်းလင်းပြခြင်းဟု အနက်ဖွင့်ပြီး၊
 
- ဦးရွှေဇံအောင်နှင့် Mrs. Rhys David တို့က Points of Controversy or Subjects of Discourse ဖြင့် ပြန်ဆိုခဲ့ပါသည်။ပြန်ဆိုခဲ့သည်။
 
=== (၆) ယမိုက် ပါဠိတော် ===